Veerman zou eindexamen
verder willen spreiden
1
Te duidelijk toneel in
Begeerte onder de olmen
Mercedes-Beni desier
"•"•MONTEUR
dc:t VERK0PE
13e LEIDAT0 Huishoudshow
Scapino parodieert
klassieke danskunst
Adverteren
Staatssecretaris: schoolonderzoek meer nadruk geven
'(Sliet alleen in tijd,'
ook naar niveau' 7^
it
ei
ai
Indrukwekkend stuk weinig ontroerend
Plezierig gniffelen om 'Halve Symphonie' Het onvervalste
f\ 1 1 Jordaancabaret
De springplank heropend
La ïm
NIEUWE AUTO HUREN
HET GEBEUREN VAN DE GEHELE RANDSTAD
DE GROOTSTE NAJAARSBEURS VAN NEDERLAND
van 6 tot 15 september GROENOORDHALLEN - LEIDEN
Ko
TROUW/KWARTET MAANDAG 9 SEPTEMBER 1974
BINNENLAND
DEN HAAG Er is de laatste jaren nogal wat veranderd rond
de eindexamens van de middelbare school. De gecommitteerden
verdwenen en schoolonderzoeken, verspreid over het hele laatste
schooljaar, namen de plaats in van het vroegere mondelinge eind
examen.
door Aukje Holtrop
Een eindexamen bestaat nu uit
drie schoolonderzoeken, waarbij de
leerling in een voor hem bekende
omgeving met zijn eigen leraar
kleine stukjes eindexamen doet. en
het centraal schriftelijk eindexa
men als afsluiting, met opgaven die
voor het hele land dezelfde zijn.
Het gemiddelde van de cijfers voor
het mondeling (de schoolonderzoe
ken) en het schriftelijk bepaalt dan
of een leerling wel of niet geslaagd
is. of dat hij recht heeft op herexa
mens.
Maar ook deze nieuwe eindexamen-
vorm is geen eindpunt. Staatssecre
taris Veerman van onderwijs zal
het volgend voorjaar een nota over
de eindexamens publiceren met
voorstellen om wijzigingen aan te
brengen. De nota verkeert nog in
een pril stadium en zal in nauw
overleg met het 'onderwijsveld'
klaargemaakt worden. Maar er is al
wel iets te zeggen over de richting
waarin de staatssecretaris denkt als
hij de eindexamens wil bijstellen.
Het belangrijkste bezwaar van dr.
Veerman, die zelf als leraar en
rector van een scholengemeenschap
Jarenlang werkzaam is geweest in
het onderwijs, tegen de huidige
gang van zaken is dat de rol van
de school zo ingekrompen is. Dat
blijkt vooral bij het centraal schrif
telijk werk. Het eindexamen is een
kwestie van uitrekenen geworden,
het eindoordeel over een leerling
wordt mathematisch bepaald.
'In de wet staat dat de school de
examens afneemt. Maar in feite is
het zo dat de school alleen maar
uitvoerder van een regeling is. Het
examen en de herexamens zijn aan
strikte eisen gebonden. Ik vind dat
jammer. Vroeger had de school bij
het bepalen van de examenuitslag
van een kandidaat die niet duide
lijk geslaagd of gezakt was zelf
altijd nog een marge. Dat kan nu
niet meer: in de laatste fase zou bij
wijze van spreken de concierge de
uitslagen kunnen uitreiken, zo
precies is alles vastgelegd.'
De sfeer
De staatssecretaris van onderwijs
vindt het van belang dat ook in de
examens de sfeer, de geest van de
school tot uitdrukking kan komen.
Het schoolonderzoek biedt daar ge
legenheid toe. reden waarom dr.
Veerman dit examenonderdeel
meer nadruk zou willen geven dan
het centrale schriftelijk. 'De exa
menregeling bevat twee verschil
lende elementen die niet op één
lijn staan, die wezenlijk van elkaar
verschillen en die dan ook niet op
eenzelfde manier beoordeeld kun
nen worden. Daarom moet de on-,
derlinge verhouding van die twee
in studie komen.'
Het schoolonderzoek is een toets
zoals er in de loop van de jaren in
de vorm van proefwerken meer
worden afgenomen. Het centraal
schriftelijk is een soort keurmerk
van de overheid. 'Ik begrijp dat de
maatschappij en het vervolgonder
wijs prijs stellen op een objectief
oordeel of de vereiste kennis be
reikt is. Maar die objectieve toet
sing kan beperkt blijven bijvoor
beeld tot een paar vakken die voor
een vervolgstudie nodig zijn. De
nadruk bij het eindexamen moet
volgens mij op het schoolonderzoek
komen te liggen.'
Goede trouw
Er worden vaak bedenkingen geuit
tegen het afzwakken van de lande
lijke examens. Het niveau van het
onderwijs zou dalen omdat controle
van buitenaf ontbreekt. En de leer
lingen zouden er met de pet naar
gaan gooien als steeds minder vak
ken op het schriftelijk examen ge
toetst zouden worden. 'Wat dat ni
veau betreft: ik geloof in de kwali
teit en de goede trouw van de
Nederlandse leraar. Het kan best
voorkomen dat er uitglijders zijn.
maar die worden wel rechtgetrok
ken door andere leraren. Trouwens,
vroeger toen de leraren in de klas
sieke talen op de gymnasia zélf hun
examenstukjes uitzochten en die
ter goedkeuring aan het ministerie
voorlegden, werd er ook niet over
niveau en externe controle gepraat.
Terwijl die situatie toch ook sub
jectief was.'
Controle
Enige controle van buitenaf is wel
nodig, vindt dr. Veerman, en bo
vendien moet je een leraar de kans
geven om te laten zien hoe hij het
gedaan heeft. Maar het is niet waar
dat de kwaliteit van de school al
leen uit de examens blijkt. 'De
garantie van goed onderwijs moet
in de jaren opgebouwd worden.'
Volgens de wet is de inspectie er
voor om de deugdelijkheid van het
onderwijs te garanderen. 'Dat is zo.
maar je zou het inspectie-apparaat
dan wel sterk moeten uitbreiden.
Ze hebben de laatste jaren toch al
zo'n veel zwaardere taak gekregen.
Ze zouden veel meer tijd moeten
hebben om de scholen te advise
ren.'
De niveau- en kwaliteltsbewakings-
rol die de examens is toegedacht,
gaat dus niet helemaal op. En hoe
zit het met de aandacht van leer
lingen voor vakken die niet lande
lijk geëxamineerd worden? 'Dat ligt
er helemaal aan welke waarde Je
het schoolonderzoek wilt geven. Als
dat serieus genomen wordt hoeft
niemand er bang voor te zijn dat
de leerlingen h n best niet doen.
En dat het serieus genomen wordt
geloof ik wel. te serieus zelfs mis
schien. gezien de vele leerlingenac
ties die dit jaar gevoerd zijn tégen
de zwaarte van sommige schoolon
derzoeken.'
Ideaal
Het ideale eindexamen volgens
staatssecretaris Veerman: 'In de
loop van het laatste, misschien ook
het voorlaatste schooljaar zouden
er van tijd tot tijd toetsen afgeno
men moeten worden. Aan het eind
van het laatste jaar wordt daar dan
het centraal schriftelijk in inge
past. Dat schriftelijk examen zou ik
./illen spreiden over de maanden
.naart. mei en augustus. De leerling
zou dan in overleg met zijn leraar
bijvoorbeeld in maart alvast de
vakken kunnen doen waarmee hij
klaar is, met de mogelijkheid ze
eventueel in mei of augustus over
te doen.
Die schriftelijke examenonderdelen
zou de leerling zelf in zijn werk
schema moeten kunnen inpassen.
Dat mag tenslotte bij het weten
schappelijk onderwijs ook, dus
waarom zou je dat ook niet bij het
voortgezet onderwijs invoeren?
ontkend en ook niet afgezwakt]
wordt het centraal schriftelijk c
men in Veermans gedachteni
beperkt tot maar een paar val
die vakken worden wél mee vai
steld door het vervolgonderwijs.!
dat kan tot gevolg hebben dat f
leerling al in een vroeg stad!
over zijn latere beroepskeuze n
beslissen, met alle risoco's van
in deze tijd van beperkte toela
en inschrijvingsmogelijkheden ï^btEI
studenten. Overigens vindt
staatssecretaris, dat het exaifcduv
niet verlegd mag worden naar
vervolgonderwijs. dus omg elft
wordt in een toelatingsexamen 1
het HBO of het wetenschappd^
onderwijs. 'Het eindexamen is
afsluiting en dat moet zo blijvei "tie.
Vorming
gis
Ame
ïpioe
acht
sspe'
mom
Staatssecretaris Veerman werd in het afgelopen jaar een paar
maal geconfronteerd met eindexamen-problemen. Zoals in maart,
toen atheneum-leerlingen protesteerden tegen de zware eisen die
aan hun wiskunde-kennis gesteld werden.
Naast die spreiding in de tijd zou
ik graag eens experimenteren met
spreiding naar niveau. In het lager
beroepsonderwijs (en straks ver
moedelijk bij het MAVO) is sprake
van examens op verschillende ni
veaus. Ik zou me kunnen voorstel
len dat het vervolgonderwijs, het
hoger beroeps en het wetenschap
pelijk onderwijs bepaalde vakken
op vwo-niveau wil hebben, anders
bijvoorbeeld op HAVO-niveau. af
hankelijk van de studierichting Bij
die eisen zou een leerling zijn exa
men kunnen aanpassen.'
Vervolgonderwijs
De wensen
wijs spelen
eindexamens,
de eisen die
siteit stellen,
bare school,
dr. Veerman
rol van het
van het vervolgonder-
een grote rol bij de
Uiteindelijk grijpen
het HBO en de univer-
diep in in de middel-
In de voorstellen van
wordt die ingrijpende
vervolgonderwijs niet
En hij vindt ook. dat het bij
examen om meer dan alleen bÈw
toetsing van kennis gaat. 'Mjeen
inziens is de centrale doelstel
van het onderwijs niet het oplel ifsc
voor het een of andere vak. n*t E
het bijbrengen van vorming. \g -
derwijs is geen cultuuroverdra rad;
maar mensvorming. Het is nu het
maal maatschappelijk onverml
lijk dat bepaalde kennis en
ling getoetst worden (en dat s
niet in tegenstelling tot vormi
maar ik vind het wel een ve
ming van het onderwijs, als al
de kennis getoetst zou worden,
is wel de makkelijkste oplosi.
via een centraal schriftelijk
men de aanwezige kennis te
sen. Maar veel belangrijker is
meten van die andere vaardij
den. de mensvorming enz. Vani
dat ik het schoolonderzoek zo'n
wicht wil geven. Want die an jkr
dingen zoals vorming komen ia j<
alle kieren van het schoolonder |jenc
heenkijken en daar hebben
meeste leraren ook een open
voor. En mijn nadruk op
schoolonderzoek is ook daarom
•■echt. omdat daarin de school
uitstek zelf het examen kan ma
palen. En daar heeft ze volgen; t te
wet recht op.
Een vorig artikel over de e:
examens stond in de krant
zaterdag jl, 7 september.
lse
klust
en l
de r
delli
offe
kwaï
sale
uits
ininf
mat
'eld.
door Ber Huising
De Haagse Comedie is zaterdagavond in de Koninklijke Schouwburg het seizoen begonnen met
O'Neills Begeerte onder de Olmen, een zwaar gespannen tragedie van boerehardheid, hebzucht,
haat, eenzaamheid en behalve begeerte nog wat fatale liefde ook. die tot misdaad leidt
door Hans W. Ledeboer
AMSTERDAM Voor heel wat danskunstenaars en danskunst
liefhebbers is het klassiek-academische ballet uit de tijd, afge
schreven, zo dood als een pier. Om de jeugd tot de danskunst in
te leiden is het moeilijk te missen. Met alle bijbehorende dansvir-
tuositeit en theaterschittering biedt het een weinig gecompliceerd
en adembenemend schouwspel en dat is voor een kind dat voor
de eerste maal een dansensemble ziet optreden, natuurlijk prach
tig.
Een Indrukwekkend stuk dat het
kan aan mij liggen in deze op
voering geen diepe indruk maakte
en niet echt ontroerde.
Een oude boer kan zijn bezit niet
loslaten. Als hij nog weer trouwt
met een jonge vrouw, begrijpen de
twee oudste zoons, die zijn knech
ten maar waren, dat hun kans op
de boerderij verkeken is. Zij lopen
weg. naar Californië. De jongste
zoon blijft vechten om zijn erfenis.
Maar de vrouw palmt hem in. Zij
krijgt een zoontje. De oude denkt
dat hij de vader is van een nieuwe
erfgenaam.
De zoon verwijt de vrouw dat zij
hem. en zijn kind. gebruikt om de
boerderij te bemachtigen Om te
bewijzen dat zij uit liefde handelde
doodt zij het kind. Als de sheriff
die twee komt halen blijft de oude
eenzaam achter, hard en alleen als
zijn God. zoals hij zegt.
Zo verteld lijkt het een boere-me-
lodrama en zo werd het door de
Haagse Comedie ook gespeeld. Bij
O'Neill zit er meer achter: het bij
na antieke tragische lot van te
grote hartstochten die onafwend
baar tot de ondergang moeten drij
ven. en voortdurend aanwezig zijn
in een beklemmende, broeierige at
mosfeer. Niet alleen in de dramati
sche uitschieters, ook in de stiltes.
En die spanningen, bijna boven
menselijk. alsof ze dreigend in de
lucht hangen, heb ik gemist.
Nu had Gorki's Kleine Luiden de
eerste première van de Haagse Co
medie moeten zijn. maar regisseur
Towstonogow. uit Leningrad, kwam
niet opdagen, zodat Begeerte onder
de Olmen gehaast en met veel
moeite moest worden voorbereid.
Misschien is regisseur Wim van
Rooij daardoor niet toegekomen
aan een volledig ingespeeld, gevoe
lig samenhangend, geheel, dat echt
lijkt en meesleept.
Er werd te duidelijk en te persoon
lijk toneelgespeeld. Ko van Dijk
doet die stugge, onvermurwbare ou
de boer geweldig en wel beheerst
ook. maar dan toch zo dat Je het
Ko van Dijk ziet doen. met al zijn
ervaren en bekende trekjes. Anne-
Wll Blankers is de vrouw, koel be
rekenend en hebzuchtig als de rest.
maar begeerlijk ook. en tenslotte
willoos slachtoffer van haar hart
stochtelijke liefde, een vrouw van
uitersten dus. waarvan de zelfverze
kerde eigenschappen Anne-Wil
Blankers beter lagen dan de wan
hopige hartstochtelijke uitbarstin
gen.
Eddy Brugman, als de jongste zoon
zette zijn rol aan met emotionele
hevigheden die niet meer pasten
bij een stugge boerezoon, die zo
hard als zijn vader wil zijn. Bas ten
Batenburg, als de oudste zoon. had
dat stille, trage, met de gevoelens
diep onder de oppervlakte, wel. En
Wim van Rooij. als de derde zoon.
bleef daar niet ver van af.
Het feestje op de deel. met de
square-dansjes, werd een slordig
opgewonden gedoe. Harry Wich
ontwierp een open dekor, met de
kamers op een stelling van buizen,
en een doorkijk op de gefotogra
feerde olmen, waarin de dagen zo
mers en de nachten zwoel konden
KATWIJK Clubhuis De Spring
plank ison der grote belangstelling
heropend. Dat gebeurde door bur
gemeester A. G. Vermeulen, die
door een papieren wand heenstap
te. 'Wat hier gebeurd is. is mieters',
merkte de burgemeester in zijn
speech op. Het gebouw is in 21
dagen door een aantal vrijwilligers
opnieuw gesctilderd en opgeknapt.
Niet minder dan 150 kilo muurverf
en 50 kilo lakverf zijn voor het
opknappen van De Springplank ge
bruikt. Burgemeester Vermeulen
herinnerde zich hoe in 1968 de
eerste besprekingen zijn begonnen
'en daarna is het een tijd van
vallen en opstaan geweest. Het is
in deze gecompliceerde maatschap
pij moeilijk een juiste aanpak van
het jeugdwerk te vinden. We mer
ken nu dat het gebouw een funktie
heeft en er is voor de hele gemeen
schap'.
Zowel burgemeester Vermeulen als
Springplank-leider Van Duijn ston
den stil bij de vernielingen en het
vandalisme waarvan De Spring
plank vaak het doelwit is. Beiden
riepen ouders op hun kinderen
daartegen te waarschuwen. Van De
Springplank gaan ook de bejaarden
gebruikmaken. Daarom werd aan
mevrouw Sugmans symbolisch een
Daarom moet Scapino academische
balletwerken op het repertoire hou
den, maar men kan zich voorstellen
dat een Choreograaf wel eens de
kriebels krijgt, als hij wat erg veel
met al die academische passen en
houdingen moet werken. Van die
kriebels geeft Armando Navarro,
artistiek leider van Scapino op een
heel aantrekkelijke manier blijk
met zijn 'Halve symfonie', waarmee
dit ensemble zondagmiddag in de
Stadsschouwburg het winterseizoen
opende.
De naam van dit werk slaat niet in
de eerste plaats op de muziek van
Tsjaikowsky, die Navarro als bege
leiding gebruikte. Vooral heeft die
naam te maken met de speelse
manier, waarop Navarro dat klas-
sieke-academische symfonische bal
let op de hak nam Stukken uit
'Het Zwanenmeer' en choreografi
sche elementen van Van Manen,
Carnay Hampton en Nemecek
bracht hij bijeen in een wonderlijk
mengelmoes, dat begon als een ro
mantisch 'Ballet Blanc'. en dat
overliep in een circusachtige mallo
tigheid waarin alle klassieke
passen en houdingen strak bleven
volgehouden met autopeds en
een wollen gekroonde zwaan, die
het toneel wordt opgereden en op
het kritieke ogenblik ineen zijgt.
Dan weer een ballet blanc als een
sprookje, dat uitloopt op een uiter
mate romantisch duet, tot de to
neelknechts er schoon genoeg van
schijnen te krijgen en onder de
voeten van het in hun romantiek
wegdromende danspaar het podium
maar gaan afbreken
Voor Jeugdige kijkers allemaal erg
leuk en gezellig, en ook boeiend om
de hoge mate van artistieke en
danstechnische virtuositeit. Voor
degenen die eerder passages uit de
grote Tsjaikowsky-balletten en uit
ander dans-oevre hebben gezien
iets om bovendien nog genoeglijk
over te gniffelen en zich te realise
ren dat ook de wezenlijke ballet
kunst geen bloedserieuze zaak be
hoeft te zijn, dat je gerust met
plezier er om kunt lachen. Dansple
zier is er aan de 'Halve Symfonie'
genoeg te beleven.
Op het Amsterdamse Jordaanfesti-
val is in De Palm, elke avond
tweemaal, het Jordaan Cabaret te
genieten. Het noemt zich het 'enige
onvervalste' en dat houdt in dat
het ook het onveranderde is.
Tante Alie (van Haefteg),
Mooie Jans (Failé). tante Marie
(Glasius) die dertien kinderen
heeft. Mien (Froger) met de grote
boezem. Paula (Hofman), tante
Dien (Wouterse), flinke vrouwen
(pronte wijven om Jan Mens te
citeren), die lekker zingen en er lol
in hebben, dragen het witte jak
met de boezelaar weer. en de
bloedkoralen. En Ome Joop (de
Mulder), ome Ko (van Haeflen)
de vrouwen jager. Jan (Kelly) de
orgeldraaier. Henk (Kemp) de Dui-
venmelker en Ko Droppel (Failé)
kleinzoon van Na, ook met goede
stemmen, staan er met pet en rooie
das. Bolle Jan (Froger) en Chris de
Groot spelen smeuig accordeon.
Het toneel is een kroegje uit de
ope
buurt. Er wordt wat gedronken,
praat en geroddeld, in puur
daans uiteraard, en iedereen g
wel een nummertje weg. Een no
en onvervalst Jordaannumme jUUt
Van vroeger, toen de Jordaan 1
Jordaan nog was. Aan de voet
die Ouwe Wester is er natuu Ve'
weer ontroerend bij. en het
van de garnalenpelster, grote
nalen, Speenhofs Dorissle moei
nou herrie van komme, Boenet|
ne, boene, dat is m'n lot,
laaie, laaie, Hij sjouwde van
gie naar kroegie (met de StJ
kreet), Ik wil lekker walsen,
Amsterdam, ik ga je verlaten
een weemoedige bejaarde die
een tehuis moet)liederen,
het altijd hebben gedaan, en fwyi.
nog doen.
BEN HULST"
KOUDEKERK Van 9 t.m. 14 i
tember a.s. zal in Koudekerk Of]
huis- aan huis collecte gehoif^
worden voor het Protestants InL
kerkelijk Thuisfront (P.I.T.).
vraagt voor zijn serviceverlening aan VRACHT- EN BESTELWAGENS
of medewerkers die geen diploma's hebben, doch over voldoende technische
ervaring beschikken.
Indien u interesse heeft, gelieve u zich schriftelijk of mondeling in verbinding
te stellen met:
L.I.A.M. B.V. - Vondellaan 45 - Leiden - Tel. 01710-69303 toestel 16.
autoverhuur TIBTAÉ)
st.aagtenstraat 14 lit IUl
telefoon: 01^10 *25709-53627 leiden
te tl
als
ikzij
van
tar
i ge:
na
ter
al c
pr(
ziet
en V
in
sbuil
trefl
Hs
k ec
'.tacu
de
er
insie:
beh
men
r de
d<
t of
me
oord
en
er
gre
Twe
d
l nii
'g. d
een
pent
c voc
i hat
rwEi
Ie, es
Scheie
EXTRA ATTRAKTIES
m'n VRIJE TIJD
PENNINGEN VERZAMELING
Kon. Begeer Voorschoten
FUCHSIA SHOW
Kooymans Fuchsia's Wassenaar
INZ. KAT-EXPO op dc LEIDATO
Org. Ned. Kattenfokkersver.
ANTIEK
AQUARIUM GROT met ZEEAQUARIUM
Inz. Verv. De Natuurvriend
MINERALEN-
BLOEMSCHIKKEN demonstraties
GOUDEN KOETS stand 3 Octoberver.
m'n BEZIGHEID
RUILBEURS dagelijks doorlopend
Org Ruilclub Koningskerk'
POSTZEGELS
Leidse ver. van postz.-verzamelaars
CACTUSSENSHOW
Broekmans Amsterdam
MODESHOW PEEK CLOPPENBURG
VOGELS TROP. en EXOTISCH
Showinzending De Zanger
POSTDUIVENTENTOONSTELLING
Gez. Postduiven verenigingen
13.920 m2 TENTOONSTELLINGSRUIMTE - 278 STANDS
TIENTALLEN ATTRAKTIEVE DEMONSTRATIES
GRATIS KEUREN EN PROEVEN
HONDERDEN ZEER PRIJSBEWUSTE AANBIEDINGEN OP VRIJ
WEL ELK GEBIED
bij
DAGELIJKS VAN 1 TOT 5 EN VAN 7 TOT HALF 11
ZONDAG 15 SEPTEMBER (de laatste zondag) VAN 1 TOT 6 UUR.
RUIM EN GRATIS PARKEREN 2000 AUTO'S
FIETSEN EN BROMFIETSEN DIREKT BIJ DE BEURS
GRATIS BUSVERVOER PER NZH vanaf station Leiden, zowel
's middags als 's avonds.
1
