vergangsbewind n Mozambique Brandt slecht voorgelicht over fatale spionage-zaak Communisten steeds meer in tel in Zuid-Europa evangenisstraf f en oor Joegoslaven ie pro-Moskou zijn irdanië verkocht Britse apens aan Zuid-Afrika r/ Gevangen genomen Ethiopiërs komen voor de krijgsraad chelblanken moeten hooghartige houding afleggen ■ket-geringsonderzoek brengt zekerheid: "as ileense primaat "^Tarschuwt ™enr! itaire regering Militaire raad heeft 120 leden ^-Jertien jaar cel voor leiders Laat 'ns wat van je CIA betaalde anti-Allende stakingen V/KWARTET VRIJDAG 20 SEPTEMBER 1974 BUITENLAND T7/K9 1)0,—|ENZO MARQUES (AP, Reuter, UPI) In Mozambique is gisteren een overgangsregering ge- UaagReerd, onder de nationalistische guerrilli-beweging Freiimo. "ion- het mbique heeft hiermee een be- 00,- tuin. ners, d. 00.— 00.— op mer. uxa- 00.— tuin. aap voor 00. ïkel- 00.— one- bal- jden, erne 90,— ruim de stap gedaan op weg naar lankelijkheid, waarmee het na ee-Bissau een einde, maakt aan aar koloniaal bewind van Por- De kolonie was in 1489 ge- lvest door de Portugese zee- Ier Vasco da Gama en is onge- zo groot als Frankrijk en -Duitsland samen. Aan het van het kabinet dat tot de ifJjke onafhankelijkheidsdag 25 ,/pV 1975 onder een Portugese hoge rtiissaris zal regeren staat de rige Joaqulm Chissano, afkom- uit het Gaza-gebled in het n van Mozambique. Tot dusver jder-pJ hoofd van een afdeling van entrale comité van het Frell- in Dar-es-Salaam en leidde t Tanzania militaire operaties, 'ipcabinet telt voorts nog negen van wie zes Frelimovertegen- ligers en drie ministers die imd zijn door - de Portugese commissaris admiraal Victor desië iwlndslleden zijn voor binnen- e zaken Armando Emlllo Gue- voorlichting Oscar Montelro; ie Rul Baltassar dos Santos; imische coördinatie Marlo ndes de Graca; werkgelegen- Marlano Matshine; onderwijs son Ndobe. Door Portugal zijn imd voor gezondheid dr. Joa- Paulino; openbare werken Ir. p,, tara Santos en voor verbindin- patista Piccolo. no-leider Samora Machel was rote afwezige op de bijeen- Machel woonde donderdag e vrijlating van 197 Portugese ten uit het kamp Nachingwea SAMORA MACHEL sociale revolutie in zuld-Tanzania bij. Hij gaf alle ex-krijgsgevangenen de hand en hoopte dat ze 'het verleden zouden vergeten'. In een tijdens de installatie gis teren voorgelezen boodschap be loofde hij een sociale revolutie om het land van een voormalige kolo nie te veranderen in een volksrepu bliek. Hij zei dat de nieuwe rege ling alle stelsels zal ontmantelen die nog herinneren aan de periode van kolonialisme en exploitatie. Mozambique zal een 'revolutionaire basis tegen het Imperialisme en kolonialisme in Afrika worden', zo zei Machel, die volgend-jaar waar schijnlijk president van Mozambique wordt. Hij voegde eraan toe dat het Freiimo geen hekel heeft aan blan ken, maar stelde nadrukkelijk dat tuin, keu- jden imer luxe met 90.— DEN (AFP, Reuter) Jordanië heeft wapens van Britse ma- verkocht aan Zuid-Afrika. Dit is gebleken uit een onderzoek het ministerie van buitenlandse zaken in Londen. Eerder had ïan berichten over wapenleveranties, die waren verschenen in ritse pers, stellig ontkend. de blanken wel hun hooghartige en paternalistische houding tegenover het zwarte en andere rassen moeten afleggen en dat de zwarten moeten vechten tegen het minder waardigheidscomplex dat zij heb ben opgelopen gedurende eeuwen van kolonialisme. Economische problemen Machel zei dat één van de belang rijkste taken van de overgangsre gering het vinden van een oplos sing voor de economische en finan ciële problemen van het land is. De betalingsbalans staat er slecht voor en er is een groot tekort aan devie zen. Duizenden en mogelijk tien duizenden van de 250.000 blanken (op een totale bevolking van onge veer 8 miljoen) hebben de afgelo pen weken het land verlaten uit angst voor een overheersing door een zwarte regering. Het Freiimo heeft hen gevraagd te blijven om een 'nieuw Mozambique' op te bou wen en gezegd dat zij niets hebben te vrezen. Eén van de natuurlijke economi sche mogelijkheden van Mozambi que is de dooryoerhandel met de aangrenzende binnenstaten. waar onder Rhodesië. Het is niet duide lijk of Mozambique zich zal houden aan het VN-embargo dat tegen Rhodesië geldt of dat het de be staande doorvoerhandel zal voort zetten. Hhodesië wil binnenkort be sprekingen met Mozambique begin nen over de spoorverbindingen met Beira en Lorenzo Marques, waar over 80 procent van het Rhodesisch railvervoer gaat. Salisbury wil ook een derde lijn door Zuid-Afrika bouwen. De tweede kwam deze maand gereed, bijna twee jaar eer der dan verwacht. Opvallend was dat gisteren geen Rhodesische ver tegenwoordiger aanwezig was bij de installatie van de regering in het gouverneurspaleis dat uitziet op de baai van Lorenzo Marques. ninisterie wilde niet meedelen elke wapentuig het gaat, maar ns goed ingelichte kringen be- het 41 Centurion-tanks en cv# ,0' LIAGO (Reuter) De Rooms- stige bliek e primaat van Chili heeft metalitaire machthebbers in Santi- gewaarschuwd dat pogingen fysteem op te leggen dat geen nigefing houdt met individuele gedoemd zijn te misluk- )0^_ dergelijk systeem zal door het iense volk als vreemd aan zijn h een traditie worden afgewe- aldus kardinaal Raul Silva lan-iques, de 68-jarige aartsbis- van Santiago. De primaat is, de militaire staatsgreep van op(mber vorig Jaar, meer en meer i voren gekomen als de enige CV. bare criticus van het regime. 10,(inaal Silva sprak in zijn ka- lal in Santiago tijdens een gelegenheid van onafhan- leidsdag. Onder zijn gehoor Juntavoorzitter generaal Au- Pinochet. diens ministers en lent Alfredo Stroessner van ;uay. stige ken. zol- )0,f zol- 10.— )0,— gen- ;vas- )0.— et kam 'i s, gr itafe l slaal i£ï enaa aan' ADDIS ABEBA (AP, DPA, Reuter) Generaal Aman Andom, voor zitter van de 'voorlopige militaire raad' die in Ethiopië de macht in handen heeft, heeft vrijdag op een persconferentie in Addis Abeba bekendgemaakt dat de voormalige ministers en andere hoge functionarissen die nu gevangen zitten, voor een krijgsraad terecht zullen staan. GRADO (UPI) Een groep van 32 pro-Russicche communis- s in Joegoslavië veroordeeld tot gevangenisstraffen, die varië- van één tot veertien jaar. Zij werden ervan beschuldigd activi- n tegen de regering van president Tito op touw te willen ïn. nationale persbureau maakte hd, dat drie leden van de één jaar gevangenisstraf gekregen. De andere 29 in straffen van twee tot veer- jaar opsluiting. persbureau zei, dat de groep ucties en propaganda-materi- lit het buitenland had ontvan- Eerder al was van de kant van oegoslavische regering bekend akt dat het materiaal voor het ste deel afkomstig was uit de et-Unie. Joegoslavië heeft diplomatieke weg twee pro bij de Sowjet-Unie inge- over deze zaak. Moskou heeft 6nd. dat het iets met de illega- et roep in Joegoslavië te maken ddels heeft de Joegoslavische Isecretaris Stane Dolank me- leeld, dat de hele affaire geen gen zal hebben voor het bui- In Jeruzalem is gisteren het politiek geladen proces begonnen tegen de Grieks-katholieke aartsbisschop Capucci, die beschuldigd wordt van wapen smokkel voor de Palestijnse guerrilla's. De bisschop betwistte gisteren de bevoegdheid van een Israëlische Rechtbank om hem te berechten. Zijn ver dedigers voerden diplomatieke onschendbaarheid voor de prelaat aan. Het proces is verdaagd tot dinsdag. Op de foto: de bebaarde 52-jarige bisschop staat journalisten te Woord voordat hij de rechtszaal binnengaat. De 51-jarige generaal wilde niet Ingaan op vragen over de toekomst van ex-keizer Haile Selassie. 'Het volk moet uitmaken wat er met hem gebeuren moet', zo zei hij. Aman Andom wilde 'om veilig heidsredenen' ook niet zeggen waar de 82-jarige ex-keizer zich op het ogenblik bevindt. Het precieze aan tal- leden van de voormalige rege ring dat vastgehouden wordt op het hoofdkwartier van de vierde divisie van het Ethiopische leger noemde hij niet. Van betrouwbare zijde in Addis Abeba is echter meegedeeld dat het er ongeveer 170 zijn, onder BONN (Reuter, AP) Oud-bonds kanselier Willy Brandt heeft de Westduitse veiligheidsdienst ver weten, dat zij hem tien maanden lang niets heeft verteld over de Guillaume bestonden. De veilig heidsautoriteiten gaven hem het advies de man aan te houden, zodat hij geen wantrouwen zou krijgen. Brandt volgde dit advies op spionage-zaak, die in april van dit hoorde daarna niets meer van de jaar tot zijn val leidde. De oud-kanselier getuigde gisteren voor de parlementaire commissie, die een onderzoek heeft ingesteld naar de zaak van Günther Guiilau me. de vroegere persoonlijke top adviseur van Brandt, werd dit jaar gearresteerd op be schuldiging van jarenlange spiona ge voor de DDR. Willy Brandt kreeg 29 mei van het vorig jaar te horen dat er ernstige verdenkingen tegen zijn adviseur zaak. Pas in maart van dit jaar vlak voor de arrestatie van Guillau me, hoorde hij dat er voldoend bewijsmateriaal tegen zijn adviseur was verzameld. Tegen die tijd was Brandt gaan aannemen, dat het 'rJnnonmp onderzoek niets had opgeleverd. Hij zelf had het steeds onwaarschijnlijk gevonden, dat Guillaume een spion was. Er waren eerder verdenkingen gerezen tegen deze Oostduitse vluchteling, maar toen was een on derzoek op niets uitgelopen. Brandt herhaalde overigens, dat hij de vol le verantwoordelijkheid voor de af faire op zich had genomen en daarom was afgetreden. Ook Hans-Dietrich Ge(nscher, toen als minister van binnénlandse za ken verantwoordelijk voor veilig heidszaken, zei, dat hij slechts een gedeeltelijk rapport had ontvangen. Was het rapport volledig geweest, dan zou ik Brandt tot meer voor zichtigheid hebben gemaand, zo vertelde Genscher aan de parlementscommissie. Genscherfe verklaringen strookten op enkele punten niet met de le zing van Günther Nollau, hoofd van de Westduitse contra-spionage, die eerder voor de commissie getuigde. Deze zei bijvoorbeeld, dat Genscher volledig op de hoogte was gebracht. ADVERTENTIE) een luchtverdedigingsstelsel van type Tigercat. De regering in Lon den gelooft niet dat de wapens zijn doorverkocht aan Rhodesië. Premier Harold Wilson heeft deze zaak doorgenomen met de Jordaan se koning Hoessein toen deze begin september een bezoek bracht aan Engeland. Londen neemt de zaak hoog op omdat er een embargo voor wapenleveranties aan Zuid-Af rika geldt, vanwege de daar gevoer de apartheidspolitiek. Volgende wa penleveranties aan Jordanië zullen worden bekeken in 't licht van wat nu is gebeurd, aldus politieke krin gen in Londen. Amman heeft in ieder geval verzekerd dat 31 door Groot-Brittannië geleverde Hunter- stra al jagers niet aan Zuid-Afrika zullen worden geleverd. Frankrijk is het enige land dat openlijk wapens levert aan Zuid- Afrika, zo heeft de voorzitter van het apartheids-commissie van de Verenigde Naties, de Nigeriaan Oboe, gisteren gezegd. Hij betreur de de Franse houding. Onlangs is gesuggereerd dat de Verenigde Sta ten weer verkenningsvliegtuigen en helikopters aan Zuid-Afrika zouden willen leven in verband met de ontwikkeling in Angola en Mozam bique. Ook is er de Verenigde Sta ten veel aangelegen de scheepvaart route voor Olietankers rond de Kaap de Goede Hoop veilig te stel len. Ja, dat kunt u best zeggen tegen die verre kennis die zo weinig van zich laat horen. Zeg hoe fijn u het vindt om afentoegebeldteworden. Zomaar, over kleine, leuke dingen. Enzegdan meteen dat het zo goed koop is. Want 's avonds en in het weekend belt u voor half geld door heel Nederland. Over geheel Zuidelijk Europa zijn de communisten in de opmars, i niet zoveer naar de barricaden van de revolutie als wel naar rege ringscoalities die hen een aandeel in de macht kunnen geven in de brede Middellandse Zee-gordel die zich uitstrekt van Grieken land, via Italië, Frankrijk en Spanje tot in Portugal. Het omver werpen der dictaturen heeft de communisten al een belangrijke rol toebedeeld in det Portugese coalitie, een potentiële rol in Grie kenland, waar de partij nu boven water komt. En hangende het verscheiden van het Franco-regime in Spanje houden de commu nisten daar hun armen wijd open voor een eventuele coalitie die hen wil omhelzen. tenlandse beleid. Daaruit leiden waarnemers af, dat de Joegoslavi sche autoriteiten hebben besloten af te zien van een openlijke pole miek met de Sowjet-Unie. De groep, die nu veroordeeld is, trad op in de republiek Monte Ne gro. waar zij een nieuwe commu nistische partij wilde oprichten. De organisatie werd opgerold toen zij in de kustplaats Bar een 'partijcon gres' hield. Daar werd de wetmatig heid van het bewind van president Tito aangevallen. Volgens de offi ciële communistische partij bestond de groep voornamelijk uit mensen, die zich steeds hebben verzet tegen de beslissingen van Tito in 1948 om met het Kremlin te breken en een eigen weg te gaan. Voor zover bekend was het de eer ste keer, dat een groep in Joegosla vië een alternatieve communisti sche partij trachtte op te richten. In Frankrijk houden de communis ten volgende maand een 'buitenge woon' congres om een nieuw beeld van zichzelf te presenteren, dat het mogelijk maakt de 49 percent van de stemmen, die de socialistisch- communistische alliantie bij de laatste verkiezingen won, bij de eerstvolgende verkiezingen in een meerderheid om te zetten. In Italië praten de communisten al zo dat het lijkt alsof zij tot een transactie met Washington willen komen: van hun kant de verzekering dat zij geen kwaad in de zin hebben tegen de verbondenheid met het Atlan tisch Pact als daartegenover de Verenigde Staten berusten in hun deelneming in de regeringscoalitie. In al deze landen speelt het dingen naar de macht van de communis ten zich af tegen de achtergrond van sociale en politieke oneven wichtigheid van een omvang die Europa lange tijd niet heeft ge kend. De dichtstbijzijnde histori sche parallel vormen de jaren na de Tweede Wereldoorlog toen de communisten in Frankrijk en in Italië in coalitieregeringen terecht kwamen en in Griekenland in een burgeroorlog. Thans zijn het de invretende gevol gen van de inflatie, de structurele- zwakheden die door de energiecrisis bloot zijn gekomen, de inwerking van arbeidsonrust en van beta lingsbalans-problemen. die het po litieke systeem onder zodanige spanning zetten, dat daarbinnen het krachtenveld verandert. Vrees van strategen Wat dit met zich mee kan brengen voor het machtsevenwicht in Euro pa bezorgt de militaire strategen nu reeds veel hoofdbrekens. Een van de dingen waar bij bang voor zijn is bijvoorbeeld dat het deelnemen van communisten in de regeringen van landen aan de Middellandse Zee de Amerikaanse vloot zou kun nen beroven van de bases en de dominerende positie die zij nu in dit gebied heeft. De Polaris-onder- zeeboten en haar bemanningen die getraind zijn op sommige hoofd doelen in de Sowjet-Unie. en de Zesde Vloot die de Sowjet-bewegin- gen ten opzichte van het Midden- Oosten in de gaten houdt, zouden wel eens de bewegingsvrijheid kun nen verliezen die zij nu hebben. Maar de voelhorens die de Italiaan se communisten hebben uitgesto ken wijzen erop dat zulke gevaren vermeden kunnen worden. De be reidheid die zij uitspreken om 'te handelen binnen het raamwerk van een specifieke internationale geo grafische en politieke realiteit' schijnt te betekenen dat zij niet alleen formeel Italië's lidmaatschap van de NAVO aanvaarden, maar ook bereid zijn de strategische en politiqke doelen die daarin vervat liggen te steunen. Maar dit is al leen nog maar schijn. Deze wenk heeft wel enige belangstelling gewekt in de buitenlandse hoofdste den waarvoor zij bedoeld was, maar niemand zal dit erg serieus nemen zolang de Italiaanse communisten geen manier vinden om zich duide lijker uit te drukken en enige ze kerheid te geven dat zij in een coalitie-regering inderdaad zo zul len optreden als zij nu vaag sugge reren. Dat Is Jammer want de hier bij inbegrepen belofte van de Itali aanse communisten dat zij zullen werken voor het herstel van de politieke stabiliteit kon voor Euro pa in de moeilijke tijden die het tegemoet gaat wel eens heel belang rijk zijn. Voorbeeld Hoe verschillend de omstandighe den in de vijf'landen aan de Mid dellandse Zee ook zijn, de deelne ming van de Italiaanse communis ten In een geslaagde coalitierege ring. gericht op interne hervormin gen en op aanpassing van de exter ne bondgenootschappelijke ver plichtingen, zou de andere commu nistische partijen kunnen tonen wat er te bereiken valt. De Franse communistische partij die zovele jaren met wantrouwen het oppor tunistische gedrag der Italiaanse kameraden heeft gadegeslagen, ver anderde geleidelijk haar beleid op ren wijze die het eerst' door de Italianen was uitgeprobeerd. Het ontwerp-program dat het congres van de volgende maand voorgelegd krijgt, legt daarvan een overweldi gend getuigenis af. De afstand die de Westeuropese communistische partijen scheppen tussen zichzelf en het Sowjet-model van socialisme bezorgd hen een toenemend respect bij de kiezers. Moskou heeft de Spaanse commu nistische partij er al van beschul digd een onafhankelijke Europese weg na te streven, waarbij de com munistische partijen hun banden met de Sowjet-Unie en haar bond genoten zouden verbreken. De Spanjaarden hebben daarop geant woord dat zij dezelfde formule ge bruikten die bij de Italianen zo geliefd is en die gesteund werd door een aantal andere Europese communistische partijen op een congres dat eerder dit jaar in Brus sel werd gehouden. wie grootgrondbezitters, ex-minis ters. rechters en gouverneurs van de provincies. Een commissie van 15 man gaat op het ogenblik na of zij zich schuldig hebben gemaakt aan wanbeheer en corruptie. Gene raal Aman Andom zei voor het eerst iets over de samenstelling van de 'voorlopige militaire raad'. Deze raad. aldus de generaal, bestaat uit 120 vertegenwoordigers van alle onderdelen van de strijdkrachten. Er zijn ook gewone soldaten. De militaire raad in Ethiopië is de afgelopen dagen bekritiseerd van wege haar anonimiteit en Haar wei gering de macht over te dragen aan een burgerregering. Monarchie Aman Andom zei gisteren dat het volk zal beslissen of er een repu bliek of een monarchie komt. Dit laatste als kroonprins Asfa Wossen. die al lang ziek is in Genève. be sluit naar huis te komen. Het leger zal het recht om te staken en te demonstreren herstellen als alles in het land onder controle is. zo zei de generaal. Het Verbond van Ethiopi sche vakverbonden en studenten zijn groepen die niet kunnen wor den toegestaan het land te overheer sen, aldus Aman Andom. Zij heb ben de afgelopen dagen fel be toogd, waarbij het tot botsingen met de politie kwam. Het eerste waarmee de regering zich zal bezig houden, is het geven van grond aan de miljoen kleine pachters en dagloners. Buitenlandse hulp zal worden aanvaard van ieder land dat daarvoor belangstelling heeft, aldus Aman Andom. Hij be loofde dat buitenlandse bezittingen niet zullen worden genaast. Ten- soltte zei hij op de een uurlange persbijeenkomst in de audiëntie zaal van het keizerlijk paleis dat de militairen nog bezig zijn het for tuin te achterhalen dat Haile Se lassie naar het buitenland heeft gestuurd. Het gaat om ongeveer tien miljard gulden.- NEW YORK (UPI, AP) Chi leense vakbonden en beroeps organisaties, die stakingen or ganiseerden tegen de regering van president Salvador Allende, werden regelmatig van geld voorzien door de Amerikaanse inlichtingendienst CIA. Dit beweerde het dagblad New York Times gisteren. Het blad citeerde bronnen van het geheime dienst. Deze bronnen vetelden, dat het grootste deel van de acht miljoen dollar, die de CIA besteedde aan klandestiene activiteiten in Chili, is gebruikt voor het uitbetalen van stakingsgelden aan anti-Allende gezinde groepen. Zo gingen er sub sidies van de CIA naar de transport ondernemers die vorig jaar 23 dagen staakten en daarmee een grote chaos stichtten in het land. Verder was de inlichtingendienst behulpzaam bij stakingen van win keliers en taxi-ondernemers. De New York Times had CIA-directeur Willia m Colby gevraagd om com mentaar op deze informatie, maar hij had geweigerd daarop in te gaan. Twee senatoren hebben voorgesteld om met spoed een speciale congres commissie te vormen, die speciaal belast wordt met het toezicht op de Inlichtingendiensten, zoals de CIA en de federale recherche FBI. De in dieners van het voorstel zijn de republikeinen Howard Baker en Lo well Weicker. Zij willen een com missie van veertien Congres-leden. Hun plan zal zeker op verzet stuiten van president Ford en minister van buitenlandse zaken Kissinger. Dit bleek deze week op een bijeen komst van Ford en Kissinger met enkele leiders uit het Congres. De regering maakte duidelijk, dat zij niets voelt voor speciaal parlemen tair toezicht,op de CIA. Aanpassing loont Het vooruitzicht op deelneming aan een coalitie beweegt de com munistische partijen in de Middel landse Zeegordel ertoe haar aan dacht te richten op de voordelen en verantwoordelijkheden van de politieke macht. ZIJ beginnen de noodzaak te erkennen van een po litiek samengaan met anderen, dat zowel duurzaam als geloofwaardig is. Dat houdt in dat zij hun eigen oogmerken moeten aanpassen aan wat hun coalitiepartners en de kie zers in hun landen aanvaardbaar vinden. Het ziet ernaar uit dat deze aanpassing snel verloopt, zij het in elk land op een andere wijze, en dat de beloning ervan niet lang zal uitblijven.. Allende De speciale aanklager voor Water gate, Leon Jaworski, wil dat rechter John Sirica nagaat hoe het met de gezondheid van Richard Nixon is gesteld. Jaworski heeft Nixon laten dagvaarden voor het Watergate- proces als getuige. Hij wil nu weten of Nixon in staat zal zijn te ver schijnen. Eventueel moet de rechtbank enkele deskundigen op dragen de oud-president te onder zoeken. zo stelde Jaworski gisteren voor. Het proces tegen zes vroegere medewerkers van Nixon moet 1 ok tober beginnen. Weer uitwisseling van gevangenen op Cyprus NICOSIA (UPI) President Glal- kos Klerides van Cyprus en de lei der van de Turkse gemeenschap op Cyprus, Rauf Denktash, hebben vrijdag weer in Nicosia van ge dachten gewisseld over humanitaire kwesties. Na afloop yan het overleg maakten zij bekend dat vandaag voor de tweede keer gevangenen zullen worden uitgewisseld. Hoeveel is nog niet bekend. Maandag wis selden de Griekse en Turkse Cypri oten 245 zieke en gewonde gevan genen uit.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1974 | | pagina 9