oeuw kabinet
Phnom Penh
Israëlisch
op sabbat
kabinet praat
over compromis
Moskou houdt kluif voor
Tokio nog achter de hand
Arme landen
mogen kartels
vormen voor
grondstoffen
Echt wild
is erg gewild.
Wg&m
■ke geruchten in VS over aftreden
Nol
Koerden willen
verlenging van
bestand in Irak
Lichaam Chitepo mag niet in
Rhodesië begraven worden
Japan wil eilanden van Sowjet-Unie terug
nugese CDS
mogelijk
mee aan
jddezingen
-
Cigarros Autenticos.
-W/KWARTET ZATERDAG 22 MAART 1975
BUITENLAND 7
'lT "I "I _J_ tuin viLrfAat
e
a
,rOM PENH, SAIGON, WASHINGTON (Reuter, AFP, UPI)
lier Long Boret van het Cambodjaanse regiem in Phnom
v<i is er na tien dagen in geslaagd een nieuwe regering te vor-
zo is gisteren in een officieel communiqué in de hoofdstad
r edeeld.
ieuwe 20 leden tellende kabi-
evat drie vice-premiers van
[ang Toen Hak, die belast is
..bolitiee zaken en speciale op-
1 ten de eerste is. Volgens
ïemers is hij één van de wei
die tenminste enige kans
als onderhandelingspartner
ipteerd te worden door de
Khmer. die de Cambodjaanse
volledig omsingeld heeft
ilangs benoemde chef van de
ile staf, luitenant-generaal
ith Sakhanh, is minister van
nfcie en tweede vice-premier
ai den.
ie dels doen in Phnom Penh
geruchten de ronde dat pre-
Lon Nol bereid is het land te
ijjen om vredesonderhandelin-
^liet de Rode Khmer mogelijk
e aken. In de Amerikaanse
stad Washington hebben di-
tieke zegslieden voorspeld dat
't lol binnen twee weken Cam-
zal verlaten en waarschijn-
ballingschap naar Europa zal
Volgens het persbureau Asso-
Press is het aftreden van
Jlol verleden week al besprken
!I diplomatieke vertegenwoordi
gt ran Thailand, Indonesië, Ma-
Singapore en de Philippij-
)ok de Amerikaanse ambassa-
V n Phnom Penh John Gunterh
zou met deze Aziatische di-
tieke vertegenwoordigers con-
lebben, gehad. Zegslieden in
ngton geloven dat na het
1.1 van Lon Nol leiders van de
'Khmer naar Phnom Penh
worden uitgenodigd om daar
ieuwe regering te vormen. De
in aangetreden regering Long
wordt door Amerikaanse
emers beschouuwd als een
m regering'. Lon Nol zou ze
en inreisvisum voor de VS
jjgen als hij daarom vraagt.
ichten
de hoofd tad is ook gisteren
hevig gevochten Volgens
Jemers wordt de druk van de
Khmer in de stad steeds ster
ft ïerkbaar. Weliswaar hebben
3i van Lon Nol getracht en-
Tjanvoer^egen weer vrij te ma-
ïaar tot gisteravond waren ze
Hniet iri geslaagd. Het dorp
j Leap, ongeveer tien kilome-
wekten van het vliegveld
ptorig, is door het leger van
Penh verlaten. Ook gisteren
- de--. Amerikaanse luchtbrug
;edufende enige tijd worden
iroken vanwege de hevige ra-
!n[chietingen door de Rode
Vier mensen kwamen daar
net. leven en 18 werden er
Vrijwel zeker zal de lucht-
ieder geval nog een maand
iidfking blijven. President Fords
^gief Ron Nessen heeft meege-
e; nog geld beschikbaar
jjPhnorn Penh drie weken lang
hunitie te voorzien. Als het
negatief beschikt over de
aangevraagde extra hulp
sne voedselhulp aan Phnom
op 30 april worden stopgezet.
én nam
en van de Voorlopige Revolu-
re Regering van Zuid-VMiet-
icl zijn gisteren samen met
jd vietnanese eenheden begon-
tvrfan hui opmars naar de oude
stad Eoeé. Het vliegveld van
td. da, alleen nog voor mili-
vliegtiigen gebruikt werd, lag
in order zwaar artillerie- en
Juur. Volgens berichten uit
is 80 procent van de
0 invoners al voor het ko-
oorlogsgeweld uit gevlucht
riclting van het zuidelijker
in.
^li-
gelegen Da Nang. Ten noorden van
Hoeé hebben troepen van het be
wind in Saigon een defensielinae
ingericht, maar waarnemers menen
dat deze geen stand kunnen hou-
de. Ook in de provincies rond
Saigon wordt hevig gevochten. Sai
gon moest het basiskamp Doec
Hoeé, dichtbij de Cambodjaanse
grens opgeven, waardoor de provin-
ciehoofdastad Tay Ninh voor de
regering -Thieu verloren dreigt te
gaan. Ook gisteren duurde de mas
sale terugtocht van militairen en
burgers uit zeker veertien provin
cies voort. Volgens berichten uit
Saigon heeft de VVR nu zeven pro
vincies vast in handen, worden er
vier door Saigon-troepen ontruimd
en maakt de VRR in drie andere
vorderingen.
BONN (Reuter) De Koerdische
Rode Halve Maan (Rode Kruis)
heeft gisteren de regering van Iran
(Perzië) gevraagd bij Irak aan te
dringen op verlenging van het be
stand in het noorden van Irak om
300.000 Koerdische- vluchtelingen in
staat te stellen naar Iran te vluch
ten. Een woordvoerder van het Eu
ropese verbindingscomité van de
Halve Maan vertelde dat ook ande
re humanitaire groeperingen zoals
het internationale comité van het
Rode Kruis en Terre des Hommes
om medewerking is gevraagd.
De Iraakse regering heeft Koerden
leider Moestafa Barzani en zijn guer
rillastrijders tot 1 april de tijd
gegeven om de wapens neer te
leggen. Daarna zal het offensief
tegen hen worden hervat.
Inwoners van de Cambodjaanse hoofdstad Phnom Penh zoeken dekking tegen inslaande raketten
van de Rode Khmer. In de stad gonst het van geruchten over het aftreden van president Lon Nol.
JERUZALEM (Reuter, UPI) In de vroege uren van de sabbat vergaderde vanmorgen het Israëli
sche kabinet over de nieuwe voorstellen van de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken, Hen
ry Kissinger.
Kern van de besprekingen zou een
comprisvoorstel zijn dat voorziet in
een terugtrekking van de Israëlische
troepen uit de Sinaï-woestijn in
fasen, waarbij blauwhelmen van de
Verenigde Naties in de ontruimde
gebieden de plaats van de Israëli's
innemen. Het Israëlische kabinet
zou nu aan het onderzoeken zijn of
het op die basis genoegen kan ne
men met een vagere niet-aanvals-
verklaring van Egypte dan tot nu
toe was geëist.
Beide partijen zouden moeten af
spreken een stilzwijgende overeen
komst in acht te nemen hun heil
niet te zoeken in geweld. Deze
overeenkomst zou moeten worden
gewaarbord door onder andere de
Verenigde Staten.
Rabin en minister van defensie Pe
res hebben tot nu toe steeds 't
denkbeeld van geheime verdragen
afgewezen, maar Kissinger zou nu
toch met de gedachte hieraan spe
len om de impasse te doorbreken.
De vergadering van het Israëlische
kabinet op sabbat onderstreept de
WASHINGTON (DPA) De Ameri
kaanse inlichtingendienst CIA heeft
uit de gezonken Russische onderzeeër
twee torpedo's met kernlading ge
borgen, zo meldde gisteren de Wash
ington Post. In tegenstelling tot eer
dere berichten zou de hele in 1968
gezonken onderzeeër, zijn opgehaald.
noodzaak vaart achter het overleg
te zetten. Eerste minister Rabin
riep zijn ministers bijeen nadat on
derhandelaars een gesprek van
twee uur met Kissinger hadden ge
had. Deze was eerder op de dag uit
Assoean teruggekeerd met de jong
ste voorstellen van de Egyptische
president Sadat.
Rabin staat onder druk van de
haviken in zijn kabinet die met
niets minder dan een ondubbelzin
nige vrede toezegging van Sadat
genoegen willen nemen. Ook eisen
de militaire leiders van hem dat
niet de strategische Mitla- en Gid-
dipassen in de Sinaï prijs te geven.
Egypte meent dat zijn standpunt
verzoenend en buigzaam is, zo liet
gisteren een woordvoerder weten.
De huidige moeiüjkheden draaien
volgens hem vooral om de niet-
aanvalsverklaring. De Egyptische
minister van buitenlandse zaken
Ismail Fahmi heeft gisteren gezegd
dat de Israëlische onvoorspelbaar
heid de kritieke factor is in het
overleg tussen de twee landen via
Kissinger.
SALISBURY (Reuter) De Rhodesische regering geeft geen toestemming
voor de begrafenis van de vermoorde zwart-nationalistische leider Herbert
Chitepo. Een woordvoerder in Salisbury liet weten dat het verzoek was af
gewezen 'omdat Chitepeo een verleden heeft als leider van een terroristi
sche organisatie die direct verantwoordelijk is voor de moord op een aan
zienlijk aantal Rhodesiërs.
Chitepo was voorzitter van de militante nationalistische beweging ZANU
die eind vorig jaar opging in de Afraikaanse nationale raad (ANC). Hij
kwam deze week bij zijn huis in Loesaka (Zambia) om het leven toen zijn
auto op een landmijn reed die door Rhodesische regeringsagenten zou zijn
gelegd. Chitepo zal nu in Loesaka een staatsbegrafenis met militaire eer
krijgen.
WASHINGTON De Russen krijgen niet vaak loon naar hun werken van grootmoedigheid. Het
Kremlin heeft besloten Tokio de schilderijen terug te geven van een van de toonaangevende Japanse
kunstenaars die tijdens de oorlog in Russische handen was gevallen. Maar door de meeste Japanners
werd dit besluit van Moskou opgevat als een veel te laat gekomen gebaar dat slechts dient om in her
innering te brengen dat de Sowjet-Unie nog steeds vier noordelijkee ilanden in handen heeft, die als
oorlogsbuit van Japan zijn afgenomen.
ïighg communisten'
(UPI) De leider van
rk[9S (sociaal en democratisch
^h), de enige conservatieve
vi die meedoet aan de Portuge-
kiezingen. heeft gezegd dat
ruj zich mogelijk zal moeten
ekken uit de verkiezings-
t partijleider Diogo Freitas
e aral dreigen de communisten
uwen en kinderen van CDS-
aten te ontvoeren. 'We zijn
pet ijk bang', zei hij tegen jour-
i ti.
figUren Ujt iiet CDS zijn
edoken en zullen voor vana-
een besluit nemen over de
list van de partij. Freitas do
1 zei dat niet de ultralinkse
rgroepen, maar de officiële
nistische partij en de ver-
MDP (Portugese Democrati-
beweging) verantwoordelijk
zas or de dreigementen tegen de
voeandidaten. Sommige kandi-
zouden zich als gevolg van
iep latie al teruggetrokken heb-
len
erk uitsluiting van de christen-
partij van de verkie-
'.s het CDS de enige partij
van het centrum die nog
igt in de verkiezingsstrijd,
net CDS-partijcongres in
in januari voortijdig moest
afgebroken vanwege een
'mg door uiterst linkse beto-
II jn er herhaaldelijk vernielin-
ngericht in CDS-kantoren en
nhangers van de partij lastig
De Sowjet-Unie heeft de intensiteit
van de Japanse gevoelens omtrent
de eilanden langdurig onderschat,
zo leek het, daar herhaaldelijke Ja
panse pogingen ze terug te krijgen
door het Kremlin werden afgewim
peld. Of het kan zijn dat het
Kremlin juist heel goed de kracht
der Japanse gevoelens over deze
kwestie begrijpt en de eilanden
achter de hand houdt als inzet bij
onderhandelingen over één of an
dere belangrijke zaak, waarvan het
tijdstip van overleg nog niet aan
gebroken is?
Bij het onderhandelingsproces, dat
nu op gang is gekomen, zijn niet
alleen Tokio en Moskou betrokken,
maar evenzeer Peking. Het Kremlin
vreest dat het verdrag van 'vrede
en 'vriendschap', waarover Japan en
China aan het onderhandelen zijn,
wel eens zou kunnen uitlopen op
een verdrag van vijandigheid je
gens dc Sowjet-Unie. In een uit
zending van radio-Moskou dat voor
Japan bestemd was werd gezegd
dat de onderhandelingen worden
gevoerd in 'een anti-Sowjet atmos
feer'.
Op zijn beurt maakt Peking zich
zorgen over Russische pogingen de
Japanners over te halen de door
Moskou verafschuwde aspecten in
het verdrag te laten vallen. Japan,
dat het overleg begon in de hoop
de twee partners tegen elkaar te
kunnen uitspelen, ziet zich nu in
de situatie geplaatst dat het door
alle twee op de huid wordt gezeten.
'Hegemonie'
In berichten uit elk van de drie
hoofdsteden pleegt de meeste aan
dacht te worden geschonken aan de
opvattingen en gevoelens ter plaat
se. Maar het is het samenspel van
alle drie, dat van een afstand be
schouwd, het beste raamwerk bie
den voor het begrijpen van wat er
gebeurt. China wil dat in het ver
drag het beginsel wordt opgenomen
van verzet tegen de 'hegemonie'
van elk derde land in het regio.
De VS en China heben zich reeds
gebonden aan dit beginsel, dat dus
duidelijk tegen de Sowjet-Unie ge
richt is. Japan zou er de voorkeur
aan geven de zaken te regelen zon
der deze ergerniswekkende clausule.
Het Kremlin ontkent elke bedoe
ling het gebied te overheersen of er
zijn hegemonie te vestigen. Moskou
maakt duidelijk dat men met het
toeschrijven van dergelijke bedoe
lingen aan de Sowjet-Unie dat land
al bij voorbaat als een potentiële
vijand wordt bestempeld. Niet al
leen wordt gewenst dat de clausule
uit het verdrag wordt geschrapt,
maar ook wordt druk uitgeoefend
op Japan een verdrag van vriend
schap te sluiten met de Sowjet-
Unie dat op een aantal wijzen pa-
ralel zou lopen met het Japanse
verdrag met China.
Maar Tokio kaatst de bal terug met-
het argument dat er voordat er een
vriendschapsverdrag kan zijn er
eerst een vredesverdag moet wezen
en dat e geen vredesverdrag
kan zijn zonder dat de Sowjet-Unie
de vier eilanden teruggeeft. Het
touwtrekken over de eilanden tus
sen Moskou en Tokio duurt al een
aantal jaren. In het verleden heeft
het Kremlin te kennen gegeven de
zaak te zijner tijd geregeld zou
kunnen worden. Maar na verloop
van tijd zijn de Russische stand--
punten eerder harder dan gematig
der geworden.
Precedent
Eén van de redenen voor het
standpunt van het Kremlin wordt
ingegeven door de Russische vrees
dat met teruggave van de eilanden
aan Japan er een precedent van
territoriale concessies zou worden
geschapen. Dit zou een Doos van
Pandora van territoriale eisen kun
nen openmaken, te beginnen met
Pekings eigen eisen tot grenswijzi
gingen. Premier Tsjoe En-lai ver
telde onlangs dat alle territoriale
eisen aan de Sowjet-Unie met el
kaar te maken hebben. En hij had
daarij niet alleen het Chinees-
Russische grensgeschil en de Ja
panse eilanden op zijn lijstje staan,
maar noemde ook de grondgebie
den die de Sowjet-Unie na de laat
ste oorlog van Duitsland, Polen en
Finland in bezit nam.
De langdurige inspanningen die het
Kremlin zich heeft getroost om de
mogelijkheid van territoriale wijzi
gingen in Europa te vermijden zul
len met gedeeltelijk succes worden
bekroond als de Europese Veilig
heidsconferentie deze zomer in Ge-
nève bijeenkomt, wat nu al zo goed
als vaststaat, en als daar de na de
laatste oorlog gevestigde status quo
(bestaande toestand) wordt be
krachtigd.
De paralel lopende Russische po
ging de Aziatische landen samen te
brengen als ondertekenaars van
een Aziatisch veiligheidsverdrag is
veel minder succesvol geweest. Veel
diplomaten beschouwen het als een
soort grap als een volledig onre
alistische operatie, een middel om
China te isoleren of op zijn best
een propagandistische onderneming
zonder serieuze politieke bedoelin
gen.
Op die manier keken veel diploma
ten ook aan tegen de Russische
oproep 1ot het houden van een
Europese Veiligheidsconferentie,
toen dit voorstel vele jaren geleden
voor het eerst werd gedaan. Maar
het geduld en doorzettingsvermo
gen van het Kremlin zijn lonend
geweest. Het Chinees-Russische ge
schil lijkt een onoverkomelijk ob
stakel op de weg naar enig collec
tief veiligheidsverdrag in Azië.
Maar de verschillen tussen Oost en
West over Duitsland leken nog
maar weinige jaren geleden een
nog grotere hinderpaal op de weg
naar een Europees verdrag.
Aziatisch verdrag
Als het Kremlin een Aziatisch ver
drag wil heben zal het eerst tot
een regeling met China moeten ko
men. En de pogingen om een rege
ling te bewerkstelligen zullen zeker
intensiever worden naarmate het
heengaan van Mao nadert. Om een
Aziatische conferentie naar Euro
pees model te organiseren zullen de
voornaamste deelnemers met speci
ale kluiven gelokt moeten worden.
En de belangrijkste zal Japan zijn.
De beste beloning die Japan kan
worden voorgehouden is de noorde
lijke eilanden. Moskou zou deze
kunnen afstaan als onderdeel van
een algemene territoriale aanpas
sing in het kader van een Aziatisch
veiligheidsverdrag, waarin de nieu
we status quo binnen de Japans-
Chinees-Russische driehoek wordt
gegarandeerd.
Als dit het doel van Moskou is dan
is er niets dat Japan nu kan doen
om de eilanden terug te krijgen.
Moskou houdt ze vast als onder
pand voor een transactie die veel
gewichtiger is dan elke andere koop
die nu met Japan te sluiten zou
zijn.
Japanse politici zullen hun moties
tot het terugvragen van de eilan
den moeten blijven indienen, om
dat de publieke opinie dat van hen
vraagt. Maar zij behoren vooruit te
denken aan de tijd dat een Azia
tisch veiligheidsverdrag nieuwe
machtsverhoudingen in het Stille
Oceaangebied produceert.
De potentiële macht van de Stille
Oceaan-driehoek zou Japan, China
en Rusland niet noodzakelijker
wijs als bondgenoten de centrale
rol kunnen geven, die eens Europa
in wereldzaken heeft gespeeld.
Van een onzer redacteuren
De arme landen mogen samenwerkingsverbanden sluiten om
zo bij het leveren van grond- en brandstoffen sterker te staan
tegenover de rijke. Deze erkennen het recht om de ontwikke
lingslanden om zulke kartels te vormen-
(Het bekendste kartel tot nu toe
is dat van de olieproducerende
landen (OPEC) maar men kan
zich natuurlijk ook kartels voor
stellen van bijvoorbeeld koper,
koffie, bauxiet en bananen pro
ducerende landen. Samen heb
ben zij dan de kans de prijzen
stabiel te houden zodat zij min
der afhankelijk zijn van de
schommelingen op de wereld
markt)
De plotselinge bereidheid van de
rijke landen om de arme het
recht te geven kartels te vormen
is gebleken tijdens de Unido-
conferentie die op het ogenblik
in de Peruaanse hoofdstad Lima
wordt gehouden. Daar diende de
woordvoerder van de rijke lan
den een amendement (voorstel
tot verandering) in op de zoge
naamde verklaring van Algiers.
Groep van 77
Deze is opgesteld door de Groep
van 77 (zeg maar de derde we
reld). De verklaring is vooral
bedoeld om de arme landen een
groter part te geven in de indus
triële produktie in de wereld en
wordt gebruikt als werkdocu
ment in Lima.
In hun amendement stellen de
rijke landen voor 'te erkennen
dat associaties van producenten
een rol kunnen spelen in de
internationale samenwerking om
bij te dragen tot een ordelijke
ontwikkeling van de wereldeco
nomie en het ontwikkelingspro
ces in de ontwikkelingslanden te
versnellen'.
Verrassing
De voorzichtig verzoenende hou
ding van de rijke landen komt
als een verrassing. Tot nu toe
hadden vooral de Verenigde Sta
ten zich sterk verzet tegen het
vormen van producentengroe-
pen. Zo sloot Washington enige
tijd geleden (in haar nieuwe
handelswet) landen uit van
handelsvoordelen als zij lid wor
den van een kartel, zoals bij
voorbeeld Venezuela dat de in de
OPEC zit Dit leidde tot een
conflict met de Zuidamerikaanse
landen en het niet doorgaan van
een reis van minister van bui
tenlandse ^zaken Kissinger naar
Argentinië.
In Lima hebben volgens inge
wijden vooral de Scandinavische
landen en de EG-leden Frakrijk
en Nederland zich sterk gemaakt
om het amendement in te die
nen. Overigens moet het nog wel
een redactiecommissie passeren
zodat altijd nog de kans bestaat
dat het voorstel woi-dt afge
zwakt, voordat het wordt opge
nomen in de uiteindelijke ver
klaring van Lirfta.
Nederland ziet de conferentie in
Limba vooral als een voorberei
ding op de zevende bijzondere
zitting van de algemene verga
dering van de Verenigde Naties.
Deze wordt in september in New
York gehouden en zal gaan over
wat wordt genoemd de nieuwe
economische orde. waarbinnen
de derde wereld een veel grotere
rol moet gaan spelen.
In feite krijgen tijdens deze al
gemene vergadering de VN-bij
eenkomst over grondstoffen (vo
rig jaar in New York), de we-
reldvoedselconferentie (afge-
pen november in Rome) en de
huidige Unddo-conferentie hun
beslag.
Nederland probeert vooral een
brug te vormen tussen de beide
kampen op de Unido-conferen-
tie, zo blijkt ook uit gesprekken
met onze delegatieLieden. Neder
land is één van de landen ge
weest die er het sterkst op heeft
aangedrongen de Verklaring van
Algiers bij de discussies te be
trekken.
Dat betekent niet ons land geen
moeite heeft met enige onderde
len van het ontwerp. Vooral het
nieuwe fonds voor de industria
lisatie van ontwikkelingslanden
en de compensatie (terugbeta
ling) bij nationalisaties vormen
tere punten.
Nederland wil niet nog meer
fondsen bij de vele die er al zijn
als er toch een extra geld be
schikbaar komt. In Rome (tij
dens de voedselconferentie)
steunde ons land als eerste de
oprichting van een dergelijk
fonds maar in Lima zal het ze
ker geen co-sponsor zijn.
Aan de bron
Nederland stemt wel weer na
drukkelijk in met de verwerking
van grondstoffen aan de bron.
Ook geven wij steun aan de
doelstelling in de verklaring van
Algiers dat ontwikkelingslanden
in het jaar 2000 een kwart van
de industriële produktie voor
hun rekening nemen. Daarvoor
moet de wereldeconomie in snel
tempo anders worden geordend,
zeker nu in 1975 (halverwege
't tweede ontwikkelingsdecenni
um dat loopt van 1970 tot 1980)
een gemiddelde acht procent
groei van de industrie in de
"me landen bij lange na niet is
gehaald.
Met een boodschap van de presi
dent van Finland is donderdag
het algemene deel van de Uni-
do-conferentie afgesloten. Op
het ogenblik praatten de ver
schillende commissies, waarna
de ontwerpverklaringen en reso
luties weer in de voltallige ver
gadering worden besproken. Vol
gende week donderdag valt het
doek.
(ADVERTENTIE)
Vv"A
gk ',IV 4
ÜÜÉÉHÉi
De Wilde Havana van La Paz
is een erg gewilde sigaar. Niet alleen
om z'n flos. Maar vooral om
z'n zuivere melange, z'n eerlijke
tabakken. Dat maakt 'm tot een échte
Wilde Havana. Een erg gewilde
voor 32 cent.
