'Ramadan7
in ere bij
Islamieten
dichtbij
immentaar Begin van vastenmaand
mk (i)
)pel en ei
Veel ijsbergen
Man verongelukt
weerrapporten
Z0NM,°
fluitconcert voor gorilla's
circuskoe
onveilig
hUW/KWARTET DINSDAG 17 SEPTEMBER 1974
BINNENLAND/COMMENTAAR
T5/K7
r\ ieraal Alexander Haig, chef-staf
A het Witte Huis en tot voor kort
y van de trouwste medewerkers van
-president Nixon, zal straks opper-
ithebber worden van de NAVO-
dkrachten in Europa. Iedereen, die
v\ geroepen voelt om het Atlantisch
jili dgenootschap te verdedigen tegen
vele militante critici kan daar
logelijk gelukkig mee zijn.
t de bekwaamheden van generaal
ig ook mogen zijn, met zijn naam
je onmogelijk reclame maken
7rFn$r de NAVO. Daarvoor is hij te
y/ betrokken geweest bij de verde
eld i ing van president Nixon in de
n dt jergate-zaak. Strikt formeel redene-
to a, j zjt jjet wej g0ecj met generaal
jjg y g. Hij heeft zich niet schuldig
ken' aakt aan de illegale pogingen om
i gem Watergate-affaire te verdoezelen.
D hij het Witte Huis betrad was de
;rd" c a' aan bet r°hen- De verant-
d is irdelijken waren net de laan uitge-
an m ud; op één na. Die ene was de
ident zelf. Deze heeft nog onge-
men'. anderhalf jaar zijn zetel in het
le Huis weten te behouden met
ïigenl verdedigingstaktiek, die alleen
reet™ b'j iemand> die wat te verbergen
[f. "ft t Stelselmatig heeft hij de justitie
:en gi iet Congres dwars gezeten bij hun
r ngen om de waarheid achter Wa-
e^ika ate aan het ,icht te hrengen. Alle
elijkheden, die de wetten Nixon
n te bieden, buitte hij uit. Met een
iep op zijn bijzondere bevoegdhe-
hield hij het belangrijkste bewijs-
eriaal achter. Met allerlei procedu
re kwesties probeerde de president
ja belagers van zich af te schudden,
belangrijkste raadgevers waren
lij bekwame advocaten als Buz-
en St. Clair, zijn belangrijkste
:rder de loyale chef-staf Alexan-
Haig. Deze heeft het door Nixon
ippelde beleid altijd stipt uitge-
naar buiten toe zonder
verdedigd. In verscheidene
ieke verklaringen heeft hij voor-
i, dat Nixons onschuld uiteindelijk
worden bewezen. In een interview
het dagblad The Christian Science
ïitor liet hij dit voorjaar weten,
>6N?
hij moedig het moment afwachtte
rop de 'nauwkeurige waarheid'
worden getoetst aan de 'geruch-
roddels, verdachtmakingen en on-
!e informatie.' Wel, dat moment is
iddels gepasseerd en de president
!t de toetsing niet kunnen door-
i. Nixon is gevallen en kwijnt nu
in zijn buiten in Californië. Zijn
ïdiging, die geheel gericht was op
Iverborgen houden van de waar-
C4 heeft gefaald. Het is moeilijk in
en, waarom nu juist generaal
die zich zo vereenzelvigd heeft
die verdediging van Nixon, de
st geschikte man is voor de post
opperbevelhebber van de NAVO.
hebben zij bij de NAVO een
vame dienstklopper nodig, die al
maar trouwhartig uitvoert wat
superieuren hem opdragen? Dan
t Haig zijn geschiktheid met zijn
ling in de Watergate-zaak ruim-
loli bewezen.
aig (2)
er en
erfcol
inisal
reg<
ldoi
Volg
ior
anzlf'
reld
tig
ge!
men aan deze ernstige bedenkin-
niet zo zwaar wil tillen en de
ste NAVO-partners schijnen die
ing te hebben blijft er toch
wel een bezwaar kleven aan de
Deming van Haig tot opperbevel-
ber. Bij de benoeming van de
te NAVO-opperbevelhebber
ïeraal Eisenhower is gezegd
deze post was voorbehouden aan
Amerikaanse generaal, die uitblonk
strateeg en militair tacticus. Het is
tilijk vol te houden, dat Haig aan
hoge eisen voldoen. Toch merk-
rdig, dat de leden van de NAVO
aelijk genoegen nemen met een
der bekwaam militair op deze ho-
post.
kritieke economische situatie in de
en tuinbouw heeft enige tijd
den tot nogal forse en daar-
ir wat vervelende acties geleid,
end moet worden dat zoiets (he
in een welvaartsstaat af en toe
;baar nodig is om voldoende aan-
ht op zich te vestigen,
acties, die boeren en tuinders
eren hebben gevoerd, hadden een
ander karakter. Zij waren speel-
vr.p opzet, minder agressief. Het
meestal wat meer moeite dergelij-
acties te bedenken, maar als een
gelijk idee goed wordt uitgevoerd
ben zij waarschijnlijk een hoger
iement.
elk geval hebben de boeren en
iders naar het lijkt gisteren meer
bèpathie gewekt dan een paar weken
!d«.n. Het is nu maar te hopen dat
ministers in Brussel deze actie
weten te waarderen, maar voor-
>k zullen onderkennen wat er aan
hand is en in belangrijke mate
J TOoet zullen komen 'aan wat de
ren verlangen.
1' ministers in Brussel, want door het
'stfmationalc karakter van deze actie
duidelijk geworden dat de land-
iroblemen Westeuropese proble-
zijn, waarover op Westeuropees
Eau moet worden beslist. Niet de
Eringcn in de afzonderlijke landen,
&r de. Brusselse beleidsvoering
het ontbreken daarvan heeft
boeren en tuinders gebracht waar
nu staan.
door Leo Kleyn
Wie, al dan niet geïnspireerd door ideële reclame, vriendelijk wil
zijn voor een buitenlander, doet er verstandig aan zichzelf de ko
mende weken enige beperking op te leggen als die buitenlander
de islamitische godsdienst aanhangt. Voor de moslims be
gint vandaag (voor de Turken onder hen morgen) de jaarlijkse
vastenmaand Ramadan. Tot half oktober zullen zij het op prijs
stellen geen sigaret of drankje aangeboden te krijgen.
De Ramadan-vasten is de enige die
in de koran, zij het met weinig
woorden, is voorgeschreven. De
vasten vormt een van de vijf zoge
heten zuilen van de islam, die ver
der wordt geschraagd door onder
meer vijfmaal daags uit te spreken
gebeden en een eenmaal in het le
ven te ondernemen bedevaart.
Verreweg de meeste moslims
houden de vasten in ere, hoe
wel de daaraan verbonden ver
plichtingen niet gering zijn. Aan de
toch even belangrijke rituele gebe
den, de salats (waarover de koran
ook veel uitvoeriger is), wordt min
der de hand gehouden. Overigens
dankt juist aan de 'verwaarlozing'
van de salats (bezwaarlijk voor
veel, met name in het arbeidspro
ces opgenomen, moslims) de vasten
mede haar populairlteit Ramadan
biedt de mogelijkheid het kwade
geweten te sussen.
Gedurende de vastenmaand mag
van zonsopgang tot zonsondergang
niet gegeten, gedronken of gerookt
worden, terwijl ook sexuele activi
teiten taboe zijn. De mohamme
daanse vasten is strenger dan de
christelijke vasten ooit geweest is.
Sommige moslims slikken zelfs
hun speeksel niet in, of weigeren,
als ze ziek zijn, injecties. Het
schijnt dat soms ook moslims zich
in het ziekenhuis gedurende de
vastenmaand niet door een ver
pleegster willen laten wassen, wat
waarschijnlijk gezien moet worden
als een wel zeer rigoureuze inter
pretatie van de verplichting tot
seksuele onthouding.
Anderzijds nemen veel moslims het
met de voorschriften niet al te
nauw, soms uit gebrek aan geloofs
ijver, maar vermoedelijk vaker omdat
de opgave te zwaar is. Ze willen er
dan overigens niet voor uitkomen
dat ze de hand lichten met het
ritueel; als ze het doen, gebeurt het
in het verborgene. In een land als
Marokko, waar de islam staatsgods
dienst is, loop je trouwens het risi
co door een politie-agent te worden
aangesproken als je bijvoorbeeld
overdag op straat een sigaret op
steekt.
Oorsprong
Over de oorsprong van de door
Mohammed ingestelde Ramadan-
vasten bestaan verschillende theo
rieën. Vast staat dat Mohammed
zich heeft laten leiden door vasten-
gebruiken bij joden en christenen;
daarnaast hebben ook andere gods
diensten en de gebruiken van de
voor-islamitische Arabieren hun
sporen nagelaten.
Hoewel van Mohammed bekend is
dat hij zich in zijn jeugd Jaarlijks
een maand lang terugtrok om zich
aan meditatie over te geven, kende
de Islam aanvankelijk een vasten
periode van 24 uur, zoals nu nog de
joden op Jom Kippoer 24 uur vas
ten. Al spoedig wijzigde Mohammed
dit door hem van de joden overge
nomen gebruik; de vastendag werd
vervangen door een vastenmaand.
Bij de christenen was toen al een
langdurige vastenperiode, de qua-
dragesima (de veertigdaagse vasten,
voorafgaande aan pasen), in ge
bruik.
De Ramadan-vasten ontleent haar
betekenis aan de 'neerzending'
(wat in het Arabisch dezelfde bete
kenis heeft als 'openbaring') van
de koran in de negende maand van
het mohammedaanse jaar. Rama
dan. Met de instelling van de vas
ten in de maand waarin Allah zich
aan Mohammed geopenbaard zou
hebben, verbrak de stichter van de
islam een band die tot dusver nog
met het jodendom had bestaan.
Uitputtend
Doordat de moslims er geen zonne
jaren, maar slechts 354 dagen tel
lende maanjaren op nahouden, du
ren de maanden korter: 29 of 30
dagen. Ook de maand Ramadan
begint daardoor Jaarlijks eerder. In
1975 valt het begin van Ramadan
op 6 september, en pas over 33 jaar
zal 17 september weer de eerste dag
van de vastenmaand zijn.
Als gevolg van deze afwijkende
tijdrekening wordt nu eens in de
herfst gevast, dan weer in de zomer
lente of winter. Afhankelijk van
het jaargetijde stelt de Ramadan-
vasten de ene keer hogere eisen
aan de moslim dan de andere keer.
In het algemeen mag het ritueel als
vrij uitputtend worden beschouwd.
De uitputting wordt niet alleen
veroorzaakt door het vasten, maar
ook door de festiviteiten die na
zonsondergang beginnen en tot
diep in de nacht kunnen duren, 's A-
vonds mag de overdag geleden
'schade' worden ingehaald en kan
er naar hartelust worden gegeten
en gedronken. Daarbij wordt een
voorkeur voor allerlei zoetigheid aan
de dag gelegd. De banketbakkers
doen, hoe vreemd dat ook mag klin
ken, tijdens de Ramadan-vasten be
tere zaken dan gedurende de rest
van het Jaar.
Marokkanen en Tunesiërs nuttigen
bijvoorbeeld speciaal Ramadan-ge-
bak.
Enerzijds een maand van beproe
ving (die kan leiden tot geïrri
teerdheid, het zogenaamde Rama-
dan-humeur), heeft de mohamme
daanse vasten anderzijds ook een
onmiskenbaar feestelijk karakter.
De moskeeën, waar 's avonds sa
menkomsten worden gehouden, zijn
verlicht; nog niet zo lang geleden
werd 's avonds ook een poppenspel,
een soort volkstoneel, opgevoerd.
De sfeer valt te vergelijken met die
van de decembermaand in het wes
ten. Ramadan heeft een beetje een
adventskarakter, waarbij de 'neer-
zending' van de koran de plaats
inneemt van de geboorte van
Christus.
Voornemens
Zoals in het westen december, zo is
in de mohammedaanse wereld Ra
madan de maand van de goede
voornemens. De islamitische vasten
is ook niet, zoals in de christelijke
Deze foto werd enige jaren geleden genomen tijdens een gods
dienstoefening in het kader van de Mohammedaanse vasten op
het terrein van de Indonesische ambassade in Wassenaar. De mo
hammedaanse vrouwen zjjn gekleed in de 'roekoeh', de traditio
nele kleding tijdens deze plechtigheden.
godsdienst, bedoeld als boetedoe
ning. In de koran wordt met be
trekking tot de Ramadan-vasten
met geen woord over boete gespro
ken. De vasten moet worden opge
vat als een mogelijkheid tot uiting
van dankbaarheid. 'Wellicht zult ge
dankbaar worden', heet het in de
koran.
Overigens is dat element van boe
tedoening wel in de vasten ingeslo
pen, en wel in die zin dat de
moslim zich vooral bezighoudt met
zelfonderzoek, waaruit dan de goe
de voornemens voortvloeien. Dat
zelfonderzoek wordt geleid door be
spiegelingen over de betekenis van
Ramadan, die dagelijks in de kran
ten verschijnen, en waarin bijvoor
beeld wordt gesteld dat de vasten
het onderscheid tussen rijk en arm
wegneemt.
Zoiets is dan maar tot op betrekke
lijke hoogte waar, want de arme
moet nog maar afwachten of hij
's avonds wat te eten krijgt, ook al
zetten sommige rijken dan een
voor ieder toegankelijke tafel met
spijs en drank in hun tuin neer.
De Ramadan-vasten (waarvan on
der andere zwangere vrouwen,
oorlogvoerende soldaten en reizi
gers zijn vrijgesteld) wordt beslo
ten met het Kleine feest, zo ge
noemd ter onderscheiding van het
Grote feest, dat in de twaalfde
maand wordt gevierd en waarbij
een schaap wordt geslacht ter her
denking van het door Abraham ge
brachte offer. Op dat een dag du
rende Kleine feest (led al-fitr,
feest van de verbreking) trekken
de moslims nieuwe kleren aan en
gaan zij bij elkaar op bezoek om
'gelukkig nieuwjaar' te wensen. Zij
stellen het erg op prijs op die dag
ook van niet-islamieten een hand
te krijgen.
Moslims die in Nederland
werken, vinden het niet minder
prettig dat er enigszins rekening
mee wordt gehouden dat voor hen
Ramadan begint. Het ANP meldde
onlangs dat de werkgevers in Gel
derland een voorlichtingsbrief heb
ben ontvangen van de Stichting
bijstand buitenlandse werknemers.
Daarin wordt onder meer begrip
gevraagd voor de misschien gerin
gere arbeidsprestatie van islamiti
sche werknemers in de vasten
maand.
Daarbij mag bedacht worden dat de
moslims in den vreemde wel vasten,
maar niet ten volle delen in het
aan Ramadan verbonden feest, om
dat de vreugde wordt getemperd
door gedachten die sterker dan an
ders op thuis zijn gericht.
Dit artikel kwam tot stand na een
gesprek met dr. K. Wagtendonk,
wetenschappelijk medewerker aan
de theologische faculteit van de
Universiteit van Amsterdam, en be
studering van diens proefschrift
'Fasting in the Koran' (Leiden,
1968).
'Het Westeüderveld'
Nu de zon er deze week periodiek
aan te pas blijft komen en het
weer door recordjagers 'saai' ge-
noemdt wordt, maar door de door
snee Nederlander in grote dank
wordt aanvaard, voor de afwisseling
eens een oversteek naar het koude
New Foundland. Medewerker Klaas
Bijker te Amersfoort stuurde mij
enkele interessante gegevens die
hij overnam uit 'Wetterlotse', jaar
gang 26. Het gemiddeld aantal ijs
bergen bij New Foundland (tien
jaargemiddelden) was van 1901 -
1910: 440; 1911 - 1920: 425, 1921 -
1930: 470, 1931 - 1940: 420, 1941 -
1950: 415, 1951 - 1960: 240, 1961 -
1970: 150.
Het gemiddelde is van 1961 tot '70
sterk omlaag gegaan als gevolg van
een zwakke ontwikkeling van de
westelijke circulatie boven de oce
aan, met als gevolg veel minder
krachtige koude luchtstromingen
van de Noordpool daar. Het aanbal
dagen per jaar met westelijke cir
culaties over de Britse eilanden was
van 1950 tot '60: gemiddeld negen
tig tegenover van 1960 tot '70:
tachtig met in 1969 een dieptepunt
van zesenvijftig, gerekend vanaf
1860 en in 1923 een top van 129 da
gen.
Opmerkelijk is dat de trend van
een geringer aantal ijsbergen de
laatste jaren volkomen te niet is
gedaan. Vergelijk 1972: 1.587 ijsber
gen, dat is alleen in dat jaar al
meer dan in het gehele tijdvak van
1962 tot '71, en in 1973: 843. Ge
middeld over de periode 1946 tot
1970 is het aantal 213.
Volgens Finch zal in 1974 het re
cord van 1972 wellicht nog over
troffen worden. In een lange serie
(sedert 1541!) van de twintig jaar
gemiddelden van het aantal dagen
per jaar met poolijs aan de IJs
landse kust viel de top van 1781 tot
1800 met gemiddeld 183 dagen
AMSTERDAM De publikatie 'De
flora en fauna van het Westzijder-
veld', geschreven door René Heijnls
uit Koog aan de Zaan, is te verkrij
gen door overmaking van 9.75
plus drie gulden portokosten (sa
men dus 12.75) op gironummer
398920 ten name van R. Heijnis te
Koog aan de Zaan. Dit in aanvul
ling op het artikel dat wij zaterdag
over deze uitgave publiceerden.
BEVERWIJK De 20-jarige U. Ph.
Jost uit IJmuiden is gisteren op het
terrein van de Hoogovens veronge
lukt toen hij, door nog onbekende
oorzaak, op zijn bromfiets in botsing
kwam met een vrachtauto. Hij is in
het Roode Kruisziekenhuis in Bever
wijk aan zijn verwondingen overle
den.
■Oi-HMMMlv ,.A
jaarlijks en de laatste piek gemid
deld elf dagen per jaar van 1581 tot
1600.
Het verloop in de huidige eeuw:
1901 - 1920: 71 dagen per jaar
gemiddeld, 1920 - 1940: 16 dagen
per jaar gemiddeld, 1941 - 1960: 22
dagen per jaar gemiddeld.
De methode van de zomer kwalifice
ring op grond van de gemiddelde
maximum-temperaturen, toege
past door medewerker Lakerveld te
Amsterdam en beschreven in de
rubriek van zaterdag jongstleden, is
volgens dr. M. A. J. Visser te Breda,
vroeger werkzaam bij het L.E.I., een
goede en ociaal-psychologisch zeer
aan te bevelen methode. In 1939
gebruikte hij de methode al met
belangstellende leerlingen van de
vijfde klas HBS in Hnogeveen ter
markering van de aaneengesloten
rij van mooie zomers in de jaren
'30.
Enkele saillante punten van de
weerkaart van gisteravond 7 uur:
Toulouse twaalf millimeter on
weersregen en een maximum-tem
peratuur van slechts zestien graden
Ceslsius tegenover Nice 26 graden.
Grenoble acht millimeter neerslag,
waaronder hagel en het weerschip I
ten noordwesten van Schotland:
west-zuidwester storm tien Bean-
fort, hagelbui ennegen meter
hoge golven.
weer
temp. slag
Amsterdam
mist
24
0
De Bilt
onbew.
24
0
Deelen
onbew.
22
0
Eelde
onbew.
22
0
Eindhoven
onbew.
23
0
Den Helder
mist
20
0
Luchth. Rtd.
mist
23
0
Twente
onbew.
21
0
Vlissingen
half bew
18
0
Zd.-Limburg
onbew.
19
0
Aberdeen
geheel bew.
15
0.1
Barcelona
licht bew.
25
0
Berlijn
onbew.
23
0
Bordeaux
zwaar bew.
17
1
Brussel
onbew.
19
0
Frankfort
licht bew.
26
0
Genève
licht bew.
24
0
Helsinki
half bew.
15
0
Innsbrück
licht bew.
28
0
Kopenhagen
half bew
18
0
Lissabon
onbew.
26
0
Locarno
licht bew.
25
0
Londen
licht bew.
21
0
Luxemburg
onbew.
24
0
Madrid
half bew.
29
0
Malaga
licht bew.
25
0
Mallorca
half bew.
29
0
München
onbew.
20
0
Nice
half bew.
26
0
Oslo
regen
16
1
Parijs
licht bew.
19
0
Rome
half bew.
29
0
Split
licht bew.
29
0
Stockholm
zwaar bew.
17
0
Wenen
onbew.
22
0
Zürich
licht bew.
23
0
Casablanca
zwaar bew.
24
0
sNecuv
OPKLARINGEN
ONWEER
ft HAGEL
BEWOLKING
«0 MAX.7EMR.
0 Mm. TE MA.
WINDRICHTING
HOOG WATER 18 sept. Vllaslngen
2.69-15.17. Harlngvlletslulzen 4.42-17.06.
Rotterdam 5.56-18.00. Schevenlngen 4.10-
16.35. IJmuiden 4.44-17.09. Den Helder
9.36-22.03. Harllngen 11.28Delfzijl
1.11-13.22.
onder redactie van loessmit
De gorilla's van het dierenpark
Wassenaar zijn heel wat gewend,
maar het wordt toch de eerste
keer dat ze naar een heus con
cert mogen. Of beter: het con
cert komt naar ze toe in de
gedaante van de Nederlandse
concertfluitiste Ellen Mac Gil-
lavry. Zij viert binnenkort haar
dertigjarig muziekjubileum en is
dol op dierentuinen. Die twee
feiten heeft ze gecombineerd:
'uit dankbaarheid voor het ple
zier dat ze al zolang van dieren
tuinen ondervindt' wil mevrouw
Mac Gülavry de dieren met haar
muziek plezieren.
En zo zal de fluitiste in de mid
dag van de dertigste september
eerst voor de zeshonderd tropi
sche vogels en vervolgens voor
de vijf leden (bijna zes zelfs,
want één vrouwtje is iti
verwachting) tellende gorillafa
milie van het Wassenaarse die
renpark spelen. Voor de vogels
brengt ze een aantal werken
voor fluit ten gehore zonder
orkestbegeleiding (maar men
hoopt mét begeleiding van de
vogels) in de tweehonderd meter
lange Louisehal. De vogels zullen
daar niet gek van opkijken. Een
enkele keer wordt er toch al
muziek gemaakt in het restau
rant dat aan de vogelhal grenst.
Hoe de grootste gorillafamilie
van Nederland op de muziek zal
reageren, is nog maar de vraag.
De familie huist sinds vorig jqar
in een eigen, splinternieuwe wo
ningmet een flink stuk tuin.
waar ze een privé-zwembad, een
druminstallatie, een zes meter
hoge boom en nog veel meer ter
beschikking hebben om mee te
spelen. Binnenshuis valt er min
der te doen dan buiten en
daarom hebben ze daar televisie
gekregen. 'Ze hebben twee toe
stellen, waarop ze altijd naar de
middagprogramma's kijken', zegt
directeur Louwman. 'Niet dat ze
een feuilleton helemaal echt
volgen natuurlijk, maar ze zien
er wel veel van. Pas nog was er
een kinderprogramma, waarin
iemand stond te fluiten. Een
van de gorilla's begon prompt
met z'n lippen de fluitbeweging
na te doen. Het is niet waar,
wat nogal eens beweerd wordt,
dat apen het liefst naar natuur
films kijken. Geluid en beweging
vinden ze leuk. Onze gorilla's
hebben bijvoorbeeld het grootste
plezier beleefd aan de film 'Fan
fare' met Hans Kaart en Albert
Mol. Ze zijn duidelijk geboeid
door al die geluiden. Ze kijken
naar de t.v. zoals een kind van
een jaar of twee doet. Af en toe
zitten ze er voor en dan lopen ze
weer een tijdje weg om verder
te spelen. Maar voor Fanfare
hadden ze veel langduriger aan
dacht. Ze zijn nu eenmaal erg
nieuwsgierig. En ze reageren er
ook op: ze 'zeggen' met klanken
en gebaren ongeveer dertig
'woorden' in hun eigen apetaal.
Of de gorilla's die dertigste sep
tember ook zo geboeid zullen
zijn door fluit en bespeelster,
moeten we afwachten. Iedereen
zal het zelf op de televisie kun
nen zien, want de NCRV woont
het hele concert bij en maakt er
opnamen van, die later in Ge
rard van den Berg's 'Muziek in
uw straatje' worden uitgezonden.
Wie krijgt straks de gedresseerde
circuskoe met de dansende kat
in huis? Dat kan er maar één
zijn, omdat van deze koe met
kat op de hele wereld maar één
exemplaar bestaat. Het is een
zogenaamd schilderij, dat Karei
Appel gemaakt heeft voor de
winnaar van het 'Blo-tex kleu-
renfestival', een winnaar die er
nog niet is, omdat de wedstrijd
gisteren pas van start gegaan is.
Die winnaar kan degene worden,
die het leukste, kleurigste circus
verplicht onderwerp op
papier zet (met welk materiaal
doet er niet toe). Uiterlijk op 9
november moet het werkstuk
opgestuurd zijn naar het al ge
noemde festival, postbus 8530 in
Amsterdam.
Nou is het nog helemaal niet
gezegd dat de Inzender van het
mooiste circus de Appel-koe
krijgt; zeker wel een van de
honderd steendrukken, ook van
Karei Appel, volgens de zeepfa
brikant per stuk zo'n duizend
gulden waard. Behalve die litho's
zijn er nog andere prijzen te
winnen, maar voor de winnaars
van de niet-kunstprijzen (en
voor de 'verliezers') is de wed
strijd dan wel afgelopen. De
honderd met een litho beloon
den mogen doorgaan in de twee
de ronde, waarvoor ze een vogel
moeten fabriceren. De beste vo
gel (welke dat is beslist de grote
schilder zelf) wint de 'gedres
seerde circuskoe met de dansen
de kat', een doek van ongeveer
1 50 bij 1.50 meter, dat al klaar
is en voor 75.000 verzekerd !s.
Het doek is van 28 september tot
1 november alvast te zien in het
Bonnefantenmuseum in Maas
tricht. waar tegelijk ook de uit
geloofde litho hangt, samen met
ie andere litho's die Karei Appel
de laatste twintig Jaar gemaakt
heeft
Wat er allemaal niet gebeuren
kan als een landbouwmachine
niet goed onderhouden of slecht
beveiligd is: je kunt er van af
vallen, spelende kinderen kunnen
in draaiende onderdelen vast
raken, je kleren kunnen in een
onbeschermde tussenas draaien
en ga zo maar door. Dit plaatje
hoort thuis in een vouwblad van
het ministerie van sociale zaken,
dat vol staat met tekeningetjes
van mogelijke ongelukken met
landbouwmachines. De folder is
uiteraard bedoeld voor mensen
die dagelijks met dat soort ma
chines omgaan. 'U kent uw vak.
Kent u ook de gevaren?' staat er
niet ten onrechte op de omslag,
want elk jaar gebeuren er tien
tallen ongelukken op landbouw
bedrijven. Er wordt veel over
gepraat wat daar tegen te doen
valt. Juist deze week wordt alle
EEG-landen, dus ook in ons
land, de Europese Landbouwvei-
ligheidsweck gehouden. Donder
dag kunnen alle Nederlandse ge
bruikers van landbouwmachines
zien hoe het allemaal moet om
zo veilig mogelijk te kunnen
werken; tijdens de conferentie
dag op de Flevohof geeft een
stuntman dan demonstraties
met een goed beveiligde land
bouwtrekker.
magicam
'De belangrijkste technische
sprong vooruit sinds de komst
van de sprekende film'. Zo beti
telt de filmmaatschappij Para
mount zijn nieuwe uitvinding
'Magicam', een systeem waarbij
filmmakers de meest geldver
slindende, verste en moeilijkste
lokaties voor hun opnamen kun
nen gebruiken zonder dat ze er
met man en muis naar toe hoe
ven. Dat spaart dus al een enor
me hoop geld uit. Er wordt ge
werkt met een soort mini-ma
quette die exact de gewenste
omgeving uitbeeldt en twee ca
mera's: de ene filmt de spelers
in aktle. de andere gelijktijdig
de maquette. Beide beelden wor
sen ogenblikkelijk gecombineerd
en de spelers staan dus meteen
op de vergrote miniatuurset. Re
gisseur. cineast en acteurs kun
nen bovendien direct het resul
taat zien. wat ook alweer kos
tenbesparend werkt.
Hoe Magicam precies in z'n
werk gaat blijft natuurlijk ge-
helm. Maar één ding is volgens
Paramount en het dagblad In
ternational Herald Tribune dat
het geheim publiek maakt, ze
ker: wat tot nog toe onbereik
baar was, wordt door dit systeem
mogelijk 'De me< st onbereikba
re gebieden, de meest fantasti
sche toestanden binnen en bul
ten de aarde zijn nu haalbaar
voor elke producer, ook zonder
dat hij meteen een paar miljoen
achter de hand heft'.
'Eigenlijk heb ik helemaal geen schoenen nodig. Ik vind het alleen
prettig om een man aan mijn voeten te hebben.'
