'ord zoekt nieuwe [-Oosten-koers Beloof uzelf Trouw. Portugal heeft nieuwe regering standbeelden in jken verkeerde Lissabon kant uit Jelena Sacharow vreest blindheid ATt?Utri^r Weer VS-vliegdekschip richting Indo-China die gelast na Kissingers falen igheid over nd«akkoord oces Sithole Doden bij rellen tussen Angolese bevrijdingsgroepen 7#Vw Vroegere Griekse dictator stopt hongerstaking Moskou hindert behandeling ugal, op zichzelf teruggeworpen Vele, maar niet alle, Koerden geven zich over F/KWARTET DINSDAG 25 MAART 1975 BUITENLAND T RINGTON, TEL AVIV (UPI, Reuter)President Ford is bezig alle i ;en van het Amerikaanse Midden-Oostenbeleid aan een grondig onder- ;e onderwerpen. De kans is daarbij niet uitgesloten dat Washington een e Midden-Oostenkoers gaat uitstippelen nu de laatste missie van Henry iger op een mislukking is uitgelopen. (ADVERTENTIE) Trouw is een springlevende krant. Boven op het nieuws, goed geïnformeerd en helder van visie. Soms mild, soms kritisch. Soms amusant, soms ernstig. Maar altijd dezelfde waar 't de basis betreft. Het protestants-christelijke uitgangspunt dat vóór en tegen, links en rechts éénduidig bindt. Daarom is Trouw voor u een onmisbare bron fjjg, van informatie op politiek, maatschappelijk, cultureel en kerkelijk terrein. Daarom hoort Trouw bij u. woordvoerder Ron Nessen steren verklaard - dat het en door Ford èn zijn voor adviseurs van de buiten- olitiek 'zo spoedig mogelijk' zal zijn. Bij de bestudering Midden-Oostenpolitiek zal hulp aan Israël en 1 Arabische landen onder de ■den genomen, aldus Nes zei dat de president 'hoopt' l vooruitzicht op oorlog in josten zeer onwaarschijnlijk ihington is vernomen dat ;res Senaat en Huis van a digden zich in grote eenstemmigheid achter beleid heeft geschaard, dat mislukt. Congresleden ■op dat er wel onenigheid betreffende Indo-Chinè Pegering en Congres, maar aniet het geval is bij het M- i Volgens Henry Jackson, de- tische senator die Arneri- ^esident wil worden, is Kis- nfaislukking ernstig en moet jepoogd worden het overleg op gang te brengen. Vol- ckson moest er een eind an de Mickey Mouse (Walt getekende muis)-regeling minister Kissinger met Y (Reuter. UPI. AP) .esië is gisteren het proces tegen de zwarte nationa- e leider Ndabaningi Sithole, ^'huldigd wordt van plannen ire nationalistische politici lorden en van steun aan de ïng van de guerrilla tegen minderheidsbewind van Aan het begin van de rerd een document inge- faaruit bleek dat het Rho- bestandsakkoord van 11 slechts een overeenkomst regering van Rhodesië en jika is, zo heeft de verdedi- Sithole bekend gemaakt, iaat van Sithole, de Zuid- Israel Maisels heeft gezegd het document duidelijk er geen sprake is geweest akkoord tussen de Afri- leiders en de regeringen idesië en Zuid-Afrika. 'Het lelijk om het document in mming te brengen met ringen die Smith in het t heeft afgelegd', aldus' De plaatsvervangende che opperrechter MacDo- 1 overwegen of meer infor- j-bver het bestandsakkoord qj moet worden gemaakt in 1P1 met de verdediging van 1 Sithole. boodschappen heen en weer moest snellen' tussen landen in het Mid den-Oosten die een vredesregeling zoeken. Nieuwe doctrine? In Washington wordt dpor waarne mers rekening gehouden met een beleidsherziening na Kissingers fa len. Deze herziening zou niet alleen de M-Oostendiplomatie maar ook die van andere sectoren zoals Indo- China betreffen. Functionarissen van het ministerie van buitenland se zaken, die anoniem wensten te blijven, hebben laten weten dat een dergelijke 'ingrijpende revisie' van de doctrine van Washington al in het vat zit nu de VS al sinds een maand niet in staat zijn de gebeur tenissen in de hand te houden of de loop ervan te voorzien. Dat go'd zowel het Midden-Oosten als Cyprus, Portugal, Griekenland en Zuidoost-Azië, waar Fords beleid tegenstand ondervond terwijl ook het Congres zich steeds sterker te gen Fords regering begon af te zetten. De mislukking van Kissin ger, zo wordt gezegd, heeft de pu blieke opinie plotseling doen inzien dat de Amerikaanse diplomatie niet onfeilbaar is. Egypte heeft scherp gereageerd op de mislukking van het overleg Kis singer President Sadat had al de dreiging met 'jihad' (heilige oorlog) tegen Israël in de mond genomen. Minister van buitenlandse zaken Iamail Fachmy zei gisteren dat Is raël de 'kwade weg' heeft gekozen en dat de Arabische wereld zich moet mobiliseren en de joodse staat 'bestraffen' voor het laten mislukken van Kissingers vredespo gingen. Fachmy zei dat Israël' tij dens bet overleg 'arrogant' is opge treden en voor de mislukking ver antwoordelijk is. Premier Jitzak Rabin van Israël heeft het parlement gisteren ver teld dat de ernst van het conflict is LOEANDA (AFP, Reuter) Bij gevechten tussen militairen van twee Angolese bevrijdingsbewegin gen, het FNLA (nationaal front voor de bevrijding van Angola)en de MPLA (de volksbeweging voor de bevrijding van Angola), zijn in een buitenwijk van de hoofdstad Loeanda vijf doden gevallen. De twee bewegingen stellen elkaar ver antwoordelijk voor het incident. Aan de gevechten werd een einde gemaakt door troepen van de over gangsregering in Angola. Volgens het Portugese persbureau ANI heb ben zich ook in anderë steden in Angola schermutselingen voorge daan tussen de beide bewegingen. vergroot, maar dat Arabische oor logsdreigingen niets zullen uitha len. Volgens Rabin is 'het verkeerd met oorlog te dreigen Als zou deze een noodlottige en onontkoombare noodzaak zijn', aldus Rabin. Kort na Kissingers vertrek uit Israël zijn daar de troepen in staat van paraatheid gebracht. Be/oof uien WASHINGTON, PHNOM PENH, SAIGON (Reuter, UPI, AP) - Het Amerikaanse ministerie van defensie zal een extra helicopter- vliegdekschip naar de wateren rond Indo-China sturen. Een woordvoerder van het ministe rie heeft verklaard at het marine schip Hanock gisteren op Hawaii zou aankomen om een eskader ma rine-helicopters op te halen. In de loop van deze week zal het schip naar de westelijke deel van de Stil le Oceaan vertrekken. Momenteel liggen al enkele andere Amerikaan se schepen in de Golf van Thailand gereed om volgens het Amerikaanse ministerie van defensie zonodig de laatste Amerikanen en andere bui tenlanders uit de omsingelde Cam bodjaanse hoofdstad Phnom Penh te halen. Het persbureau Associated Press meldde gisteren uit betrouwbare di plomatieke bron in Phnom Pënh te hebben vernomen dat in de ko mende week vier Aziatische ambas sades in Phnom Penh - hun deuren zullen sluiten om druk uit te oefe nen op maarschalk Lon Nol om af te treden en Cambodja te verlaten. De ambassades van Japan, Maleisië, Indonesië en Thailand zullen 'tijde lijk' sluiten, aldus AP. Ook een groot deel van de politieke en mili taire leiders in Phnom Penh oefent sterke druk uit op Lon Nol om op te stappen. Door velen wordt hij gezien als het grootste obstakel bij mogelijke vredesonderhandelingen met de Rode Khmer. De Amerikaanse luchtbrug is gister avond na twee dagen te hebben stil gelegen opnieuw hervat. Vol gens Amerikaanse functionarissen in Phnom Penh worden daarmee grote risico's genomen. In Zuid-Vietnam hebben Noord- vietnamese eenheden en troepen van de Voorlopige Revolutionaire Regering van Zuid-Vietnam giste ren opnieuw twee provinciale hoofdsteden veroverd. In de Noor delijke kuststrook is na de val van Kwang Ngai en Tam Ky en de omsingeling van de oude keizers- stad Hoeé nu Da Nang het enige overgebleven bolwerk van de troe pen van ,het bewind van Nhujen Van Thieu in Saigon. De gevechten rond Hoeé gingeh ook gisteren door. Westerse waarnemers voor spellen dat de stad' snel zal vallen als de VPR met steun van Noord- Vietnamese troepen een gezamenlij ke aanval zouden uitvoeren tegen de overgebleven troepen van het bewind in Saigon in de stad. Het leger van Thieu zou al plannen hebben klaar liggen voor een orde lijke terugtocht uit de stad. Daar echter hoofdweg 1 naar Da Nang is afgesneden geven waarnemers wei nig meer voor plannen tot een ordelijke terugtocht. ATHENE Stylianos Pattakos, één van de leiders van het militaire re giem dat Griekenland zeven jaar leidde, heeft gisteren zijn honger staking beëindigd die hij vijf dagen geleden in de Korydallos-gevangenis was begonnen. Pattakos begon zijn hongerstaking uit protest tegen de omstandigheden van zijn gevangenschap. LISSABON (Reuter, AFP, UPI, AP) De Portugese premier Vasco Gonsalves heeft een nieuwe regering gevormd, waarvan de samenstelling spoedig bekend zal worden gemaakt. Dit heeft nu ook de minister van voorlichting Jorge Correia Jesuino gisterren officieel bekend gemaakt. (ADVERTENTIE) Sennocol: voor een geregelde stoelgang Sennocol is een laxeermiddel dat op natuurlijke wijze - betrouwbaaren doeltreffend - opluchting brengt. Sennocol werkt na ca. 8 uur. 's Avonds ingenomen, 'smorgens de werking, waardoor u verzekerd bent van een ongestoorde nachtrust. Sennocol: een laxeermiddel waar u de klok op gelijk kunt zetten Uitsluitend verkrijgbaar bij drogist en apotheker. (J) Dagra N.V.. Diemen. MOSKOU (UPI) Mevrouw Je- lena Sacharow, vrouw van de leidende dissident in de Sowjet- Unie. heeft gisteren haar nood geklaagd over het feit dat de autoriteiten haar niet naar het buitenland willen laten gaan voor behandeling van een oog ziekte. Zij vreest nu geheel blind te worden. Huilend en steunend op de arm van haar man, de natuurkundige Andrej D. Sacharow, zei mevrouw Sacharow voor het visumkantoor in Moskou tegen journalisten uit het westen: 'In de laatste oorlog heb ik aan het front gestaan. Nu, dertig jaar later, kan ik niet naar Italië gaan om medisch be handeld te worden.' De 52-jarige mevrouw Sacharow heeft staar. Ze zegt dat zij het gezicht in haar rechteroog vrij wel kwijt is en dat het gezicht in haar rechteroog snel afneemt. Vrienden hebben haar uitgeno digd voor een behandeling in Italië, in een ooglijderszieken- huis in Siena. 'Ik wacht al vijf maanden, maar vandaag vertelden zij mij dat ik een uitnodiging van familieleden moét hebben. Maar ik heb geen familieleden in Italië', aldus me vrouw Sacharow. 'Het gezicht in mijn linkeroog, is verslechterd terwijl ik wachtte. Nog vijf maanden en de kans is groot dat ik helemaal niets meer zie', zei ze. Mevrouw Sacharow en haar man weigerden anderhalf uur lang het visumkantoor te verlaten uit protest tegen het besluit. Toen zij er tenslotte uty kwamen, huilde mevrouw Sacharow. 'Ik hen niet van plan te vluch ten', zei ze tegen de journalis ten, 'ik ben Russisch staatsbur ger.' Onder de kwetsuren die zij als verpleegster aan het front in de Tweede Wereldoorlog opliep, vertelde zij, was hersenschud ding. Sacharow zelf pleitte met ver stikte stem bij de westerse jour nalisten voor de hulp die zij hem ook in het verleden ver schaft hebben. Op de vraag wat hij en zijn vrouw nu zouden doen, antwoordde de natuurkun dige: 'Wat kunnen we nog doen?' De 53-jarige Sacharow, geeste lijk vader van de Russische wa terstofbom, wordt beschouwd als de vooraanstaandste ijveraar voor de mensenrechten in de Sowjet-Unie. H. Biersteker ïdbeelden van Portugals che veroveraars in Lissa ken nog steeds naar ver- zonten. Als ze niet van waren zouden hen de avanen met die rode opvallen, die toeterend in voet passeren. Of de •rf zou hen gaan prik- armee de inmiddels bui verkiezingen gestelde (de maoïstische bewe- ior de reorganisatie van iletariaat) haar initialen ieft gekladderd. Hun ver is achterhaald: Portugal le 25ste april van vorig iet een hevige smak op f teruggeworpen. De ver- inmiddels voor de :eer verschoven heb- inzet: het verarmd ach- ven moederland van een imperium en wat d&ar- iet worden aangevangen. ir is bepaald niet meer zo [t als zij geweest moet zijn ievrijding van het Caetano- vorig jaar. De middenstan- j de wat verveloze metropool jmet een bedrukt 1 gezicht jen in hun etalages en de pp het veelal nog achterlij- jteland ploegen voort alsof nog aan de macht is. Maar fenden jonge en radicale in- |len leven in het vooruit- it nu alles nieuw wordt pt van de nationale econo- Ikartels die onder Caetano fbijsterende proporties was I (driekwart van 's lands fes in handen van nog geen Iderd families) wordt gebro ken en Portugal wordt een socialis tische, klassenloze maatschappij volgens een geheel eigen Portugees model. Zelfbewustzijn 'Vergis je niet', zei een hunner tegen me, een journalist die des tijds naar Frankrijk uitweek omdat zijn geweten hem deelneming aan de koloniale oorlog in Afrika ver bood, 'als de communistische partij hier zo orthodox en dogmatisch blijft als zij is, dan zijn haar dagen geteld. Schrijf dat maar aan je lezers. Dit is Portugal'. Op mijn vraag om een toelichting voer hij voort: 'Dit land imiteert niet. Portugal had al vroeg in de middeleeuwen een burgerlijke revo lutie. Pas daarna zijn de grote ont dekkingen en veroveringen geko men'. Hij nam even fluks de ge schiedenis door niet vergetend dat de Hollanders Oost-Indië ook alleen maar hadden kunnen afpak ken omdat Portugal in de 17de eeuw aan Spanje onderworpen was en kwam tenslotte terecht bij een uitspraak van de Angelose vrij heidsstrijder, arts en dichter Agos- tinho Neto. Bij de plechtigheid in Loeanda toen de voorlopige rege ring van de drie bevrijdingsbewe gingen in Angola werd geïnstal leerd, zei Neto tot de aanwezige Portugezen: 'Gij hebt nieuwe we reld aan de wereld toegevoegd. Gij hebt nu het einde van uw cyclus bereikt' Mijn zegsman was hiervan diep on der de indruk en begon opnieuw aan een historische uitweiding om duidelijk te maken hoe innig-Por- tugees de revolutionaire drang der linkse intelligentsia is. 'Aan het einde van de zestiende eeuw werd de hele Portugese ridderschap on der leiding van koning Sebastiaan op de Afrikaanse noordkust ver pletterend verslagen. Sebastiaan was een stralende jongen van nog geen vijftien jaar. Hij is nooit te ruggevonden. Onder de Spaanse onderdrukking in de eeuw daarop is de myte gaan leven, dat Sebastiaan eens uit de ochtendnevel boven de zee zou opdoemen om Portugal te bevrijden. Uit die tijd dateert ook de profetie van een kleermaker die schreef dat Portugal zijn imperium zou verliezen, maar een nieuw we reldrijk zou vestigen. Met één ver schil: het zou een geestelijk wereld rijk worden. Dit seb^stianisme is een tendens geworden die je in onze geschiedenis telkens opnieuw ziet opduiken. Vooral bij de orde van de Tempelieren die overal de Portugese kolonisatie hebben bege leid. Een nieuw, geestelijk konink rijk'. Toverwoord 'Maar jij bent geen Tempelier', wierp ik hem tegen, 'wat zie jij dan nu als het begin van dat nieuwe geestelijke koninkrijk van Portu gal?' De jonge revolutionair zei toen la chend alsof het een goede mop was, maar met een diep ernstige onder toon 'Misschien het programma voor de culturele dynamisatie van de Beweging van de Strijdkrach ten' Daarmee had hij het tover woord uitgesproken, dat thans de linkse intelligentie in Portugal be heerst. Het katholicisme ls voor hen het zelfde als het fascisme: de mensen moeten er zo snel mogelijk vanaf om de werkelijkheid van hun be staan te leren kennen. De rooms- katholieke kerk betaalt hier een hoge prijs voor haar verbondenheid met de oude machthebbers. In Lis sabon is vandaag geen priester meer op straat te zien. Evangeli sche Baptisten, presbyterianen en andere protestantse splinters pro beren hun evangelisatie het volk duidelijk te maken, dat zij altijd een heel andere opvatting van het heil hebben verkondigd dan de roomskatholieke kerk en het des wege ook niet gemakkelijk hadden. Maar dat gebeurt aan de uiterste rand van de samenleving. De heil brengende boodschap die overi gens dé Europees parlementair denkende Portugezen een dwaas heid is en de middenstanders een ergernis is die van de 'culturele dynamisatie', waarmee het door Sa- lazar en Caetano dom en bang gehouden volk moet komen tot een vernieuwing van zijn denken. Uit voerder van dit proces ls de MFA, de Movimento das Forcas Armadas, de Beweging van de Strijdkrachten, verzinnebeeld door een tulp die zich opent naar de zon. Nieuwe missie Zoals de strijdkrachten altijd een historische missie is voorgespiegeld in de 'overzeese provincies' in Afri ka, zo meent de door jonge radica len bezielde Beweging van de Strijdkrachten thans werkelijk zijn historische missie te hebben- gevon den in Portugal zelf. Dat geeft de komende krachtmeting tussen de politieke partijen in Portugal iets betrekkelijks. Men kan zich nog zo verdiepen in kansberekeningen van de aantredende partijen, er is één niet ingeschreven politieke partij die zich niet van verkiezingen af hankelijk stelt en zal blijven domi neren, ongeacht de stembusresulta ten, dat is de Beweging van' de Strijdkrachten. Die is, na omhelst en bejubeld te zijn toen zij het juk van Caetano had afgeworpen, geenszins van plan om op te stap pen. Er wordt gezegd in Portugal, dat de mislukte coup van 11 maart een poging tot uitvoering was van een plan dat bestemd was voor na de verkiezingen. De beramers ervan Verre blik het monument voor Jozef I op de Praga do Comércio in Lissabon. zouden oorspronkelijk van plan zijn geweest in te grijpen indien de komende verkiezingen zouden aan tonen dat er in Portugal een over weldigende voorkeur voor een de mocratie naar Westeuropees model zou bestaan en de leiders van de MFA zich daar niets van aan zouden trekken. Dan pas zou dit plan moe ten worden uitgevoerd. De reden voor de voortijdige en paniekerige uitvoering van dit plan zou zijn geweest de vrees van een groot aantal belangrijke opponenten van de huidige leiders van de MFA dat zij nog vóór die tijd van kant zouden worden gemaakt. De coup heeft de radicale leiders van de MFA alleen maar gestijfd in hun overtuiging dat er voorlopig geen enkele reden ls om naar de kazerne terug te gaan. De minister zei dat er overeenstem ming was bereikt tussen de pre mier, de verschillende betrokken politieke partijen en de militaire revolutionaire raad. Hij gaf nog geen specifieke inlichtingen over de zetelverdeling in het gereorgani seerde kabinet. Wel zal de nieuwe coalitie ongeveer dezelfde politieke balans als tevoren hebben, aldus de minister. Uitgezonderd dan dat nu ook de Portugese democratische be weging (MDP), die nauw verwant is aan de communistische partij, voor het eerst deel zal gaan uitma ken van het nieuwe kabinet. Dit. houdt in dat ook de centrum-linkse volksdemocraten (PPD) in de rege ring zullen blijven, ondanks sterke oppositie hiertegen van de rijde van de communisten. Premier Gonsalves had de ministers uit het huidige kabinet gisteren on verwacht voor beraad bij elkaar geroepen, hetgeen werd gezien als een teken dat de kabinetswijziging toen bijna rond was. Premier Gonsalves heeft gisteren in een interview met de Stiddeutsche Zeitung gezegd dat de revolutionai re raad van de strijdkrachten van wege het 'partijgekibbel' in zijn land, ook na het tot stand komen van een nieuwe grondwet 'nog drie tót vijf jaar verder zal regeren'. Gonsalves keerde zich tegen het idee van een één-partij-staat. 'De strijdkrachten zullen alle ideeën die niet tegen de belangen van maat schappij en vaderland ingaan toe staan, ook de communistische, wier politieke dynamiek te pas komt', aldus de premier, die er aan toe voegde dat het land niet door de communistische partij gedomineerd zal worden. Relatie met Spanje Een ambtenaar van het ministerie van voorlichting maakte gisteren bekend dat de ontdekking van het anti-regeringsgezinde Portugese be vrijdingsleger (ELP), dat vanuit Spanje opereert niet inhoudt dat de betrekkingen tussen Spanje en Portugal zullen verslechteren. De twee regeringen hebben sinds de staatsgreep van vorig jaar in Lissa bon zorgvuldig vermeden wrijvin gen te doen ontstaan. Waarnemers menen echter dat de bewering van zondagavond dat het ELP betrok ken was bij de mislukte rechtse tegenstaatsgreep in Lissabon eerder, deze maand, de betrekkingen wel degelijk zal schaden. Kolonel Euri co .Corvajo, chef-staf van het noordelijk district in Portugal, die het bestaan van het ELP bekend maakte, zei gisteren dat de veilig heidsmaatregelen aan de grens met Spanje zullen worden versterkt om infiltratie van ELP-agenten te voorkomen. Het ELP zou anarchie en chaos in het land willen ver spreiden en prominente linkse poli tici in Portugal uit de weg willen ruimen. De organisatie zou twee radiostati ons inrichten aan de Spaanse grens met Portugal om via uitzendingen de Portugese militaire leiders in opspraak te brengen. BEIROET (AP, Reuter) Duizen den Koerden zijn bezig zich over te geven aan het Iraanse leger of aan de strijdkrachten van Irak. Maar zo'n 9000 Koerden hebben gewei gerd het bevel de wapens neer te leggen op te volgen. Zij zijn de bergen van noordelijk Irak Inge trokken om hun al dertien jaar durende strijd tegen de Iraakse be windhebbers voort te zetten. Dit is vernomen van reizigers die uit noordelijk Irak in Beiroet zijn aan gekomen en uit diverse andere bronnen. De Iraakse regering had een alge mene amnestie voor de Koerden ingesteld die tot en met 31 maart loopt. Na die datum zouden de 're bellen' worden uitgeroeid. Uit een radio-uitzending van de Koerden is vernomen dat de 72-jarlge Koer denleider Barzani zijn hoofdkwar tier in noordelijk Irak heeft verla ten en in het buitenland steun wil gaan werven voor zijn Koerden. Eerder was gemeld dat Barzani naar de VS wilde gaan. Het Iraakse persbureau meldde gisteren te heb ben vernomen dat Barzani in Zwit serland politiek asiel wtlde aanvra gen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1975 | | pagina 7