Confessionelen
staan pal voor
vrijheid scholen
Ondanks open plaatsen
tóch studenten afgewezen
Vorming werkende jongeren in het slop
Werkgevers menen:
investeringen gaan
voor loonstijging
Gezondheidszorg aan
basis wordt versterkt
EXPORT
JONGE
JENEVER
Van Kemenade gewaarschuwd
in fles of
stenen kruik
ïx-X' - Nog 3.500 plaatsen bij hoger technisch onderwijs
Actie kinderpostzegels
Vanavond gesprek met regering
Ziekenfonds heeft
plannen voor fusie
Opleiding tot Ziekenverzorgster
Er was eens
een man die zich
wilde verzekeren
tegenvallende
hamers.
De AGO wist
daar raad op.
DeAGO
verzekert alles
(en nog wat Mi,).
Geen zinvolle programma's - regering moet snel voorzieningen treffen
Landelijke
protestactie
ROUW/KWARTET WOENSDAG 13 NOVEMBER 1974
BINNENLAND
T3/K5
Van onze parlementsredactie
fgJDEN HAAG De KVP, ARP en CHU hebben gisteren minister
Van Kemenade duidelijk gewaarschuwd, bij de doorvoering van al
zijn plannen nauwkeurig te letten op de vrijheid van het onder
wijs.
raaDle vrijheid geldt niet alleen voor leven worden geroepen ten behoeve
J™ het onderwijs zelf, maar ook voor van het onderwijs. Het gaat niet
1 J. Ain-nr-tny-, A i r\ knpfnor r\( i r\ Viof O 11 OOn Cl TT! H O vH ihplH V9 n H P 'rifVl-
de diensten, die bestaan of in het
(ADVERTENTIE)
Ui
alleen om de vrijheid van de 'rich
ting', maar ook van de 'inrichting'
van het onderwijs. In de gehele
verzorgingsstructuur van het onder
wijs, zei de heer A. J. Hermes
(KVP), heeft het bijzonder onder
wijs recht op eigen voorzieningen.
Wanneer hiervoor geen geld vol
doende is, moet de richting in het
bijzonder onderwijs toch wel eigen
plaats worden gegeven.
Van mevrouw J. G. Kraayeveld-
Wouters (ARP) kreeg de ijverig
aan nieuwe structuren en plannen
werkende ministers deze waarschu
wing te horen: 'Vermijdt elke
schijn van staatspedagogiek. Dit
geldt voor alle nota's (totaal 19),
die de minister heeft beloofd'. Me
vrouw Kraayeveld hoopte, dat er
veel goeds in die nota's valt te
ontdekken. Met name structuren,
die geschikt zijn om de vrijheid
van handelen te bevorderen en de
zelfwerkzaamheid en vindingrijk
heid van de betrokkenen mogelijk
te maken.
Drs. G. van Leijenhorst (CHU)
(niet namens de KVP en ARP spre
kend) formuleerde het zo: 'De
overheid moet de grootst mogelijke
zorgvuldigheid in acht nemen, als
het om de inhoud van het bijzon
der onderwijs gaat'.
Graag begrip v
In zijn betoog over de vrijheid van
het onderwijs vroeg de heer Her
mes speciaal meer begrip van de
PvdA voor het bijzonder onderwijs.
Vooral de PvdA-er Kolthoff had de
christen-democratische fracties op
een teleurstellende manier beje
gend en het verwijt geuit van 'ver
zuiling'.
Het begrip, waarom de heer Hermes
vroeg, kreeg hij prompt door mid
del van een interruptie van zijn
collega Masman van de PvdA: 'Er
mag geen misverstand bestaan over
onze Intenties. De vrijheid van on
derwijs blijft voor ons onaangetast',
luidde de geruststelling. Hierop
slikte de heer Hermes zijn vraag in,
of de PvdA soms de onderwijspaci-
ficatle had afgezworen.
In hetzelfde debat klaagde echter
Stan Poppe (PvdA), dat er zo wei
nig voortgang wordt gemaakt met
een socialistisch onderwijsbeleid. Er
bestaat, zei hij, een samenhang
tussen de bestaande .maatschappe
lijke ongelijkheid en onderwijscon-
servatisme. Het kapitalistisch pro-
duktiesysteem, aldus Poppe, belem
mert ook materieel de mogelijkhe
den tot onderwijsvernieuwing, om
dat het de economische groei blijft
richten op materiële consumptie in
plaats van sociaal-culturele doel
stellingen. Tot slot verweet de heer
Poppe de ARP en KVP, dat deze
partijen zo weinig bereid zijn met
de PvdA tot correctie van het hui
dige produktiesysteem te komen.
Ede en Zwolle
Een stukje onderwijsstrijd speelde
zich gisteren ook af, naar aanlei
ding van de weigering van staats
secretaris Veerman om de gerefor
meerde sociale academie in Ede nu
al subsidie te geven. Deze opleiding
kan pas in 1978 op subsidie reke
nen. Drs. Van Leijenhorst dreigde
zelfs met een motie, wanneer de
bewindsman bij de weigering zou
blijven. 'De beslissing van de
staatssecretaris heeft grote onrust
gewekt, zelfs tot ver buiten de
kringen waar deze sociale academie
haar geestelijk draagvlak heeft ge
vonden', zei hij. 'Temeer daar men
zich grote offers heeft getroost om
de school draaiende te houden'.
Mevrouw Kraayeveld sprak in dit
verband van de 'grote geestdrift en
de grote offervaardigheid van de
betrokkenen'. Volgens haar voldoet
de opleiding in Ede glansrijk aan
de toets van het aantal leerlingen
(150). Als de academie in Ede op
grond van de bestaande wet geen
subsidie kan krijgen, moet volgens
de ARP de wet maar gewijzigd wor
den. Desnoods zou de ARP met een
initiatiefvoorstel komen.
Tegenover al deze pleidooien voor
Ede, kwam de heer P. Jongeling
(GPV) plotseling met mededelingen
over de gereformeerd-vrijgemaakte
academie, die in augustus al 200
studenten verwacht, zonder dat er
enige propaganda is gemaakt. Twee
keer echter is al een aanvraag om
subsidie afgewezen. Voor deze
school is al ruim 1.120.000 gulden
geofferd, vertelde de heer Jonge
ling.
Het plan van minister Van Keme
nade om niet langer uit de onder-
wijspot de huishoudelijke voorlich
ting op het platteland t esubsidië-
ren, gaat vermoedelijk niet door.
De minister had deze post van de
begroting geschrapt omdat het hier
feitelijk niet om onderwijs gaat.
Het gaat echter niet aan om
uitgesproken in het jaar van de
vrouw de huisvrouwen op het
platteland deze steun te ontnemen.
Mevrouw Kraayeveld diende daar
om een amendement in, om de
subsidie weer mogelijk te maken.
Ook bij de PvdA bleken bezwaren
te bestaan tegen het plotseling sta
ken van deze subsidie zonder dat er
iets anders voor in de plaats komt.
Van de kant van de KVP werd nog
aan de minister om meer waarbor
gen gevraagd bij de experimenten
met de middenschool. De innova-
tiecommissie, zei mevrouw Kraaye
veld (ARP) moet een onafhankelij
ke adviescommissie blijven en geen
uitvoerend orgaan worden. De heer
Hermes vroeg om ook het basison
derwijs bij de middenschool te be
trekken.
DEN HAAG Bij het hoger technisch onderwijs waren medio vorige maand nog 3.504 plaatsen in
het voorbereidende of eerste jaar open. Toch waren 256 kandidaten voor dit onderwijs afgewezen we
gens plaatsgebrek.
In Den Haag is gisteren de vijftigste Kinderpostzegelactie begon
nen. Op de foto minister Van Doorn in gezelschap van de zusters
Van Bruggen (van wie de in 1903 gemaakte foto nu op een post
zegel staat) en enige kinderen in de kleding van rond de eeuw
wisseling.
Van hen hadden er 23 naar de
verkeersacademie in Tilburg gewild,
waar alle plaatsen waren bezet. De
overigen waren 23 gegadigden voor
een hts en 210 belangstellenden
voor een hogere laboratoriumoplei
ding. Zij zouden gemakkelijk bij
een ander instituut, dan dat waar
voor zij zich aanmeldden, in dezelf
de vakrichting kunnen worden ge
plaatst.
Dit valt af te lezen uit het over
zicht. dat staatssecretaris Klein
(onderwijs) heeft gegeven op vra
gen van het Tweede-Kamerlid Kolt
hoff (PvdA). Daaruit blijkt ook,
dat bij het gehele hoger beroepson
derwijs met uitzondering van de
docentenopleidingen de capaci
teit 28.662 plaatsen bedroeg, dat er
in dit geheel 23.851 zijn bezet en
dat 4.969 gegadigden wegens
plaatsgebrek werden afgewezen of
niet werden toegelaten.
Niet alleen bij het hoger technisch
onderwijs, ook bij het beroepsge
richt voortgezet onderwijs is de ca
paciteit groter dan het aantal ge
plaatsten. Toch moesten er 3.524
gegadigden van de 16.492 die zich
hadden aangemeld, wegens plaats
gebrek worden afgewezen. Zo bleek
de belangstelling voor de jeugdlei
dersopleidingen zeven keer zo groot
als de capaciteit. Ook werden 867
kandidaten voor een sociale akade-
mie afgewezen, terwijl er uiteinde
lijk toch 42 plaatsen niet werden
bezet.
Er werden geen gegadigden afgewe
zen voor het hoger economisch en
administratief onderwijs, voor dië-
tiek en voor toegepaste huishoud-
wetenschappen. Een groot aantal
gegadigden kon voorts niet ge
plaatst worden bij de beroepsoplei
dingen voor de gezondheidszorg, die
voor beroepskeuzewerk, bij de
school voor de journalistiek, de
akademie voor expressie en het in
stituut voor hoger recreatief en
touristisch onderwijs.
Minder groot waren de aantallen
afgewezenen bij opleidingen voor
kinderverzorging en opvoeding, en
bij de bibliotheek- en documenta-
tiescholen. Voor de beroepsoplei
dingen voor het kleuter- en basis
onderwijs was een capaciteit van
in totaal 8.871 vastgesteld. Voor een
plaatsje op de pedagogische acade
mies hadden zich 13.560 studenten
gemeld, van wie er zich 3.500 terug
trokken en 1.189 niet konden wor
den toegelaten.
Bij de opleidingen voor leraren
konden 736 wel geschikte kandida
ten geen plaats krijgen op de aca
demies voor lichamelijke opvoe
ding. Het aantal toegelatenen be
droeg 694.
Bij de nieuwe lerarenopleidingen
bleef een capaciteit van 1.024
plaatsen onbenut, terwijl 2.959 kan
didaten niet konden worden toege
laten. Geplaatst werden er in het
eerste leerjaar van de lerarenoplei
dingen 5 928 studenten. Overcapa
citeit was er bij de vakken Frans,
Duits, economie, natuurlunde,
scheikunde, biologie, textiele werk
vormen en huishoudkunde.
Van onze sociaal-economische redactie
DEN HAAG De werkgevers vinden niet dat verbetering van de
koopkracht voorop moet staan bij de bestrijding van de zich ver
slechterende economie. Het belangrijkste is dat de neergaande lijn
van bedrijfsrendementen en investeringen wordt omgebogen.
Mr. Chr. van Veen, voorzitter van
het Verbond van Nederlandse On
dernemingen (VNO) heeft dit gis
termiddag na afloop van een be
stuursvergadering van het verbond
meegedeeld. De werkgevers zullen
dit standpunt vanavond verdedigen
in een gesprek met het kabinet
over de te nemen regeringsmaatre
gelen.
Diezelfde avond zal de vakbeweging
de regering ervan trachten te over
tuigen dat een verbetering van de
koopkracht met zo'n twee tot drie
procent juist wel voorop dient te
staan. 'Er is sprake van onderbeste
ding, dus zal het accent moeten
liggen op maatregelen die de beste
dingen stimuleren', aldus de vakbe
weging.
De werkgevers vinden zulke maat
regelen ook niet onbelangrijk, maar
belangrijker vinden zij dat de
(loon) kostenstijgingen worden te
gengegaan en dat de bedrijfsrende
menten worden verbeterd. Het VNO
bepleit daarom een verlaging van
de vennootschapsbelasting, het af
zien van een structurele verhoging
van het minimumloon, een verdere
verlaging van de loon- en inkom
stenbelasting door de inflatiecorrec
tie voor honderd procent te laten
doorgaan en een maximale investe
ringsaftrek.
'Geen nivellering'
De werkgevers vinden ook dat de
regeringsmaatregelen op geen en
kele wijze nivellerend mogen wer
ken. Zij ontkennen dat bij een
verlaging van de loon- en inkom
stenbelasting met een voor iedere
schijf gelijk percentage het effect
juist denivellerend zou zijn. 'De ver
houdingen blijven immers precies ge
lijk', aldus mr. Van Veen.
Jan Lanser, voorzitter van het CNV.
is het met deze visie van de werk
gevers niet eens. 'Het bedrijfsleven
heeft er juist alle belang bij dat de
koopkracht wordt verbeterd. Onbe
grijpelijk dat de werkgevers het in
de eerste plaats in verbetering van
rendementen en investeringen wil
len zoeken. Natuurlijk er zal ook
iets met de rendementen moeten
gebeuren, maar het effect daarvan
is minder direct'.
Ook met de eis dat er niet genivel
leerd mag worden is Lanser het
niet eens. 'Een verlaging van de
loon- en inkomstenbelasting met
een voor ieder gelijk percentage
werkt denivellerend. Het gaat na
melijk om het netto-effect en de
hogere inkomens houden van een
belastingverlaging nu eenmaal
meer over. Zonder nu een duidelij
ke nivellering te eisen vind ik in
ieder geval dat er zodanig aan de
belastingen moet worden gesleuteld
dat voor iedereen het effect onge
veer hetzelfde blijft', aldus de CNV-
voorzitter.
Ook in de Tweede Kamer wordt
verschillend gedacht over de te ne
men regeringsmaatregelen. De AR-
fractie heeft laten weten dat dit bij
uitstek de gelegenheid is om de
motie Schouten (ARP) uit te voe
ren. Deze motie vraagt van de re
gering enkele honderden miljoenen
in het kinderbijslagfonds te stor
ten, om zodoende de lasten van het
bedrijfsleven wat te verlichten.
Hiertegenover staat de wens van de
PvdA-fractie enkele honderden
miljoenen in het aow-fonds te
stoppen (motie-Dolman - PvdA).
Hiervan zullen vooral de werkne
mers profiteren.
Van onze sociaal-economische re
dactie
DEN HAAG Het bestuur van de
stichting AAZ-Nutsziekenfonds
heeft de besturen van het Alge
meen ziekenfonds De Volharding
en van de stichting St. Johannes
de Deo uitgenodigd voor een over
leg met het doel de drie Haagse
ziekenfondsen in één ziekenfonds
te laten opgaan. Dit blijkt uit een
mededeling aan de ruim driehon
derd personeelsleden. Het bestuur
van De Volharding (AZIVO) heeft
inmiddels positief gereageerd em
voorgesteld in een oriënterend ge
sprek de mogelijkheden tot het
aangaan van fusiebesprekingen te
bezien. De vakbonden zullen dezer
dagen op de hoogte worden gesteld
van de mogelijkheid van fusiebe
sprekingen.
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG Staatssecretaris Hendriks (Volksgezondheid) heeft
de steun van de volksvertegenwoordiging, bij zijn streven de ge
zondheidszorg buiten de ziekenhuismuren te versterken.
RITA
'We gaan er maar één keertje
overheen, pap.'
ADVERTENTIE
Om een beroep te kunnen kiezen
moet men er eerst zoveel mogelijk
over te weten zien te komen. Wij
sturen u graag een hele krant vol
met informatie over verpleeghuizen
in 't algemeen en over de Zonne
huizen in het bizonder.
Als u even opbelt (020 - 458351)
of door middel van een kaartje
vraagt om de "Zonnehuisinforma
tiekrant", dan ontvangt u die om
gaand.
Daarna kunt u dan - als u wilt - goed
geïnformeerd met ons komen pra
ten. Bijvoorbeeld over de cursus
die in december begint of anders
over die van februari.
HET ZONNEHUIS AMSTELVEEN
Laan van de Helende Meesters 2
Amstelveen
Met algemene stemmen ging de
Kamer gisteren akkoord met een
motie van mevrouw Van Leeuwen
(ARP) die erop is gericht de rege
ring een zodanig beleid te laten
voeren, dat in 1976 de gezondheids
zorg aan het grondvlak kan worden
versterkt. In de motie wordt niet
aangegeven, hoe dat financieel
moet worden geregeld (via de Alge
mene Wet bijzondere ziektekosten
of de toekomstige volksverzeke
ring).
DOORHAKKEN
Het gaat er echter om, aldus me
vrouw Van Leeuwen, eindelijk kno
pen door te hakken. Want hoewel
in de (nog door de Kamer te be
handelen) structuurnota gezond
heidszorg wordt gepleit voor een
verschuiving van de zorg binnen de
ziekenhuizen naar daar buiten (met
doel kosten te besparen en een
betere zorg aan het grondvlak te
verkrijgen), is er op de begroting
voor 1975 nauwelijks ruimte voor
wijzigingen. Die ruimte zal er in de
begroting van het jaar daarop wel
moeten komen, zodat in de tussen
fase, waarin het financieringspro
bleem nog niet rond is, een aantal
eerste lijnsvoorzieningen die wor
den gesubsidieerd (zoals de kruis
verenigingen) niet achterblijven bij
voorzieningen die uit de verzeke
ringen worden betaald.
WIJKCENTRA
De Tweede Kamer ging ook ak
koord met een motie van de socia
list Lamberts (met de stemmen van
de VVD BP. RKPN, SGP en GPV
tegen), waarin de weg wordt aan
gegeven om die gezondheidszorg
aan de basis te versterken. In de
motie wordt de regering verzocht,
op zo kort mogelijke termijn onge
veer 25 wijkgezondheidscentra als
experimenten naast andere vórmen
van samenwerking aan het grond
vlak te stichten. Deze motie kreeg
de steun van de drie christelijke
partijen, omdat de heer Lamberts
er ook andere samenwerkingsvor
men in had genoemd. Volgens me
vrouw van Leeuwen zal een wijkge
zondheidscentrum een goede oplos
sing voor bijvoorbeeld een nieuwe
wijk in een grote stad zijn, maar
vraagt bijvoorbeeld het platteland,
waar het minimum aantal mensen
voor een dergelijk centrum te ge
spreid zou wonen, andere oplossin
gen.
(ADVERTENTIE)
De man was tevens
verzekerd tegen addertjes
onder het gras, onverwacht
drijfzand, dwarse graatjes,
loszittende traproetjes,
vallende bloempotten,
rondslingerende banane-
schillen. Kortom verzekerd
van een goede Ongevallen
verzekering.
Want dat is zo bij
de AGO.
Dat weet elke
assurantie-adviseur5-*9°
Van onze onderwij sredactie
AMSTERDAM Voor de dit jaar ingevoerde tweedaagse leerplicht van vijftien
jarige werkende jongeren bestaan nog nauwelijks zinvolle programma's. Als de re
gering niet snel over de brug komt met betere voorzieningen, zal ook de invoering
van de tweede dag vorming voor zestienjarigen vanaf augustus 1975 een flop wor
den.
Dit is de kern van een lan
delijke protestactie die be
gonnen is onder vormings
werkers in Amsterdam. In
middels heeft de actie de
steun gekregen van de drie
organisaties van werkende
jongeren (van resp. NVV,
CNV en NKV), van enkele
onderwijsbonden en van de
landelijke organisatie voor
het vormingswer'-. De actie-
leiders zullen vandaag een
gesprek hebben met onder-
wijsspeclalisten in de Twee
de Kamer. Morgen worót >p
het Binnenhof een protest
betoging gehouden.
De. invoering van de tweede
dag voor vijftienjarigen is
bemoeilijkt door de toene
mende jeugdwerkloosheid.
Daardoor is de animo voor
twee dagen vorming bij jon
geren niet toegenomen. Zij
weten dat hun bazen het
maar zo-zo vinden dat ze
twee dagen per week leer
plichtig zijn. De meest geïn
teresseerden zijn eigenlijk
de werkloze jonjeren. Voor
hen zijn de twee dagen vor
ming een welkome onder
breking vn het nietsdoen.
Niet alleen de geringe ani
mo bij de jongeren, maar
ook de geringe samenwer
king tussen streekscholen en
vormingsinstituten bemoei
lijken het vormingswerk.
Aanvankelijk was het de be
doeling dat de streekscholen
(waar een deel van de wer
kende jeugd beroepsbegelei
dend onderwijs krijgt in het
kader van het leerlingwe
zen) en het vormingswerk
nauw zouden samenwerken
bij het opzetten van twee
daagse onderwijsprogram
ma's. Maar omdat de sa
menwerking tussen deze
twee onderwijssoorten niet
goed van de grond kwam .s
bepaald dat vormingsinsti
tuten en streekscholen maar
ieder op zijn eigen houtje
tweedaagse programma's
moeste* maken.
Maar vormings.nstituten
mochten niet teveel op ter
rein van leerlingstelsels (die
immers beroepsopleidingen
geven) komen. En omge
keerd mochten streekscho
len niet teveel vormings
werk doen.
Vooral de vormingscentra
zitten nu met de moeilijk
heid hoe zij de tweede dag
voor vijftienjarigen moeten
vullen. Zij zouden meer be
roepsopleiding in hun pro
gramma willen stoppen,
maar dat mag niet. Zij zou
den meer willen samenwer
ken met streekscholen, maar
dat lukt vaak nog niet. En
waar het mogelijk leek om
samen één programma te
maken (zoals in Amster
dam). was het ministerie zo
streng, dat het project werd
afgekeurd.
Geen
beroepsbegeleiding
Oda de Graaf van het lan
delijk actiecomité vindt
daarom dat de huidige pro
gramma's van vormingscen
tra te weinig beroepsbege
leidend onderwijs bieden.
Jongeren kunnen geen op
leiding krijgen die een di
ploma oplevert. Het gevolg
is dat je moet volstaan met
mooie beroepenvoorllchtlng
over beroepen die gezien de
slechte arbeidsmarkt toch
bulten het bereik liggen. 'Je
houdt hun een snoepje voor
dat ze nooit zullen proeven'.
Wanneer de vormingsinsti
tuten meer aan beroepsop
leiding willen doen, hebjben
ze meer actieve steun van
het ministerie nodig. Vol
gens het actiecomité Is de
personeelsbezetting op de
vormingsinstituten onvol
doende om goede program
ma's te ontwikkelen. Er is
wel extra personeel voor het
opzetten van tweedaagse
programma's, maar dit
wordt steeds op tijdelijke
contracten aangenomen. De
regeling voor de streekscho
len is nog slechter, zodat
men daar nog minder aan
samenwerking toekomt.
Uitkering'
Het landelijk actiecomité
eist. verder dat de werkgele
genheid voor werkende (of
liever: werkloze) jongeren
verbeterd wordt. Zij zouden
weer recht op een werkloos
heidsuitkering moeten heb
ben.
Volgens Bert Bakker, van de
landelijke organisatie voor
vormingswerk heeft de rege
ring tot nog toe te weinig
stimulerend gewerkt en zich
teveel beperkt tot het ach
teraf goed- of afkeuren van
Ingediende programma's.
Wanneer deze houding niet
verandert, zou het wel eens
zover kunnen komen dat Jiet
vormingswerk volgend jaar
tot de conclusie komt dat
Invoering van de tweede dag
voor zestienjarigen onver
antwoord is. De landelijke
organisatie vindt dat onaan
vaardbaar en wil dat alles
op alles gezet wordt om de
voor 1975 beloofde uitbrei
ding van de gedeeltelijke
leerplicht tot een succes te
maken.
