Vijvertroebelen
n
fllslilalll
"gastarbeid!
ontwikkel inglftulp
aan Nederland'.'
bon
y
Uw probleem ook het onze
magazine
bloem en plant
COURVOISIER
60y65+ers gratis reisdagen
in januari en februari.
In rust gerijpt. Tweeëntwintig ver
schillende Deli-Havana- Brazil-tabakken,
gemelangeerd tot het kenmerkende La Paz
aroma, gehuld in een Java-blad voor een
gelijkmatige smaak over de volle lengte,
getooid met een zuiver Sumatra-dekblad,
vormen het levende natuurprodukt dat in
alle rust tot volle rijkdom rijpt: de 49 ets.
CK126 La Paz
corona. Echt heeft
recht op rust.
Punt uit.
Nieuwe boeken
't Blad waar
studie achter zit.
ZATERDAG 21 DECEMBER 1974
BINNENLAND
T21-K19
Wellicht herinnert u zich dat ik in de zomer van vorig jaar
schreef over het evenwicht in de vijver en hoe vanzelf het eerst
troebele water in de pas aangelegde kunstpias glashelder werd.
Je denkt een zeer redelijk evenwicht bereikt te hebben als het
water de hele zomer en herfst door doorzichtig blijft.
Het wordt winter, met soms een
ijslaagje op het water waardoor
heen je de goudvissen eronder
kunt zien zwemmen en als groene
vlekken het blad van de watervio
lier ziet schemeren, op andere da
gen striemt de wind de dode sten
gels van oeverplanten en slaat het
water tegen de oever of doen ein
deloze regenbuien de vijver over
stromen. Zo was het natuurlijk
ook in de vorige winter, maar
begin december was er nog iets
anders: het water was zo troebel
dat de vijverbodem niet meer te
zien was. Het werd nog erger,
want vlak na Kerstmis kon je het
water duidelijk ruiken, en dat was
nog nooit gebeurd. Aanvankelijk
leek het een zwakke vislucht, la
ter was het de kenmerkende rot-
te-eierengeur van zwavelwater
stof. Wel niet zo sterk dat je het
al op een afstand merkte, maar
toch goed te bespeuren als je een
pannetje water schepte. De troe-
beling was nog sterker geworden.
Het tevoren zo optimistisch ver
onderstelde evenwicht was volko
men zoek en wat was daarvan nu
de oorzaak?
door henlc van halm
Brood
Het was me opgevallen dat er
dagelijks fikse stukken brood in
het water dreven. Vogels zijn
vooral in de winter, als er toch al
zo weinig leven in de tuin waar te
nemen is, welkome gasten. Maar
de mussen vliegen met soms een
halve boterham in de snavel in de
berk naast de vijver en laten die
zware buit natuurlijk prompt val
len. De goudvissen, die daar nor
maal niet vies van zouden zijn,
talen er niet naar, omdat hun
activiteiten door de lage winter-
temperatuur sterk zijn vermin
derd. Het brood zakt naar de bo
dem en gaat rotten. Daar komt
nog bij dat de vele mussen en
spreeuwen juist vanuit de berk
heel wat uitwerpselen laten val
len. waarvan een groot deel ook
in de vijver terechtkomt. Die
overmaat aan organische mest
stoffen veroorzaakt een soort ver
vuiling, die ln biologische termen
eutrofiëring wordt genoemd. Bui
ten het winterseizoen worden de
vele voedingsstoffen snel door de
waterplanten opgenomen, wat tot
gevolg heeft dat die hard gaan
groeien. Maar in de winter als de
waterplanten zijn afgestorven of
een rusttijd doormaken, is daar
natuurlijk geen sprake van. Het is
het plankton, kleine eencellige
diertjes en plantjes, dat daarvan
profiteert. Die wolken plankton
maken het water ondoorzichtig,
een verschijnsel dat men 'water-
bloei' noemt.
Hoe is het nu verder met de
vijver gegaan? In de eerste plaats
zei Ik mijn vrouw geen brood
meer ln de tuin te gooien. De
vogels hadden genoeg aan het
zaad in het voerhuisje, de pinda's
en de halve kokosnoot die ik had
opgehangen. Ik haalde een paar
emmers klei uit de poldersloten in
de buurt en spreidde dat zo goed
mogelijk uit over de vijverbodem.
'Mist'
Begin januari was het water troe
beler dan ooit. Toen ik op een
avond met een lamp ln de vijver
scheen, bewogen slierten witte
'mist' zich traag door het water,
massa's eencelligen. Maar op de
tiende januari bleek het water
reukloos en was het zicht aan
merkelijk verbeterd. Toen ontdek
te ik dat dode plantestengels
overtrokken waren met een witte
'schimmel', een groei-uitbarsting
van klokdiertjes, vastzittende een
celligen die zich met het zweven
de plankton voeden. Ook waren
allerlei slakken--, poel- en dlep-
slakken en posthorens, uit de mod
der omhoog gekomen en 'graas
den' op hun beurt de klokdiertjes-
massa's af.
Een maand later was het water zo
helder als het hoort te zijn, door
zichtig als glas zodat ook op de
bodem alles scherp te onderschei
den was. Plankton en klokdiertjes
hadden het veld geruimd en de
hele zomer en herfst was de vijver
prachtig. In de afgelopen twee
maanden verwijderde ik zorgvul
dig alle ingewaaide boomblad,
maar liet de waterplanten gewoon
ln de vijver vergaan, behalve de
rottende bladeren van de waterle
lie, omdat dat een lelijk gezicht
was. En kijk, het water is helder
gebleven en volkomen reukloos.
Zo blijkt dat stilstaand water toch
wel enige zorg vereist en je met
name in de herfst regelend moet
optreden omdat anders het even
wicht tussen afvaltoevoer en -
afbraak en opusme door hogere
planten wordt verstoord.
De plantgrond is vaak een onder
werp van meningsverschil tussen
de verschillende auteurs over vij
vers. De meeste bevelen goedbe-
meste tuinaarde en klei aan. H. J.
Papenfuss en B. J. Galjaard om
schrijven in hun boek 'Tuinvijvers
en waterplanten' de meest ideale
vijverbodem als met meststoffen
verbeterde, zwakzuur reagerende
leemachtige grond, omdat deze
bodem heel geleidelijk de voe
dingsstoffen vrijgeeft in tegen
stelling tot slootbagger die vooral
uit humus bestaat en daardoor
gauw uitgeput raakt. Van uitput
ting heb ik geen last gehad, maar
de uit de sloten geviste bodem die
ik gebruik bestaat vooral uit oude
zeeklei. Overigens, dit boek is een
juweeltje, vol uitstekende foto's
en tekeningen van niet alledaagse
vijverplanten en even goede be
schrijvingen. Het geeft van vijf
vijvervormen en -formaten be
plantingsplannen. een algemene
oriëntatie over materiaalkeuze en
aanleg, handige sortimenttabellen
en een apart hoofdstuk over wa
terlelies. Aardig vond ik dat in dit
boek het puntkroos wordt ge
noemd als een middel om het
biochemisch evenwicht te herstel
len bij waterverontreiniging door
zuurstofgebrek. In mijn vijver is
dit zwevende plantje in de zomer
een doeltreffend middel tegen
'flap', drijvende algenmassa's, ge
bleken.
H. J. Papenfuss en B. J. Galjaard:
Tuinvijvers en waterplanten.
Tweede druk. Uitg. Kosmos, Am
sterdam/Antwerpen. 98 blz.,
16.50.
(ADVERTENTIE)
(ADVERTENTIE)
)pmcrking van een onzer lezers
iver de geranium: Terwijl een leze-
es onze vragenstelster heeft ge
roost met de opmerking dat men
n februari ook nog best kan stek-
:en, met minder hartzeer om bloe
nen en blad, schreef een lezer ons,
lat men heel goed zijn geraniums
can overhouden van jaar op jaar,
ils men er wat tijd en moeite voor
iver heeft. Wie die tijd en moeite
;r graag voor over heeft, kan een
ifschrift van deze brief op de ge-
iruikelijke manier (zie kop van de
ubriek en beslist niet per brief-
caart), bij ons aanvragen.
i'raag: Wat is het adres van het
iUMA?
talwoord: Het bureau voor muzie-
cauteursrecht èn het Stemra (Stich
ting tot exploitatie van mechani-
iche reproduktie rechten der au-
eurs) zijn gevestigd op het zelfde
idres: Marius Bauerstraat 30, Am
sterdam, tel. 020-156822
i'raag: Hoe kan ik de bekleding
[vast) van een lichtgekleurd ribflu
welen bankstel afdoende reinigen?
Antwoord: De mogelijkheid tot vuil
?orden blijft er altijd in zitten,
rooral als men begint met het
ichoonmaken van dingen die men
liet kan uitspoelen. De achterge-
bleven resten van zeep of andere
wasmiddelen trekken het vuil heel
gemakkelijk aan. Een klein vlekje
kanmen proberen weg te krijgen
met het bij elke drogist te krijgen
middel K2R. Verder zou u het eens
kunnen proberen m?t stijf geklopt
schuim van Omo. Biotex of iets
dergelijks. Gelijkmatig het schuim
opbrengen en laten intrekken. Als
u ziet dat alles goed droog is, stevig
uitborstelen. Probeer eerst eens een
klein stukje op een onopvallende
plaats.
Vraag: Wanneer een weduwe, die
een uitkering van het ABP ont
vangt, weer hertrouwt, verliest zij
dit pensioen dan?
Antwoord: Het pensioen vervalt
niet, volgens de gegevens van het
Pensioenfonds, maar er is wel kans
dat het pensioen kleiner wordt. Het
wordt nl. opnieuw vastgesteld, met
als maatstaf de werkelijk geldige
diensttijd van de overleden echtge
noot. Dit blijft zo, ook als het
latere huwelijk ontbonden zou wor
den. Het kan geen kwaad, de zaak
een grondig door te nemen tijdens
het spreekuur van het ABP, dat ln
verschillende grote plaatsen 's
maandags op het gemeentehuis (of
elders, vraag het de bode, die dit
wel weet) gehouden wordt.
Vragen (één per brief) zenden
naar: Uw probleem ook het onze.
Postbus 507^ Voorburg. Naam en
adres vermelden. Eén gulden aan
postzegels bijsluiten. Geheimhou
ding is verzekerd.
Lc Cogivic de Napoléon
Vraag: Wij verzorgen ons kindje
geheel zelf. Het kost ons veel licha
melijke en geestelijke kracht, maar
we willen het graag blijven doen. Is
er echter een plaats of instantie die
onze zorg een paar weken over zou
kunnen nemen, opdat wij in die
tijd weer nieuwe kracht kunnen
verzamelen?
Antwoord: Hoewel u niet in bijzon
derheden treedt over de aard van
de verzorging van uw kindje, me
nen we, dat we het beste doen u
het adres te geven van enige lan
delijke ouderverenigingen: Protes
tants Christelijke Philadelphia ver
eniging van ouders en vrienden
van het afwijkende (Lichamelijk en
geestelijk misdeelde) kind. Dillen
burgstraat 33, Utrecht, 030-512341,
Algemeene oudervereniging Helpt
elkander. Maliesingel 57, Utrecht,
030-17455, Katholieke Oudervereni
ging Voor het Zorgenkind, Postbus
3045, Utrecht, tel. 030-936823.
Met de reduktiekaart 60+/65+
één dag in januari en één dag in
februari of twee dagen in januari.
U kunt kiezen uit alle dinsdagen,
woensdagen, donderdagen en
zaterdagen. Ingaande 4 januari.
Liever eerste klas reizen? Dan
betaalt u ongeacht de afstand f 4,- bij.
Prijzen.
Driemaandskaart 60+ of 65+ f 20,-
Driemaandskaart 65+ voor echtparen f 30,-
Jaarkaart 60+ of 65+ f 50,-
Jaarkaart 65+ voor echtparen f 75,-
Volledige informatie vindt u in de
speciale folder'gratis reisdagen
januari/februari'.
Wij wensen u plezierige dagen.
UIT
(ADVERTENTIE)
Cigarros Autenticos
Korte, duidelijk geschreven, liefst
aan één kant getypte, brieven
kunnen worden gestuurd naar:
Secretaris Hoofdredactie Trouw/
Kwartet. Postbus 859, Amsterdam.
Bij publikalic wordt dc naam van
de schrijver vermeld.
Jij en ik, liefde en seks voor jonge
mensen, geschreven door dr. Th.
Bovet. Uitg. Zomer en Keuning,
Wageningen. 107 blz. 12.50.
Seks, onbesproken niemandsland
tussen tieners en ouders, met bij
dragen van dr. L. A. G. J. Timmer
mans, dr. A. M. C. M. Schellen. F.
M. Gerards en J. van Dieten, Uitg.
Malmberg, Den Bosch. 85 blz.
9.75.
Nachtelijke invallen, aforismen van
Fernand Lambrecht. 79 blz. 9.90.
Uitg. Nijgh/Van Ditmar, Den Haag.
Solzjenitsyn een leven in beeld.
Een fotografisch en documentair
verslag van Solzjenitsyns leven in
Rusland. Uitg. De Boekerij, Baarn.
95 blz. 15.50 (paperback) en
19 90 (gebonden).
Bij uitgeverij Meulenhoff te Baarn
zijn weer twee boeken uitgekomen
van prof. H. van Praag. Paranor
male manifestaties (rapporten, du
plicaten, magische afstandswerking,
cultusobjecten, vliegende schotels;
150 blz. 14.90) en Paranormale
identiteit leven na de dood. reïn
carnatie, spiritisme, bezetenheid,
individuatie; 152 blz. 14.-90.
De duivel is oud door C. Egas. Niet
meer jong zijn een maatschappelijk
probleem. Een boek voor ouder
wordende mensen en voor allen die
betrokken zijn bij het bejaarden-
werk en de problematiek van het
ouder worden en oud zijn. Uitg.
Contact. Amsterdam. 120 blz.
13.50.
Punt contra punt. door Aldous
Huxley. Uitgave van Contact. Am
sterdam in de serie contact-pri
meurs. Het uit 1928 daterende boek
is vertaald door John Vandenberch.
510 blz. 27.50.
Ho» ontduik ik mijn schulden,
(handleiding voor oplichters?) door
P llyne. Uitg. In den Toren.
Ba -n. 118 blz. 5.75.
VAN LEZERS -
Jesaja 58
Wanneer ik dan inga op het ver
zoek, gedaan naar aanleiding van
uw publikatie van het stuk van dr.
H. M. de Lange, hoofdstuk 58 van
de profeet Jesaja verder na te
kijken, dan lees ik in vers 12: En
de Uwen zullen de overoude puin
hopen herbouwen, de grondvesten
van vorige geslachten zult Gij her
stellen, men zal U noemen her
stellers van bressen (door de duivel
geslagen) herstellers van straten.
Het is mijn ervaring dat deze
profetie voor onze tijd van toepas
sing is, doch enkel verder in mijn
leven vervuld kan worden overeen
komstig de leer van Jezus Christus.
Baarn
S. J. VRiend
Dezelfde dingen?
S. Alblas schreef in deze rubriek
inzake Zuid-Afrika: gedachtig
zijn aan het Woord: Wat oordeelt
gij uw broeger, gij die dezelfde
dingen doet?' (N.b. foutief geci
teerd is Romeinen 14 vers 10 of
Jacobus 4 vers 12 en dat betreft
dan nog huichelarij). Inderdaad.
Zuid-Afrikaners zeggen ons: 'Jullie
discrimineren Sruinamers'. Bij de
wet? Bij belonings- en arbeidsvoor
waarden? In de kerken? Wat zijn
dat. 'dezelfde dingen'?
Hoogezand
W. F. v. d. Berg
Werkloosheid (2)
In uw krant van 11 december stond
een korte reactie van de heer Van
Dijk op mijn vaststelling dat de
werkloosheid groter is dan officieel
wordt toegegeven. Er is een misver
stand in het spel. De heer Van Dijk
meent dat ik mijn afkeuring heb
uitgesproken over de sociale wet
ten. Daar is geen sprake van. Ik
begrijp heel goed hoe beroerd men
zich voelt als men door gehele of
gedeeltelijke invaliditeit niet langer
kan werken. Ik heb niet anders dan
willen constateren dat de wao In
derdaad vaak wordt gehanteerd om
mensen die men in het produktie-
proces niet langer kan gebruiken
aan de kant te zetten. Dat is een
vrij subtiel en vaak langdurig pro
ces. waarbij ook de artsen en
psychiaters een rol spelen. Dan
vraagt de heer Van Dijk of het zo
is dat werklozen feitelijk vaak wer
ken. Antwoord, ja dat komt echt
voor, b.v. in de bouw. Het geven
van cijfers is lastig daar het juist
om verborgen werkloosheid gaat,
deels in België en Duitsland. Niette
min is het verantwoord deze feiten
te onderkennen. Ik beoog er slechts
mee de ernst van het vraagstuk
nog meer onder de aandacht te
brengen.
Naarden
A. Heertje
Beroep op kerkleden (2)
Bijzonder blij ben ik met het
'beroep op kerkleden'. Hopelijk
wordt door velen hierop gerea
geerd! Tevens wil ik pleiten voor
begrip en tolerantie voor eikaars
standpunten, ook al zullen deze
verschillen. Een dringend beroep op
de synode om op haar laatste be
sluit terug te komen, is wat diege
nen die dr. Wiersinga de ruimte
willen geven nu kunnen doen!
Rotterdam
H. J. Donken
Beroep op kerkleden (3)
Ongeveer zestig mensen uiten hun
ernstige bezorgdheid over het syno
debesluit in de zaak-Wiersinga. Uit
hun stuk wordt duidelijk: 1. Wie er
nu bezig zijn ons als gemeente van
het kernpunt van het evangelie te
laten beroven. Ieder weet immers,
dat het hier niet gaat om één of
ander meningsverschil, waarvoor
altijd ruimte in de kerk moet blij
ven. maar om een brutale ontken
ning van het gaan van Christus ln
het gericht Gods voor onze zonden
en in onze plaats. 2. wie het zijn,
die dit verkorte evangelie aan ons
en onze kinderen willen laten op
dringen. Inplaats van zo sportief te
zijn zelf uit te wijken naar de
plaats waar ze thuishoren, nl. naar
een kerk met leervrljheid, willen ze
de gereiormeerde kerken omturnen
tot zo'n kerk. De grondslag voor
zulk een kerk mist echter elke bij
belse steun. De zg. ideale 'oecume
nische' kerk die zij voorstaan, heeft
bij hen haar wezen als 'pijler van
de waarheid' verloren. Het erge is,
dat een aantal leiders daarbij voor
op gaat. Ze beseffen blijkbaar niet
dat zij het zélf zijn. die scheuring in
de gemeente veroorzaken.
Wiersinga (23)
Niet alleen dr. Wiersinga zet vraag
tekens bij de klassieke verzoenings
leer. Want eigenlijk wordt God
daarin onrecht aangedaan. In Jo
hannes 3 staat niet voor niets: Alzo
lief had God de wereld. Er staat
niet: Alzo boos was God op de
mensheid, dat hij Zijn eniggeboren
zoon zond. In de evangeliën stelt
Jezus ons steeds het Godsbeeld
voor ogen overeenkomend met de
liefhebbende Vader, de God van
genade boven recht. Dr. Wiersinga
acht het beeld van God die beta
ling eist hiermee in strijd. Niet
God. maar wij hebben Jezus' dood
gewild. God is bereid die misdaad
te vergeven en zijn zoon als zoen
offer voor onze zonden te aan
vaarden. Is het nu af? Nee. nu
komt nog iets belangrijks. Er zal
vanuit ons dagelijks leven moeten
blijken wat de verzoening tussen
God en mens voor ons betekent.
We zullen er uit en er mee moeten
werken. We zullen mee moeten
werken aan de gerechtigheid in de
ze wereld.
Utrecht
B. Groenendijk Boersma
Wiersinga (24)
Zeer velen kunnen niet blij zijn
met het synodebesluit. Dat zijn de
mensen die nog niet vergeten zijn
wat er zich rondom 1944 heeft af
gespeeld. om maar te zwijgen over
1926. Dat zijn de mensen die zich
de vergiftigde polemieken in onze
kerkbladen herinneren, de sfeer
van hete hoofden en koude harten,
en er daarom zich verre van hou
den. Maar zij zullen een nieuwe
scheuring niet accepteren en drei
gen kerkelijk dakloos te worden.
Groningen
Wiersinga (25)
Onder 'Brieven van lezers' schrijft
de heer Wiersinga dat de tijd en
energie die aan de zaak van dr.
Wiersinga besteed wordt, beter ge
bruikt kan worden door in de geest
van dr. Wiersinga het evangelie
handen en voeten te geven. Het is
te hopen dat dit niet gebeurt, want
wie in de geest van dr. Wiersinga
dóórgaat, verliest zijn Heiland.
Maasland
L. T. Schalkwijk
Woningbouw
De voorzitter van het algemeen
verbond bouwbedrijf. Van Ei j kelen-
berg. heeft voorgesteld om in het
kader van de werkloosheidsbestrij
ding. de vlak na de oorlog tot
monotone woonblokken gebouwde
woningen met kleine raampjes af
te breken en te vervangen. Het wil
mij voorkomen dat het nog lang
niet noodzakelijk is ter bestrijding
van de werkloosheid zulke wonin
gen af te breken en daarvoor meer
eigentijdse, lees luxe, voor een ar
beider aan huur onbetaalbare wo
ningen te bouwen. Er staan in ons
land meer dan bedroevend veel ge
lijksoortige woningen leeg. Aan be
taalbare arbeiderswoningen bestaat
de grootste behoefte.
Putten
G. Moolenaar
CDA
De KVP heeft groot gelijk. Steen
kamp heeft nog visie. Als het nu -
zeker ook organisatorisch niet in
orde komt met het CDA, dan hoeft
het niet meer. Mij bekruipt trou
wens de vTees dat het al te laat is:
het had tien jaar geleden moeten
zijn. Maar de één heeft (had) dit
bezwaar, de ander dat en de derde
weer wat anders. Het blijft maar
drammen en zeuren over moeilijk
heden en tegenstellingen van de
dag. Er is, kortom, gebrek aan visie
voor morgen.
Niekerk-Old^kerk
P. M. Terpstra
(ADVERTENTIE)
Sombere rapporten komen de laatste jaren los over de
gevolgen van gastarbeid in Europa voor landen als
Turkije,Marokko enTunesiê.Een stukje ontwikkelings
hulp? Jawel, van arme aan rijke landen is de indruk
van menig onderzoeker.
Verder o.a. in het december no.:
werkstructurering maakt baantjes minder „dom"
taalproblemen aan Indonesische Universiteiten
wetswinkels willen overbodig worden
psychiatrisch patiënt meer als mens benaderd.
Ik geef mij op als abonnee op het VU-magazine,
De abonnementsprijs is slechts f 15,- per jaar.
Naam
Straat
Plaats
Hooghalen
Mevr. A. G. Lindeboom
m
ln open enveloppe, zonder
postzegel, zenden aan:
Vrije Universiteit,
Antwoordnr. 1771, Amsterdam.
I
