fThomassen werd gevormd
in de sfeer van de AJC
dichtbij j wmM
Sociale gedrevenheid met autoritaire trekken
'Regelingen
nodig voor
huisartsen'
Plan: kiesrecht
voor Nederlanders
in 't buitenland
inger in de pap
^'hodig bij vestiging
_tandartspraktijken
het weer -
Regenrecords
4k
een hoogst persoonlijk begin
paardetram
reinwater
'4-^KOUW/KWARTET DONDERDAG 31 OKTOBER 1974
BINNENLAND T5-K7
Stjloor Jan Kuyk
in Jan Brokken
Ir/*
tOTTERDAM Afgelopen
indagavond gaf burgemeester
'lomassen van Rotterdam, die
andaag voor het laatst in func-
de is, voor de televisie een tref
fende typering van zichzelf. Hij
raf toe dat hij totaal ongeschikt
[eweest zou zijn als burgemees-
':r van Amsterdam. Tijdens de
elletjes in de jaren zestig, zei
le burgemeester, zou hij de woe
lende menigte op de Dam
ïoogst persoonlijk hebben toe-
;ebast. Een brok zelfkennis.
Thomassen geloofde dat hij zon-
ier gebruik van geweld en met
ijn welbespraaktheid (en met
;n microfoon in de hand) de
ïenigte wel tot kalmte had
,unnen manen. In Amsterdam
iou dat overigens nooit gelukt
^ijn. Amsterdammers hebben
►en grondige afkeer van autori-
aire mensen. In Rotterdam ligt
(at anders.
,iaar kon Thomassen ln 1972, tij-
lens de opstand ln de oude bin-
itad, de bewoners met een
Vlammend betoog kalmeren. Een
lutoritaire toespraak was het. De
lewoners moesten vertrouwen heb
ben ln wat het stadsbestuur voor
ïen zou doen. Maar het was ook
een Idealistisch verhaal. Thomassen
legreep de noden van deze mensen.
■^Toen een paar weken later op een
ergadering ln het Oude Westen
en paar bewoners hem toeriepen
tfogen wij soms ln uw badkuip
ltten?' antwoordde Thomassen
TT2 onder aarzelen: 'Kom maar.' De
nfll olgende dag maakten enkele Rot-
\T0( erdammers gebruik van de badkuip
ttpEl n de burgemeesterswoning. Dat ls
"homassen. Zoals zijn vrouw eens
fei: 'Hij ls autoritair, maar niet
Jen paar weken geleden zei de
i lurgemeester in het radioprogram-
na Spitsuur dat hij de problemen
i. an en in de oude stadswijken de
„noellijkste en meest verontrusten-
le van Rotterdam vond. Niet de
■■Hiaven. niet de milieuvervuiling,
ïee, de sociale problemen ln de
linnenstad.
)eze sociale gedrevenheid, gecom-
ilneerd met een fel en autoritair
iptreden, kreeg Thomassen uit zijn
AJC-tijd mee. Wim Thomassen be
hoort tot die groep na-oorlogse be
stuurders die in de Jaren twintig
gevormd zijn ln de idealistische
sfeer van de socialistische Jeugdbe
weging en wier optimisme door de
economische crisis in de jaren der
tig een kater kreeg. Wie Thomassen
en zijn optreden wil begrijpen moet
lets van die merkwaardige sfeer
fran de AJC, de Arbeiders Jeugd
Centrale, weten, waarvan hij in
1936 secretaris werd. De AJC heeft
een bepaald typy voortgebracht,
duidelijk herkenbaar, maar toch
biet zo gemakkelijk te beschrijven.
Ger Harmsen heeft het in zijn
proefschrift 'Blauwe en rodo Jeugd'
geprobeerd: 'Sociaal niet geheel
aangepast, dat wil zeggen: onbevre
digd door het gangbare amusement
der arbeidersjeugd, soms opvallend
door een wat linkse en verlegen
houding en vaak niet sportlef in de
gangbare zin van dit woord en bij
ilt alles niet zonder hooghartig-
ieid.'
.an deze omschrijving moeten nog
wat elementen toegevoegd worden.
De AJC-ers, en ook de leden van de
Nederlandse Bond van Abstinent
Studerenden (waarvan Thomassen
ook lid was) vielen op door een
lobere levenswijze. ZIJ rookten niet,
net zoals 2iJ niet dronken. De AJC-
ers vertegenwoordigden een boven
laag van de arbeiders, en dat werd
hun goed ingeprent ook. (Thomas-
sen's ouders waren 'rode' onderwij-
kers).
De AJC-er toonde een ongekende
belangstelling voor de natuur en
een afkeer voor de stad. De Veluwe
was hun Ideaal. 'En daar verweg
fan de 'wereld'. Eerst de donkere
geheimzinnige vlakten en bossen
der Veluwe. waar eeuwenoude sa
gen haar sluiers tussen de stammen
^even. En heel, heel ver, was het
donderend geraas der grote stad,
vanwaar wij kwamen, de lichten
fler variétés en bioscopen, de ra-
ende vaart der auto's en het kleu-
kengeschetter der modepaleizen.'
Iet is de sfeer van« de blokfluit en
mandoline, de geitenharen sok-
Burgemeester Thomassen, vandaag voor het laatst in functie.
ken, het zingen rond het kampvuur,
de vokksdans, niet het paardansen.
Reinheid en puurheid waren woor
den, die vaak terugkwamen, ook in
sommige andere jeugdbewegingen.
IMiet dogmatisch
Wat de AJC toch van de andere
Jeugdorganisaties onderscheidde,
was de sociale gedrevenheid. Let
wel: niet de socialistische of d
marxistische gedrevenheid. De ge
schriften van Marx kenden zij niet
en aan dogmatisme hadden de AJ-
C'ers een hekel. Thomassen heeft
er nog steeds een hekel aan. 'Het
socialisme', zei hij onlangs, 'wil de
aarde behandelen zoals een burger
zijn tuin behandelt. Het is ondog
matisch natuurlijk las ik zo het
socialisme formuleer, want Je kunt
natuurlijk verder gaan: produktie-
middelen moeten rechtstreeks in
handen zijn van de overheid. Ik
ben wa^ dat betreft een gematigd
socialist. De ondernemingsgewijze
produktie lijkt mij een noodzake
lijkheid. Ik geloof niet dat coöpera
ties en staatsbedrijven de onderne
mingsgewijze produktie kunnen
vervangen. Rusland kan alleen be
staan door een stuk vrijheidsbero
ving, waarin wij niet zouden kun
nen leven. Voor degenen die erg
denken in staatssocialistische ter
men ben ik waarschijnlijk een
rechtse peer.'
De AJC vertoonde autoritaire trek
ken. Koos Vorrink organiseerde de
AJC heel straf. 'Niets werd aan het
eigen oordeel overgelaten', zegt
Harmsen. 'Ordelijk en gediscipli
neerd ging het toe.' Buskes schrijft
in zijn boek 'Hoera voor het leven'
over Vorrink's leiding van de AJC
en later van de PvdA dat daar geen
plek was voor 'wezenlijke kritiek en
een serieuze discussie.' Hij noemt
Vorrink een 'autoritair verdediger
van de democratie', woorden die
ook zonder meer van toepassing
zijn op Thomassen. Als burgemees
ter van Zaandam, Enschede, en
Rotterdam geloofde hij heilig in de
gemeentelijke democratie, maar in
de raadsvergaderingen tonde hij
zich een uiterst streng voorzitter.
Met de actiegroepen had hij niet
veel op. De democratie moest zin
nen de muren van het parlement
of het stadhuis afspelen, niet daar
buiten.
De AJC-ers hingen het democra-
tisch-socialisme aan, maar hadden
tegelijkertijd een diep respect voor
sterke mannen, voor krachtdadige
politici. Dat respect proef je nog
uit de woorden die Thomassen op 7
mei 1969 op een bijeenkomst in
Puttershoek bezigde. 'Nederland
wordt zwak bestuurd en zwak gere
geerd', zei hij toen. 'Den Haag ls
een brakke zaak.'
Natuur en industrie
Gezien zijn AJC-verleden is één
ding misschien wat moeilijker te
begrijpen bij Thomassen: de na
tuurliefhebber Thomassen, die nu
nog ieder weekeinde in Brabant de
natuur Intrekt, werd een groot ver
dediger van de industrie-politiek.
Zelf zij hij eens: anti-industriële
politiek is anti-socialistische poli
tiek. Hij bedoelde er dit mee (en
uit zijn woorden blijkt weer dat
optimisme): 'Ik ben fel tegen een
algemeen pessimisme ten aanzien
van de voortgang van de Industrie.
Mensen die zo denken, die denken
zo merkwaardig op korte termijn
en zo merkwaardig onhistorisch.
Als Je er dan van uitgaat dat
er nog eens miljoenen jaren ko
men, wie verbeeldt zich dan dat hij
iets over de toekomstige industria
lisatie kan zeggen. Anti-Industriële
politiek is zo kleinmoedig.'
Verloochent hij de beginselen van
de AJC nu niet met zo'n uit
spraak?' Aan de ene kant mis
schien wel, maar aan de andere
niet. De AJC-ers kregen zoals ge
zegd, een kater van de economische
crisis mee. De enorme werkeloos
heid. de schrijnende armoede, het
paste niet bij. sterker nog, het was
totaal in strijd mét hun optimis
tisch wereldbeeld. Werkgelegenheid
werd een heilig woord voor hen.
Ook voor Thomassen.
Rot karweitjes
Maar niet alleen de zorg voor
werkgelegenheid maakte van Tho
massen een propagandist van de
industrie. In de AJC kreeg men een
soort plichtsbesef Ingepompt, het
besef adt ook de rotkarweltjes op
geknapt moesten worden. Daarom
nam Thomassen, toen hij burge
meester van Zaandam werd, de
portefeuille van energievoorziening
en openbare werken. Niet die, zoals
ledereen verwacht had, van cultu
rele zaken. Waarom niet? Omdat
Thomassen Inzag dat Zaandam des
tijds een wethouder had, M. J. Hll-
le. die die portefeuille uitstekend
beheerde. Terwijl niemand zich
volledig kon of wilde inzetten voor
zaken als de aanleg van de Coen-
tunnel. In Enschede werd hij weer
die corveeër. Thomassen beijverde
zich als burgemeester van deze stad
voor de intergemeentelijke samen
werking en voor de Technische Ho
geschool. onderwerp en waarvan hij
weinig afwist. In Rotterdam ging
het net zo. Bij zijn Installatie als
butgemeester zei hij dat hij van
één onderwerp niets wist: van de
haven. Tochkreeg hij de havenpor-
tefeuille en hij behartigde de ha-
venbelangen met zoveel enthousias
me dat de Roterdamse gemeente
raad zich genoodzaakt zag hem de
ze portefeuille te ontnemen.
In Zaandam noemde men hem de
gasmaniak. in Rotterdam de haven
maniak. Zijn werklust had Inder
daad iets weg van een manie. Dat
vormde ook zijn zwakke zijde. Tho
massen kon niet relativeren. Zijn
liefde voor de Rotterdamse haven
ging zover dat hij tijdens een de
monstratie voor het stadhuis met
leden van de aktlegroep Rijnmond
(CAR) op de vuist ging. En dat hij
een radioverslaggever die er bij
stond, de microfoon uit zijn han
den sloeg.
Werklust
Het ls een te eenvoudige conclusie
om te zeggen dat mensen als Tho
massen in de jaren veertig en vijf
tig respect afdwongen vanwege hun
werkgelegenheldspolltlek en in de
jaren zestig en zeventig het tij
tegen zich kregen. Wanneer hij
burgemeester van Amersfoort was
geworden en daar de portefeuille
voor de binnenstad had gekregen
zou hij het vuur uit zijn sloffen
hebben gelopen om de oude stad te
redden, te restaureren. En dan zou
den actiegroepen hem gerespec
teerd hebben. Een hypothese? Niet
helemaal. Want een andere AJC-er
burgemeester Herman Molendijk,
bewaakte en stimuleerde Jarenlang
de binnenstad van Amersfoort.
De AJC pompte haar adepten een
flinke dosis cultuur-optimisme en
werklust in. De beweging faalde op
één punt: zij vormde haar leden
niet tot kritische mensen. En zeker
niet tot zelfkritische mensen.
Hoogleraren: zo
gaat het fout
Van een verslaggever
UTRECHT 'WIJ vrezen dat zon
der regulerende maatregelen de
verheugende toename van het aan
tal hulsartsen eerder een schadelij
ke dan een gunstige Invloed op de
gezondheidszorg zal uitoefenen.'
Deze waarschuwing hebben de
hoofden van de universitaire huis
artsenopleidingen gericht aan de mi
nisters en staatssecretarissen van
onderwijs en van volksgezondheid.
Er Is nu één hulsarts per driedui
zend inwoners, en over een jaar of
tien zal dat er naar verwachting
één op tweeduizend zijn. Een gun
stige ontwikkeling, vinden de brief
schrijvers, maar het zal niet zonder
schokken verlopen. Een hulsartsen
praktijk heeft 'marktwaarde' en een
toenemende vraag zal de prijzen
opdrijven. Om zijn hogere Investe
ring er uit te krijgen, zal een be
ginnend hulsarts dan zijn praktijk-
omvang willen handhaven of zelfs
vergroten, terwijl de gemiddelde
praktijkomvang Juist kleiner moet
worden. Een verscherpte 'concur
rentie' tussen huisartsen zal verder
de kwaliteit van de zorg niet ten
goede komen.
Vrije vestiging
De hoogleraren dringen er in hun
brief krachtig op aan 'dat er met
spoed maatregelen worden geno
men om deze schadelijke gang van
zaken te voorkomen'. ZIJ denken
onder andere aan stimulering van
de vrije vestiging (dus zonder dat
een bestaande praktijk wordt over
genomen). Een honoreringssysteem
dat praktijken tot 2000 patiënten
bevoordeelt, zou de ontwikkeling ln
de gewenste zin kunnen stimuleren.
Verder zouden financieringsfacili
teiten de afhankelijkheid van de
Jonge huisarts van geldschieters en
verzekeraars kunnen verminderen.
Die verzekeraars zijn trouwens door
de verplichte pensioenregeling
overbodig geworden, noteren de
briefschrijvers.
Bevordering van het vormen van
gezondheidscentra zou ook helpen.
Het gemiddeld aantal patiënten per
hulsarts ls daarin kleiner. Een der
gelijke maatregel past ook ln ande
re opzichten ln het nieuwe beleid.
Tenslotte zou een planmatig en
centraal geleide opzet van de ge
zondheidszorg kunnen worden na
gestreefd, die het mogelijk maakt
de huisarts net als andere hulpver
leners een dienstverband aan te
bieden, en tegelijk het aantal huis
artsen volgens plan en beleid te
reguleren.
'Werkend aan een nieuwe beroeps
opleiding, geconfronteerd met een
toenemend aantal Jonge artsen die
geïnteresseerd zijn in een gedegen
voorbereiding tot het hulsartsbe-
roep, en wetend van de moeilijkhe
den die hen wachten zodra de op
leiding is voltooid', vragen de hoog
leraren, de nodige maatregelen 'on
verwijld te bepalen en te nemen".
Zij zijn ervan overtuigd dat dat
niet alleen voor de Jonge huisart
sen. maar ook voor de reeds geves-
tlgden van positieve betekenis Is.
DEN HAAG Minister De Gaay
Fortman voelt voor het verlenen
van actief kiesrecht aan Nederland
se beroepsmilitairen, die in het bui
tenland verblijven en aan Neder
landse ambtenaren, die over de
grens gestationeerd zijn. Dit bleek
woensdagmiddag in de Tweede Ka
mer. Over deze wens wordt overleg
gepleegd, onder meer om te bezien
of grondwettelijke bezwaren zijn.
Zijn deze er niet. dan wordt een
wetsontwerp gereed gemaakt zodat
bij de tweede-kamerverkiezingen in
1977 het actieve kiesrecht aan de
twee groepen kan zijn toegekend.
t)EN HAAG Staatssecretaris Hen-
ik, fjriks (Volksgezondheid) is voorstan-
de fer van een 'negatief vestlglngsbe-
,n Jeid' voor tandartsen. Dat blijkt uit
iaanLen verslaS van overleg met de
wa7"weede-Kamercommissie voor volks-
>kloiezondheld- In een aantal gebieden
e cfle voor tandartsen aantrekkelijk
plljken hoewel er al een fors aantal
t hcan **un collega's werkt, zouden
p rtpieuwe vestigingen voorkomen moe-
en worden.
3e heer Hendriks vond de suggestie
He uit de commissie gekomen was,
'm een nog bindender vorm van
Vestigingsbeleid ln te stellen, te ver
ssagaan. De staatssecretaris noemde de
tandheelkundige voorzieningen in
r,a- ten aantal gebieden ln ons land
[tragisch'.
"JiDver het vraagstuk van openstelling
Van tandartsenpraktijken voor zie
kenfondsverzekerden, wordt overleg
:epleegd met de Maatschappij Tand-
eelkunde.
<?iw
ijkt
ai
nei
Van onze weerkundige medewerker
Sinds ons vorige weerpr aatje is de
október-regenlioeveelheid van Vlis-
singen opgelopen tot 229 mm tegen
ruim 70 mm normaal en de voorlo
pige herfsthoeveelheid tot 369 mm.
Beperken wij ons tot oktober: het
landelijke record voor deze maand
staat op naam van Zandvoort. waar
in 1932 in totaal 321 mm viel. Ook
zeer nat was oktober 1941 met
Edam op 231 mm. Alleen al van 10
tot 20 oktober werd er destijds 149
mm opgevangen, waaronder et
maalsommen van 49 en 51 mm.
In de loop van de bezettingstijd
werd verboden over actuele wcers-
verschijnselen te schrijven, ln 1941
kon dat nog wel. Prof. dr. E. van
Everdingen gaf in 'Hemel en
Dampkring' naar aanleiding van
een zeer natte augustusmaand met
29 of 30 regendagen, ook een over
zicht van enkele zeer hoge regen
uitslagen uit het verleden, dat we
hier overnemen. 253 mm. waarvan
167 mm in drie dagen, te Amers
foort en 283 mm te Woudenberg in
augustus 1917, 284 mm te Alkmaar
in september 1876. 299 mm te
Lynden in oktober 1885 en 317 mm
te Overveen en 321 mm te Zand
voort in oktober 1932 (Edam 1941
was hem toen non niet bekend).
Op dit ogenblik is het wat het weer
in Europa betreft nog lang geen
botertje tot de boom. Het sneeuwde
gisteren in Zweden. Hoorwegen, de
Ardennen, de Alpen en de Vogezen.
In de Harz is deze herfst nu al meer
dan 90 cm sneeuw gevallen.
Regenen deed hel volop op de Brit
se eilanden. Het slation Kinloss aan
de Schotse oostkust meldde gistera
vond 10 mm. het eiland Man 9 mm
en Coltishall aan de Engelse oost
kust 7 mm. Ons eigen Den Helder
sloot af op 14 mm en Rotterdam en
Amsterdam
geheel bew.
7
2
De Bilt
zwaar bew.
7
1
Deelen
geheel bew.
8
0.6
Eelde
half bew.
8
1
Eindhoven
regen
8
1
Den Helder
regenbul
1
14
Luchth. Rtd.
regen
7
6
Twenten
zwaar bew.
7
0
Vlissingen
regenbui
7
6
Zd. Limburg
regen
8
4
Aberdeen
zwaar bew.
5
3
Athene
onbew.
23
0
Barcelona
half bew.
17
0
Berlijn
geheel bew.
5
3
Bordeaux
zwwar bew.
11
0
Brussel
regen
8
2
Frankfort
regenbui
8
2
Genève
licht bew.
6
2
Helsinki
regen
5
6
Innsbrück
half bew.
5
2
Kopenhagen
regen
6
0.1
Lissabon
onbew.
16
0
Locarno
licht bew.
13
0
Londen
regen
6
0.4
Luxemburg
regen
6
0.1
Madrid
onbewolkt
10
0
Malaga
onbewolkt
21
0
Mallorca
licht bew.
14
3
MUnchen
zwaar bew.
4
0.5
Nice
licht bew.
14
0
Oslo
onbewolkt
4
0
Parijs
zwaar bew.
9
1
Rome
zwaar bew.
15
0
Split
onbewolkt
10
2
Stockholm
regen
7
2
Wenen
half bew.
8
0
ZUrich
zwaar bew.
4
1
Vlissingen kregen nog maar weer
eens 6 mm regen in 12 uur tijd.
Het regenachtige warmtefront, ver
bonden aan een storing uit IJsland,
zal echter met de NNW hoogtestro
ming in hoofdzaak ten westen van
ons land parseren. Nederland blijft
vandaag dan ook in een onstabiele
circulatie, waarbij nog altijd buien
vallen. Morgen en overmorgen
moeten we de komst van een vol
gend regenfront verwachten, dat de
wisselvalligheid doet aanhouden,
maar tevens de aanvoer zal be
werkstelligen van achtere oceaan-
lucht.
zoNNia rt-i-*r> sneeuw
ONWEER
^OPKLARINGEN
t-*RE GE
BEWOLKING
GE
WINDPirtiriNG
IIOOG WAT FR 1 november: Vlissin
gen 2.19-14.28. Hsrlngvlletslulzen 3.59-
16.16. Rotterdam 5.03-17.11. Schevenlngen
3.33-15.48. IJmulden 4.06-16.21. Den Hel
der 8.21-20.38. Harllngen 10.30-22.57. Delf
zijl 0.21-12.32.
onder redactie van loessmil
Puur natuur, barstend van energie, zo moet je er ongeveer uitzien
zo gauw je weer ln volkomen evenwicht met de natuur gekomen bent:
levend zonder fabrleksspullcn, maar raèt de produkten uit je eigen
tuintje en van Je eigen handen. Dit is een illustratie uit 'Opnieuw
beginnen', waarover ln 'een hoogst persoonlijk begin' meer.
Wat heeft het voor zin om
alarmkreten te slaken tegen de
geïndustrialiseerde consumptie
maatschappij en tegen de mi
lieuvervuiling die daar het ge
volg van is, indien we de indus
trieën laten voortbestaan die de
natuurlijke grondstoffen van on
ze planeet uitputten en ons
langzaam maar zeker vergifti
gen! Waarom onkruid onderhou
den als het de groenten uit onze
tuin verstikt?
Een nogal wanhopige uitroep,
want wat moet je dan? Hele
maal niks, omdat dat het toch
niet helpt, of radikaal al die
industrieën de nek omdraaien
en dan met z'n allen opnieuw
beginnen? De Parijse reclame
ontwerper Jacques Massacrier,
van wie deze wanhoopskreet af
komstig is. vond een derde op
lossing. Met dat opnieuw begin
nen is hij het wel eens, maar
dat moet dan wel een hoogst
persoonlijk begin zijn. Voor hem
geen omverwerping van milieu-
vernietigende ondernemingen,
maar een lapje grond in een stil
uithoekje van de aardbol om he
lemaal van voren af aan een
evenwichtig leven in de pure
natuur op te bouwen. Hij besloot
zijn riante huis en baan in de
Franse hoofdstad te laten voor
wat ze waren en trok met vrouw
en kinderen naar het Spaanse
eiland Ibiza, waar ze sindsdien
pionieren in een hoeve zonder
water, gas of elektriciteit. Ze
hébben hun huis met eigenge
maakte spullen verbouwd en in
gericht en leven van de zelf
geteelde produkten van hun
moestuin. En natuurlijk bakken
ze hun eigen brood, maken hun
eigen kleren, voorzover mogelijk
ook nog hun eigen geneesmidde
len en ga zo maar door.
Jacques Massacrier heeft alles
opgeschreven: hoe hij alles deed
en doet. wat hij er voor nodig
had en heeft, hoe hij zichzelf en
zijn gezin gezond houdt en vrij
netjes in de kleren en hoe hij
het weer heeft leren voorspellen
aan de hand van de sterren.
'Opnieuw beginnen' heet zijn
(bij Elsevier in Amsterdam ver
schenen) boekwerk, dat als on
dertitel 'ijerug naar de natuur'
heeft meegekregen en dan ook
Vandaag rijdt voor het eerst
sinds zo'n zestig jaar in Arnhem
weer een paardetram. Weliswaar
niet dé tram, zoals die tot 1919
in de stad het openbaar vervoer
verzorgde, maar wel een bijna
echte, die zes leden van de vere
niging 'vrienden van het aange
spannen paard' in Rheden naar
het voorbeeld van die oude tram
precies hebben laten nabouwen.
Deze moderne paardetram rijdt
niet meer op rails, maar op rub
ber wielen en dat heeft grote
voordelen, want de tram zal na
vandaag voorlopig alleen bij bij
zondere gelegenheden dienst
doen en moet dan alle kanten
op kunnen.
De Arnhemse paardetram wordt
bestuurd door twee helemaal
echte, gepensioneerde koetsiers
van de vroegere Arnhemse paar-
detrammaatschappij. Twee Gel
derse paarden trekken de tram,
waarin vijfendertig mensen kun
nen meerijden. Blijkt de paarde
tram een succes, dan willen de
'vrienden van het aangespannen
paard' 's zomers een vaste paar-
detram-dienst gaan onderhou
den tussen Arnhems centrum en
het openluchtmuseum.
vol staat met praatjes en
door Massacrier zelf getekende
plaatjes; de praatjes zijn in
een handgeschreven lettertje ge
drukt en alles wat als erg nieuw
op een modern mens overkomt,
maar in feite natuurlijk erg oud
is. ziet er daardoor in dit boek
heel huiselijk uit.
Wat Massacrier te zeggen heeft
over zijn 'nieuwe' manier van
leven, kan iedereen snappen.
Minder eenvoudig te begrijpen is
hoe je als Nederlander 'terug
naar de natuur' zou moeten. Een
Fransman heeft makkelijk pra
ten; zijn land biedt nog volop
ruimte, maar zelfs Jacques Mas
sacrier vond zijn ideaal pas op
Ibiza. Probeer maar eens in ons
landje van die 'fantastische, vol
komen verlaten plekjes' te ont
dekken en bouw daar dan ook
nog eens zonder ingrijpen van
hogerhand je eenvoudig stulpje.
Primitief leven ls hier vrijwel
onmogelijk: de stroom wordt
niet eens meer afgesneden als je
je Kalkar-heffing niet wilt beta
len. Maar misschien is een béét
je opnieuw beginnen zelfs in
een flat te doen. Uit dit boek
valt in elk geval te leren hoe je
een Japans bad neemt, welke
yoga-oefeningen ook in een ge
woon huis gezond zijn, hoe je
zelf tandenborstels en tandpasta
maakt en heel simpel je
eigen kleren, hoe je moet metse
len en allerlei dingen aan elkaar
bevestigen, kortom: hoe je zelf
een hoop dingen volgens de 'na
tuurmethode' kunt doen in
plaats van slaafs de inudstriële
geboden te gehoorzamen. Wie zo
terug wil naar de natuur, al is
het maar één stapje, doet er
goed aan het boek gauw aan te
schaffen. Dit jaar kost het nog
17,50, maar na 1 januari al
24.50, zodat volgend jaar op
nieuw beginnen weer zeven gul
den moeilijker zal zijn.
Reinwater ls fout gespeld, als
het over de Rijn gaat, zou je op
het eerste gezicht zeggen, maar
de stichting Reinwater vecht
voor het reine in de Rijn en
heeft dus het volste recht zich
zo te noemen. De stichting ls
samen met drie Westlandse
tuinders een civiele procedure
begonnen tegen de Franse kali-
mijnen, die de Rijn vreselijk
vervuilen en daarvoor en
voor andere aktles van de stich
ting is natuurlijk geld nodig.
Daarom voeren ze nu een lnza-
melingsaktie onder het motto
'een riks voor de Rijn' en ln
eerste instantie gaat het de
Rein-mensen dus om een riks
of meer natuurlijk op hun
postgironummer 73344 (t.n.v.
Stichting Reinwater, Amster
dam). maar dat niet alleen; ad
hesiebetuigingen van organisa
ties of eenlingen zijn op het
adres Herengracht 109 in Am
sterdam minstens even welkom.
En wie zich helemaal op de
hoogte van de vuile Rijn wil
stellen kan ook nog de 'Rljn-
nota' bestellen, waarin een in
ventarisatie wordt gegeven van
oorzaken en gevolgen van de
vervuiling van de Rijn. Wie vijf
tien gulden op postgiro 102000
van de Vereniging Milieudefen
sie in Amsterdam overmaakt (en
er dan bij zet dat het geld voor
de Rijnnota bedoeld is), krijgt
'm in de bus.
'Ik ben de buurman. Dat op de muur kloppen van jou begint me te
vervelen
