Tsjecho-Slowakije
kampt met tekort
arbeidskrachten
Nobelprijzen voor
economie uitgereikt
i
Vleesprijs voor producent
zal voorlopig laag blijven
door Henk Thomas
Welvaart
Koeweit gaat
olie veilen
Smiths 63
OPEC en OES(
gaan praten
over olieprijs
DOW JONES INDEX
Forse stijging in New York
Minder gespaard
in september
ike
eur
1§1 lr'
ïüfÜU W, KWARTET DONDERDAG 10 CKTOBER 1974
ECONOMIE EN FINANClëN
DR19/L1 [O
BRNO 'De Tsjechoslowaakse
arbeiders willen werken als com
munisten en verdienen als kapi
talisten'. Met deze woorden tot
zijn kameraden in de fabrieken
legde de secretaris-generaal van
de communistische partij de
vinger precies op de zere plek
van de Tsjechoslowaakse eco
nomie. Dat is do te geringe ar-
beidsproduktiviteit, of, zoals het
officieel heet, het nijpende te
kort aan arbeidskrachten.
De voor dit probleem gevonden op
lossing is eenvoudig. Op langere
termijn wordt een zeer actieve be
volkingspolitiek gevoerd met als In
grediënten het financieel aantrek
kelijk maken van het sluiten van
een huwelijk en het nog aantrekke
lijker maken van het krijgen van
kinderen. Op korte termijn wordt
de nood gelenigd door projecten,
waaraan het land behoefte heeft, in
zijn geheel In het buitenland te
kopen.
De buitenlandse onderneming komt
naar Tsjechoslowakije met zijn ei
gen machines en werktuigen en
zijn eigen personeel. Momenteel
vergapen zich dagelijks honderden
mensen aan de efficiency en snel
heid waarmee Zweedse bouwvak
kers twee enorme warenhuizen ln
het centrum van Praag uit de
grond stampen. Verder werken Po
len in de spoorweg- en wegenbouw
en zijn Joegoslaven in vrijwel alle
takken van nijverheid werkzaam.
Sinds 1969, het jaar waarin de re
gering van Gustav Hoesak de
macht overnam, wordt alles in het
werk gesteld om de materiële wel
vaart van de bevolking te verbete
ren. Vandaar de moderne, door
Zweden gebouwde, warenhuizen, de
aanwassende stroom van westerse
goederen in de winkels en de grote
reeks licenties, die het land in het
westen kocht om consumptiegoede
ren zelf te maken.
Volgens officiële statistieken zijn
de inkomens de afgelopen drie jaar
met bijna 12 procent opgelopen,
terwijl de kosten van levensonder
houd met 0.6 procent zijn gedaald.
Dit zeggen de statistieken, die het
voor wat betreft de inkomensstij
ging wel aan het juiste eind zullen
hebben, maar niet voor wat betreft
de gedaalde kosten van levenson
derhoud. De prijzen stijgen ook in
Tsjechoslowakije. hoewel daarbij
aangetekend dient te worden dat
de geldontwaarding er in geen ver
houding staat tot wat men in het
westen op dit punt gewand is.
Ondanks de flink stijgende levens
standaard is het in de consumptie
ve sector van de Tsechoslowaakse
economie niet alles goud wat
blinkt. Men krijgt sterk de indruk
dat het kritische bewustzijn van de
consument er sneller toeneemt dan
de industrie aan duurzame con
sumptiegoederen van goede kwali
teit kan produceren. Met andere
woorden de Tsjechoslowaakse con
sument is niet bereidwillig genoeg
om de duurzame consumptiegoede
ren die op de markt worden ge
bracht. ook te kopen. Vandaar ook
de steeds groeiende bedragen aan
spaargelden.
Sparen hebben de Tsjechoslo waken
altijd al goed gekund, maar in de
afgelopen jaren gebeurde dat ech
ter met zoveel enthousiasme dat de
autoriteiten er zich zorgen over
gingen maken. Volgens Svatopluk
Potac, de directeur van de centrale
bank. werden in de periode 1970-
1974 87 van elke 100 meer verdien
de kronen opzij gelegd. Voor de
periode 1965-1969 was dit cijfer nog
maar 31 kronen.
Het duurzame consumptiegoed
(luxe) waaraan de bevolking zijn
spaarcenten nog wel wil besteden
is de tweede woning, die in grote
aantallen om de steden worden ge
bouwd. Deze vakantiehuizen, die
meestal zelf in de vrije tijd worden
gebouwd, zijn niet duur. Voor deze
buitenhuizen en de inrichting daar
van wordt meer geld uitgegeven
dan voor personenauto's.
De personenauto staat niet hoog op
het verlanglijstje van de consu
ment. waarschijnlijk omdat het
openbaar vervoer in het land
voortreffelijk is georganiseerd. In
een stad als Brno (naar inwonertal
te vergelijken met de stad Utrecht)
bijvoorbeeld hoeft men op elke wil
lekeurige tram- of bushalte niet
langer dan twee tot drie minuten
te wachten.
Niettemin neemt het aantal auto's,
vooral in de steden, toe. Op dit
moment heeft ruim 20 procent van
de gezinnen een eigen auto.
Tsjechoslowakije moet voor de wes
terse consument een paradijs zijn
voor wat betreft de zeer lage
directe kosten van levensonder
houd. De bevolking besteedt gemid
deld de helft van het gezinsinko
men aan het directe levensonder
houd. waarbij rekening moet wor
den gehouden met de gratis collec
tieve voorzieningen, zoals onderwijs
en gezondheidszorg en de lage soci
ale premies.
De inkomensverschillen in Tsje
choslowakije zijn niet groot. Het
meest wordt er verdiend in de in
dustrie, vooral de mijnbouw en de
machine-Industrie. Dan volgen de
administratieve sector, de verzor
gende beroepen en de handel. De
inkomens van Intellectuele beroe
pen schommelen sterker. Een be
ginnend arts verdient ongeveer
hetzelfde als een goed geschoolde
fabrieksarbeider. Een huisarts ver
dient weer meer. Bedrijfsleiders en
hoge ambtenaren van ministeries
vinden vier maal zoveel in het
loonzakje als een geschoolde ar
beidskracht.
Een algemene lijn is. net als overal
elders, zeer moeilijk te trekken.
Door de inkomensverdeling heen
speelt ook nog het partijlidmaat
schap een rol. Een lid van de com
munistische partij verdient in het
algemeen meer dan een niet-lid.
ook al doen beide hetzelfde werk.
Verder zijn er inkomensverschillen
in de verschillende takken van nij
verheid onderling. Dat komt omdat
loononderhandelingen zich voor
een belangrijk deel afspelen op het
niveau van de onderneming, maar
binnen de zeer algemene richtlij
nen van de regering. Als een on
derneming goed draait, dan kunnen
de lonen er meer stijgen dari bij
een onderneming die beneden de
gestelde verwachtingen blijft.
Over het algemeen kan men stellen
dat de inkomens, die behalve die
van de ministers ale openbaar zijn.
sterk genivelleerd zijn. De groep
die ver boven het gemiddelde uit
steekt is betrekkelijk klein.
KOEWEIT Koeweit heeft rond
25 internationale oliemaatschappij
en uitgenodigd om een bod te doen
op de 300.000 barrels participatie
olie, die het land dagelijks produ
ceert. De mogelijkheid om een bod
te goen gaat in op 1 oktober en zal
verder twee jaar mogelijk zijn.
Koeweit gaat maatregelen treffen
om tegen 1985 te kunnen beschik
ken over een kernenergiecentrale,
zo heeft de minister voor electrici- v
teitsvoorziening meegedeeld na zijn
terugkeer uit de VS. waar hij naar
de energieconferentie in Detroit is
geweest. Hij heeft daar zijn Cana
dese collega-minister uitgenodigd
voor een bezoek aan Koeweit in
november om de mogelijkheden te
bezien van samenwerking bij de
bouw van de kernenergiecentrale.
DitiseenWokkel
En als u eenmaal een Wokkei
hebt geproefd, kunt u er niet meer
afblijven.
Pas daarom op en weet waar u aan
begint, als u de nieuwe, knapperige,
krokante, goudgele krulzoutjes van
Smiths tegenkomt.
Want ze zijn ontzettend lekker.
Wij kunnen er ook niets aan doen.
Ze hebben de Wokkels gewoon
veel te lekker
gemaakt.
Met alle gevolgen
van dien. Ubent
dus gewaarschuwd.
Als u eraan begint, is
dat helemaal voor
uw eigen risico.
Friedrich von Hayek
Gunnar Myrdal
TOKIO In de eerste helft va
volgend jaar zullen vertegenwoord
gers van de Organisatie van Ecom
mische Samenwerking en Ontwil
keling (OESO) en van de Organ
satie van Olie Exportlanden
PEC) gaan praten over moeilijkhi
den die het gevolg zijn van hoge
olieprijzen. Dit heeft secretaris-
neraal jhr. mr. E. van Lennep
de OESO woensdag ln Tokio
zegd. Hij heeft al een ontmoet!
gehad met secretaris-generaal A
derrachman Khene van de OP$.
om de bijeenkomst voor te bei
den.
De Japanse minister van hant
Jasoehro Nakasone. stelde voor d
de OESO haar lidstaten bijeen
roepen voor besprekingen op hoi
peil. Deze zullen vooral gericht zl ten
op de behandeling van problems!""
die het gevolg zijn van hogere oli n
prijzen, zoals het opnieuw in oe
loop brengen van oliedollars en a
economische hulp aan ontwikk akt
lingslanden. Secretaris-genera
Van Lennep heeft met het voorst
ingestemd.
■i j
IJktylS
it
valt 1
I
STOCKHOLM De Zweedse Aca
demie van Wetenschappen heeft de
Oostenrijker Friédrich von Hayek
en de Zweed Gunnar Myrdal aan
gewezen als de winnaars van de
Nobelprijs 1974 voor economie. Aan
deze prijs is een bedrag verbonden
van 550.000 kroon (330.000 gulden).
De toekenning van de prijs aan
Von Hayek en Myrdal is geschied
vanwege 'hun arbeid op het gebied
van de geldtheorie en economische
fluctuaties en vanwege hun diep
gaande analyse van de onderlinge
afhankelijkheid van economische,
sociale en institutionele verschijn
selen'.
Myrdal (76) heeft grote bekendheid
gekregen met zijn boeken 'Een
Amerikaans Dilemma' en 'Het Ne
gerprobleem en de Moderne Demo
cratie' uit 1944 en 'Aziatisch Dra
ma. een onderzoek naar de armoe
de'. dat in 1968 werd gepubliceerd.
Professor Von Hayek (75) is vooral
bekend om zijn werken 'De loutere
theorie van het kapitaal' en 'De
constitutie van de Vrijheid'. Hij is
geboren in Oostenrijk, maar heeft
nu de Britse nationaliteit. Hij heeft
20 jaar gedoceerd aan de Universi
teit van Londen.
De prijs voor de economie is in
feite geen echte Nobelprijs, maar
meer een aanvulling op de prijs die
in 1969 door de Zweedse centrale
bank is ingesteld ter gelegenheid
van het 300-jarig bestaan van de
bank. De eerste prijs voor de eco
nomie ging naar de Nederlander
Tinbergen en de Noor Frisch.
Myrdal en Von Hayek zijn goede
bekenden van elkaar. Naar politie
ke opvattingen lopen ze sterk uit
een. Waar Myrdal een socialist is
en voorstander van een door de
staat geplande economie, is Von
Hayek conservatiever getint.
De laatste is gekant tegen de socia
listische plan-economie. Myrdal
heeft als voorzitter van de Zweedse
Vietnam-organisatle veel kritiek
geleverd op het Amerikaanse beleid
inzake Vietnam. Hij is getrouwd
met de voormalige minister van
ontwapening, Elva Myrdal.
Internationale regels bio-industrie nodig
UTRECHT De ontwikkeling van de vleesprijzen zal het komend
halfjaar voor de producenten nog wel zorgwekkend blijven. Het
kan nog wel maanden duren voordat het prijspeil weer op een re
delijk niveau is gekomen. Aldus ir. E. F. Geessink, algemeen di
recteur agrarische produktie, verwerking en afzet van het minis
terie van landbouw en visserij, bij de opening van de vakbeurs
voor veredelingslandbouw in Utrecht.
Europese combinatie
(o.m. Amro) koopt
failliete bank ir. VS
NEW YORK Ee European Am
rican Banking Corporation
groep Europese banken waarom
de Amro Bank heeft dinsd;
Franklin National Bank gekoc
voor 125 miljoen dollar (ongeve
335 miljoen). Hiermee is een ei
de gekomen aan een van de langs be
Amerikaanse bankdrama's. In makt
maakte Franklin National bekeij Ai
dat er een tekort was van veert
miljoen dollar als gevolg van fra
duleuze valutatransacties, maar u
een later onderzoek bleek het v.
lies groter te zijn dan tachtig m
joen dollar. De Amerikaanse th
saurier-generaal heeft de bank fa
liet verklaard. De Federal Insurai
ce Deposit Corporation (FDIC),
als bewindvoerder optrad, staat
rant voor alle deposito's tot ei
maximum van 20.000 dollar. Eii
1973 stond Franklin 20e op
ranglijst van Amerikaanse banken
De FDIC zelf heeft als bank
niet ln de functie van bewindvoi
der activa ter waarde van rui
twee miljard dollar van Frankl
gekocht. Ook heeft de FDIC Euri
pean American gevrijwaard teg.
onbekende verliezen die zij kan o
lopen als gevolg van vroegere pra
tijken van Franklin.
is
oil
gOl
■I
uri ,he,
ese
UCCt
drii
'Bi
ïeft
ten
glijs
Ir. Geessink zei dat uit de huidige
ontwikkeling (waarbij de vleesprij
zen op een dieptepunt zijn geko
men) blijkt dat het markt-beleid
van de EG in de vleessector een
beperkt effect heeft. Bij andere pro-
dukten zoals graan, hebben markt
regelingen meer effect dan bij een
bederfelijk produkt als vlees. Het is
nu eenmaal onmogelijk vlees op
grote schaal op te slaan in enorme
diepvriescellen. Bij minder bederfe
lijke zaken als granen levert de
voorraadvormlng minder problemen
op. De vleesmarkt zal dan ook vol
gens Ir. Geessink zelf zijn even
wicht moeten vinden. Wat betreft
het varkensvlees lijken overigens
de problemen het dieptepunt te
zijn gepasseerd.
Een andere zorgwekkende factor
die ook voor deveredelingslanwbouw-
industrie gevolgen heeft is de ster
ke stijging van de voederkosten. De
situatie op de wereldgrondstoffen-
markt, waarvan de bio-industrie zo
afhangt, is onzeker. In tegenstel
ling tot de Jaren 1960-1970, toen er
grote voorraden grondstoffen voor
veevoer waren, is de veevoervoor-
zlening nu afhankelijk van mee- en
tegenvallers.
Wordt de bio-lndustrle dus momen
teel geplaagd door sterke kosten
stijgingen en lage opbrengsten, er
lijkt ook een eind te zijn gekomen
aan de tot voor kort regelmatig
stijgende consumptie per hoofd van
de bevolking in West-Europa, voor
al In de pluimveesector is dat te
merken.
Bio-industrie
Ir. Geessink noemde slogans als
'bio-industrie Augias-stal' ln het al
gemeen nogal overdreven. Maar hij
vindt wel dat bij de verdere ont
wikkeling van de bio-industrie
meer rekening moet worden gehou
den met de belangen van het mi
lieu. Zolang deze industrie onder
deel blijft van het gemengde land
bouwbedrijf met verspreide vesti
ging in het agrarische gebied, is
dat heel goed mogelijk.
Bij het ontwikkelen van nieuwe
bedrijfssystemen in de bio-indus
trie moet volgens ir. Geessink meer
aandacht worden geschonken aan
het welzijn van het dier zelf. Niet
alleen technici, maar ook gedrags
onderzoekers zullen moeten wor
den ingeschakeld die 'objectieve
normen'- moeten vaststellen waar
aan de produktie-methoden dienen
te voldoen. Internationale afspra
ken zijn daarbij nodig om te voor
komen dat de meer etisch denken
de landen worden weggeconcur
reerd door landen waar men min
der gewicht hecht aan een redelijk
welzijn van de dieren.
Albert Heijn sluit
vier restaurants
ZAANDAM Ahold (Albert Hel,,
is bezig vier onrendabele restat,
rants af te stoten. Zodra gegadi<af
den voor de panden zijn gevondeito
zullen de zaken worden geslotei
Het betreft Boffy in de Amstei
damse Leidsestraat en de Alber
corner in Amstelveen, alsmede A
bert's Corners in Enschede en Le
den. In tegenstelling tot wat wll
gisteren in enkele edities berich
ten. blijft de Albert's Corner in d
Amsterdamse Kalverstraat bestaai
Ook de tweede Boffy-vestiging
de hoofdstad (op het Damral
blijft. Deze zaken lopen goed.
Indust. Sporen Utlll. Obl. Moe
7 okt. 607.56 133.90 62.92 64.13 87:
8 okt. 602.63 135 06 63.20 64.14 85'.
9 okt 631.02 141.95 65.25 64.20 865
Annd. Obl. Tot. H.
7 okt. 15.000 17.080 1806 1282 2
8 okt. 15.460 20120 1789 856 5!
9 okt. 18.820 18.700 1.789 1212 2(
Koersen in Montreal
Bovls
Husky
Nat. Gas
Mass Ferguson
Nat. Resources
Shell Canada
7/10 8/10
1.04 1.04
13% 13
13% 13
3 69 I 3.73L
10% 10%
AMSTERDAM De grote spaar
banken in Nederland hebben in
september te maken gekregen met
een mindere spaarzin dan in de
herfstmaand van vorig jaar. Vrijwel
overal leidde dit tot lagere over
schotten met in een enkel geval
(Bondsspaarbank Midden- en Oost-
Nederland) zelfs een ontsparing.
De Spaarbank voor de Stad Am
sterdam boekte een spaaroverschot
van 5,2 min, wat beduidend lager
ligt dan 'de 12,9 min van vorig
Jaar. De Spaarbank te Rotterdam
zag haar obligo stijgen met 3,7
min (v.j. 7 min) en bereikte
hierdoor een totaal tegoed van
1502.9 min. De Nutsspaarbank ln
Den Haag ontving 1 min (v.J.
5.4 min) meer dan werd terugbe
taald. De Bondsspaarbank voor
Midden- en Oost-Nederland boekte
volgens voorlopige cijfers een ont
sparing van 2.1 min (v.J. over
schot van 10.1 min).
EI I IXTF.NKOFRS P. AVONDVERKEER
AMSTERDAM ln het telefonisch avond-
verkeer kwamen gisteravond de volgende
kocsen tot stand (tussen haakjes de of
ficiële slotkoers van gisteren).
AKZO 45.00-46.40 (44 0OiHoogovens
'60 80). Kon. OAs 63.50-64.50 gl (62.70).
Philips 23.50-24 10 (23.30). Unilever 73.40-
74.20 (72.20). KLM (41.00).
NEW YORK
ACF Industries
Alreo
Allied Chemical
Alum. Co of Am.
American Brands
American Can.
Am Cyanamld
Am Electr Power
Am Metai Climax
Am Motors
Am Smelt Fel
Am Tel Sc Tel
Ampex
Anaconda
Armco Steel
Atlant. Richfield
Bendlx
Bethl Steel
Boeing
Burlington Ind.
Can Pacific Ry
Celanese
Chase Manhattan
Chessle Systeem
Chrysler
Cittys Service
Colgate Palmollv»
Colt Industries
Commonw Edlsor
Cons Edison
Cont. Can
Cont. OU
Curtlss Wright
Curtlss Wright A
Dart Ind.
Deere and Co.
Dow Chemical
Du Pont (El)
8/10 9/10
36 37%
11% 12%
25% 27%
33% 36
30% 31
24% 25
18% 18%
16% 17%
37% 37%
4% 5
16% 17%
42% 43%
3% 3%
15% 16%
19% 20%
78 82%
26% 27%
46% 49%
11% 12%
35% 37%
18 19%
22% 23%
21% 21%
6% 7
22% 22%
34% 37%
12 12%
32 34
53% 54%
97% 101%
First Nat City 21% 24
Allegheny Pow S 13% 14
Akzona 14% 13%
Am. Sandard 9 9
Amsted Ind. 33% 34%
Cerro 11% 12%
ChadDourn Corn
Chase Select Fd 23 6323 69
Columbia Gas 18% 20%
Comlnco 24% 24%
Cont Telephone 11% 11%
Gen Electric
Gen Fonds
Gen Motors
Gen Publ Utll
Gen Tel Sc Tel
Getty Oil
Gllette
Glmbel Brothers
Goodyear I an P
Gulf OU
33%
18 19%
35% 36%
11% 11%
20% 21%
110% 116
23% 24%
16% 17%
20 21%
17% 17%
Fluor Corp
Gen Clgar
22% 24%
11% 11%
Illinois
Central Ind 12% 12%
Instlco 6 5%
Int Busln Mach 162 172
Intern Harvester 20% 21%
Int Nick of Can 22% 23%
Int Paper 37% 39%
Int Tel 6c Tel 15% 15%
16
Llng Lemco Voug 9% 9%
Litton Ind 4% 5%
Lockheed Alrcraf 3% 3%
Marcor 15% 15%
Martin Marietta 14% 15
MayDep8tores 18% 20
McDonnell Dougl 10% 10%
Mobil OU Corp 35 36%
Nabisco 24% 24%
Nat Cash Reglst 19% 21%
Nat Distillers 13 13%
Nat Gypsum 10% 11
Nat Steel 32% 32%
Net Lead Ind 12% 12%
Int Bank for ReQ8%b>8%b
Int Flav Frag 23% 27%
Int Paper ($4)
Olln
Pac Gas and El
Penn Central
Pepslco
Phelps Dodge
Philip Morris
Philips Petr.
17%
1%
31% 33
30% 31
38% 4-
35%
37 H
Procter Gambl 69% 69
RCA 11%
Republic Steel 21% 21
Reynolds Ind. g8% 39
Royal Dutch Petr 23% 24
Santa Fê Ind.
Sears Roebuck
Shell OU
Southern Co
Southern Pacific
Southern Rallw
Sperry Rand
Stand OU Callf.
Stand OU Indian;
Studebak. Wortb
Sun OU
77 78
20%
37% 31
Texas Gulf 22%
Texas Inst. 60%
Transamerlca >5%
27 27
35%
6%
26% 26
3% 3
38% 40
West Union Tel. 10 10'
Westlnghouse El. 9%
Woolworth 10% 10
Unilever
Union Carbide
Unl Royal
United Aircraft
United Brands
US Steel
Kansas City Ind
Kansas Power
KLM
Kroger
Madison Fund
Nat. Can.
NY Centr. A
North West R
15% 15
15% 16
16% 16%
6% 7%
3% 4
55% 59%
N Am Philips Co 14% 14'
Occidental petr.
7'
Reliance Group
Standard Brands 41% 41!
Tandy 14% 14'
Union Electr. 10% 11'
United Electr. 5% f
Ugl Corp. 11% 1!
Western Bancorp 14% 14
jjurei
a 'ak
intend
op
uit
SK
die s
itste
nje
jitris
lien
wee
de
uit
itros
in C
eu
ipe-
eg
RDI
ft z:
ling
;de
lid,
1 ren.
houc
e li
de
dach
itiscl
id v<
0 ig m
- :n n
idei
gehc
~eth<
de
se ei
tocl
le 1
erga
bena
de s
ii dde
;9 rcfr
se e
24 25
45% 47 5'
34% 36 en e
10% 11
26% r
35%
24% 25
in c
isatk
de
de
d.
s de
idal-i
moi
G3 en
DHO
drie
13 ed;
bant
een
de2
hieri
inbi
Hoger
en n;
1 ippij
