Republikeinen niet geholpen
met Ford op verkiezingspad
AMERIKA
KEST
TUSSEN OVERVLOED EN ONTDERING
Grote verzoener valt uit zijn rol
Dinsdag begint wereldvoedselconferentie
'ROUW/KWARTET ZATERDAG 2 NOVEMBER 1974
BUITENLAND Tll-Kll
President Gerald Ford was de afgelopen weken op het oorlosgpad. In meer
dan twintig plaatsen beklom hij het spreekgestoelte om het op te nemen voor
zijn partijgenoten, die bij de verkiezingen voor het Amerikaanse Congres van
volgende week een afgang tegemoet lijken te gaan. Onverwacht fel trok hij
van leer tegen hun Democratische tegenstanders. De president, die .twee
maanden geleden nog werd verwelkomd als een grote verzoener, was nu de
man, die de strijd tussen Republikeinen en Democraten openlijk aanwak
kerde.
door Rimmer Mulder
Ford geneert zich. Maar misslagen bij golf zijn minder erg.
Bij zijn eerste optreden als presi
dent in het Congres sprak Ford
mooie woorden over het helen van
wonden en het sluiten der rijen. De
leiders van de Democratische oppo
sitie prezen hem voor deze instel
ling en beloofden de Republikeinse
iresident een loyale medewerking
Van die sfeer van verbroedering
'was de laatste weken in de Vere
nigde Staten weinig te bespeuren.
i)e president Ifad zich gemakkelijk
juiten" de verkiezingsstrijd kunnen
ïouden. De campagnes voor zetels
in de Senaat en het Huis van
Afgevaardigden hebben in de eerste
plaats een regionaal karakter. De
geschillen tussen de beide grote
- jartijen op landelijk niveau blijven
iaarbij vaak wat op de achter
grond. President Ford kon het ech
ter nietj laten en ging zich er toch,
ieer opvallend, wel mee bemoeien.
•Met zichtbaar genoegen liet hij zijn
'beslommeringen in Washington in
de steek om overal in het land te
cunnen vertellen hoe goed de Re
publikeinen toch wel zijn. Dat was
nog tot daaraan toe, maar naarma-
e zijn campagne vorderde begon
lij steeds lelijker dingen te zeggen
iver de Democraten.
Steeds lelijker
Eerst waarschuwde de president,
dat een te grote Democratische
meerderheid in het Congres het he
le Amerikaanse staatsbestel zou
ontwrichten. Met een twee-derde
meerderheid zouden de Democraten
elk besluit, elk veto van de presi
dent kunnen overstemmen, zodat
zij in feite zouden kunnen gaan
regeren. Ford riep de kiezers daar
om op hem een 'veto-vast' parle
ment te geven. Hij sprak zelfs over
de 'dreigende dictatuur van het
Congres'. De Democraten noemden
die term nogal overdreven. Zij
sputterden tegen, dat zij er als
meerderheidspartij nooit op uit wa
ren geweest de Republikeinse presi
dent te pesten en er heus wel voor
zouden blijven zorgen dat er gere
geerd kon worden. Bovendien kon-,
den zij iedereen voorrekenen, dat
de Democraten zelfs volgens de
meest optimistische voorspellingen
nog geen tweederde meerderheid
konden halen.
In de volgende fase van zijn-cam
pagne ging de president de Demo
craten afschilderen als de grote in
flatiemakers. Gezien de grote be
zorgdheid, die er in de Verenigde
Staten heerst over de economie is
dat zo ongèveer het ergste scheld
woord in politiek Amerika van dit
moment. Ford legde zijn gehoor uit,
dat het de Democraten zijn, die de
bestedingen van de overheid steeds
maar willen opvoeren en zijn be
zuinigingsplannen dwarsbomen. De
aangeklaagden reageerden met al
lerlei cijfers waaruit Fords ongelijk
moest blijken, maar statistieken
doen het op de televisie natuurlijk
veel minder goed dan een presi
dent, die een daverend applaus
oogst met kreten als 'verspillers' en
'inflatiemakers'.
Ford had trouwens mog meer zurig
heid in het vat voor zijn Democra
tische opponenten. Hij ging hen
ook nog verwijten, dat zij de we
reldvrede in gevaar brachten. De
president zei, dat een grote Demo
cratische meerderheid hem voor de
voeten zou gaan lopen bij het uit
voeren van zijn buitenlandse poli
tiek. Dat zou het wankele machts
evenwicht, dat de VS in de wereld
hebben opgebouwd, ernstig kunnen
verstoren en dan zijn de rampen
niet te overzien, zo waarschuwde de
president. Als voorbeeld gebruikte
hij de wrijvingen tussen het Com
gres en zijn regering over de mili
taire hulp a'an Turkije. Het Congres
wil die hulpverlening opschorten in
afwachting van een vredesregeling
voor het eiland Cyprus. Ford en
zijn minister van buitenlandse za
ken Kissinger willen gewoon door
gaan met het sturen van geld en
goederen voor het Turkse leger.
Ford hanteerde het machtsmiddel
van een veto om zijn plan door te
drukken, maar het Congres kapitu-
leerde niet en dwong Ford tot een
compromis.
De president had deze nederlaag
niet uitsluitend te wijten aan de
Democraten, want Republikeinen
werkten er net zo hard aan mee.
Zijn waarschuwing, dat de Demo
craten een gevaar voor de wereld
vrede inhielden, kon daarom geen
stand houden.
De volgende dag al kwam het Witte
Huis met een verzachtende verkla
ring. Het legde uit, dat Fords waar
schuwing voor beide partijen be
stemd was geweest.
Agnew terug?
De enorme aandacht, die zijn blitz
krieg tegen do Democraten had ge
trokken begon nu in zijn nadeel te
werken. Zijn uitglijder werd uitge
breid besproken en van menig af
keurend commentaar voorzien. De
Democratische partij-leider Robert
Strauss eiste dat de president zijn
beschuldiging publiekelijk terug zou
nemen. 'De demagogie van Agnew
is terug', zei Strauss, waarmee hij
fijntjes herinnerde aan de beruchte
redevoeringen, vol laag bij de
grondse aanvallen, die de inmiddels
als oplichter ontmaskerde oud-vice-
president Spiro Agnew enige faam
bezorgden.
In de Republikeinse hoofdkwartie
ren in Washington begon men zich
nu af te vragen of het wel zo
verstandig was geweest om Gerald
Ford de boer op te laten gaan. Alle
opiniepeilers voorspellen, dat de
Republikeinen de volgende week
een gevoelige dreun zullen krijgen.
De ellende is voor hen begonnen
met Watergate. Terwijl president
Richard Nixon zich in alle bochten
wrong om onder de waarheid uit te
komen daalde de stemming bij zijn
partijgenoten tot ver beneden het
nulpunt. De machinerie voor de
verkiezingen kwam erg traag op
gang. Bijna overal was het moeilijk
om mensen te vinden, die een
plaatselijke campagne op poten
wilden zetten. Bruikbare krachten,
waarop gerekend was, lieten het bij
tientallen afweten. De geestdrift
ontbrak.
Opleving
In augustus ging het er plotseling
veel rooskleuriger uitzien voor d e
Republikeinen. Blok aan 'f been
Richard Nixon verdween uit het
Witte Huis. Zijn opvolger Gerald
Ford werd begroet als de grote
leider, waarop de hele natie al ja
renlang zat te wachten. In zijn 26
jaren in het Congres had hij het
nooit tot landelijke bekendheid
kunnen brengen, maar nu was hij
ineens verreweg de populairste po
liticus. De fanfares, die voor deze
nieuwe volksheld werden aangehe
ven, gaven de Republikeinen nieu
we moed. In zijn eerste weken in
het Witte Huis miste president
Ford geen slag. Zijn redevoeringen
vielen uitstekend.
Zijn beslissing om Nelson Rockefel
ler als vice-president te nemen
bracht een nieuwe golf van enthou
siasme in de Verenigde Staten.
De Republikeinen konden weer la
chen. Met het duo-Ford-Rockefeller
in het zadel zouden de verkiezingen
in november best meevallen en
verlekkerd begonnen zij te praten
over de kansen, die zij in 1976
zouden hebben bij de strijd om het
presidentschap. Het feest heeft niet
zo lang mogen duren. Toen het
nieuwe er af was bleek president
Ford toch niet zo goed. Of zoals
een hoge Democratische partijfunc
tionaris ons verduidelijkte: 'In hun
hunkering naar een nieuwe leider
strekten de Amerikanen hun armen
uit naar Ford. Maar toen zij hem
stevig tegen zich aan wilden druk
ken bleek dat zij een luchtspiege
ling omarmden en stonden zij weer
met lege handen'.
Grote blunder
Fords grote blunder was zijn gene
rale pardon voor Richard Nixon.
Dat kostte hem de helft van zijn
populariteit en een nog groter deel
van zijn krediet bij het Congres.
Een Republikeins campagneleider
in Washington geeft toe, dat 'het
enthousiasme toen wel even be
koelde'. Bij de Democraten weten
ze te vertellen: 'De Republikeinen
zijn zich rot geschrokken. Zij be
seften ineens, dat Ford niet onfeil
baar was. Hun nieuwe wapen bleek
niet zo erg betrouwbaar'.
Ford heeft sindsdien het in één
slag verloren terrein niet terug
kunnen winnen. De grote daden
zijn uitgebleven. De krachtige sa
nering van de economie, die hij had
aangekondigd, lijkt hij vooral aan
het publiek op te dragen. Ondertus
sen kan Nelson Rockefeller niets
doen voor zijn partijgenoten.' De
Democratische Congresleden had
den er geen belang bij om zijn
benoeming vóór de verkiezingen te
bekrachtigen en zij hebben daarom
alle tijd genomen voor een onder
zoek naar zijn geruchtmakende
wandel en omvangrijke handel.
Rockefeller is als attractie bij een
verkiezingstoernee niet veel waard
nu het volk zich vergaapt aan de
gegevens over zijn rijkdom en
geldsmijterij, die afgelopen weken
openbaar zijn gemaakt.
De Republikeinen zijn nu niet veel
verder meer dan de malaise van de
afgelopen zomer met Nixon nog in
het Witte Huis. Voor hen dreigt een
ernstig zetelverlies in de Senaat en
het Huis van Afgevaardigden. De
klap zal nog erger aankomen, als
zij ook nog de gouverneursposten
verspelen in belangrijke staten als
Californië, New York en Massachu-
sets. Hun kansen daar worden ge
taxeerd - van zeer matig tot slecht.
Ford heeft al geroepen, dat het
aloude twee-partijenstelsel nog
nooit zo ernstig in gevaar is ge
weest. Het ziet er niet naar uit, dat
hij het getij heeft kunnen keren
met zijn uitstapjes van de laatste
weken. Zijn eigen positie heeft hij
er evenmin mee versterkt. De De
mocraten zullen nooit weer zo lief
tegen hem doen als in die eerste
dagen in augustus.
Dit is het tweede artikel in een serie
over de Amerikaanse verkiezingen.
Het eerste verscheen vrijdag.
Dr. Addeke Boerma
ling van de vraag naar voedsel
tussen 1970 en 1985. Aan de andere
kant zullen in 1985 toch nog 34
arme landen, gezamenlijk met 800
miljoen inwoners, niet kunnen
voorzien in het minimaal per hoofd
van de bevolking noodzakelijk ge
achte voedselrantsoen.
Voor de wereldproduktie van voed
sel tot 1985 berekent het FAO-
document een jaarlijkse toename
van 2,4 procent voor de ontwikkel
de landen, 2,6 procent voor de ont
wikkelingslanden en van 3,5 pro
cent voor de Europese communisti
sche landen. Het te verwachten
achterblijven van de opvoering van
de produktie in de arme landen bij
de stijging van de vraag naar voed
sel, zal leiden tot een grotere af
hankelijkheid van de invoer. De
jaarlijkse graan tekorten van de
ontwikkelingslanden worden becij
ferd op ongeveer 85 miljoen ton
rond het jaar 1985 (in de jaren
1969-1972 gemiddeld 16 miljoen ton).
In Rome moet een oplossing wor
den gevonden om uit de impasse te
raken. Anders wordt de toestand
over een aantal jaren rampzalig.
Maar de kans is groot dat in de
Italiaanse hoofdstad weinig resulta
ten zullen worden geboekt. Nu al
zijn tegenstellingen aan het licht
gekomen tussen de Verenigde Sta
ten en de Europese Gemeenschap,
tussen de rijke en de arme landen,
tussen een aantal arme landen on
derling.
Het gevaar bestaat dat Rome even
weinig oplevert als de voorgaande
conferenties van de Verenigde Na
ties dit jaar, de grondstoffenconfe-
rentie in New York, de zeerecht
conferentie in Caracas en de bevol
kingsconferentie in Boekarest. Als
'Rome' iets wil oplossen zullen de
rijke landen de arme tegemoet
moeten karnen met l.ulp, met in
perking van de eigen consumptie,
mei het open'-n v in de mark
ten Het bc°e' 'en dat er
in feite 2 en is, maar
dat a li";1 ii i voedsel
zich op de s bevindt.
port vrijwel geen ruimte meer be
schikbaar de alluviale gronden
worden er zeer intensief gebruikt
^terwijl Zuid-Amerika sociaié en
politieke belemmeringen kent. zoals
bijvoorbeeld het grootgrondbezit.
De ontwikkeling^ van landbouwge
bieden vergt ontzettend veel water,
maar ook dat is volgens de FAO
beschikbaar. Veel irrigatiesystemen
werken op het ogenblik maar op de
helft van hpn vermogen. Daar kan
iets aan worden gedaan, en nieuwe
stelsels kunnen worden aangelegd,
mits opnieuw geld daarvoor
beschikbaar komt. Het filosoferen
over technische mogelijkheden is
echter weinig zinvol zolang het
geld niet beschikbaar komt. Vol
gens hetzelfde FAO-rapport is er de
komende vijf jaar jaarlijks 5 mil
jard dollar nodig om programma's
voor verhoging van de landbouw-
produktie uit te voeren. Op het
ogenblik is er per jaar met moeite
1.5 miljard dollar beschikbaar. Het
ziet er niet naar uit dat de confe
rentie in Rome een voorstel tot het
meer dan verdrievoudigen van dat
bedrag zal aannemen.
Kunstmest
In die 5 miljard per jaar zit nog
niet het bedrag dat nodig is voor
het opzetten van een kunstmestin
dustrie, die ervoor moet zorgen dat
hogere opbrengsten per hectare
mogelijk worden. De Groene Revo
lutie die dat beoogde is mis
lukt, niet zozeer door tekort aan
kunstmest maar door gebrek aan
kennis bij de boeren die het moes
ten gebruiken en sociale belemme
ringen. Een boer voelt er weinig
voor zijn landbouwproduktie uit te
breiden als het leeuwendeel van de
stijging naar de grootgrondbezitter
gaat. Bovendien groeide de kloof
tussen rijk en arm omdat alleen
rijke boeren de kunstmest konden
betalen.
Als deze handicap althans voor
een deel wordt overwonnen en
fouten niet worden herhaald kan
een nieuwe Groene Revolutie kans
van slagen hebben. Maar daarvoor
zijn reusachtige hoeveelheden
kunstmest nodig en die zijn er niet.
Het verbruik groeit nu al sneller
dan de produktie. Uitbreiding van
kunstmestfabrieken is de laatste
jaren door de lage prijzen voor het
produkt achterwege gebleven, en
die achterstand kan niet op korte
termijn 'worden ingehaald. Ook zijn
de prijzen voor stikstofkunstmest
stoffen die uit olie en aardgas
worden gemaakt zeer snel geste-
door Nico Kussendrager
gen doorhet duurder worden van
de grondstof.
De grootste producent van fosfaat
meststoffen Marokko verdrie
voudigde de prijs, en heeft moeite
de vraag bij te benen. De-afgelopen
jaren zijn door de lage prijzen nau
welijks nieuwe mijnen opengelegd.
Geraamd wordt dat het kunstmest-
tekort over enkele jaren ongeveer 5
ton zal zijn, bij een vraag van 124
miljoen ton. Dat lijkt weinig, maar
bedacht moet worden dat één ton
kunstmest goed is voor gemiddeld
acht ton graan extra. Volgens het
FAO-rapport is een investering van
6.5 miljard nodig om de achter
stand in de kunstmestfabricage in
te lopen.
Kritieker dan ooit
De conferentie in Rome begint op
een moment dat de graansituatie
kritieker is dan ooit. De laatste
jaren is de toestand snel verslech
terd.
Ongelijk verdeeld
Tussen 1951 en 1971 verdubbelde de
wereldgraanproduktie, terwijl de
bevolking met ongeveer 50 .procent
toenam. De beschikbare hoeveel
heid voedsel per hoofd steeg, maar
die stijging was niet gelijk ver
deeld. Meer dan de helft werd ge
consumeerd door de rijkste 30 pro
cent van het mensdom, minder dan
de helft kwam terecht bij de 2.6
miljard mensen in.Azië, Afrika en
Latijns-Amerika. In dit deel van de
wereld bleef de stijging van de
voedselproduktie amper 0,3 procent
boven de bevolkingsgroei.' En die
stijging was nog ongelijk verdeeld:
Latijns-Amerika 'snoepte' 0,9 pro
cent op. Azië kreeg 0.2 procent en
Afrika ging er 1,1 procent op ach
teruit.
De groei van het verbruik in de
rijke landen is niet te wijten aan
bevolkingsgroei, maar aan veran
deringen in het voedselpakket. Er
wordt steeds meer vlees gegeten,
zodat een steeds groter deel van de
graanproduktie wordt gebruikt voor
veevoeder. Op het ogenblik 'consu
meert' iedere Amerikaan een ton
graan per jaar. De totale vleescon
sumptie is er in twintig jaar ver
dubbeld, terwijl in Japan in drie
jaar het vleesverbruik 50 procent
toenam. Thans gaat de helft van de
graanproduktie naar het rijke derde
deel van de wereldbevolking, dat er
zeer verkwistend mee omgaat. Bij
het vetmesten van vee, bij de om
zetting van plantaardig in dierlijk
eiwit gaat 80 procent van de eiwit
tri jkdom verloren.
Deze voor de arme landen toch al
ongelukkige verhouding verslech
terde na 1972 snel door droogten in
Afrika en India, misoogsten in de
Sowj et-Unie door het weer en
door slechte organisatie en het
verdwijnen van de ansjovis een
belangrijke grondstof voor veevoer
uit de Peruviaanse wateren. On
geveer 33 miljoen tón van de
graanoogst ging verloren, 3 procent
van het totaal. Maar de vraag bleef
stijgen door de bevolkingsgroei, het
veranderende voedselpakket en het
moeizaam inlopen van tekorten. De
uiteindelijke terugval bedroeg daar
door zo'n 60 miljoen ton. Daardoor
zijn de graanvoorraden op het
ogenblik kleiner dan ooit. Boven
dien schoten door de schaarste de
prijzen als een raket omhoog. Ame
rikaanse tarwe deed in 1971, 62
dollar per ton, vorig jaar was'dat
108 dollar en begin dit jaar 220
dollar. De ontwikkelingslanden
hebben hun graanrekening de afge
lopen paar jaar zien verdrievoudi
gen. Het is dan ook niet zo vreemd
dat volgens de. FAO de ver
scheping van graan vorig jaar was
gedaald tot 7 miljoen ton. tegen 18
miljoen ton in 1964. Behalve de
graanprijs verveelvuldigde ook' de
olieprijs, zodat de arme landen
thans naar een bankroet hollen als
er niet wordt ingegrepen.
Wereldvraag
Voor de jaren zeventig en tachtig
wordt een jaarlijkse groei van 2.4
procent becijferd voor de wereld
vraag naar voedsel. Daarvan moet 2
procent worden toegeschreven aan
de bevolkingsgroei en 0,4 procent
aan een toename van de koop
kracht.
Voor de rijke landen wordt voor
voedsel een jaarlijkse vraagstijging
van 1,5 procent becijferd, voor de
arme landen 3.6 procent. Voor een
aantal ontwikkelingslanden zal de
combinatie van een snelle bevol
kingsgroei en een snelle Inkomens
stijging resulteren in een verdubbe-
-Nadat Jozef hem zijn droom had uitgelegd sloeg de Farao in de zeven vette jaren graan op voor de
j zeven magere. Een voedselvoorraad is letterlijk van levensbelang toen, maar zeker op het ogenblik.
)insdag begint in Rome de wereldvoedselconferentie waar het aanleggen van reserves hoog op de
tgenda staat. Verder wordt gepraat over vergroting van de voedselproduktie en maatregelen op
iet gebied van de internationale handel.
De secretaris-generaal van de voed
sel- en landbouworganisatie van de
Verenigde Naties, de Nederlander-
Ir. Addeke Boerma, noemt het aan
eggen van noodvoorraden 'zeer ur-
;ent'. De graanvoorraden zijn sinds
1950 niet zo kléin geweest als op
iet ogenblik. De deelnemers in
:onferentie zullen praten over een
worstel dat de regeringen verplicht
ien bepaalde hoeveelheid voedsel
jan te houden voor noodgevallen
en mee te werken aan internatio-
ïaal overleg over de verdeling van
ie voorraden. De FAO bepleit' ook
iet aanleggen van regionale voór-
aadschuren zodat het voedsel snel-
er beschikbaar kan zijn.
De secretaris-generaal van de we-
eldvoe^selconferentie, de voorma-
Ige Egyptische minister van land-
iouw Sayed A. Marei, pleitte on-
angs op een persbijeenkomst voor
'ie oprichting van een 'wereldvoed-
;elautoriteit'. Geen log lichaam,
•naar een beweeglijk orgaan dat
iorgt voor het aanhouden van
iraanVoorraden en het distribueren
laarvan in tijden van tekort. De
Verenigde Staten 's werelds
irootste voedselproducent voelt
?el voor voorraadvorming maar
ïoudt de zaken liever in eigen
land. De VS willen na 'Rome' een
ileine conferentie waar de grote
iraanuitvoerende landen en de gro-
e importeurs India,Pakistan,
iangladesj, de Sowjet-Unle en Chi
na bij elkaar komen om over de
•omvang van de reserves, het beheer
in de verdeling ervan te spreken.
Noodverband
Dp lange termijn lost het instellen
ran noodvoorraden niets op. Het is
-len noodverband waardoor ingegre—
>en kan worden bij rampen, maar
j Ie voedselproduktie stijgt er niet
'ioor. In Rome zal ook worden be-
itudeerd hoe de landbouwproduktie
imhoog geschroefd kan worden.
Irofweg zijn er drie mogelijkhe-
len
het inschakelen van gebieden
lie tot nix toe niet voor landbouw
ebruikt werden;
het verhogen van de opbreng-
ten per hectare; en
- het overstappen in de arme lan-
len van een zelfvoorzienende land-
louw op een marktgerichte.
Dat laatste wil zeggen dat de boe
ien niet alleen voor zichzelf en
'oor hun gezin produceren maar
bun produkten naar de markt
brengen. Daar ontvangen zij er een
irïjs voor die hen -kan stimuleren
Sayed Ahmed Marei
meer te verbouwen door intensiever
grondgebruik en uitbreiding van
het bebouwde areaal. Ook stijgt de
koopkrachtige vraag in het land
wat de economische ontwikkeling
te goede kan komen. De vicieuze
cirkel: armoede laag ontwikke
lingspeil geen koopkrachtige
markt geriinge besparingen
weinig werkgelegenheid tekort
schietende produktie snelle bevol
kingsgroei armoede, moet door
broken worden.
Het in gebruik nemen van nieuwe
landbouwgebieden stuit technisch
nauwelijks op problemen, maar de
kosten zijn enorm. Alle risicoloze
grond is al in gebruik, gebieden die
nu in produktie worden gesteld zijn
duurder en riskantër in die zin dat
er erosie en uitmergeling kan op
treden. Een dergelijke operatie is
alleen mogelijk als er een koop
krachtige vraag is naar de voortge
brachte produkten die is er niet
of met steun, van' de rijke lan
den.
Volgens het rapport 'Voorstellen
voor nationale en internationale
actie' van de FAO is er een gewel
dig produktie-potentieel voor voed
sel in Afrika, mits en dan komt
het iets kan worden gedaan aan
de slechte bodemkwaliteit, de ver
deling van het water, insektenpla-
gen en onvoldoende, technische
kennis. In Azië het grootste kre-
peergebied is volgens het rap
