Kies Saab Viggen
lis nieuwe jager
Seorge Grosz, nog
teeds actueel
m
T
wat je hebt
Onderzoek naar pogingen tot omkopen kamerleden
jidustriebond NW: denk aan werkgelegenheid
Laat 'ns wat van je...
crp
Textiel tussen
de tandjes
'Denk aan geluidshinder
van vervanger Starfighter'
Voor moord tien
jaar met aftrek
Familieberichten
LjOUW/KWARTET VRIJDAG 27 SEPTEMBER 1974
BINNENLAND/KUNST T9-K13
an onze soc.-economische redactie
[UNSPEET De Industriebond NVV vindt dat de Nederlandse regering er
ede in verband met de werkgelegenheid goed aan zou doen om als opvolger
(m de Starfighter de Zweedse Saab-Viggen aan te schaffen.
(ADVERTENTIE)
Heeft de dokter u gefelici
teerd En voelt uw man zich al
vader? Breng het blijde bericht
dan de wereld in. Telefonisch.
Niet aan iedereen natuurlijk.
Maar aan mensen die zoiets intens
verheugd meebeleven. En dat bellen
kan ook voor'n „kleine" prijs.
's Avonds na zessen of in het week
end belt u voor half geld door heel
Nederland.
Ie politieke beslissing of er über-
lupt een opvolger van de Star-
jhter moet komen laten we graag
h regering en politieke partijen
er. Ook van militair- technische
iliteiten hebben we geen kaas
:ten. Maar gegeven het feit dat
:ennelijk drie of vier gelijk-
rdige toestellen zijn, moet bij
keuze ernstig rekening worden
mden met de gevolgen voor de
tgelegenheid', aldus de voorzit-
van de Industriebond NW. Arie
ïn^velt op de vooravond van de
Israad van zijn organisatie in
speet.
liet Frans
it bondsbestuur van de industrie-
md is t^t de conclusie gekomen
it de economische belangen op dit
;enblik sterker op de keus van
p Europese leverancier voor de
tvanglng van de Starfighter wij-
n dan op een Amerikaanse. Bij
h Europese keus ziet het bonds-
istuur verder weinig heil in de
^sterking van een industrieel
ntralisme onder leiding van
rankrijk, Engeland en Duitsland.
Ij h ebben geen enkele behoefte
|n een vliegtuigindustrie die
ingt op hobbyisme of op nationa-
trots,' aldus de heer Groenevelt.
(J meent dat de economische be-
figen die wij als klein land heb-
m, beter tot hun recht komen in
i samenwerking met andere klei-
i landen die er ook bel ang bij
ibben om zich tegenover de gro-
h te kunnen verdedigen. Boven-
ien kunnen onze belangen volgens
im beter worden verdedigd in sa-
enwerking met landen die poli-
ek zo'n beetje denken als wij. Als
je kleine landen dan samen nog
61 grote hoeveelheid energie in
hun bodem hebben een voor de
toekomstige ontwikkeling een bij
zonder belangrijk gegeven dan
vinden wij dat de Amerikanen en
Fransen nog met verrassende din
gen op de proppen moeten komen,
willen wij naar eer en geweten
voor hun produkten kiezen', aldus
de bondsvoorzitter.
De industriebond vindt ook dat in
de opdrachten die als compensatie
voor de vliegtuigleverantie worden
geboden, bijzonder aandacht moet
worden gegeven aan zwakke be
drijfstakken en zwakke regio's in
ons land. 'Dat zijn overwegingen
van simpele sociaal-economische
aard die in de Verenigde Staten en
in Frank rijk nog moeten w orden
bedacht', aldus Groenevelt.
Niet gerust
Over de kabinetsplannen zei de
heer Groenevelt dat hij niet hele
maal g erust is. Ik zit nog altijd
met de vrees dat de regeringscoali
tie toch te veel water In de wijn zal
doen als het gaat om zaken die
voor ons van het grootste belang
zijn. Wij hebben ons indertijd niet
voor niets uitgesproken voor een
progressieve minderheidsregering.
Van zo'n club hadden wij in elk
geval meer duidelijkheid mogen
verwachten'. Met name in troonre
de en miljoenennota is het volgens
hem te vaak gebleven bij vage uit
latingen over plannen die op een
later tijdstip bekend zullen worden.
'Maar, zei hij, misschien weten wij
eerder dan ons lief is waar we op
het gebied van de arbeidsvoorwaar
den aan toe zijn. De eerste bemoei-
zuchtigen hebben in elke geval al
gesproken: de economen van de
Scoaal-Economische Raad en wel
nog voordat het overleg tussen re
gering en bedrijfsleven was begon
nen. Onder het mom van weten
schappelijke objectiviteit hebben
deze heren opnieuw een politieke
verklaring afgegeven, die vermoede
lijk tot gevolg zal hebben dat het
toch al niet gemakkelijke overleg
nog minder kans van slagen heeft.
Wij willen niemand werkloos maken
maar wij beginnen ons zo langza
merhand toch af te vragen of er nu
echt behoefte is aan zulke weten
schappelijke gediplomeerde voor
de-voeten lopers. Want zo en niet
anders gedragen zij zich', aldus de
heer Groenevelt.
De heer Groenevelt zei verder on
der mee niet te willen beweren dat
deze economen zich op eigen hout
je met it loonpolitiek hebben be
moeid. 'Hun hooggeleerde bemoei
zucht vloeit voort uit het bestaan
van de Sociaal-Economische Raad.
Maar welke taken wij de SER ook
willen toebedelen toch zeker niet
het bij voorbaat om zeep helpen
van het Centraal Akkoord. Daarom
lijkt het mij goed dat wij in onze
vakcentrale eens ernstig gaan na
denken over de posit'e van de SER
met in het achterhoofd de gedachte
dat het beestje destijds niet is aan
geschaft om voortdurend achter de
wagen te worden gespannen'.
De heer Groenevelt verklaarde
tenslotte dat hij het niet uitsluit dat
er geen Centraal Akkoord komt.
Daarom heeft de industriebond bij
het NW aangedrongen op een be
raad over een strategie die zou
moeten worden gevolgd wanneer er
inderdaad geen centraal akkoord
wordt afgesloten. Ook wil de indus
triebond weten wat er gebeurt in
dien een eventueel centraal ak
koord als gevolg van loonmatiging
tot overwinsten bij grote onderne
mingen leidt.
sa
Twee parlementariërs 'op bedenkelijke wijze' benaderd
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG Minister Van Agt zal een onderzoek laten instellen
naar pogingen tot omkoping van Kamerleden door een vliegtuig
fabriek om te verzekeren dat het gevechtsvliegtuig van deze fa
briek als opvolger van de Starfighter wordt uitgekozen.
Twee Kamerleden zijn op 'bedenke
lijke manier door vertegenwoordi
gers van deze fabriek benaderd' en
hebben daarom kamervoorzitter
Vondeling verzocht deze zaak op te
nemen met minister Van Agt. Dr.
Vondeling, die dit gisteren in de
Tweede Kamer meedeelde, maakte
niet bekend om welke fabriek het
gaat en welke twee Kamerleden
zijn .benaderd. Aangenomen mag
worden dat één van de betrokken
Kamerleden de heer P Dankert
(PvdA) is, die al eerder heeft
verklaard aantrekkelijke voorstellen
van een vliegtuigfapriek te hebben
ontvangen.
De directie van het Zweedse Saab
Scania-concern, dat zijn produkt,
de Saab-Viggen, kandidaat heeft
gesteld voor de opvolger van de
Starfighter, heeft gisteren ontkend
bij deze affaire betrokken te zijn.
'Wij nemen volledig afstand van
berichten dat Nederlandse Kamer
leden steekpenningen zouden zijn
JIIIIIEB
ereldmuziekdagen
Rotterdam
TRECHT De internationale
audeamus Muziekweek wordt dit
ar gelijktijdig gehouden Inet de
reldmuziekdagen van de 'Inter-
itional society for contemporary
usic ISCM). Het iscm-feest wordt
i jaar in een ander land gehou-
ditmaal is, voor het eerst
ids 1963, Nederland aan de beurt,
ervoor komen van 22 tot 29 okto-
jr gedelegeerden van 27 landelijke
icties naar Rotterdam. Ter gele-
;nheid van de wereldmuziekdag
orden concerten gegeven door het
incertgebouworkest, Rotterdams
illharmonsich Orkest, Residentie
•kest, Omroeporkest, Radio Ka-
erkoor en Radio Kamerorkest en
verse ensembles uit het Utrechtse
'mfonie Orkest. Uit 29 landen
jrden meer dan 500 composities
or de wereldmuziekdagen inge-
nden. Een selectiecommissie met
i. dr. Jos Wouters, Peter Schat
Ton de Leeuw, heeft 26 werken
or uitvoering geselecteerd. Voor
Internationale Gaudeamus Mu-
door G. Kruis
MSTERDAM Een tentoonstelling van George Grosz is een
ieste aangelegenheid. Veel van zijn prenten namelijk, nu vanaf
I september in het Goethe-Instituut aan de Herengracht 470,
msterdam, zijn veertig, vijftig jaar oud en toch nog volkomen ac-
leel.
J
ziekweek werden uit 155 ingezon
den werken vier composities voor
uitvoering bestemd.
TILBURG Het Nederlands Tex
tielmuseum in Tilburg heeft vanaf
3 oktober een tentoonstelling die
als titel draagt 'Textiel tussen de
tandjes'. Een aardig gevonden aan
duiding van wat er te zien zal zijn;
dat Is nl. wat er op postzegels,
tussen de 'tandingen' daarvan dus.
aan onderwerpen die met textiel te
maken hebben is afgedrukt. Som
mige postzegelverzamelaars brengen
nl. een soort tendenz in hun collec
tie door het motief, de afbeelding,
als uitgangspunt te nemen. Er zijn
talloze postzegels waarvan de af
beelding betrekking heeft"op textiel
en alles wat daarmee in verband
gebracht kan worden. Behalve deze
postzegels worden in het textielmu
seum objecten uitgestald die met
de afbeeldingen op de zegels cor
responderen of deze aanvullen. Het
doel is enerzijds een groot publiek
de boeiende aspecten van deze
vorm van postzegelverzamelen te
tonen, anderzijds wordt aan de be
zoeker een indruk gegeven van de
véle facetten van de tèxtlel. De
expositie is tot 3tand gekomen in
samenwerking met het Twents-Gel-
ders Textielmuseum te Enschede
waar de tentoonstelling vanaf 23
november tot 5 januari te zien zal
zijn. In Tilburg duurt zij van 3
oktober tot 11 november. Geopend
elke weekdag van 10.00 tot 17.00
uur, zaterdag en zondag van 14.00
tpt 17.00 uur. Maandagavond van
19.00 tot 22.00 uur.
Meer subsidie voor
kunstkopend publiek
DEN HAAG Uit een overzicht
van de rijks-aankoopsubsidierege
ling voor beeldende kunst is af te
leiden dat het publiek steeds meer
beeldende kunst koopt. Voor subsi
die bij aankoop van kunstvoorwer
pen door particulieren wordt voor
het komende jaar een bedrag van
1.6 miljoen gulden beschikbaar ge-
komen hard aan. Grosz was geen
odieuze salon-revolutionair, zoals
die nogal eens aantreft onder de
dendaagse z.g. geëngageerde kun-
;naars, die zich vaak zonder het
lf te beseffen, meermalen min-
htend uitlaten oVer hét proleta-
tat waarvoor ze fo goed zijn zich
te zitten. Maar 'dan wél in alle
clusiviteit.
instenaars. die zich geëngageerd
emen, maar wier 'penselen en
nnen lege strohalmen (zijn) in
aats van wapenen'. Dat schreef
rosz al in 1920. Hij schreef nog
el meer, spijkerharde aanklach-
n meestal. En ook die hebben,
it als zijn vaak gruwzame teke
ngen en litho's, maar weinig aan
itualiteit ingeboet,
e mensen' aldus Grosz, 'hebben
n infaam systeem opgebouwd
boven' en 'onder' geschapen,
ikele verdienen miljoenen, terwijl
ile duizenden nauwelijks aan
n bestaansminimum toekomen,
ïrwijl men in Zuid-Amerika de
comotieven met graan stookte,
ierven er in Rusland velen van de
rnger'.
It dat soort uitspraken blijkt dan
vens. dat het gezichtsveld van de
volutlonairen van toen veel be-
irkter was dan nu, dat zo'n be-
cht over het stoken van kostelijk
bedsel min of meer toevallig over-
aaide. Ook ging Grosz voorbij aan
:t feit, dat er In vele dorpen en
eden van Zuid-Amerika waar die
einen toen langsraasden, vele
loeders niet in staat waren de
honger van hun kinderen te stillen.
Daar is nog maar weinig aan ver
anderd. En als je vandaag de dag
langs de prenten van Grosz loopt,
bladen die zo'n halve eeuw geleden
tot stand kwamen, besef je, dat
zijn oeuvre geen tijdsbeeld, maar
een mensbeeld is. Want de verbete
ringen, die je zelf meent te kunnen
constateren, zijn maar al te vaak
van zuiver plaatselijke aard en dan
nog alleen materieël cn verder zijn
misschien de verhoudingen wat
verschoven.
Grosz' tekeningen zijn alle felle
woede-aanvallen, geen onrecht ont
komt aan zijn vlijmende pen: oor
log en oorlogswinstmakers, de
vraatzucht, de botte wellust, het
kleinburgerdom, de kerk als insti
tuut, dat mensen de oorlog Injoeg
onder het teken van het kruis, de
toestand bij het gerecht en in de
gevangenissen en de 'dank' van het
vaderland tegenover de oorlogs
slachtoffers.
'Ik probeer', zei Grosz. 'voor ieder
een begrijpelijk te zijn ik be
dank voor de In deze tijd zo gewil
de diepte, waarin je toch niet kunt
afdalen zonder een echt duikerpak,
volgepropt met kabbalistisch bedrog
en intellectuele metafysiek'.
Geen verheven kunst dus, geen
'lart pour l'art, integendeel. Maar
niettegenstaande alie gruwzaam
heid wél werk van een grote en
Tart pour Tart', integendeel. Maar
ontstaan is uit een diepe; bewogen
heid en een innig medeleven met
een trieste en lijdende mensheid.
Tot 18 oktober.
V
-/,//
s
r' U
a
aangeboden; dergelijke aanbiedin
gen zijn nooit van Saab-Scania af
komstig geweest', deelde de directie
met nadruk mee. De andere drie bij
de opvolging van de Starfighter be
trokken concerns zijn de Franse
Dassault-vliegtuigfabrieken en twee
Amerikaanse vliegtuigfabrieken,
Northrop en General Dynamics.
'Vreemd'
Minister Van Agt moet nog beslis
sen op welke manier het onderzoek
aangepakt zal worden. Het DS'70
Kamerlid mr. De Brauw zei het
gisteren vreemd te vinden dat pas
deze week tot een onderzoek is
besloten, terwijl hij enkele weken
geleden bij de eerste berichten over
deze affaire al op een justitieel
onderzoek had aangedrongen. Naar
aanleiding van die berichten toen
kwam de vaste Kamercommissie
voor defensie bijeen, maar deze be
sloot toen geen enkel commentaar
op deze affaire te leveren.
De heer De Brauw vond het weinig
elegant, dat hij niet rechtstreeks en
uit eigen beweging door dr Vonde
ling was Ingelicht, maar wel via
een communiqué, verstrekt nadat
een krant over liet verzoek aan
minister Van Agt geschreven had.
LEEUWARDEN De commissie
geluidshinder vliegbasis Leeuwar
den heeft in een brief aan minister
Vredeling van defensie erop aange
drongen bij de keuze van een ver
vanger van de Starfighter voldoen
de gewicht toe te kennen aan het
Van een verslaggever
DEN BOSCH De rechtbank in
Den Bosch heeft de 49-jarige B. B.
uit Schijndel wegens moord op de
twintigjarige Willy Liffmann uit
Amsterdam, gepleegd in april 1973
te Schijndel, veroordeeld tot tien
jaar met aftrek. Toen B. achter
gesloten duren terecht stond, eiste
de officier van justitie tegen hem
twaalf jaar met aftrek.
aspect van de geluidshinder. De
commissie vindt dat vooral in een
dichtbevolkt land als Nederland het
erg belangrijk is dat de gebruikte
vliegtuigen zo weinig mogelijk la
waai produceren en dat niet alleen
de gevechtswaarde en het in de
wacht slepen van orders voor de
Nederlandse industrie bij de keuze
een rol moeten spelen.
steld. Voor het eerst kunnen bij
wijze van proef ook foto's en pop
pen onder deze regeling vallen. Het
totaalbedrag is ruim 23 procent ho
ger dan in 1974. Voor de overheids
bijdrage bij aankoop van werken
van Nederlandse kunstenaars op
exposities in ons land, wordt uitge
gaan van 20 procent per kunstvoor
werp met een maximumsubsidie
van 240 gulden per aankoop. Geen
subsidie wordt verleend bij aanko
pen van minder dan dertig en meer
dan drieduizend gulden.
Nieuwe catalogus van
Mondriaans werken
DEN HAAG Alle 292 werken van
Piet Mondriaan die in openbare
collecties in Nederland zijn te be
zichtigen, zijn opgenomen in een
nieuwe Mondriaan-catalogus. Het
eerste exemplaar daarvan is woens
dag in het Haags Gemeentemuseum
door adjunct-directrice drs. B. Jan
sen overhandigd aan de Haagse wet
houder voor kunstzaken P. Vink.
Het Haagse museum heeft de
grootste Mondriaan-collectie ter
wereld, een verzameling van ruim
250 werken. Naast afbeeldingen van
de Mondriaans, bevat de catalogus
ook artikelen over leven en werken
van deze schilder van de hand van
de kunstcriticus Cor Blok. Deze
Mondriaan-catalogus is een uitgave
van Meulenhoff International, in
samenwerking met het Haags Ge
meentemuseum.
VolUndete Demokratie
Op 23 september" 1974 overleed plotseling onze
dierbare Schoonzoon, Zwager en Oom
Herman Jordaan
S. C. M. ter Horst
van Dorp
Jhr. M. W. C. de Jonge
E. C. de Jonge-
Schuller tot Peursum
Th. Blydenstein-
ter Horst
H. J. Blydenstein
S. C. M. de Kempenaer-
ter Horst
W. A. J. E. de Kempenaer
D. G Abma-ter Horst
J. Abma
Neven en nichten
Namens de Subfaculteit Scheikunde der Vrije
Universiteit geven wij met leedwezen kennis
van het overlijden van de heer
C. T. H. Melchers
gepensioneerd medewerker
van het Scheikundig Laboratorium.
Met dankbaarheid gedenken wij hoe hij zich
gedurende 10 jaar voor zijn werk heeft in
gezet.
Amsterdam, 26 september 1974,
De Lairessestraat 174.
Prof. dr. F. Bickelhaupt, voorzitter;
Dr. G. Somsen. secretaris.
Met leedwezen geven wij kennis van het nog
onverwacht heengaan van onze oud-Genees
heer-Directeur
Dr. M. A. van Melle
Aan zijn beminnelijkheid, belangstelling/inzet
en betrokkenheid op ons Huis bewaren wij zeer
goede herinneringen.
Bestuur, directie en zusterkring
van het Utrechtse Diaconessenhuls.
Utrecht, 23 september 1974.
Eén auto waaraan je lang wat hèbf.
Volgens een statistiek van een officiële v
keuringsdienst voor auto's in Zweden,
bedrabgff.de gemiddelde levensduur
van de Kever 12 jaar en 7 maanden.
Het heeft de Here behaagd tot Zich te nemen
onze zeer zorgzame lieve Moeder, Groot- en
Overgrootmoeder en Tante
Anna Renske Reitsma-van der Veer
sedert 8 maart 1967 weduwe van E. Reitsma,
in de hoge ouderdom van 93 jaar.
„Jezus Uw verzoenend sterven.
Blijft het rustpunt van ons hart".
Veenwouden, 25 september 1974,
„Talma Rustoord".
Condoleantle-adres
Aldl&nstate 537 Leeuwarden.
Apeldoorn C E. Veenstra-Reltsma
S. Veenstra
Leeuwarden: E. C. Makkes v. d. Deijl-
Reitsma
L. de Boer-Reitsma
J. E. de Boer
Durban: T. Reitsma-Rosier
Blij ham: S. Reitsma
A. H. Reitsma-de Boer
Schevenlngen: A. W. Ruigendijk-Reitsma
C. Ruigendijk
Leeuwarden: G. Overdljk-Reitsma
B. J. Overdljk
E. van der Wal
Klein- en
achterkleinkinderen
De rouwdienst zal maandag 30 september a.s.
plaatsvinden om 13.30 uur in de Aula van de
Prot. Chr. Uitvaart Vereniging, Jelsumerstraat
43 te Leeuwarden, waarna de teraardebestel
ling zal volgen om 14.15 uur op de Noorder
begraafplaats.
„Al wat gij de Vader bidden zult
in Mijne Naam,
dat zal Hij u geven"
Na een bijzonder toegewijde verpleging In
Huize „Lisidunahof" te Leusden is rustig van
ons heengegaan onze lieve Zuster. Schoon
zuster en Tante
Philippine Rullmann
op de leeftijd van 76 Jaar.
Santpoort-N.: P. J. Rullmann
M. B. Rullmann-
Koppauner
Bussum: J. Rullmann-Rullmann
A. Rullmann
Bussum: A. Hendrikse
Nichten en neven
Leusden, 25 september 1974.
Correspondentie-adressen
P. J. Rullmann, Terrasweg 70, Santpoort-N.
A. Rullmann, Lijsterlaan 48. Bussum
De begrafenis zal plaatshebben op maandag
30 september a.s., 's middags om 1.00 uur op
de Noorderbegraafplaats aan de Laan 1940-
1945 te Hilversum.
Vertrek van de rouwkamer van het Diakones-
senhuis. Van Riebeeckweg 212 te Hilversum
om 12.30 uur.
In volle vrede en door zijn Heiland thuis
gehaald is van ons heengegaan mijn lieve
Man, onze zorgzame Vader en Opa
Wiebrand Donker
op de leeftijd van 88 Jaar.
Amsterdam: S. Donker-Bakker
's-Gravenhage: H. Donker
Z. Donker-Burger
Amsterdam: D. P. Donker
J. C. Donker-van de Haas
W. Donker
J. E. Donker
M. Donker-Bljlenga
Spijkenlsse: N. Onkenhout-Donker
J. Onkenhout
en kleinkinderen
Amsterdam, 25 september 1974,
Mr. P. N. Arntzeniusweg 33 boven
Thuis liever geen bezoek Geen bloemen
De teraardebestelling zal plaatshebben maan
dag 30 september om 14 uur op de Nieuwe
Oosterbegraafplaats, Krulslaan.
Vertrek van huls ongeveer 13.30 uur.
Gelegenheid tot condoleren na de begrafenis
ln de ontvangkamer van de begraafplaats.
