Mgang van dictatoren bracht Thailand geen
chte vernieuwing
Beleid van Kissinger in gevaar
door onzekerheid over Breznjew
fhais gaan morgen voor eerst sinds ruim twintig jaar naar stembus
STENG
GIRO 29.14.600
pUW/KWARTET ZATERDAG 25 JANUARI 1975
BUITENLAND T11-K13
or gen gaan de Thais naar de stembus. De eerste vrije verkiezingen in meer dan twintig jaar. Nog
en anderhalf jaar geleden zuchtte Thailand nog onder de druk van een militaire dictatuur. Nu is
een grondwet waardoor deze verkiezingen mogelijk geworden zijn. Wel een vooruitgang. Maar in
everre is er echt iets veranderd?
ngkok, de hoofdstad, met zijn
r miljoen inwoners is een van
swingendste steden van Azië.
ede straten, hoge torenflats, mo-
me kantoorkolossen, hip geklede
innen en vrouwen, plateau-schoe-
n en mini-rokken, go-go disco-
;ken, een playboy club, een enor-
verkeerschaos. Maar ook stin-
ode kanaaltjes, krottenwijken,
verminkte bedelaar voor de
rik of America. En overal de
jn en andere reclame, het Ja
ns en Amerikaans imperialisme
•kondigend. Toyota, Sony, Esso,
!M, Pan Am, Peter Stuyvesant.
!tend door Noordoost-Thailand
jrk je ook een ander soort Ame-
;aanse aanwezigheid. Phantoms
B-52 bommenwerpers, die al ja-
lang Indo-China kapot bom-
rderen. Van Amerikaanse bases
Thailand komen ze voorname-
Het hoofdkwartier voor de
iele Indochinese oorlog inclusief
il van de geheime operaties,
I-werk enzovoort is in Udon, in
ordoost-Thailand. Het laatste
ir zijn de aantallen wat vermin-
■d. zelfs twee bases gesloten,
iar nog steeds zijn er 27.500 man
400 gevechtsvliegtuigen, waaron-
de pilootloze Drones en de SR-
spionage-toestellen, over vijf ba-
i verspreid.
in de twintiger jar§n begint de
ïerikaanse invloed in Thailand
te nemen. In 1941 sluit het
laise militaire bewind zich bij de
panners aan. Na de oorlog vorm-
ii pro-geallieerden een regering,
tar in '47 kwamen de militairen,
in '41 Amerika de oorlog had-
ii verklaard, weer aan het be
nd. De Amerikaanse behoefte aan
uvast in een deel van de wereld
t steeds meer door bevrijdingsbe
gingen werd geschud, was hier
ït vreemd aan. Zij zagen het
aise leger als een middel tot
idernisatie en 'stabilisatie'. In
id-Vietnam, Laos en Cambodja
bben Thaise troepen gevochten,
revolutie van '32 had de absolu-
monarchie haar absoluutheid ge-
st. Voor de bevolking was er wed-
veranderd. De macht was in
nden van de militairen overge-
an en daar zou ze blijven. Ja, af
toe 'iets dat op parlementaire
mocratie moest lijken, grondwet,
rbiezingen, nationale vergaderin-
n en zo. Maar dat was meer om
t image van de militairen wat op
vijzelen.
e heersers
Thaise heersende elite wordt
vormd door hoge militairen en
reaucraten en de met hen ver
inden zakenlui. Vooral door mid-
van baantjes bij leger en over-
id weten zij hun aanhang te
iden. Maar ook afpersing, omko-
ig, corruptie is hen niet vreemd.
Chinezen, die de commerciële
ktor in handen hebben, werden
dwongen 'beschermgeld' te beta-
Ondanks hun sterke economi
sche positie, staan de Chinezen hier
tamelijk machteloos tegenover. In
leger en politie vind je geen Chine
zen. Anti-Chinese sentimenten zijn
zo aangewakkerd.
Op het platteland is het niet veel
beter. Traditioneel bezaten de
Thaise boeren zelf het land. Nu is
naar schatting zo'n 60 procent al
pachter geworden van de vooral in
Bangkok zetelende nieuwe klasse
van grootgrondbezitters. De metho
den van landonteigening die gebe
zigd zijn behoren tot de minder
fraaie delen van de Thaise geschie
denis. 'Rijstschuur van Azië' is
Thailand wel eens genoemd. Maar
de meeste boeren worden steeds
armer. Als gevolg van de monopo
liepositie van de rijsthandelaren
zijn hun inkomsten gering. Ze
moeten geld lenen, om het jaar
door te komen en 60 pet rente is
niet vreemd.
Ook hier heeft de Groene Revolutie
vooral de Rockefeller Foundati
on is hier actief een landprole-
tariaat doen ontstaan. De trek naar
de stad neemt toe. Naar Bangkok
dus, want verder zijn er geen ste
den. Ook daar is geen werk, omdat
de kapitaalsintensiteit van de
meeste buitenlandse industrieën de
werkgelegenheid weinig bevordert.
Meer dan 70 pet van Thailands
nieuwe fabrieken zijn buitenlands
bezit.
Opstanden
Dit alles verklaart wel dat er sinds
'65 in het Noorden en Noordoosten
van het land, de armste streken,
een revolutionaire beweging is op
gekomen. Het Thais Patriottisch
Front heeft onder de boeren veel
aanhang. Maar de Amerikanen en
Thaise militaire élite zijn minder
enthousiast. Tussen '66 en '73 heb
ben de VS hier 1100 miljoen dollar
aan het bestrijden van opstandelin
gen uitgegeven. USAID, dat een
ontwikkelingsorganisatie heet te
zijn van de Amerikaanse regering,
geeft in een brochure uit '68 zelf
toe dat al haar hulp aan de Thaise
regering erop gericht was de com
munisten te elimineren. Het op ei
gen belang gerichte optreden van
de in Bangkok zetelende Thaise éli
te heeft ertoe geleid dat ook onder
de bergstammen in het Noorden
opstanden uitbraken. In het Zuiden
zijn moslem-seperatisten actief.
De gemiddelde Bangkokker merkt
misschien van de opstandelingen
niet veel, van de sterk toenemende
inflatie en de alom heersende cor
ruptie des te meer.
Oktober 1973: de studenten demon
streren, eisen een nieuwe grondwet.
Arrestaties, nog meer demonstra
ties, gevechten, tanks rollen door
de straten, gebouwen branden,
bloed vloeit. Tien dagen later, bijna
100 doden (officieel), 1000 gewon
den. Maar de militaire dictatuur is
gevallen. Haar leiders de maar
schalken Thanom en Prapass en de
kolonel Narong vluchten het land
uit. Koning Bohumipoll, in het bui
tenland bekend om zijn mooie
vrouw, Sirikit, benoemd dr. Sanya,
rektor van de Thammasat Universi
teit en leider van des konings ad
viesraad, tot premier. De aangewe
zen, nationale vergadering gaat aan
het werk de nieuwe grondwet goed
te keuren. Er volgen echter geen
arrestaties, geen veranderingen in
het overhelds- en militaire appa
raat of bij de politie.
Studenten
Wel veranderingen onder de lagere
lagen van de bevolking. De studen
ten zijn op slag helden geworden.
Zonder de massale steun van de
bevolking echter hadden zij het
niet geklaard. Tijdens de tien da
gen van oktober waren er vaak
meer dan een half miljoen mensen
op straat! Het lijkt of er een zelf
vertrouwen is gegroeid bij hen die
al te lang niets te vertellen hebben
gehad. Stakingen en demonstraties
zijn aan de orde van de dag. Forse
loonsverhogingen worden geëist. De
meeste arbeiders verdienen nauwe
lijks voldoende om in leven te blij
ven. Vaak ook eisen de stakers het
vertrek van leden van de directie,
managers die hen altijd minder
waardig hebben behandeld. Tien
duizenden demonstreren uit solida
riteit met hun stakende collega's.
Zelfs de verkopers van lotjes voor
de loterij, blinden, kreupelen die op
deze manier to'ch in leven proberen
te blijven, houden een demonstra
tie naar het huis van Sanya. Het
ging om een verandering in het
verkoopbeleid van de groothandela
ren in lotjes waardoor de gehandi
capten zelfs van deze schamele
broodwinningsmogelijkheid beroofd
zouden worden. De staking bij het,
luxe Dusit Thand hotel vormt een
proefzaak. De hotelwerkersvakbond
dreigt met staking bij alle hotels
als de eisen niet ingewilligd wor
den. De directie houdt haar poot
stijf. De regering probeert te be
middelen, de toeristenbusiness is
een grote bron van inkomsten.
Zoals meestal is er 'overleg tussen
de arbeiders en de studenten. De
laatsten komen massaal de hotel
werkers steunen. Bijna alle edsen
worden uiteindelijk ingewilligd. De
studenten hebben goede relaties
opgebouwd met arbeidersorganisa
ties. Groepen arbeiders die in ver
zet komen kunnen steeds op hun
steun rekenen. 'Maar', verzekert
Satid, die studentenleider is aan de
Thammasat Universiteit, mij, 'wij
bemoeien ons er alleen mee als /het
ons door de arbeiders gevraagd
wordt.'
De boeren
Na de oktoberrevolutie zijn vele
studenten het platteland op gegaan
om de boeren te helpen tegen geld
leners, grootgrondbezitters, corrupte
ambtenaren. Terwijl ik met Satid
zit te praten lopen twee boeren
door Roel Burgier
In oktober 1973 trokken de studenten in Thailand de straten van de hoofdstad Bangkok op. Hun
actie werd bekend als de 'oktober-revolutie', omdat daarmee een eind werd gemaakt aan de militaire
dictatuur.
door de gang van de universiteit.
'Als ze problemen hebben komen ze
vaak daar met ons over praten.
Veel van de mensen kunnen niet
lezen of schrijven. Wij hebben hen
bij onderhandelingen met de bazen,
met het opstellen van arbeidsover
eenkomsten landeigendomsver kla -
ringen, belastingen en al dat soort
dingen. Daar werden ze steeds mee
belazerd.'
Als de nationale vergadering arti
kelen in de grondwet wil goedkeu
ren die het aktief kiesrecht op 21
jaar en het passiet op 25 jaar
vaststellen, gaan de studenten weer
de straat op. Zo groot lijkt hun
invloed dat premier Sanya hoopt
dat de grondwet in die vorm ver
worpen zal worden. Hij wil des
noods een nieuwe indienen waarin
de gewraakte artikelen naar de te
vredenheid van de studenten ver
anderd zijn. Wilde taferelen in de
nationale vergadering.
'De militairen zijn nu wat op de
achtergrond, maar de heersende
élite van voor de oktoberrevolutie
is niet veranderd. Zij weten heel
goed dat de studenten hun gevaar
lijkste vijanden zijn. Kijk, wij kun
nen het systeem niet veranderen.
Dat moeten de boeren en arbeiders
zelf doen. Maar omdat wij hen
helpen zichzelf te organiseren, hun
proberen duidelijk te maken hoe
het systeem werkt waardoor zij het
zo slecht hebben, vinden de mili
tairen en kapitalisten ons gevaar
lijk.'
Satid had geen ongelijk. Op allerlei
manieren wordt gepoogd de studen
ten bij de bevolking in diskrediet
te brengen. Het dorpje Na Sai in
Noordoost-Thailand was door het
leger platgebrand omdat het com
munistisch zou zijn. De boeren van
Na Sai gingen naar Bangkok om te
protesteren. 'We zijn geen commu
nisten', zeiden zij. Boonmee, een
belangrijk studentenleider, nam het
voor hen op. Dus was hij ook com
munist. In Thailand heeft dat nog
steeds dezelfde betekenis als bij ons
in de zwartste dagen van de Koude
Oorlog.
Harde reacties
In juli werd een Amerikaanse jour
naliste in haar kamer vermoord. Zij
stond bekend als een anti-Vietnam
oorlogsactiviste en had goede kon
takten met Thaise studentenleiders.
De redacteur van een provinciaal
dagblad, die in een aantal artikelen
allerlei corruptiepraktijken bloot
had gelegd, werd ook in juli ver
moord. Een studentenleider uit
Udon werd op straat neergeschoten.
In augustus werd Saeng in een
straat in Bangkok doodgeschoten.
In zijn vrije tijd gaf hij les aan
kindertjes in Bangkoks grootste
krottenwijk, Klong Tuey. In geen
van deze gevallen worden de daders
gevonden.
Bij dit soort affaires valt steeds de
naam van de CIA. Begin '74 schijnt
er zelfs een samenzwering van de
CIA tegen de regering-Sanya ge
weest te zijn.
De militairen weten bepaalde stu-
dentengroepen achter hun karretje
te spannen. Bij de demonstraties
tegen een actief kiesrecht pas bij
21 jaar, hebben 7000 studenten van
hogere vakscholen drie dagen lang
tegendemonstraties gehouden, bus
sen gekaapt en brandbommen ge
gooid. Het moest maar eens afgelo
pen zijn met al die pressiegroepen,
die de nationale vergadering steeds
maar onder druk zetten, de orde en
rust verstoorden en niet de wensen
van de bevolking vertegenwoordi
gen, aldus de vakschoolstudenten.
Op deze manier is de goede naam
van de studenten bij de bevolking
al eerder in diskrediet gebracht. In
hun ogen vormen de studenten een
groep. 'Gewoon een verdeel-en-
heers-taktiek van de militairen', al
dus Sadit.
De demonstraties van de universi
teitsstudenten golden niet alleen
het aktief kiesrecht pas met Je
21ste. Het ging ook tegen een twee
kamerstelsel waarbij de Eerste Ka
mer zou worden benoemd. En tegen
het feit dat de nationale vergade
ring de beslissing om buitenlandse
troepen op Thais grondgebied toe
te laten en Thaise troepen naar
een ander land te sturen niet door
het parlement wilde laten nemen.
Zo zijn er wel meer punten in de
grondwet waarvan je je terecht kan
afvragen hoe democratisch zij wel
zijn.
Ook een deel van de regering zal
benoemd worden. 'Zo'n 80 pet van
de leden van de nationale vergade
ring maken deel uit van de heer
sende élite. Die zullen dus niet zo
gauw hun bevoorrechte positie aan
tasten, niet waar', vertelde een cor
respondent van een Thaise krant
mij.
De regering-Sanya heeft weinig ge
daan aan de problemen waar Thai
land mee geconfronteerd wordt.
Heel voorzichtig wordt er wat meer
contact met de Volksrepubliek Chi
na en Noord-Vietnam gezocht.
Maar een wet die de Amerikaanse
aanwezigheid in Thailand moet for
maliseren moest eerst met de Ame
rikanen doorgesproken worden
voordat zij in de nationale vergade
ring behandeld kan worden. 'De VS
zijn een grootmacht. We moeten
het eerst aan henvragen', aldus
een regeringswoordvoerder. Naar de
reden van de opstandige bewegin
gen wordt niet gezocht. Het ant
woord komt nog steeds in de vorm
van kogels en bommen. In 1975
wordt 26,5 miljoen dollar uitgetrok-
Èken voor de bestrijding van opstan
delingen, in meer dan 30 provin
cies.
Begin oktober '74 is de nieuwe
7 i grondwet goedgekeurd. Op het laat
ste moment hebben de studenten
hun aangekondigde acties afgelast.
Politieke partijen zijn nu weer toe
gestaan. Ondanks de chaotische
wirwar van bondgenootschapjes,
combinaties en kliekjes waar de
Thaise pers steeds melding van
maakt is een simpele indeling wel
enigszins mogelijk. Het zijn uiter
aard weer de militairen, regerings
leiders en grote zakenlui die we in
de top van de rechtse en centrum
partijen tegen komen. Bijvoorbeeld
een man als generaal-majoor Pra-
man, textielbaron en ex-minister.
Of generaal-majoor Chatichai,
staatssecretaris onder het Thanom-
Prapass-regime.
Status quo
Alleen de Nieuwe Kracht Partij valt"
wat dat betreft wat uit de toon,
met haar veelal in het westen op
geleide, jonge intellectuelen. De al
gemene indruk is dat de meeste
van deze partijen niet meer in hun
politiek program hebben staan dan
'handhaving van de status quo' en
'wat kunnen we er voor onszelf uit
slepen'.
Ter linker zijde is de zaak ook
nogal ondoorzichtig. Er is sprake
van een Verenigd Socialistisch
Front, een coalitie van verschillen
de linkse groepen. De communisti
sche partij blijft verboden. 'Ik denk
niet dat de mensen tegen gelegali
seerde communistische propaganda
op kunnen', aldus Kukrit, vooraan
staand lid van de nationale verga
dering, journalist en leider van de
Sociale Actie Partij.
Ondanks de stakingen, demonstra
ties en aktivlteiten van arbeiders,
boeren en studenten hoeft de heer
sende élite voor de komende ver
kiezingen niet bang te zijn. De
meeste boeren, toch de overgrote
meerderheid van de bevolking vor
mend. zijn analfabeet. Zelfvertrou
wen en bewustzijn nemen toe. Een
militaire coup zou velen, vooral
jonge studenten en intellectuelen
de stap naar het Thals Patriottisch
Front doen nemen om de opstan-""1
delingenbeweging te versterken.
Maar in één jaar kunnen die ver
anderingen niet al zo groot zijn. en
zoveel mensen dermate beïnvloed
hebben dat een verkiezingsoverwin
ning voor links erin zit. De meeste
studenten voelen wel dat er iets
moet veranderen, maar weten niet
hoe. Traditie speelt nog een rol. En
zoals we gezien hebben, de macht
van de militaire en burokratenélite
is met de omverwerping van de
diktatuur niet gebroken.
Voorlopig dus meer van hetzelfde
voor Thailand, nu in een grondwet
telijk jasje. De problemen als infla
tie, enorme verschillen in rijkdom
en kansen, corruptie en de proble
men in de landbouw worden door
een grondwet en verkiezingen ech
ter niet opgelost.
Roel Burgier studeert sociale We
tenschappen aan de universiteit
van Amsterdam en heeft onlangs
een studiereis door Indo-China ge
maakt.
afgelopen dagen hebben wij twee totaal uiteenlopende beschouwingen te zien gekregen over Hen-
Kissingers visie op wat er gaande is in het Kremlin.
ene beschouwing, in de New
>rk Times, komt in het algemeen
•ereen met Kissingers bezorgd-
ad, die hij privé bij verschillende
ilegenheden heeft uitgesproken
genover senatoren en anderen en
op neerkomt, dat het gevecht
nnen het Kremlin tussen de 'goe
den en de slechten' wel eens kan
uitlopen op een overwinning van
de haviken en de verwerping van
de ontspanningspolitiek.
De andere beschouwing, in een ru
briek in de Washington Post, zegt
dat Kissinger niet gelooft, dat er
binnen het Kremlin een totale oor-
(ADVERTENTIE)
Wij vragen uw hulp voor de
NU KAN HET NOG!
Wij vragen uw gift voor:
Bouw van 2 lagere scholen.
Opleiding Stieng-meisjes tot
verpleegster.
Landbouwopleiding voor
Stieng-jongens.
'Self-support' zijdeprojekt.
HELPT U MEE? Ook DEZE vluchtelingen hebben uw hulp
nodig!
DOE HET VANDAAG NOG:
comité hulpverlening Zuid-Vietnam, postb. 1527, Groningen.
COMITÉ VAN AANBEVELING: Ds. K. A. Abelsma, Wateringen;
Ds. H. G. Abma, Gouda; H. Algra, Leeuwarden; Mr. W. Beernink.
Dordrecht; G. van der Berg, St. Philipsland; B. S. van der Bijl,
Eerbeek; Ad de Boer, Nijkerk; Ltn.-gen. b.d. M. R. H. Calmeyer,
Den Haag; Prof. dr. A. C. Drogendijk, Amstelveen; P. C. Elferich,
Delft; Ds. W. Glashouwer, Driebergen; Ir. J. van der Graaf,
Huizen; Ds. C. M. Graaf stal, Ermelo; B. Hamminr, Groningen;
Jac. Heitink, Abcoude.
log zou woeden tussen goede en
slechte mannen over het leider
schap. Dit is inderdaad de mening,
waaraan Kissinger nu uiting geeft.
Hij wijst erop dat Breznjew zelf
een harde lijn volgde om Nikita
Chroestjew er uit te werken en
daarna terug te keren naar de poli
tiek van ontspanning. Hij herinnert
er verder aan, dat Chroestsjew
eveneens eerst een harde lijn koos
om Georgi Malenkow te verdrijven
en zich vervolgens uitsprak voor
'vreedzaam naast elkaar bestaan'.
Hij is daarom niet overdreven be
zorgd over het effect van de huidi
ge worsteling in het Kremlin tus
sen de aspirant-opvolgers van
Breznjew op de ontspanning.
Politiek effect
Zal de echte heer Kissinger ooit
opstaan? Waarschijnlijk niet, want
wat hij publiekelijk zegt over het
gebeuren in het Kremlin is politiek
en niet voorlichtend bedoeld.
Toen hij probeerde in het Congres
steun te verwerven voor ontspan
ning en voor de concessies die hij
aan de Sowjet-Unie wilde doen,
wilde hij zijn gehoor bang maken
met verhalen over de haviken in
het Kremlin. Nu de haviken in
sommige kwesties de overhand heb
ben gekregen zoals bij de afwij
zing van het handelsverdrag (met
de VS) moet hij betogen, dat de
ontspanning niet in gevaar is, want
zijn eerste zorg is nu het voorko
men van een kettingreactie.
Men kan Kissinger moeilijk verwij
ten, dat hij zich gedraagt als een
politicus, want dat is hij per slot
vanrekening. Voor werkelijke op
heldering moeten we te rade gaan
bij één van de belangrijkste acade
mische deskundigen in de VS op
het gebied van de buitenlandse po
litiek. Die merkt in één van zijn
boeken op dat in het verleden iede
re periode van ontspanning (door
het Kremlin) 'abrupt werd beëin
digd met een nieuwe periodè van
onverzoenlijkheid, die algemeen
werd toegeschreven aan een over
winning van de mensen van de
harde lijn in de Sowjet-Unie'.
Stilstand
De hoogleraar van Harvard, die dat
in 1968 schreef heette ook Henry
Kissinger. Alle drie Kissingers had
den, ieder op hun eigen manier,
gelijk, maar de professor heeft
meer gelijk dan de anderen, omdat
zijn analyses kunnen worden ge
staafd met feitelijke bewijzen. Wat
er is gebeurd na de laatste twee
machtswisselingen in het Kremlin,
eerst toen Chroestsjew Malinkow
opvolgde en daarna toen Breznjew
Chroestsjew opvolgde, was dat er
een periode van stilstand ontstond
Ln de buitenlandse politiek van
Moskou.
Dat kan ook nu weer het resultaat
zijn van de strijd om de opvolging
van Breznjew. De schade aan de
ontspanning kan ernstig zijn, ook
al is zij van tijdelijke aard. En er
zijn aanwijzingen, dat de 'slechte
mannen' in Moskou aan het langste
eind trekken.
De laatste aanwijzing komt van ra
dio- en tv-uitzendingen uit Moskou,
die verwijzen naar binnenlandse
oppositie tegen de overeenkomst
(over beperking van de bewape
ning) van Wladiswostok, die in
sommige opzichten het spiegelbeeld
is van de oppositie die hiertegen in
de Verenigde Staten bestaat. Die
overeenkomst kon er alleen maar
doorkomen doordat Breznjew con
cessies deed, die door Kissinger als
'zeer wezenlijk' werden omschre
ven: en doordat president Ford net
zulke wezenlijke Concessies deed,
die uiteraard niet door Kissinger
worden genoemd.
Russisch verzet
In beide landen zijn de concessies,
die door de leiders zijn gedaan,
bekritiseerd, in Washington open
lijk door mensen als senator Jack
son, en in Moskou in het geheim
door militairen van de harde lijn
en hun politieke medestanders. De
kritiek in Moskou kan alleen rnaar
tussen de regels worden gelezen en
aangezien die signalen doorgaans
moeilijk te ontdekken zijn, waren
maar weinige westerse deskundi
gen bereid om er veel belang aan te
hechten.
Maar Kissinger zelf heeft de sleutel
gegeven voor de code, die het
Kremlin gebruikt .Hij onthulde, dat
de Sowjet-Unie aanvankelijk vast
hield aan de eis net zoveel kern
wapens te mogen hebben als de VS,
Engeland en Frankrijk te samen en
dat zij deze eis in Wladiwostok liet
vallen. De nieuwe overeenkomst
bepaalt dat de VS en de Sowjet-
Unie getalsmatig gelijk zullen zijn.
De militairen in de Sowjet-Unie
hebben zich bezorgd afgevraagd of
zij bij dit evenwicht tussen de twee
grote mogendheden wel in staat
zouden zijn, om in het geval van
een crisis, het hoofd te kunnen
bieden aan zowel de gezamenlijke
De omroep in Moskou zegt nu, in
antwoord op de 'vrees, die is uitge
drukt in brieven van luisteraars',
dat bij de verdere onderhandelin
gen tussen de VS en de Sowjet-
Unie er rekening mee zal worden
Henry Kissinger
gehouden dat 'verscheidene andere
landen' eveneens kernwapens heb
ben. Betekent dit dat Moskou op
nieuw wil gaan onderhandelen over
de overeenkomst van Wladiwostok?
De 'luisteraars' krijgen de verzeke
ring, dat veiligheid van de Sowjet-
Unie niet verontachtzaamd zal wor-
kernbewapening van de VS en de
anderen, als die van China,
den. Het Kremlin, zo doet radio-
Moskou beslist, waagt zich niet aan
'een of andere eenzijdige ontwape
ning door ons land, zoals sommige
luisteraars vrezen'.
Campagne
In de uitzendingen wordt, zowel op
de radio als op de televisie, bijna
exact dezelfde woorden gebruikt en
het gaat duidelijk om een gecoördi
neerde propaganda-campagne.
De radio- en tv-programma's hou
den een waarschuwing in, dat er
opnieuw moeilijkheden kunnen
ontstaan bij het omzetten van de
overeenkomst van Wladiwostok in
verdragen vóór het bezoek van
Breznjew aan Washington dit voor
jaar als hij tenminste in de
gelegenheid is die reis te maken. In
de VS bestaan er eveneens proble
men over de vraag hoe er zeker van
te zijn. dat de Russen zich inder
daad houden aan de overeenkomst.
Aan beide kanten worden deze pro
blemen nu groter door de onzeker
heid over de toekomst van Brez
njew, net zoals de onzekerheid over
de toekomst van president Nixon
vorig Jaar bij de top-ontmoeting in
Moskou iedere wezenlijke vooruit
gang bij de besprekingen over be
perking van de bewapening (SALT)
verhinderde. Kissinger blijft nu,
net als toen, flink doen, maar
SALT is in gevaar, in elk geval
voor korte tijd, en datzelfde' geldt
voor de hele opzet van zijn buiten
landse politiek.
Voor de verdere toekomst zijn de
vooruitzichten goed, zoals ik eerder
op deze plaats heb betoogd maar
in de verdere toekomst zijn yrij
allen dood.
