ommunistische jtop tegen China Wallace bovenaan bij democraten 12 weken lang j Weekblad de Tijd j voor 10 gulden! Oost en West gaan samen uniek project aanpakken deTijd Rechts gaat demonstreren in Lissabon Conservatieven: geen afdeling 'vuile trucjes' Ei idee Moskou uit de ijskast 'Sterke man' van weleer in Athene verhoord Links fel tegen betoging van vanavond: Kennismakingsaanbod: Zeventig geleerden buigen zich over wereld problemen Weekblad Sowjet-Unie stelt conventie tegen milieu-oorlog voor Israël waakt tegen nieuwe vestigingen op Jordaanoever Callev nog niet vrij ff 10UW/KWARTET ZATERDAG 28 SEPTEMBER 1974 BUITENLAND T7/K9 10SK0U (AP, Reuter, UPI) De leiders van de meeste Europese communistische partijen zullen an 16 tot 18 oktober in Warschau bijeenkomen ter voorbereiding van een door Moskou gewenst ommunistisch wereldcongres dat duidelijk anti-Chinees getint zal zijn. )e bijeenkomst ln Warschau is ge- rganiseerd door de Poolse commu- istische partij in samenwerking iet de Italiaanse communisten. Al- communistische partijen in t'est- en Oost-Europa zijn ervoor itgenodigd maar in Oosteuropese artijkringen wordt betwijfeld of r vertegenwoordigers zullen komen it Joegoslavië en Roemenië, die et beide niet eens zijn met de nti-Peking politiek van Moskou, yel heeft Moskou gisteren een ver- oenend geluid aan het adres van telgrado laten horen in verband iet de arrestatie van een aantal rthodoxe communisten in Joego- lavië die een door de Sowjet-Unie eïnspireerde staatsgreep zouden lebben willen plegen. Het Russische ersagentschap Tass berichtte gis- eren dat het westen de affaire wil ïisbruiken om de 'vriendschappe- Ijke verhoudingen' tussen Joego- lavië en de Sowjet-Unie' te onder- nijnen'. londer overigens een band tussen e Sowjet-Unie en de putschisten n spé expliciet te ontkennen. Het iersbureau noemde berichten over en dreigende Russische inval in oegoslavië 'verraderlijke uitvindin- ;en' en ontkende berichten over troepenconcentraties aan de Hon- gaars-Joegoslavische grens. De Sowjet-Unie heeft op een com munistisch wereldcongres zoals dat volgende maand zal worden voor bereid altijd aangedrongen met de bedoeling China uit het communis tische kamp te stoten en zelf de leidende rol onder de zusterpartijen te heroveren. Maar Moskou ont moette steeds verzet tegen dit plan. vooral van de Joegoslavische en Roemeense communistische partij maar ook van die van Noord-Viet- nam en Noord-Korea die het niet op een breuk met Peking willen laten aankomen. De Russische partijleider Leonid Breznjew heeft het idee voor een dergelijke top opnieuw laten vallen in juli tijdens een bezoek aan Po len. Hij zei dat er actuele gebeurte nissen zouden moeten worden be sproken en dat de meest effectieve wegen voor het vechten voor geza menlijke doelen als vrede en veilig heid gezocht moesten worden. Gis teren is de Hongaarse partijleider Janos Kadar ontvangen door de drie Sowjet-leiders, behalve partij leider Breznjew. premier Alexel Kosygin en president Nikolai Pod- gorny. De betrekkingen tussen Moskou en Boedapest leken de laatste tijd wat bekoeld, maar in een in de Russische hoofdstad uit gegeven verklaring werd gezegd dat de besprekingen waren gehouden in een 'sfeer van vriendschap en broe derschap,'. termen die doorgaans al leen voor de naaste vrienden van het Kremlin worden gebruikt. De Oostduitse regering heeft giste ren een aantal wijzigingen in de grondwet doorgevoerd en de aan duiding van de Oostduitse staat als het socialistische deel van de Duit se natie - laten vallen. Ook is de alinea verdwenen waarin werd ge sproken over het ongedaan maken van de Duitse deling. De sterke man van de voormalige Griekse junta, brigadegeneraal De- metrios Ioannides (links) geflan keerd door een bewaker, komt het gerechtshof in Athene binnen voor een verhoor. Zo gemakkelijk als hij hier binnentreedt, kwam hij er niet uit. Indien de politie hem de vol gende morgen in alle vroegte niet stiekem door een zijdeur had afge voerd. was hij waarschijnlijk gelyncht door een woedende me nigte buiten het gerechtsgebouw, die onder meer riep: 'Vergiftig de hond van de militaire politie'. Het verhoor van Ioannides betrof het neerslaan van de studentenopstand aan de Polytechnische school in november 1973. waarbij 14 doden en 150 gewonden vielen. Tenmin ste. volgens de junta destijds. Vol gens de studenten zijn er honerden gedood. Om dat op te helderen diende dit verhoor. Ook de Neder landse journalist Ab Courant is in deze zaak als getuige opgeroepen. LISSABON (AP, Reuter, UPI) De groeiende kloof tussen aanhangers van de linker- en rechter vleugel van Portugals half jaar jonge regering beleeft vanavond een (voorlopig) hoogtepunt met een massademonstratie van de 'zwijgende meerderheid' als steunbetuiging van president Antonio de Spinola. Opinie-onderzoek toont aan: IVASHINGTON (Reuter/UPI) De resultaten van een opinie- )nderzoek van Gallup onder een representatieve doorsnee van Democratische kiezers, wezen er gisteren op dat de kreupele gou verneur van Alabama, Georg Wallace, hun ec.ote keus is voor ie presidentsverkiezingen van 1976. )e steekproef dateert van voor de lekendmaking van Edward Ken- ledy, dat hij geen kandidatuur oekt. maar er is bijgezegd 'gesteld iat Kennedy niet meedoet'. Walla ce, die sinds een aanslag op zijn leven twee jaar geleden in een rolstoel rijdt, kreeg 27 percent van de 'stemmen'. De in 1972 door iNixon geklopte kandidaat McGo- jvem en de tijdens dezelfde cam pagne in diskrediet gebrachte Ed- nund Muskie kregen elk 14 per- :ent, de nóg vroegere kandidaat "lugene McCarthy 7 en de senato- en William Proxmire en Walter tfondale respectievelijk 5 en 2 per ent van de 'stemmen'. Aan de loorsnee werd ook gevraagd wie zij .ouden kiezen als Kennedy wèl mee ou doen. Dat werd met 46 percent Kennedy en met 16 percent Walla- nmiddels heeft, volgens bronnen ïabij de 'Kennedyclan', de federale echerche negen personen die ver lacht worden van het beramen van kidnap, onafgebroken onder oezicht Het zou om een georgani seerde, professionele groep gaan die waakt tegen de mogelijkheid dat nog eens een Kennedy aan de top komt te staan. De groep houdt zich buiten alle rumoer tegen Ted Ken nedy die -onder méér tot uiting komt in de gemiddeld zestig bedrei- ginen per week die de senator ont vangt. Het dreigement dat de fe derale recherche werkelijk deed op schrikken, kwam drie dagen nadat Kennedy door een .groep blanken in Boston zo met eieren, tomaten en vuilnis was bekogeld, dat hij er niet in slaagde een vergadering te gen het bussysteem (terwille van de rassenintegratie in het onder wijs) toe te spreken. De federale agenten sloten op 14 september en heel woonblok rond de villa's van de Kennedy's af en begonnen een zoekactie naar de kinderen die nietsvermoedend met vriendjes uit waren, en meteen door de recherche werden afgezon derd. Het betrof hier drie kinderen van wijlen Robert Kennedy. Op de zondag daarna zou Kennedy heb ben besloten van een kandidatuur voor de Democraten af te zien. Volgens een woordvoerder van rechts zijn de organisatoren van de demonstratie herhaaldelijk bedreigd met gevangenneming. Enkele voor mannen bij de betoging zijn inmid dels al in hechtenis genomen door door de politie in de opdracht van de Copcon. de organisatie die toe zicht moet houden op het handha ven van gezag en orde' in Portugal. Marine-politie hield gisteren het hoofdkwartier van de organisatoren omsingeld. Tegenbetoging Gevreesd wordt dat links vanavond een tegenbetoging zal houden tegen de de demonstratie van rechts, waaraan volgens de organisatoren zeker 300.000 mensen zullen deelne men. De socialistische en commu nistische partij, die deel uitmaken van de voorlopige regering van Spi nola. hebben de betoging veroor deeld en werk van 'fascistische re actionairen' genoemd. De socialis ten, hebben gewaarschuwd voor het gebruik van geweld door rechts of door links en het scheppen van een situatie waarin een tegencoup mo gelijk wordt. President Spinola heeft over de huidige ontwikkelingen in Portugal overleg gevoerd met eerste minister Vasco dos Santos Gongaives, een lid van de linkervleugel van de Bewe ging van de Strijdkrachten die de staatsgreep in Portugal heeft ge pleegd. De eerste minister is tegen de demonstratieve bijeenkomst van rechts en heeft de president eerder deze week al dringend gevraagd de betoging te verbieden. Volgens goed- lngelichte kringen heeft Spinola tegen Gongaives gezegd dat hij niet om de steunbetuiging had gevraagd, maar hem ook niet zal tegenhou den. Straatgevechten Donderdagnacht is het voor het eerst sinds de val van het dictatori ale bewind van Marcello Caetano tot straatgevechten gekomen tussen linkse en rechtse betogers. In de arena Campo -Pequeno werd 's a- vonds laat nog een stierengevecht gehouden, dat werd bijgewoond door Spinola. premier Gongaives en andere leden van de regering. De duizenden bezoekers juichten de Portugese leiders toe. De linkse organisaties hadden hun aanhangers opgeroepen niet naar de arena t« gaan. omdat gevreesd werd dat rechtse groepen het zou den aansturen op een demonstratie tegen links Temidden van de toe juichingen In de arena schreeuw den kleine groepjes rechtse extre misten 'ultramar', de benaming voor de Portugese overzeese gebie den in Afrika. Linkse demonstran ten beantwoorden het geroep van de rechtse betogers met de kreet 'fascisten'. Een ln de arena aanwe zig muziekcorps begon 'avante', het strijdlied van Portugese communis ten te spelen. De gevechten braken uit nadat Spi nola en de meeste bezoekers de arena hadden verlaten. Volgens ooggetuigen maakten rechtse beto gers gebruik van polltleknuppels en vuurwapens. De straatgevechten duurden tot ongeveer 4 uur in de ochtend. Volgens de Portugese ra dio liep een onbekend aantal de monstranten verwondingen op en werden tientallen gearresteerd we gens het beledigen van de militaire politie die buiten de arena de wacht had betrokken. Angola LONDEN (Reuter) De Britse Conservatieve Partij heeft gisteren met klem ontkend dat zij naar Amerikaans voorbeeld een afdeling 'vuile truc jes' zou hebben. Aanleiding voor deze ontkenning was een mededeling van de liberaal Michael Walton dat de conservatieven hem geld hadden gebo den als hij zich zou terugtrekken bij de verkiezingen in een Londens dis trict. De waarborgsom die hij daarbij verspeelde zou hij terugkrijgen. De liberale leider Jeremy Thorpe verklaarde later dat ongeveer 50 kandida ten van zijn partij dergelijke op omkoperij lijkende aanbiedingen hadder. gekregen. Premier Harold Wilson heeft gisteren voor 't eerst openlijk toegegeven dat Labour verdeeld is over het lidmaatschap vau de Europese Gemeen schap. Maar volgens de bewindsman is het hele kabinet het eens, dat bin nen een jaar na de verkiezingen een volksstemming moet worden gehou den over het lidmaatschap. Wilson sprak op de dagelijkse persconferentie van zijn partij. Zijn politieke tegenstander. Edward Heath, liet op de persbijeenkomst van de Conservatieven verrassend genoeg verstek gaan. De tegenstelling tussen links en rechts in de Beweging van de Strijdkrachten spitst zich toe op het onafhankelijk worden van de koloniën. Spinola meent dat het onafhankelijk worden van Guinee- Bissau en Mozambique te snel in zijn werk is gegaan. De onderhan delingen hierover werden gevoerd door de socialistische minister, van' buitenlandse zaken. Mario Soares. Het overleg.over de onafhankelijk heid Van Angola zal nu door Spino la zelf worden gevoerd. Gisteren heeft de Portugese president gezegd dat er in de Westafrikaanse kolonie een voorlopige regering wordt ge vormd zodra de gevechten gestaakt zijn. Binnen twee jaar zou deze voorlopige regering verkiezingen moeten organiseren voor een as semblee, die een grondwet voor An gola moet opstellen eii moet beslis sen over de verhouding met Portu gal. (ADVERTENTIE) i Ais u nü de Bon inzendt ontvangt u Weekblad de tijd t/m 31 december voor de speciale kennis- makingsprijs van maar 10 gulden. Maak volledig kennis met Nederlands nieuwe opinieblad - vul de Bon in! WENEN Een uniek internationaal experiment, gehuisvest buiten Wenen in wat eens het kasteel van een Oostenrijkse keizer was, heeft de wetenschapsmensen vari Oost en West bij elkaar ge- bracht voor een poging om redelijke oplossingen uit te werken voor de wereldproblemen. De 70 wetenschapsmensen die in Schloss Laxenburg wonen komen uit veertien landen, maar de groot ste groepen komen uit de Verenigde Staten ^17) en de Sowjet-Unie (13). Invullen en in open envelop zonder postzegel zenden Élaan: Weekblad de Tijd, Antwoordno. 6, Amsterdam. Vril dq bon moet uiterlijk 5 oktober in ons bezit-zijn. Gaarne maak ik gebruik van uw speciale kennismakingsaanbod voor een abonnement op Weekblad de Tijd ad in totaal f. 10,- voor de periode van 9 oktober t/m 31 december 1974. Naam Straat Plaats Telefoon:. Postgiro:_ (Handtekening) De energiecrisis in het westen wordt door sommige Sowjet-politici beschouwd als een buitenkansje voor het oosten. Maar het enige wat de wetenschapsmensen hier bezighoudt is de aanpak van het energieprobleem op wereldschaal. En dan eerder het energieprobleem van de toekomst dan dat van van daag. De naar verhouding achtergebleven computerindustrie van de Sowjet- Unie wordt door sommigen in het Westen gezien als een mogelijkheid om politiek voordeel te behalen in ruil voor moderne technologie. Maar hier is het hoofd van het computerproject een Rus. Hij ont werpt een internationaal netwerk van computers dat het voor weten schappelijke groepen in verschil lende landen mogelijk zou kunnen maken, samen aan dezelfde proble men te werken. Het urbanisatieproject, onder lei ding van een Canadees, zoekt naar de beste manier om de groei van steden te besturen, tegenwoordig een probleem zowel ln Oost als ln West. Het probeert de problemen in verband te brengen met algemeen aanvaarde doelstellingen. Alleen al de opsomming daarvan vormt een catalogus van de belangrijkste we reldproblemen: economische groei en ontwikkeling, sociale beweeg lijkheid en maatschappelijke kan sen, billijkheid en recht, kwaliteit van het milieu. Er zijn projecten voor industriebeleid, ecologie en milieu biologie en gezondheidszorg. Het zijn er negen in totaal, schijn baar los van elkaar, maar nauw verbonden, van elkaar afhankelijk voor informatie, voor stimulering. voor vraagstellingen zowel als voor antwoorden. Al deze problemen worden onge twijfeld ook elders bestudeerd. Maar hier, op het Internationaal Instituut voor toegepaste systeem analyse (IIASA) zijn ze onder één dak samengebracht om als een ge heel te worden beschouwd zonder te letten op landsgrenzen. Na vijf jaar moeilijk onderhandelen tussen Washington en Moskou, waaraan ook andere landen deelnamen, werd het handvest van het insti tuut twee jaar geleden onderte kend. Dal document bevestigde dat de ontwikkeling van Industrie, weten schap en techniek nu steeds inge wikkelder problemen opleverde voor moderne samenlevingen. Het was daarom nodig, de methoden van onderzoek te verbeteren, ten einde de maatschappelijke en an dere gevolgen van die ontwikkeling te kunnen voorspellen en beheer sen Want die ontwikkeling, aldus het handvest 'kan. als er verstandig richting aan gegeven wordt, de hele mensheid ten goede komen'. De voorzitter van de raad van be stuur van het IIASA is Zjermen Gwisjiani. een schoonzoon van pre mier Kosygin. en afgezien daarvan de meest vooraanstaande 'weten schapspoliticus' van de Sowjet- Unie Gwisjiani heeft herhaaldelijk aangedrongen op het gebruik van systeemanalyse om enkele van de problemen op te lossen waarvoor de Sowjet-Unie zich ziet gesteld. Meer orthodoxe marxisten hadden een diep wantrouwen tegen deze 'wes terse' tak van wetenschap, maar het wordt in de Sowjet-Unie gelei delijk aanvaard als een nuttig, 'neutraal' werktuig voor organisato risch bestuur. Gwisjiani betoogt dat de hulpbronnen die tegenwoordig in veel gevallen nodig zijn om pro blemen op te lossen, de vermogens van elk afzonderlijk land te boven gaan. De directeur van het IIASA, dr. Howard Raiffa van de Amerikaanse Harvard universiteit, ziet systeem analyse niet als een techniek, maar aLs een rationele benadering voor het uiteenrafelen van Ingewikkelde problemen. Zoals het op het IIASA wordt toegepast ls het een denkka der dat is ontworpen om besluit vormers ln alle landen te helpen, de wenselijke of de beste gedragslijn te kiezen. Systeem analyse conblneert alle nieuwe be leidsinstrumenten. van besliskunde tot informatietheorie, van kosten- batenanalyse tot organisatie-theo rie, van 'managementsclence 'tot 'operations research'. De lange woorden en onpersoonlij ke begrippen die gebruikt moeten worden om te beschrijven wat het IIASA doet, mogen de aandacht niet afleiden van de doodeenvoudi ge en diep persoonlijke toewijding van de stafleden aan een betere wereld, aan wat ooit één wereld zou kunnen worden. Zij praten daar niet met zoveel woorden over. Dat zou hen onmiddellijk op politiek terrein voeren, tot debatten leiden, strijdige ideologieën oproepen. Zij zijn er tevreden mee. dat aan de politici over te laten, terwijl zij zelf voor die politici de werktuigen die zij kunnen gebruiken als de proble men van de wereld onhanteerbaar worden Maar als het IIASA zich daartoe beperkte, zou dat een wanhoopstac- tiek zijn. In werkelijkheid is Schloss Laxenburg juist een cen trum van stralend optimisme. Zijn studies zullen voor de politici de problemen, waar de wereld voor komt te staan, aanwijzen lang voor ze met het blote oog zichtbaar wor den. Die studies zullen mogelijke oplos singen aangeven. Niet één oplos sing. maar alle mogelijkheden met hun respectieve voor- en nadelen, zodat de politici de gevolgen van hun keuze kunnep zien en de gevolgen van niet kiezen. Het instituut straalt optimisme uit omdat het. zelfs na een werkbezoek van maar drie dagen, duidelijk ls dat de politici vroeger of later de opvatting zullen moeten aanvaar den dat de wereld één geheel is, en ernaar zullen moeten handelen. Drie dagen is nauwelijks genoeg om de sfeer te proeven, laat staan om de ingewikkeldheid te vatten van de problemen die men hier aanpakt. Maar dit wordt een insti tuut waar men meer van zal horen. Want geen Journalist die Europas hoofdsteden bereist, kan zich meer veroorloven het te missen. Op het IIASA valt meer op te steken dan van een praatje met menig minis ter-president. Aparte oorklep voor blank en zwart in Z.-Afrika (AP) In Zuid-Afrika wor den aanstaande dinsdag nieu we voorschriften van kracht omtrent het gebruik van oor- beschermers om werknemers in lawaaierige fabrieken te beschermen tegen schadelijke gevolgen voor hun gehoor. De nieuwe wettelijke voorschrif ten hebben in Zuid-Afrika, waar lang niet iedereen met de apartheidspolitiek verguld is. nogal wat deining ver oorzaakt. In de bepalingen staat namelijk dat de oorbe schermers een soort kopte lefoon zonder telefoon niet gelijkelijk in kleur aan alle rassen moeten worden uitge reikt, maar dat voor leder ras een andere kleur oorbescher mer gegeven moet worden. De Zuidafrikaanse minister van arbeid B. G. Lindeque heeft als reden voor verschil lend gekleurde oorbescher mers voor verschillende ras sen een opmerkelijke reden gegeven. Dat moet. aldus de minister zo gebeuren om 'de verspreiding van besmettelij ke ziekten' te voorkomen. Ter geruststelling {heeft het mi nisterie van arbeid nu echter ook nog verklaard dat men met deze maatregel niet wil onderstrepen dat het ene ras minder hygiënisch is dan het andere. Wat het ene ras dan wel minder is, dan het ande re. dan wel, of het ene ras 'besmettelijker' is dan het an dere, werd niet door het mi nisterie besproken. MOSKOU (Reuter) De Sowjet- Unie stelt een internationale con ventie voor die elke al dan niet. militaire ingreep in het milieu verbiedt die schade kan veroorza ken aan het welzijn van volkeren en de internationale veiligheid. Onder de werkingssfeer zouden on der andere het militair gebruik van ontbladeringsmiddelen en het ver-, oorzaken van regen vallen, technie ken die de Amerikaanse strijdmacht in Vietnam heeft toegepast, overi gens zonder veel militair succes. Het ontwerp-tekst. dat gisteren in. de Prawda werdgepubliceerd, ver biedt met name pogingen om na tuurrampen te veroorzaken zoals overstromingen. aardbevingen., vloedgolven en stormen. Ook zou den menselijke ingrepen in het na tuurlijk evenwicht worden verbo den die erosie kunnen veroorzaken (het wegspoelen of -waaien van bodemlagen), droogte of de vernie ling van economische objecten. Het Russische voorstel, dat aan de Algemene Vergadering van de Ver- enigdde Naties zal worden voorge legd. volgt op de Russisch-Ameri- kaanse overeenkomst die ex-presi dent Nixon deze zomer in Moskou tekende, waarin beide landen belo ven te proberen om militaire ingre pen in de natuur te verhinderen. Het ontwerp maakt een uitzonde ring voor 'economische of tech nisch-wetenschappelijke ontwikke ling op het gebied van de exploita tie. bescherming en verbetering van het milieu voor vreedzame doel einden.' JERUZALEM (UPI) Leger en politie hebben wegen naar de bene den-vallei van de Jordaan afgezet om te voorkomen dat groepen reli gieuze Joden voorlopige nederzet tingen zouden opwerpen op de wes telijke Jordaan-oever Automobilis ten op weg naar Jericho en para militaire nederzettingen dichtbij de Jordaan worden al sinds woensdag avond teruggewezen. Ook Arabi sche bussen op weg naar Jericho werden door de politie gecontro leerd en de Israëliërs moesten uit stappen. De religieuze organisatie Imoenim heeft tegen dit optreden geprotesteerd. Eerder dit Jaar wer den van dezelfde organisatie twee inderhaast opgezette kampementen op de westelijke Jordaanoever door Israëlische militairen weer opge broken. Sinds Israël de Westelijke Jordaanoever bezette heeft het de vestiging van Joodse nederzettin gen op het noordelijk gedeelte er van en In Jericho tegengegaan. WASHINGTON (Reuter) De Amerikaanse minister van Justitie heeft nog twee weken nodig om te beslissen of een beroep gewettigd is tegen de vernietiging van het von nis tegen de 31-jarige voormalige luitenant Calley, die veroordeeld was wegens oorlogsmisdaden in Vietnam. Met het oog daarop heeft een rechter van het federaal hof van appèl donderdag besloten om de vrijlating van Calley op te schorten. Calley was schuldig be vonden aan het bloedbad In My Lai. Na aanvankelijk tot levenslan ge dwangarbeid te zijn veroordeeld was zijn straf geleidelijk tot tien jaar verminderd. Het vonnis was door de federale rechter in beroep vernietigd aangezien hij geen eer lijk proces zou hebben gehad als 1 gevolg van 'opruiende publiciteit'. Voorts zou de tenlastelegging on juist zijn geweest en de mogelijk heid tot confrontatie met getuigen hem zijn onthouden. ANKARA (AP. Reuter) De Turk se premier Bulent Ecevlt ls gisteren een nieuwe ronde van besprekingen met de leiders der Turkse politieke partijen begonnen ln een poging om een nieuwe coalitieregering te vormen. Ecevit had het eerst een onderhoud met Suleyman Demirel, de leider van de belangrijkste op positiegroepering. de Rechtvaardig heidspartij. die prompt alle voor stellen van Ecevlt afwees. Later weigerde ook de democratische par tij een coalitie-aanbod.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1974 | | pagina 9