Werkgroep
tracht mensen
in Colombia
te helpen
dichtbij
DSM.
Dekselse Stemming Makers?
DSM IjJ
Commentaar Peter Nieuwkamp: waarom aan de basis zo weinig steun van vakbeweging zelf?
kapitaaltje voor een medaille
Signaal (1)
Signaal (2)
Andere examens
voorgesteld voor
beroepsonderwijs
Veel verder
Brieven
Iets losgemaakt
Kerken schrijven
over arrestatie
bijbeldrukkers
spelen
taai
gewichtig
TROUW/KWARTET DINSDAG 3 DECEMBER 1974
BINNENLAND T5/K7
door Kees de Leeuw
AMSTERDAM 'Als je steeds maar blijft zeggen: ach, die ellende
in de Derde Wereld, daar kun je toch niets aan doen, dan kun je
er ook niets doen. Maar als je bereid bent je ervoor in te zetten, je
te verdiepen in de oorzaken van die ellende, blijkt dat je er best
wel iets aan kunt doen.' Dat zegt Pieter Nieuwkamp, werkzaam in
de buitendienst van een dagbladbedrijf en lid van de Nederlandse
Christelijke Grafische Bond (NCGB), afdeling Amsterdam. Hij is
één van de 225 'sleutelfiguren', die de SOSV (Stichting Ontwikke
lingssamenwerking Vakbeweging) de afgelopen twee jaar heeft
opgeleid via cursussen, die deze stichting regelmatig geeft voor
vakbondsleden en bestuurders om hen te helpen bij het opzetten
van werkgroepen, die zich bezig houden met ontwikkelingssamen
werking.
Peter Nieuwkamp: vastbesloten werk niet op te geven
onder redactie van loessmit
De Roemeense communistische partij
heeft op haar elfde partijcongres vol-
ïard in haar afwijzende houding je-
:ens pogingen van de Sowjet-Unie om
de partijen in andere landen weer in
haar greep te krijgen. Welke waarde
hieraan moet worden toegekend is nog
niet helemaal te zeggen omdat de
gehele tekst van de 175 pagina's tel
lende verklaringen nog niet uit is.
Maar in de voorlopige berichten val
len wel drie dingen op:
1. Alle 2400 gedelegeerden staan ach
ter dat deel van de verklaring, waarin
de coördinerende rol van Moskou
'niet langer mogelijk',wordt genoemd.
Het document laat de mogelijkheid
open tot een 'nieuw type eenheid'
binnen het internationaal communis
me. gebaseerd op gelijkheid en onaf-
tankelijkheid van alle partijen.
3. Een belangrijke delegatie van Sow-
jet-kameraden heeft daar van het be
gin af bij gezeten.
Die afvaardiging onder leiding van
Poiitbureaulid Andrej Kirilenko, heeft
blijkbaar niet kunnen voorkomen dat
het congres dit document aannam,
ook al staat het in zijn strekking
lijnrecht tegenover het streven van het
Kremlin om zijn leidende positie in de
communistische wereld terug te win
nen. Het moet dan ook nog worden
afgewacht of de Sowjet-leiders de pil
zullen slikken ook al is deze
verguld met aanhankelijkheidsbetuigin
gen en aardige opmerkingen aan hun
adres.
Er wordt vaak gezegd dat Moskou
Roemenië niet tot de orde zal roepen
zolang daar maar een partij-apparaat
is dat de bevolking in het gareel weet
ie houden. Dat is echter maar ten
dele waar. Al eerder in de geschiede
nis heeft de Sowjet-Unie haar onge
duld niet kunnen bedwingen en zij zal
ten goede gelegenheid om de Roe
meense leiders tot de orde te roepen
vast niet voorbij laten gaan. Zo'n
gelegenheid zot zich bijvoorbeeld
voordoen als president-partijleider
Cacusescu in eigen land in moeilijkhe
den zou komen. Voorhands ziet het
daar evenwel niet naar uit. Zolang
zuilen zij zich bij de eigen Roemeense
weg moeten neerleggen, zoals zij sinds
I94S ook lijdelijk moest toezien hoe
Joegoslavië zich na een beoordelings
fout van Josef Stalin uit het Sowjet-
blok losmaakte.
Tot dusver kor de Sowjet-Unie slechts
voorkomen dat Roemenië helemaal de
weg van Joegoslavië zou opgaan. De
ligging van het land van Ceausescu
7.0U dat ook heeï wat moeilijker heb
ben gemaakt.
De verklaring van het partijcongres in
Boekarest houdt niet alleen verband
met het streven van de Sowjet-Unie
naar een wereldconferentie van com
munistische partijen die China zou
moeten veroordelen iets waar Roe
menië niets voor voelt. Zij is ook
aanvaard met het oog op de Europese
Veiligheidsconferentie, die volgend
jaar in een beslissend stadium komt.
Lukt het Moskou om op die veilig
heidsconferentie zijn plannen door te
zetten en de Westerse landen te bewe
gen tot aanvaarding van zijn vooruit
geschoven positie in Europa, dan zal
het zijn greep op Oost-Europa veel
gemakkelijker kunnen verstevigen.
Mogelijk heeft men in Boekarest de
westelijke landen een signaal willen
geven dat zij het de Russen op de
gen verode conferentie vooral niet te
makkelijk moeten maken.
Van onze onderwijsredactie
In het ontwerp-examenbesluit voor
het lager beroepsonderwijs en voor
!avo-scholen'wordt de mogelijkheid
geboden voer een eindexamen op
drie verschillende niyeau's. Elke
leerling moet dan examen doen in
zes vakken. Voor elk vak kan hij
kiezen tussen A-. B-. C-niveau. Als
staatssecretaris Veerman dit voorstel
overneemt kan het nieuwe examen
m 1976 voor het eerst worden afge
nomen.
Zoals het nu is heeft het lager
beroepsonderwijs twee stromen:
een praktijkrichting (P-stroom) en
een theoretische richting (T-
stroom). Daarnaast bestaat nog het
individueel huishoud- en technisch
onderwijs.
In plaats van de P- en T-stroom
komen er nu drie richtingen. Epn
belangrijk verschil is verder dat
een leerling per vak zijn eigen ni
veau kan kiezen. Het C-programma
is vooral bedoeld voor leerlingen
die willen doorleren in het middel-
baar beroepsonderwijs.
Het B-programma is iets minder
waar, maar geeft nog wel moge
lijkheden voor doorstromingen naar
ander vervolgonderwijs. Het C-pro-
Pamma is dan 'een verlicht en
anders gericht' B-programma.
Het is de bedoeling dat de minister'
op den duur normen opstelt voor
bet landelijk schriftelijk examen op
C-niveau. Daarnaast wordt door Ie
school zelf ook een deel van het
«amen verzorgd (schoolonderzoek),
ïoor de A- en B-programma's kan
de minister wel richtlijnen geven
®aar stelt hij geen normen vast.
Zen landelijk schriftelijk examen is
bier niet nodig omdat de eisen die
bet vervolgonderwijs hier stelt al
foldoende waarborgen bieden voor
de kwaliteit. Leerlingen, die aan zes
«amenvakken niet genoeg hebben
linnen nog een extra vak kiezen.
Dit zevende vak is vooral van be-
^ng voor leerlingen die later naar
sen andere school willen.
Pieter Nieuwkamp reageerde op een
oproep van de SOSV in een vak
bondsblad, dat hij eerst nog uit de
asbak moest halen, voordat hij kon
reageren. Vanuit een morele bewo
genheid met het gebeuren in de
Derde Wereld gaf hij zich op voor
een cursus, maar daarna begon het
eigenlijke moeizame werk pas.
Hij was en is nog erg enthousiast,
maar voordat hij. en samen met
hem een aantal andere sleutelfigu
ren. een project van de grond
kreeg, moest er wel iets gebeuren.
Na de cursus belde hij zijn eigen
'De steenbakkers
bleken soms
verder dan wij'
bond. die hem doorverwees naar
een ander. Deze zou contact op
nemen met Utrecht, maar. aldus
Nieuwkamp, daar moet ik nu nog
antwoord van krijgen.
Hij is van bewustwording ge
sproken toen zelf maar aan het
werk gegaan, schreef een vergade
ring uit voor alle sleutelfiguren in
Amsterdam en daar werd al zoe
kend gesproken over wat er nu
gedaan zou kunnen worden. Zo was
er een aantal vergaderingen, maar
een concreet doel had men nog
niet voor ogen. In diezelfde tijd
raakten twee leden van de ABVA
(Algemene Bond van Ambtenaren)
met elkaar in gesprek over de film
'De Baksteendragers', die de VPRO
in het voorjaar van 1973 voor de
televisie uitzond. De een zei:
'Waarom doet de Paus daar niets
aan' en de ander vond, dat Den Uyl
er maar iets aan moest doen, maar
tenslotte kwam men tot de conclu
sie: waarom zouden we er zelf niets
aan doen. Er werd informatie in
gewonnen bij de SOSV en deze
stlphting verwees hen door naar
het groepje sleutelfiguren in Am
sterdam. dat zich nog steeds be
raadde over de klassieke vraag 'Wat
te doen'.
Uit deze samenloop van omstan
digheden is nu de werkgroep Chir-
cales voortgekomen, een solidari-
teitsgroep, die zich bezig houdt met
de steenbakkers in Columbia. De
groep bestaat uit veertig man: elf
vakbondsleden en 29 medewerkers:
een groep Spaans studerende
mensen uit Utrecht, die de groep
helpt met het vertalen van brieven
en artikelen uit kranten, die de
steenbakkers opsturen naar Neder
land.
De werkgroep, die zich aanvanke
lijk bezig hield met directe hulp
verlening zo werd uit eigen zak
een bedrag van vijfhonderd gulden
gestuurd als daad van vertrouwen
werd al snel met haar neus op
de werkelijkheid gedrukt. Er kwam
een brief uit Columbia binnen van
de steenbakkers, met daarin vragen
over 'Wat zijn de belangrijkste
strijdvormen en de meest gebruikte
middelen tegen de werkgevers?'.
'Wat zijn de arbeidsvoorwaarden
voor de vrouw?' en 'Hoe is bij jullie
het stakingsrecht geregeld'. Vragen,
waarop leden van de werkgroep
geen antwoord wisten en het ge
volg was. dat ieder lid op zich nam
één of meer vragen te beantwoor
den en gedwongen was zich met
zijn eigen arbeidssituatie hier bezig
te houden.
Peter Nieuwkamp: 'Uit dit alles
werd wel duidelijk, dat de steen
bakkers in Columbia veel verder
waren op het gebied van bewust
wording dan wij hier in Nederland.
Wij maken bijvoorbeeld onder
scheid tussen arbeiders en werkne
mers, maar daar is iedereen arbei
der en men laat zich niet misleiden
door de 'werkelijkheid in een mooi
jasje' Bij alle activiteiten daar
neemt het hele gezin man.
vrouw, kinderen deel en het leuke
is nu. dat door de activiteiten van
de werkgroep de vrouwen van deze
leden ook meer geïnteresseerd ra
ken in deze zaken en meer gaan
meeleven en meewerken'.
Peter Nieuwkamp noemt het een
actie van arbeiders tot arbeiders,
die bedoeld is om iets van de
problematiek over te brengen en zo
te proberen in het bedrijf iets te
gaan doen voor een verbetering
van de arbeidssituatie in Columbia.
Met name wordt dat ook duidelijk
bij andere werkgroepen, die met
behulp van 'sleutelfiguren' van de
SOSV in Nederland zijn opgezet. Zo
is er een Philips-werkgroep in
Zwolle en een Enka-werkgroep in
Breda, die zich bezighouden met de
activiteiten van dit bedrijf in ont
wikkelingslanden, contact opnemen
met de arbeiders daar en met die
informatie in het eigen bedrijf aan
het werk gaan.
Wat de werkgroep Chircales be
treft. al vrij snel werd men met het
probleem geconfronteerd, dat twee
honderd families van het landgoed
Los Molinos in Columbia moesten
verdwijnen. Dit is een heuvelachtig
terrein, dat jarenlang door deze
families is bewerkt. De heuvels, be
staande uit klei, zijn nu afgegraven
en de grootgrondbezitter vindt, dat
het terrein nu voldoende bouwrijp
is gemaakt en wil dit stuk grond
aan de gemeente Bogota verkopen
voor huizenbouw. Er zijn inmiddels
zo'n twintig processen gevoerd en
dat terwijl het nog helemaal niet
zeker is, dat deze grond inderdaad
aan deze grootgrondbezitter toebe
hoort. De steenbakkers worden van
het kastje naar de muur gestuurd
en zijn van mening, dat de grond
aan hen toebehoort, omdat ze deze
jarenlang hebben bewerkt, maar dit
wordt door officiële instanties
tegengewerkt.
Al deze verwikkelingen zijn de
werkgroep ter ore gekomen door
brieven, die de steenbakkers regel
matig aan de werkgroep in Am
sterdam versturen en waardoor de
leden zelf dieper op deze problema
tiek kunnen ingaan Pieter Nieuw
kamp. die zeer enthousiast is over
de werkgroep, vindt het jammer,
dat de leden aan de basis zo weinig
steun van de vakbewegingen zelf
hebben gehad. 'Deze klacht komt
ook op vergaderingen naar voren'.
zegt hij. 'Het is niet de bedoeling,
dat de bonden het werk gaan over
nemen. maar wel zouden ze meer
naast de 'sleutelfiguren' kunnen
gaan werken'. Aan de basis is ook
niets te zien van samenwerking
tussen de leden van de vakbonden
onderling. Zo zitten in de werk
groep Chircales leden van het CNV,
het NKV en het NW, die allen
gezamenlijk bezig zijn met een
stukj e ontwikkelingssamenwerking.
Pieter Nieuwkamp. gevraagd naar
de op handen zijnde beslissing: 'Ik
sta er vrij sceptisch tegenover. Ik
hoop niet. dat de activiteiten van
de werkgroepen aan banden wor
den gelegd, maar de vakcentrales
moeten dan wel bedenken, dat de
mensen uit de Derde Wereld daar
van het slachtoffer zullen worden.
Door de contacten is iets losge
maakt en dat kan niet zomaar weer
ongedaan worden gemaakt. Wat de
werkgroep betreft, alle leden zijn
vastbesloten dit werk niet op te
geven, wat de beslissing ook zal
zijn en ik heb het idee. dat dat bij
de andere vijftig werkgroepen niet
anders zal liggen'.
DEN HAAG De Nederlandse her
vormde kerk en de gereformeerde
kerken in Nederland hebben in een
gezamenlijke brief aan de Russi
sche ambassadeur in Den Haag
grote bezorgdheid uitgesproken over
de gevangenneming van initiatief
baptisten in Letland wegens het
drukken van bijbels en godsdiensti
ge literatuur.
In de brief wordt gevraagd om de
namen en het gevangenisadres van
de gearresteerde baptisten, opdat
hen een blijk van solidariteit kan
worden toegestuurd.
Een doos vol vetleren medailles
kan een rijk bezit zijn, maar
letterlijk rijk kunnen de mensen
zich voelen die ooit een Britse
onderscheiding heben gekregen.
Dat zullen voornamelijk Britten
zijn, maar je weet maar nooit
ivie er allemaal met ze heb
ben meegevochten in India,
de eerste en tweede wereld
oorlog of in de Boerenoorlog en
daarvoor een lintje gekregen
hebben. De Londense firma
Hayward zit om onderscheidin
gen uit die en andere -periodes
te springen. De firma heeft ten
minste een grote advertentie in
het dagblad The Guardian gezet,
waarin ze bezitters van (draag-)
medailles dringend vraagt die
te verkopen. Er staat een was
lijst met de voornaamste types
bij. wel enkele tientallen, en
dan zijn ze er nog lang niet
blijkens de toevoeging dat er
nog een hele hoop andere zijn
in zilver, goud en brons, die ze
allemaal graag willen overne
men.
Voor het geval de lezer zich niet
meer herinnert hoe zo'n soms
erg oude onderscheiding er uit
ziet zijn er afbeeldingen bij af
gedrukt. Daartussen staat bij
voorbeeld de 'polar medal', ken
nelijk uitgereikt voor moed, be
leid en trouw aan de dapperen
die zich op barre poolexpedities
waagden. De afgebeelde is uitge
reikt voor een expeditie die van
1912 tot 1914 geduurd heeft, maar
ze waren er al in 1904. Wie zo'n
pool-onderscheiding bezit, kan
er een gulden of vijftienhonderd
voor krijgen, minstens, want hóe
ouder het ding, hoe waardevol
ler. De order of the garter' (de
bekende kouseband) brengt nu
ongeveer vijfenvijftighonderd
gulden op.
Dat is trouwens lang niet het
hoogste bod. Er is een orde van
verdienste de 'order of the
Star of India' die, als er
G.C.S I. op staat, wel dertigdui
zend gulden kan opbrengen.
Vermoedelijk zijn er maar wei
nigen met zulke grote verdien
sten geweest dat hun zo'n hoge
Lang voordat de televisie was
uitgevonden wisten de mensen
het thuis best gezellig te maken.
Soms vlogen ze er uit met een
boek of een boekje, maar veel
vaker zat het hele gezinnetje bij
het flauwe schijnsel van de olie
lamp (en later onder de hang-
pendule) rondom de tafel om
samen spelletjes te doen.
Spelletjes schijnen al heel lang
gespeeld te worden. Vooral bord
spelen en dan heus niet alleen
het ganzenbord, hoewel dat een
van de oudste moet zijn, want al
in 1612 werd er over geschreven.
Wie iets over oude gezelschaps
spellen wil weten zou eens moe
ten kijken in het bedrijfsrestau
rant van de smaakstoffenfabriek
IFF in Tilburg, waar tot 3 janu
ari een tentoonstelling over dit
onderwerp te zien is. Daar vind
je spelletjes uit het begin van
deze. maar vooral uit de vorige
en ook nog uit de achttiende
eeuw. Het 'spel verbeeldende de
historie van Holland' stamt uit
1713 en is daarmee een van de
oudste op de expositie. Maar ook
zie je er 'het spel van eer' uit
het begin van onze eeuw, en
verder 'het nieuw vermaakelijk
slange spel, of anders genaamd
koninglijke tijdkorting van Cu
pido'. het 'vermakelijk brom
mers-spel, met zang' (en een
anders oort brommers als de te
genwoordige), 'de pierewaaijer'.
het 'slaapmutsen-spel', het 'gra
ven en gravinnenspel', het 'ver
makelijk honden en apenspel*,
het 'nieuw vermakelijk ganzen
spel'. het 'nieuw vermakelijk
brandweer-spel' en het 'nieuw
vermakelijk concurrentenspel of
jij bent 't heertje', om er maar
een paar te noemen. Zoals te
merken, allemaal zeer vermake
lijk en het mag dan ook geen
wonder heten dat men er avon
den lang mee zoet kon brengen.
Tot. slot een stukje uit de spelre
gels van het 'strijk-weg en geef-
wat spel' (anderhalve eeuw
oud): 'Die vloekt of onder het
spelen 's Heeren Naam gebruikt,
zal in het geheel van het spel
verstoken zijn. en moeten wag-
ten tot het spel van nieuws be
gint'.
onderscheiding beschoren tvas.
Toch moeten de Britse autoritei
ten met gulle hand medailles
rondgestrooid heben, want voor
elke gelegenheid werd er wel
een nieuwe geslagen. En die ge
legenheden deden zich voor een
Engelsman haast overal voor,
aan de medailles (en de geschie
denis) te zien. Er waren er voor
gevechten bij 'Delhi', natuurlijk
'Waterloo' 'St. Domingo', 'Niger
1897'. 'Basque Roads, 1809', 'Wa-
ziristan 1925', 'Algiers'. 'Aby Kle-
a', 'Nyasaland 1915'. 'Syria'. 'New
Zealand'. 'Elandslaagte', 'Relief
of Pekin', 'Coomassie', 'Maharaj-
poor'. 'Transkei', 'Yangtze', 'Sier
ra Leone 1898-99' en 'Northern
Kurdistan', om er maar een paar
uit de lange opsomming te noe
men.
Nou niet meteen denken dat el
ke medaille zo'n hoop geld
waard is. Voor de 'Elandslaagte'
wordt niet meer dan ruim hon
derd gulden gegeven, voor het
indrukwekkend klinkende 'royal
red cross' ongeveer negentig en
zelfs maar dik veertig gulden als
er A.R.R.C. op staat. Opmerke
lijk is het prijsverschil tussen
onderscheidingen uit de eerste
en tweede wereldoorlog. Die uit
de eerste denk je dan met je
lekeverstand moeten veel
meer opbrengen dan die uit de
laatste. Mis. Wie nog een 'mili
tary cross' uit de eerste oorlog
bezit, kan er nauwelijks honderd
gulden voor maken, maar voor
eentje uit '40-'45 geven ze wel
honderdvijftig. En wie een M.C.
van na 1948 heeft, kan er bijna
tweehonderdvijftig gulden voor
krijgen. Bij de handelaar Hay
ward althans. Waarschijnlijk
geeft een verzamelaar er veel
meer voor.
Het is helemaal geen bijzondere
man en helemaal niet iets als
een bijzondere vorm van vrije
tijdsbesteding waarmee hij bezig
is. maar wel een heel bijzondere
gloeilamp waar brandweerman
Bill Stags naar staart. Stags is
gestationeerd in de brandweer
kazerne van het stadje Livermo-
re in Californië, waar hij af en
toe de verlichting naloopt als er
niets te blussen valt. Bij deze
ene lamp blijft bij wat langer
dralen, omdat hij zijn ogen nog
steeds niet kan geloven. De
lamp hangt en brandt daar al
zolang hij er werkt en volgens
de overlevering verlicht die lamp
zelfs al drieënzeventig jaar lang
een stukje van de kazerne zon
der dat ie ooit voor een nieuwe
verwisseld hoefde te worden. De
taaie lamp moet ongeveer even
oud zijn als Bills opa. maar die
werkt niet meer.
Meer dan duizend kilo wegen de
bestuursleden samen van een
juist in Kopenhagen opgerichte
club. Dat is dan ook de zeer
gewichtige Vereniging van Dikke
Dames, waarvan alleen zij lid
mogen worden die minimaal
tachtig kilo zwaar zijn. We mo
gen aannemen dat de dames
net als haar zusterverenigingen
in andere landen streven
naar ledenverlies door gewichts
verlies.
(ADVERTENTIE)
't Zou kunnen.
Want met initialen kan men ook
kluchtige kanten op.Evenwel,
DSM staat voor een veelzijdig
concern dat in vroeger dagen staats
mijnen heette.maar tegenwoordig
heel andere werkterreinen heeft dan
de kolenmijnbouw.Zoals de
chemie, waarin wij intussen toch al
weer meer dan veertig jaar
bezig zijn.
Waardoor DSM nu een omzet
heeft van rond zeven miljard gulden.
En het programma voor de
komende jaren voorziet in inves
teringen van - onder meer -
twee miljard in Limburg en twee
miljard elders in het land.
Zodat de stemming toch bepaald
-iet flauw is.
'Je zult wat meer dynamiek in je werk moeten brengen. Simpkins.
Simpkinsü!'
