T7
Boeiende voorstelling
van Molières Don Juan
VANAF
DINSDAG
NEGEN IDS
'^11
EN
VOLGENDE
DAGEN
In 'De Stok' gaat
't wel èrg naar toe
tityzMitrftt-u/vvier
dcmdi
Pronk: Vakbeweging moet
zich harder opstellen
Sterk gespeelde hoofdrollen
NS'ers willen
zekerheid over
reorganisatie
Mario Rossi en
Aurele Nicolet
Bulgaarse staatsopera met
een sobere 'Eugen Onegin'
Wliijiilpm
Moeilijkheden aan
subfaculteit
het weer
Bij Ncordhinder:
442 millimeter
weerrappprten
TROUW/KWARTET MAANDAG 4 NOVEMBER 1974
KUNST/BINNENLAND
L8
'Niet via ontslag'
UTRECHT De gekozen leden van
de ondernemingsraad van de Neder-
lande Spoorwegen willen eerst een
totaalbeeld hebben van de reorga
nisatieplannen die bij de NS voor
de komende jaren op stapel staan
voordat ze over de plannen afzon
derlijk verder willen praten.
De NS-directie heeft inmiddels
toegezegd dat geprobeerd zal wor
den een totaalbeeld van de perso-
maakt daarbij het voorbehoud dat
de gevolgen voor het personeel op
een termijn van een of twee jaar
nog wel redelijk scherp te geven
zijn. maar dat het beeld daarna
globaler wordt.
Voorzitter J. Dassel van de ver-
voersbond CNV zei dezer dagen dat
de bonden bij het NS-personeel nog
al wat onzekerheid bespeuren. Veel
NS'ers weten niet waar ze aan toe
zijn en het is zaak dat die onzeker
heid zoveel mogelijk wordt wegge
nomen'. Het moet de heer Dassel
overigens van het hart dat de NS-
directie tot nu toe bij reorganisaties
altijd vrij zorgvuldig met de belan
gen van het personeel is omge
sprongen.
'De vakbonden', aldus de heer Das
sel, 'zullen nooit accepteren dat re
organisaties via gedwongen ontslag
tot stand komen.
Tl
UTRECHT De vakbeweging in Nederland moet zich politiek,
harder opstellen ten aanzien van het buitenlands regeringsbeleid, j
Lang is men bang geweest om zich aa'n koud water te branden,!
maar nu zouden de vakcentrales zich met name moeten bemoeien j b
met de EEG-politiek, en met vraagstukken van de grote inter-1
nationale ondernemingen, de energievorming in de wereld en de^ i
wereldhandelspolitiek.
Dit zei minister Pronk in Utrecht
in een forumdiscussie over 'Vakbe
weging en ontwikkelingssamenwer
king', georganiseerd door CLAT-Ne-
derland, de solidariteiteitsbeweging
van de latijns-Amerikaanse arbei-
door Ber Huising
DEN HAAG Van de Haagse Comedie hebben wij zaterdagavond in de Koninklijke Schouwburg
een verzorgde, boeiende voorstelling gezien van Molières Don Juan, met een paar sterk gespeelde
hoofdrollen.
Guido de Moor is een indrukwek
kende Don Juan, een hooghartige,
welbespraakte egoïst, die koel bere
kenend zijn genot najaagt en
cynisch niet wil weten van God of
gebod. Niemand kaïn tegen hem op.
Hij vleit en liegt en heerst gewel
dig. En als hij van berouw spreekt
is hij een toonbeeld van schijnhei
ligheid. Erger nog dan Tartuffe.
En dat was Molières bedoeling.
Omdat zijn Tartuffe werd verboden
door de schijnvromen die zichzelf
erin herkenden, moest hij gehaast
voor een nieuw stuk zorgen. Hij
verwerkte de legende van Don Juan
en de stenen gast, en nam daarin
zo raak wraak op de huichelaars,
dat ook dit stuk verboden werd.
Want de gewetenloze Don Juan
zegt daarin dat hij zijn wandaden
voortaan achter schijnvroomheid
zal verbergen, zoals anderen dat
doen.
Dat is voor zijn trouwe bediende
Sganarelle om helemaal wanhopig
te worden. Jules Royaards speelt
hem kostelijk. Hij is bang en on
derdanig, maar af en toe overvalt
hij zijn meester met zedepreken en
wereldbeschouwingen die nergens
op slaan, omdat Sganarelle een
warhoofd is en meer bijgelovig dan
gelovig. Jules Royaards is in zijn
toespraken bijzonder komisch,
vooral ook door zijn gebaren en
mimiek. Maar hij heeft in zijn stil
le momenten, als hij toeziet, iets
ontroerends ook. Hij is niet alleen
om te lachen, hij heeft Ook iets
tragisch.
En dat komt overeen met het stuk
dat weliswaar als komedie is ge-
schreven, maar wel met een ernsti
ge. bittere bedoeling. Er zijn grap
pige scènes in. Bijvoorbeeld die
waarin Don Juan twee boerenmeis
jes tegelijk staat te versieren. Ellis
van den Brink en Francine Drees-
sen zijn daar leuk naief en zwijme
lend in. Het is ook kluchtig tezien
hoe Don Juan en zijn knecht een
schuldeiser afschepen.
Maar als hij ongevoelig luistert
naar de verleide en verlaten Dona
Elvira, die hem eerst zijn ontrouw
verwijt, en hem later smeekt zijn
leven te beteren en zijn ziel te
redden, valt er niets te lachen.
Trins Snijders speelt haar gevoelig
en waardig. En ook de vader, Gijs-
bert Tersteeg, die zijn zoon ver
geefs vermaant, is een en al ernst.
Het loopt met Don Juan dan ook
slecht af. Het standbeeld van de
man die hij doodde neemt de spot
tende uitnodiging om te komen
eten aan, en sleurt hem aan het
slot, in rook en vlammen naar de
hel. Niet zozeer omdat hij maar
raak trouwde, maar vooral omdat
hij nergens om gaf en geen hogere
macht en geboden erkende. Hij
ging zelfzuchtig zijn eigen gang.
In de stenen gast school Leo de
Hartogh, die ook nog kleermaker,
handlanger, rijknecht en theaterdi
recteur was. Want Don Juan werd
gespeeld in een kermistheatertje op
het toneel, met een parade vooraf.
Een aardig idee. vooral doordat het
Herman Berserik de gelegenheid
gaf er een heerlijk bont, speels,
ondeugend theatertje van te ma
ken. Dat is een prachtdecortje. De
kostuums, van Berserik, zijn ook
kleurig en fantastisch, maar wat
minder geslaagd. Bij het kermis-
sfeertje hoort wat muziek van Jurri-
aan Andriessen. Joris Diels, die het
stuk opnieuw vertaalde, was de re
gisseur van dit alles. Hij maakte er
een prettige, afgewogen, voorstel
ling van, en kon blijkbaar niet
voorkomen dat de broers van Dona
Elvira, die Don Juan naar het leven
staan, zo zwak werden verbeeld.
door Ber Huising
DEN HAAG De Haagse Comedie kwam vrijdagavond in HOT
met De Stok, een nieuw Nederlands stuk van Ton Vorstenbosch
die, zelf nog jong, zich verdiepte in de narigheid van oudjes die
voorgoed zitten opgeborgen in een klein, particulier tehuis.
door Piet Visser
AMSTERDAM Het Nederlandse
Theater Centrum op zaterdagavond
en het abonnementsconcert van
zondagmiddag vulden tweemaal de
Grote Zaal met hetzelfde program
ma: Bartók's Divertimento (uit
1939), Mozart's Fluitconcert in G
en Beethoven's Vierde. Een der
meest frappante dingen voor mij
althans was wel dat de 'moder
ne' Bartok volledig in de klassiek
van het programma paste! De diri
gent Mario Rossi met zijn twee-en-
zeventig jaren vormde een toon
beeld van bedachtzaamheid in zijn
manier van dirigeren, die hij in de
repetities volledig op zijn musici
had kunnen overbrengen met klei
ne, stille gebaren, ogen die niets
ontgingen en dwingend zijn inten
ties aanduidden. Zodoende konden 3
stukken het aanzien geven van
een diep doordachte volmaakt
heid van klank. Een levende illus
tratie van Goethe's 'BeschrSnkung'
slagzin, waarin en ook dat
werd bijzonder duidelijk .das Ge-
setz.een boeiende 'Freiheit'
ademloos kon laten bloeien.
Bartók met melodievondsten uit de
volksmuziek, verwerkt in een luch
tig symfonische sfeer. Voorgedragen
met een beperkt orkest in vaak
ragfijne klank. En dan in een zelf
de sfeer dat verrukkelijke fluitcon
cert van Mozart, geblazen door Au-
rèle Nicolet, internationaal bekend
fluitist. En wat meer zegt: een die
voortreffelijk zijn instrument be
heerst. Niet alleen maar als vluch
tig virtuoos, maar met een stralen
de toon en een voordracht die
spanning brengt in deze heerlijke
Mozart-muziek. Geheel in de ver
fijnde rococo-stijl speelde hij een
goed passende cadens van Ernst
Hess.
Na de pauze dirigeerde Rossi het
grote brok symfonische muziek dat
Beethoven's Vierde voor ons op ta
fel zet met een even grote be
scheidenheid en een klein orkest
(op basis van vier contrabassen!).
Met oneindig diepe vergezichten in
een radiante en doorzichtige klank.
Om nog van Beethoven te gaan
houden. Omdat het duidelijk te ho
ren was dat deze muziek regelrecht
ook uit Rossi's hart kwam.
Dat daar weinig levensvreugde
overblijft is bekend, maar Ton Vor
stenbosch heeft het wel heel erg
naar bedacht. Hij heeft de vijf oud
jes grondig afgetakeld. Niet alleen
lichamelijk, met allerlei kwalen.
Ook geestelijk. Ze zijn alle vijf
dement, en niet alleen door ouder
dom. Ze waren in betere jaren ook
al sukkelig.
Hun tehuis, met een kreng van een
directrice, is naargeestig. En als ze
niet eens weten of het lente, zomer,
herfst of winter is, krijg je de
indruk, dat de ramen ook nog zijn
dichtgespijkerd. Een lief omaatje of
een nog frisse opa zijn er niet bij.
Vriendelijkheden, grapjes en gezel
lige babbeltjes ook niet. Ze zitten
elkaar aan een stuk door te sarren,
te haten en vulgair uit te schelden.
De dame met de stok, Wie het meest
betaalt en de beste kamer heeft, is
de boosaardigste, die iedereen be
ledigt en beveelt. Als zij, in het
tweede bedrijf, zonder pruik dus
kaal, te bed ligt, willen de anderen
haar wel, aarzelend maar graag,
met teveel druppeltjes uit haar lij
den helpen. De directrice, die van
haar erft. maakt er geen problemen
van. Maar de overgebleven oudjes
hebben er nu ook nog een moorde-
naarsgevoel bij. Als dat in bedrijf
drie waanzinnig uit de hand loopt,
wil de nieuw aangekomene tegen
haar zin weggewerkt door haar kin
deren meteen weer weg. Maar
dat mag ze «liet. Wat een ellende.
Wim van Rooij, de regisseur, en de
door R. N. Degens
DEN HAAG De Bulgaarse Staatsopera geeft op het ogenblik
een aantal voorstellingen in ons land met twee zeer tegéngestelde
opera's: Moessorgsky's 'Boris Godoenof' en Tsjaikofsky's 'Eugen
Onegin'. De eerste: een breed opgezet historisch drama met fel
bewogen scènes, de tweede: een melancholieke liefdesgeschiedenis
waarin de hartstochten door de conventie getemperd zijn.
De eerste voorstelling in Nederland
van Eugen Onegin gaf het Bulgaar
se gezelschap vrijdagavond in het
Haagse Congresgebouw; woensdag
en donderdag (6 en 7 november)
komen ze ermee in Carré in Am
sterdam. Ivan Marinof heeft de
muzikale leiding bij deze voorstel-
'Hier zal het wel zijn
lingen, waarbij Nikolai Nikolof en
Ivan Sevastianof voor de regie en
de toneelbeelden zorgden.
Het is een uiterst sober decor waar
Tsjaikofsky's lyrische opera, op een
libretto naar het verhaal van
Poesjkin, zich bij de Bulgaren af
speelt. Zoals ook al over de voor
stelling van Boris Godoenof is ge
meld. zijn het vooral de over de
gehele linie zeer fraaie Bulgaarse
stemmen die de gang naar het the
ater de moeite waard maken. Assen
Selimski en Julia Wiener die in
deze voorstelling het tragische lief
despaar Onegin en Tatjana spelen,
blinken in het geheel nauwelijks
uit. Zij vormen met de rest van de
cast, waarin ook de befaamde Bo-
ris-vertolker Dimiter Petrov in een
kleinere rol, een homogeen ensem
ble. Ook wat betreft hun gehoor
zaamheid aan de regie, die waar
schijnlijk uit overwegingen van
historische stijlzuiverheid bijzonder
ouderwets-theatrale gebarpn en be
wegingen van hen verlangt.
Met handenwringen en wankelend
lopen worden de vele gemoedsbe
wegingen, die Tsjaikofsky al aardig
in zijn muziek heeft aangegeven,
voortdurend en bij herhaling on
derstreept. Ook de regeie van het
koor. dat magnifiek zingt, munt
niet uit door fantasie. Maar wie het
om de muziek gaat. en dat Is toch
een belangrijk onderdeel van een
opera, zal van deze voorstellingen,
waarin een sonoor spelend orkest
zijn taak uitstekend vervult, zeker
kunnen genieten. Desnoods met de
ogen dicht.
spelers, heben het gelukkig niet
nog erger gemaakt dan het al was.
«Het nog eens dramatisch overdrij
ven hebben zij aardig ingehouden.
Er zijn veel beklemmende stiltes.
De bejaarde aandoeningen blijven
grotendeels bejaard gedempt.
Nanni Vermeer is heel goed als een
nog wel pittig volksvrouwtje, dat
evenwel voortdurend wacht op de
kinderen, die zij nooit had. Rick
Nicolet zit, kinds koket in een rol
stoel, met een hoog stemmetje lied
jes te zingen uit haar Amerikaanse
verleden. Kees Coolen, doof, is stug
en stil, met schreeuwende en vloe
kende uitbarstingen, en pogingen
tot zelfbevrediging. Hij is nog zin
nelijk.
Gaston van Erven daarentegen is
dag en nacht niet zondelijk meer
en overigens een, mooi neergezet,
onbenullig glimlachend heertje, dat
nooit iets was. Wim de Haas heeft
het moeilijker met de afgeleefde
'dandy', met ademnood, die zijn
leven lang naar 'overheersende
vrienden' zocht en ondanks zijn
kapsones nog traag over de grond
kruipt om gestraft te worden. An-
ne-Marie Heyligers heeft dat wijf
met de stok, en nog open benen
ook, te zwaar aangezet. Haar nieu
we mevrouwtje, in het laatste be
drijf, was echter. Dore Smit is de
bazige directrice met haar smoes
jes. En Maria Stiegelis is de opge
jaagde zuster die tenslotte uit
schreeuwt dat zij geen oudjes meer
kan zién. Met haar kon ik meevoe
len.
natuurlijk bij
-
botermarkt 17-18
leiden
derscentrale CLAT.
Minister Pronk noemde verscheide
ne terreinen waarop hij iets van de
vakbeweging in Nederland ten aan
zien van de ontwikkelingssamen
werking verwacht. Hij meent dat
de samenwerking tussen vakcentra
les in rijke en arme landen te
weinig van de grond komt: 'De
tegenkrachten van de regeringen in
de derde wereld die de ontwikke
ling1 van hun land tegenhouden,
zijn onvoldoende ontwikkeld. Er
zijn uitstekende acties gevoerd zo
als de - Chili-boycot. maar in het
internationale overleg is de vakbe
weging naast de regeringen en het t
bedrijfsleven een voorwaarde voor 1
evenwicht in de besluitvorming' al-!
dus de minister.
'Structureel'
Over het kritisch volgen van de
Nederlandse ontwikkelingspolitiek
door de vakbeweging zei de be-'
windsman, dat de Nederlandse vak
centrales te kort schieten ten aan
zien van structurele zaken als de
handelspolitiek: 'Als er over de
vleesstop of de invoerrechten op
produkten uit ontwikkelingslanden!
in de EEG wordt overlegd, moet de 1
vakbeweging helpen onze stand-;
punten harder te stellen. Ik heb ze j
er niet over gehoord. Ik moet zeg-!
gen dat het voldoende gebeurt op l
het punt van de steunverlening. Ik k
ben blij dat een vakbeweging de.a
voorstellen voor verhoging tot drie j
procent van het nationaal inkomen-,
voor ontwikkelingshulp na deze ka-
binetsperlode steunt, al kan heti
zekere gevolgen hebben in het be-j
stedingspatroon en voor de werkge-' j
legenheid.' j
De heer Pronk zei te weinig aan-
:n voor de economi-!
dacht te merken
sche machtsvorming en de energie-:
politiek van Nederland: 'Dit gaat
buiten de vakbeweging om, terwij!
hier juist een fundamenteel structu
rele politiek bedreven moet wor
den.'
Kanalen nodig
Volgens minister Pronk is de vak
beweging, er al wel in geslaagd he
bewustwordingsniveau van haar le
den zó te beïnvloeden dat de be
reidheid bestaat de gelijkheid in de
eigen samenleving ook voor ande-j i
ren te willen bewerkstelligen. 'Maar
om een sociaal beleid voor dé derde 1
wereld voort te zetten dat hierop
gericht is, zijn de kanalen van de 1
vakbeweging nodig om druk uit té
oefenen op de regeringen van die
landen, om te internationaliseren
wat hier verworven is', zei de mi-
nister.
De heer P. van Hout (algemeer
secretaris van het NKV) zei, rea-
gerende op de woorden van minis
ter Pronk, dat het hem nog nooi
gebeurd was dat een regeringsver
tegènwoordiger de vakbeweging he
verwijt heeft gedaan zich niet haro1
genoeg op te stellen. 'Ik juich da
toe en moet het helaaseens zijr
met de minister over verschillend
punten', aldus de heer Van Hout.
AMSTERDAM Een aantal stu
denten van de pedagogische sub
faculteit van de Vrije Universitei
te Amsterdam heeft besloten dat zi
'gezien de moeilijkheden binnei
deze sub-faculteit' hun studie aai
een andere faculteit zullen voort
zetten. De studenten voorlopi]
zou het om elf man gaan voerei
als reden aan dat de inspraakpro;
cedures op de faculteit worden te
gengehouden en vertraagd. 0(
vinden zij ondermeer dat er o|
wetenschappelijk gebied onvoldoeni
de activiteit wordt ontplooid, dat ej
te weinig wordt gepubliceerd.
Van onze weerkundige medewerker
Vlak voor en aanvankelijk tijdens
het weekeinde lag over Noord-
Scandinavië een krachtig hoge-
drukgébied tijdelijk 1036 milli
bar waaronder strenge stralings-
vorst werd gemeten: Naimakka in
Noord-Zweden min twintig graden.
Toen tegelijkertijd over de Oe
kraïne een depressie een noord-
waartse beweging demonstreerde,
scheen er gevaar voor transportkou
uit Finland en de randstaten naar
Midden- en West-Europa op te
doemen. De oceaan heeft dergelijke
gedachten vooreerst van de hand
gewezen. Bij nog wat stijgende ba
rometers in Frankrijk drong voch
tige lucht met regen, motregen en
mist van de Britse eilanden naar
onze streken door. Vandaar dat het
zondag de hele dag erg somber en
nattig werd.
Vandaag wordt er achter het kou
front van een Ierse depressie, die
naar het oost-zuidoosten koerst,
plaatselijk wat opklaringen ver
wacht, geflankeerd door enkele bui
en. Door een tijdelijk iets opvoeren
van de gemiddelde etmaaltempera-
tuur, wordt het bij teruggekeerde
aanvoer van polaire lucht uit West
tot Noord binnenkort weer kouder,
vooral 's nachts en tevens droger.
De enige, echte en correcte weer-
uitslagen van oktober 1974, mede
gedeeld door ons aller KNMI: door
de sterke inzinking van de tempe-
raiuurlijn aan het slot van de
maand is de gemiddelde etmaal-
temperatuur uiteindelijk zeven gra
den Celsius geworden, op de kop af
drie graden onder normaal. De
laatste twee-en-een halve eeuw was
van alle oktobermaanden er slechts
twee procent kouder en maar even
98 procent warmer. Gemiddelde da
gelijkse maxima elf graden Celsius
(afwijking -3.1). gemiddelde mini-
Weerrapporten van gisteravond 7 nj
maximum-temperaturen van giste I
ren en neerslag 719 uur.
Luchth. R'dam regen
Twente geh bew
Vlissingen
Zuid-Limburg
Aberdeen
ma 3.1 graden Celsius (-3.1). De
Bilt: 4 vorstdagen (2), 90 zonuren
(102), 4 zonloze dagen (6), lande
lijke neerslag 140 millimeter (73)
met Vlissingen op 231 millimeter,
Zierikzee 202 millimeter.
Op het lichtschip Noordhinder
kwam het totaal op 442 millimeter
in september en oktober samen, dat
was méér dan het tot nu toe be
staande record van Overveen (428
millimeter). In De Bilt regende het
gedurende zeventig uren tegen 48
normaal, in Amersfoort iets meer,
namelijk 92 uur. Veel oktoberon-
weer in Nederland: op zeventien
dagen tegen acht normaal.
Het Groninger Ten Post telde op
alle 31 oktoberdagen meetbare
neerslag, wat daar en in de naaste
omgeving sedert het begin van de
waarnemingen in 1920 niet was ge
beurd. De radio sprak zaterdag van
een hittegolf van dertig graden in
Washington. Blijkens rechtstreeks
uit New York ontvangen weerrap
porten van die dag, was de hitte
daar toen -echter al voorbijLas
Vegas 12 graden, Seattle en Spoka
ne resp. 8 en 6 graden, vlak voor
het middaguur en San Francisco 13
graden. 7 egelijkertijd wel 28 gra
den in Miami en 30 graden in Key
West (Florida), maar ook 27 in
Philadelphia en 22 in Pittsburgh
tegenover wat ver naar het noord
en en zeer contrastrijk: Buffalo 10
en Boston 11 graden Celsius.
HOOG WATER 5 november. Vllssid
gen 4.59-17.19. Harlng\lietsluizen 6.3l
18.57. Rotterdam 7.36-20.13. Schevenlngd
6.03-18.23. IJmuiden 6.47-19.07. Den Hd
der 11.05-23.10. Harllngen 0.54-13.29. Del
zijl 2.47-15.20.
