I
.xJ-WemagP&C^
namens u verrassen?
itbuiten machtsposities
oor verdeeldheid gering
Opvolger
gezocht
Peek&Cloppenburg
lestelde post
,;pn in vijver
srland heeft bij opvolging Starfighter heel wat te dicteren, maar:
:gn medewerker
tragisch: eindelijk kan Nederland machtspolitiek bedrijven,
is ons land verdeeld. Twee grote landen dingen naar de
mstigheid van Nederland: Frankrijk en de V.S.; in precies
t ïe periode waarin zij dat doen, laat Nederland zich door
ongelooflijke wijze beetnemen. De Fransen gaan voort
fval van hun kali-mijnen de vervuiling van de Rijn op te
voorbij het het toelaatbare, terwijl de cynische handelwijze
in het Haagse gijzelingsdrama van afgelopen septem-
de Franse ministers allen sliepen op het kritieke moment,
rmeer kan worden uitgelegd als een vernedering aan het
van het kabinet.
li de Amerikanen, die de fre-
;s van de KLM op de routes
i Europa en Amerika met 50
fi willen terugdringen, daar-
i KLM berovend van éénzes-
haar totale inkomsten. Hon-
miljoenen guldens schade,
voor duizenden
rs en daarvan economisch
;elijken. Maar hoe bestaat
'ant sinds de ontwikking dat
s een politiek wapen kan
t Nederlandse handen, heeft
md nooit zo'n nieuw
imiddel in handen gekregen
nu, objectief gesproken, is
(men. Dat machtsmiddel
'•de opvolging van de 'Star-
■p. Het is een machtsmiddel
°1 Nederland thans op de wip
de onderhandelingen over
Votste wapencontract van de
uizend
o, groot aantal Westerse lan-
ebben politici besloten tot
s&ffing van complete nieuwe
id van middelzware gevechts-
gigen. De rijk-geworden olie-
pompen hun bases boven-
il met soortgelijke nieuwe
(es. Militaire experts voor
dat de niet-communistische
s de komende twintig jaar
ii.000 middelzware gevechts-
uen zullen kopen. De kans
oorlog in het Midden
waar doorgaans fantasti-
beveelheden vliegtuigen wor-
rnietigd, maakt die raming
00 dan nog bescheiden. Wie
•denkt dat nieuwe straalja-
gauw 15 miljoen gulden per
osten plus dan nog 70
extra-kosten voor gronduit-
reserve-onderdelen, trai-
- kan moeiteloos de nieuwe
van de vliegende dood taxe-
honderd miljard gulden.
randen, toch al op allerlei
niveaus met elkaar over-
ggend, vechten als honden
mondiale kluif: Frankrijk en
Eerstgenoemd land heeft
y '-straaljagers aan te bieden
rrse soorten en maten. Model-
Icht'), Model-F-1 ('middel
leverbaar met twee verschil-
jnotoren"). En over een jaar
1 ook nog de ACF-versie
r;'). De Verenigde Staten bie-
n gamma van gevechtsvlieg-
aan. Maar inzet van het
rh om de wereldmarkt is op
%ent vooral de vraag: sleept
|jk het wapencontract-van-
in de wacht? Of Amerika?
of Amerikaans vliegtuig
Itige positie
■rfranscn als Amerikanen zeg-
°jrlijk dat Nederland in een
Merlijk gunstige positie zit.
Anders zijn immers de meest
"jente leden van een zes
;n oude stuurgroep, die is
ld door België. Noorwegen,
ïrken en Nederland. Die
oep zal binnen drie maan-
K'ï technisch advies uitbren-
n de betroken regeringen,
les zal luiden: koop Ameri-
Of: koop Frans (de kans dat
iweeds vliegtuig, genaamd
wordt uitverkoren, üjkt
iar is officieel ook nog aan-
De stuurgroep moet een
tiend advies uitbrengen. On-
lijk na die uitspraak gaan de
trokken landen 350 straalja-
n het gekozen type in licen-
Iwen, samen met Frankrijk
Amerika. Waarschijnlijk zal
luitsland, dat volgens de de-
ixpert van de CDU Woerner
ad
ïr<n verslaggever
Dank zij de oplettend-
jan de 14-jarige Arnhemse
Gerrie Aleven is duidelijk
en waarom een groot aantal
Itf rond de Sint Anthonielaan
al dagenlang geen post
0 De jongen vond doorweek-
ipaketten in een vijver van
zetk Sonsbeek in Arnhem. De
hei gedroogd en wel. terugge-
minaar de PTT in Arnhem,
jbermoedt dat de post door
nde kinderen of door een
uliteller in het water is ge-
bËr is een onderzoek naar de
Rl begonnen. De vinder van de
Beft een beloning van hon-
_jilden ontvangen.
!e weggegooide post bevon-
brieven, cheques, aanma-
accept-girokaarten, aansla-
verschillende soorten druk-
5)e PTT is dadelijk begon-
Tet het nabestellen van de
jbrachte post, waarvan enkele
Jl zoals rijbewijzen ernstig
it water zijn aangetast.
Half miljard
dar plus nieuwe apparatuur voor
het in de war schoppen van vijan
delijke radar-systemen.
Maar deze nieuwe apparatuur, die in
1976 ook in de oude Nederlandse
Starfighters zal worden ingebouwd,
is nog volop in ontwikkeling. Wat
het gaat kosten, is vaag. Bovendien
kan over de prijs van reserve-on
derdelen, die nodig zijn als de
vliegtuigen eenmaal zijn gekocht,
lang en breed worden getwist: re
serve-onderdelen kunnen bij mili
taire vliegtuigen haast even duur
uitvallen, over de jaren, als het
oorspronkelijke vliegtuig zelf. An
ders gezegd: via zijn reserve-onder
delen kan een fabrikant het nodige
erbij verdienen. Brandstofverbruik
is alweer zo'n onduidelijk punt: het
gaat om een miljoenenkwestie,
maar omtrent het verbruik van ke
rosine door de nieuwe Amerikaanse
vliegtuigen is bitter weinig bekend,
hoewel hierover deze maand gege
vens beschikbaar komen drie
maanden nadat de stuurgroep had
moeten kiezen! Daarbij komt nog
dat prijzen voor Nederlandse
straaljagers door Fransen én Ame
rikanen worden gekoppeld aan de
verkoopresultaten van andere
exemplaren van deze machines
naar overige landen. Vooral de
Amerikanen leggen de nadruk op
deze vorm van 'terugverdienen':
Nederland mag voor tien procent
deelnemen aan de geprojecteerde
Amerikaans-Europese straaljagerfa-
bricage-voor-export-naar-derde-lan-
den. Maar wie weet wat Arabie
ren en andere verre-landslieden
straks gaan bestellen? Al deze on
zekerheden pleiten ten gunste van
Frankrijk: mocht er geharrewar
ontstaan, dan beschikt Nederland
over allerlei pressiemiddelen, zoals
het dichtdraaien van de aardgas
kraan. Tegenover Amerika ontbre
ken zulke hefbomen.
Het eerste artikel ln deze serie
stond in Trouw van dinsdag en in
de Kwartet-bladen van gisteren.
Mirages in aanbouw te Parijs
best een paar honderd middelzware
gevechtsvliegtuigen kan gebruiken,
ook gaan meedoen. Doet eenmaal
West-Duitsland mee, dan zal het
image van het uitverkoren toestel
tot grote hoogten stijgen, terwijl de
immense omvang van het produk-
tieprogramma de kostprijs zal druk
ken. Dozijnen andere landen kun
nen dan best overgaan tot aan
schaffing van dat toestel.
Belangrijkste land
Amerikanen en Fransen hebben het
telkens gezegd: 'Nederland is het
belangrijkste land van de stuur
groep. Nederland heeft als enige
een eigen, creatieve vliegtuigindus
trie. De Nederlandse luchtvaartex
perts zijn het meest competent'. De
overheersende rol van Nederland
reikt derhalve zeer ver; in het
voetspoor van vier kleine NATO-
landen kunnen tientallen 'derde
landen' treden.
Het is niet overdreven te stellen,
dat de beslissing omtrent het wa
pencontract van de eeuw in Den
Haag valt.
Maar waar staat 'Den Haag'? Ner
gens en overal. Het Nederlandse
kabinet is verdeeld tussen Europa-
fans (dus 'Mirage') en liefhebbers
van Atlantische aaneensluiting on
der Amerikaanse supervisie (dus
'Cobra' of YF-16-vrienden). De Ne
derlandse luchtmacht is verdeeld
tussen 'Europeanen' en mensen die
een rotsvast vertrouwen hebben in
het Amerikaans produkt. Maar hier
houdt de verdeeldheid nog niet op.
Er is ook nog de Nederlandse vlieg
tuigfabriek Fokker, die de afgelo
pen twintig jaar zevenhonderd ver
keersvliegtuigen van de typen F-27
en F-28 heeft verkocht naar hon
derdvijftig klanten in een zestigtal
landen. Geen enkel ander Europees
bedrijf heeft dat geëvenaard. Maar
Fokker is ook nog bekwaam in het
eind-assembleren van militaire
vliegtuigen: tweeduizend stuks ge
durende de eerste twintig jaar na
de oorlog. Voorts werkt Fokker met
bijna alle belangrijke Europese
vliegtuigfabrieken samen in een
breed produktiespectrum, van reus
achtige Luchtbussen voor 300 pas
sagiers tot kunstmanen en zaken-
vliegtuigen. Daarbij komt dat Fok
ker, met 6.000 werknemers in eigen
land, al vijf jaar is gefuseerd met
het Dyitse MBB-concern. De Neder
landers van Fokker hebben lange
tijd gegolden als voorstanders van
hechte samenwerking met de V.S.;
de MBB-Duitsers als 'Europeanen'.
Fokker is nog meer verdeeld: 20
procent van het bedrijf behoort toe
aan de Amerikaanse Northrop, be
kend van de 'Cobra'. Doch met
Dassault, de Franse firma achter de
'Mirage', is Fokker eigenaar van de
Belgische SABCA-vliegtuigfabriek,
die de nieuwste Mirage-F-1 helpt
bouwen. En om het helemaal ge
compliceerd te maken, is Fokker
thans worden genoemd, telkens zo'n
van het Engels-Duits-Italiaanse su
per-gevechtsvliegtuig, de MRCA, die
de eerste serieuze niet-communisti
sche concurrent is van zware Ame
rikaanse straaljagertypen. De laat
ste tijd neigt Fokker over naar de
'Europese zijde', zoals blijkt uit
woorden van directeur G. Klapwijk,
die twee maanden geleden een
p'p'dnoi hield voor Europese sa
menwerking bij.civiele en militaire
vliegtuigbouw.
Nederland heeft een sterke interna
tionale machtspositie betreffende
de straaljagers verspeeld door in-
ternè verdeeldheid. Op de 2,3 mil
jard gulden die in Den Haag zijn
gereserveerd voor de aankoop van
102 nieuwe machines voor Neder
land. moest best een half miljard
te bezuinigen zijn in ruil voor Ne
derlandse steun aan Frans of Ame
rikaans militair-industrieel com
plex.
De prijzen voor straaljagers die
thans worden genoemd telkens zo'n
twaalf miljoen gulden per stuk, zijn
in feite willekeurig. Niemand
Dassault, Northrop, General Dyna
mics laat het achterste van zijn
tong zien bij het spreken over de
prijskaartjes. Zowel in de Franse
als de Amerikaanse voorstellen ont
breekt duidelijkheid omtrent de be
nodigde nieuwe electronica in de
straaljagers. Dat spul is nodig om
dat sinds de oorlog van Yom-Kip-
poer (1973) door experts is gewezen
op de noodzaak van verbeterde ra-
't Decembert bij P&C.
Tot en met 14 december maakt u als u iets
gekocht hebt een grote kans op één van de
6500 banketstaven die P&C zomaar gaat
weggeven.'t Is alleen niet de bedoeling dat u dit
banket zelf ontvangt. Maar wel dat u deze
heerlijke banketstaaf weggeeft aan iemand
'in één van de plaatsen waar P&C is gevestigd.
Aan uw moeder, uw vriend, uw buurvrouw of.
aan wie u maar wilt. Hoe wordt u deze gulle <^"7
gever? Bij de paktafel krijgt u een wedstrijd-
kaartje met een rijmpje dat u snel en snedig
afmaakt. De aardigste
oplossingen worden dan
gehonoreerd.
Tenslotte bezorgt P&C
dit presentje uit uw
naam nog voor kerst
't Is maar één keer
Geefmaand
in het jaar,
nietwaar?
Avondblouse: glanszijde.
In fijne modetinten, w.o.
roest, beige, wit
en groen. Mt. 36 t/m 42.
39.-
Najaarssilhouet: 'n wijde en Overdress-blouse van glans-
soepel vallende maxirok. jersey. Schouderstukjes van
Glansjersey. Diolen. Zwart, geraffineerd kant De kleuren
Mt. 36 t/m 42. CQ zwart, wit en beige. Mt. 38
oy~ t/m 44.
Slank vallende crêpe broek
met wijde pijpen. Zwart.
ML 34 t/m 40. CO
/KWERTET DONDERDAG 21 NOVEMBER 1974
T15/K15
