fremier schuldig
Jan dood van
Ï00.000 mensen
Turkije
voorstel
niet eens met
Sowjet-Unie
Kernoorlog is dodelijker
dan de militairen dachten
rrestaties in Duits
"ïvangenisschandaal
Over 4 dagen
kunnen uw 6 kruisjes
goed zijn voor
een enorme geldprijs.
In de nieuwe
Nationale Lotto.
fixon toonde vrees
or strafvervolging
4
iopische commissie: Habte verzweeg nood
Haal meteen een formulier
bij uw club of
winkelier.
U herkent ze
aan dit embleem:
Russen weer ruimte in
Controverse Denktash - Ecevit over federatie
Canadese natuurkundige waarschuwt:
Weienéchap
en
techniek
Sadat: wij vochten
tegen Israël
voor ons brood
Breuk dreigt
binnen MPLA
Politie in VS
pakt 'wrekers'
4 1 S 63
W; KWARTET WOENSDAG 28 AUGUSTUS 1974
Ti,z
BUITENLAND T7,K9
ABEBA (AFP, DPA, Reuter, UPI) De voormalige Ethiopische regering van premier Akilu
Brej is schuldig aan de dood van zeker 100.000 mensen. Habte heeft alle nieuws over droogte en
'^yrsnood in het land verzwegen, zodat geen hulpacties op gang kwamen.
Daka!
port, febben ministers uit zijn ploeg Een vijftien man sterke onderzoek-
iinga|iopische bevolking volkomen commissie is tot deze conclusie ge
komen, nadat al eerder sterke ge
ruchten over de nalatigheid van de
oude Ethiopische regering de ronde
rgelicht over de werkelijke
ebr«^ in de meest getroffen hon-
ieden.
aers martelden gevangenen
22.!
^WHEIM (UPI) In de Westduitse deelstaat Baden-Würt-
i4 érg, heeft de justitie elf gevangenisbewakers gearresteerd. De
77.'Jen worden ervan verdacht dat zij gevangenen, die onder hun
2g|J stonden, hebben gemarteld, geslagen, op andere wijzen heb-
fiJekweld en zich teyens hebben bezondigd aan corruptie.
ik van de cipiers is een van
ïi-èotste naoorlogse gevangenis-
gaaien in de Bondsrepubliek.
32.|ak, die drie weken geleden
i?-%et rollen kwam, is met de
®Atie van de elf cipiers nog
5.'|fgedaan. Een functionaris in
®-sieim heeft meegedeeld dat
I2jeel meer arrestaties worden
ïo.'^ht en dat men druk bezig is
Richten te onderzoeken, die al
is s 1970 uit diverse gevangenis-
2i.ajn binnengestroomd. Al eer-
jJ 3jas de behandeling van West-
62*8 gevangenen aan de orde ge-
63 n in verband met de geïso-
53j en volgens velen onmenselij-
26*psluiting van leden van de
J-8|-Meinhofgroep en anderen
an worden verdacht met de-
eging te maken te hebben
8i7iinister van justitie van Ba-
i3.2vtlrttemberg. Traugott Bender.
^«gisteren meegedeeld dat vier
9.05de nu opgepakte cipiers in
29.8 van beschuldiging zijn gesteld
152hs doodslag. Dit in verband
4i.'2?e gevangene Hans-Peter Vast,
33.T,fgelopen december doodgesla
gen zijn cel werd gevonden.
25.6»wee andere cipiers zijn aange-
85 d wegens marteling. Tegen
13 pvaren klachten binnëngeko-
71
men van een Amerikaanse en Brit
se gevangene: Stacy Hata en Ro
bert Williams. Na hun vrijlating in
mei klaagden-de twee gevangenen
erover dat zij met sigarettenpeuken
waren bewerkt en fors slaag had
den gehad tijdens hun gevangen
schap.
De minister van justitie Bender
deelde voorts mee dat een van de
gearresteerde cipiers is aangeklaagd
wegens het illegaal kopen van 100
flessen wodka voor een gevangene.
De cipier, aldus Bender. had echter
maar 27 flessen afgeleverd, en de
rest aan andere gevangenen ver
kocht. Een andere cipier zou een
tv-toestel veel te duur aan een
gevangene hebben verkocht. Een
derde beklaagde zou een gevangene
te vroeg in vrijheid hebben gesteld.
GUILLAUME
In Bonn is gisteren door een 14
leden tellende parlementaire com
missie begonnen met de openbare
hoorzitting over het spionageschan-
daal, dat in mei tot het aftreden
van Willy Brandt als bondskanse
lier heeft geleid. Vöoral zal worden
onderzocht hoe het mogelijk is ge
weest, dat de DDR-spion Günther
Gauillaume zp hoog in de Westduit
se rieerarchlè is kunnen opklimmen
2i5m
(ADVERTENTIE)
11.2'
Ook voorde
vernieuwde Sporttoto
bentuhier
aan het goede adres.
Lever op tijd in!
HIS (AFP, UPI) Richard Nixon, oud-president van de VS, heeft
mnen gegeven dat hij bang is dat hij uiteindelijk nog in dc cel zal
iden wegens zijn aandeel in het Watergate-schandaal. Nixon had
idag Dan Kuykendall, Republikeins lid van het Huis van Afgevaar-
n opgebeld. Kuykendall vertelde dat Nixons stem erg triest klonk.
i begon zijn praatje met een dankwoord aan Kuykendall en anderen
oor hem waren opgekomen toen hij In het nauw gedreven was. 'Hoe
ct u het, meneer Nixon?', had Kuykendall gevraagd. 'Wij hebben
illijkheden met die kerel... eh... eb...' 'Met Jaworski? zo vulde
^Kendall Nixon aan. 'Ja', zei Nixon. Daarop had Nixon op sombere toon
jfflagd: 'Denk je dat zij mijn lijk willen?'.
Kendall vertelde Nixon dat het Congres er volgens hem weinig voor
94Üe op wraaktocht uit te gaan en hem bemoedigd met de woorden dat
land opnieuw een beroep zal doen op zijn 'grote en bijzondere talen-
80' 'Dank je, daarvoor', had Nixon gezegd.
hadden gedaan. Het kabinet van de
voormalige premier is in februari
van dit jaar afgezet door de, op
standige Ethiopische troepen, die
hem en alle andere ministers
sindsdien gevangen houden in het
hoofdkwartier van de vierde divisie
in Addis Abeba.
'Papieren keizer'
De invloed van de militairen wordt
met de dag groter; op het ogenblik
is Haile Selassie niet veel meer dan
een 'papieren keizer' die nog onder
huisarrest is geplaatst dok. De mo
narch is zijn macht en zijn palei
zen kwijt en functioneert momen
teel alleen als feitelijk staatshoofd
van Ethiopië, kennelijk omdat de
militairen aarzelen hem af te zet
ten aangezien de keizer nog steeds
op sympathie bij een deel van het
Ethiopische volk kan rekenen. Als
staatshoofd beëdigde Haile Selas
sie gisteren nieuwe ministers in het
Volkspaleis, tot voor kort als Jubi
leumpaleis Haile Selassies' residen
tie. De monarch komt nauwelijks
nos bulten dit paleis en hoewel de
militairen ontkennen dat hem huis
arrest. Is opgelegd, is het de keizer
verboden zijn zomerresidentie in
Debre 50 kilometer ten oosten van
de hoofdstad, te bezoeken. Hem zou
zijn te verstaan gegeven dat zijn
bewegingsvrijheid beperkt is tot
een straal van vijf kilometer rond
het paleis in Addis Abeba.
De militairen hebben Haile Selassie
gisteren beschuldigd jaarlijks meer
dan 1 millard gulden uit de. schat
kist t,e hebben genomen om lieden
te belonen die hem persoonlijk
diensten hadden bewezen. Ook
heeft de keizer grooterondbezitters
belastingvrijdom verschaft.
Wapenleveranties
Inmiddels hebben de. Verenigde
Staten hun militaire steun aan
Ethiopiëv vergroot met het oog op
dreigementen van het buurland So
malië dat gesteund wordt door de
Sowjet-Unie. De VS zullen onder
andere zware tanks van het type
M-60, pantserwagens voor troepen
vervoer en straalvliegtuigen van
het type Cessna-A-37 voor steun
aan grondtroepen leveren. Ook zou
den ongeveer twaalf moderne straal
jagers van het type F-5E Northrop
geleverd zijn. De omvang van de le
veranties hangt voor 'n deel af van
het geld dat Ethiopië van de Arabi
sche oliestaten en van Europese
landen kan krijgen. In 1964 woedde
een' korte grensoorlog tussen Ethio
pië en Somalië en ook thans neemt
de spanning weer toe.
De Sowjet-Unie heeft opnieuw een bemand ruimteschip gelanceerd. Het is de Sojoez 15 met de 32-jarige luite
nant-kolonel Gennady Sarafanow (rechts), de 48-jarige luchtvaartingenieur Lev Demin (links) aan boord. Deze
foto werd gemaakt kort voor de lancering van de Sojoez. Als de Sojoez 15 een soortgelijk vluchtplan heeft als
zijn voorganger kan verwacht worden dat het vandaag aan het ruimtestation Saljoet 3 wordt vastgemaakt. De
directeur van de Russische kosmonautenopleiding, generaal Sjatalow heeft verklaard dat de verbeterde Sojoez
ongetwijfeld de constructieplaats zal worden voor de bouw van grotere ruimtestations.
ANKARA ATHENE (AP. Reuter. UPI) Turkije is tegen het voorstel van de Sowjet-Unie.om een
topconferentie te beleggen van alle partijen die bij de Cyprus-crisis zijn betrokken, tezamen met de
leden van de Veiligheidsraad. Ankara bepleit een snelle hervatting van het vijfpartijen overleg
over Cyprus in Genève. Griekenland en Cyprus hadden het voorstel eerder aanvaard.
Turkije is bang dat het voorstel
van de Sowjet-Unie ontaardt in
een aantasting van de onafhanke
lijkheid van Cyprus. Tevens
een 'dergelijke topconferentie de
weg voor de Veiligheidsraadsleden
kunnen openen te beslissen over de
toekomst van andere landen. 'De
ervaringen van het recente verle
den tonen niet voldoende aan dat
de Veiligheidsraad altijd heeft ge
handeld in overeenstemming met
de principes van onpartijdigheid,
eerlijkheid en objektivlteit'. aldus
Ankara.
Turkije is voorstander van eeji fe
deraal (verdeeld) maar onafhanke
lijk Cyprus, zo heeft de secretaris
generaal van de Verenigde Naties.
Kurt Waldhelm, laten weten na een
gesprek met de Turkse premier Bu
lent Ecevit. Ankara denkt daarbij
aan twee lokale bestuurscentra, al
dus Waldheim, één voor de Grieks-
Cypriotische en één voor de Tu'rks-
Cypriotlsche gemeenschap. Wald
heim sprak bij aankomst in Athene
waar hij besprekingen begon met
de Griekse regering. De Griekse re
gering heeft hem te verstaan gege
ven fel tegen opdeling van het
eiland te zijn.
Het standpunt van Turkije lijkt
lijnrecht in te gaan tegen* de me
ning van de leider van de Turks-
Cyprioten. Rauf Denktash. Hij
heeft gedreigd met het stichten van
een Turks-Cyprische republiek, ze
ker als Griekenland de kwestie
Cyprus in de VN brengt.
'Wij hebben de afgelopen dagen tot
één uur In de morgen met deskun
digen aan de nieuwe grondwet ge-t
werkt aldus Denktash. 'en de Joe
goslavische grondwet heeft daarbij
als model gestaan'. Denktash legde
er de nadruk op dat er nog geen
datum is vastgesteld voor de uitroe
ping van de nieuwe republiek. 'Wij
zullen hier mee wachten zolang het
mogelijk is', aldus de Turks-Cypri
sche leider. Maar. zodra deze een
feit is. zullen zeker dertig landen
onmiddellijk tot erkenning over
gaan. en kunnen binnen drie
maanden verkiezingen worden ge
houden voor een staatshoofd en
parlementsleden. In de tussenperio
de zal Denktash als president op
treden. Hij is thans vice-president
van Cyprus.
President Glafkos Klerides van
Cyprus heeft het Turkse dreigement
tot het stichten van een eigen staat
gelaakt. 'Als er dergelijke ultima
tums worden gesteld onderhandelen
wij niet', aldus Klerides. Hij be
schuldigde de Turks-Cyprioten van
kanonneerbootdiplomatie en heeft
gewaarschuwd dat een Griekse gu
erilla op het eiland onvermijdelijk
kan worden.
Op de verondersselling dat zoiets
niet mogelijk was, dat de aangeval
len partij altijd nog een vernieti
gende vergeldingsaanval zou kun
nen uitvoeren, was de strategische
verhouding tussen de beide super-
mogendheden het evenwicht van
de verschrikking', de afgelopen ja
ren gegrondvest.
Intussen is er meer aan de hand.
Wat terzijde van de grote machts
centra, aan de Laval universiteit in
Quebec, heeft de Canadesé profes
sor John Hampson het sterke ver
moeden geuit, dat het bestaande
'evenwicht van de verschrikking'
letterlijk zinloos is. De in het voor
uitzicht gestelde vergeldingsaanval
zou namelijk niet alleen de aanval
ler vernietigen, maar, langs een
niet eerder vermoede omweg, alle
levende wezens op aarde. Daarmee
houdt zoiets op. een 'zinvolle'
maatregel te zijn. Een dergelijke
actie is ongeloofwaardig, en het
dreigen ermee dus ook.
Absoluut
De absolute vernietiging waar prof.
Hampson op doelt, is niet het ge
volg van het gevreesde radioactieve
neerslag, maar van chemische ver
anderingen in de bovenste lagen
van de atmosfeer. Bij een kernex
plosie worden uit stikstof en zuurstof
(de hoofdbestanddelen van de
lucht) stikstofoxiden gevormd. Die
stikstofoxiden tasten de ijle laag
ozon aan. die op vele kilometers
hoogte het schadelijk deel van de
ultraviolette zonnestralen wegfiltert.
Algemeen wordt aangenomen, dat
de ontwikkeling van het leven op
aarde, miljoenen jaren geleden, pas
mogelijk werd toen die ozonlaag
zich'had gevormd. Bezorgdheid over
aantasting van die laag is overigens
niet nieuw. Het was een van de
veelgebruikte argumenten tegen
grootscheepse invoering van super
sonische passagiersvliegtuigen als
de Concorde. Op hun normale
vlieghoogte, van meer dan tien kilo
meter verspreiden die ook niet on
aanzienlijke hoeveelheden stikstof
oxide met hun uitlaatgassen.
Zelfs het verband tussen dit ver
schijnsel en de gevolgen van kern
explosies. was al eerder opge
merkt. Een klein jaar geleden be
schreven we in deze rubriek bere
keningen van Goldsmith cn mede
werkers. dat bovengrondse kern
proeven in de jaren zestig meer
stikstofoxide hadden gevormd dan
een hele vloot Concordes ooit zou
klaarspelen, en dat het met de be
schadiging van de ozonlaag nogal
was meegevallen.
Hampson bekijkt de situatie van
een andere kant en komt tot
huiveringwekkende conclusies (Na
ture. vol. 250 pag. 188-191).
Een nucleaire vergeldingsaanval
van de omvang die de militairen
zich voorstellen, explosies met een
gezamenlijke kracht van vijfdui
zend megaton, zou voor zover wij
nu kunnen overzien de ozonlaag
halveren. Hampson neemt aan dat
een fatale verstoring van het biolo
gisch evenwicht op aarde zou bete
kenen. Als het waar ls, schrijft hij.
'wordt de afschrikking als zodanig
een mythe'.
Meer problemen
En dat is niet eens de enige mythe
die hij in het probleem van de
strategische kernwapens meent te
ontdekken. Die explosies van vijf- Dod©Mjk
duizend megaton vinden namelijk
uit de aard der zaak plaats op
grondniveau: zij zijn bedoeld om
steden en Industriecomplexen te
vernietigen. Explosies op grote
hoogte, aldus Hampson produceren
per megaton aanzienlijk meer stik-
door drs. RohFoppemn
stofoxiden en zijn dus nog gevaar
lijker.
Hij richt dan zijn aandacht op de
nucleaire anti-raketten, de ABM-
verdedigingssystemen die de nade
rende atoomraketten van de tegen
stander op grote Jioogte moeten
uitschakelen door middel van een
kernexplosie. Zoals bekend is door
de SALT-verdragen het aantal AB-
M-complexen beperkt tot één in
Amerika en één in Rusland, met
elk honderd raketten.
Men had het idee dat daarmee de
aanleg van odmplete raketverdedi
gingssystemen in belden landen In
de kiem was gesmoord en bijdrage
aan de stabiliteit omdat belde partij
en op die manier kwetsbaar bleven
voor afschrikking van 'n vergeldings
aanval. Die twee wél toegestane
ABM-complexen stonden er nu
eenmaal al. maar na het van
kracht worden van liet verdrag
hadden zij hoofdzakelijk een
symbolische betekenis.
CAIRO (AP) President An
war Sadat van Egypte heeft
maandag tijdens een bijeen
komst van studenten gezegd
dat de economische situatie
van Egypte het noodzakelijk
maakte in oktober van het
vorig jaar de oorlog te begin
nen. Onze economische situa
tie had het nulpunt bereikt,
zo zei Sadat. en zes dagen
voor het begin van dc oorlog
moest ik tegenover de leden
van de nationale veiligheids
raad van Egypte verklaren
dat er geen ander alternatief
was dan de oorlog te begin
nen.
Als wij geen oorlog hadden
gevoerd hadden wij vermoe
delijk de bevolking niet hun
dagelijks brood kunnen ver
schaffen dit jaar. zo zcf Sa-
dal. Hij zei dat de oorlog een
'goede uitwerking' had gehad
en dat de Egyptische econo
mie zich begon te herstellen,
na 500 miljoen dollars tc
hebben ontvangen van Arabi
sche en andere landen. Sadat
zei dat de politieke situatie in
Egypte eveneens beter aan
het worden is.
Een ABM-raket verricht zijn func
tie het beste, schrijft Hampson.
wanneer hij zelf een kernlading
van tien megaton bij de vijandelij-"
ke raket tot ontploffing brengt. Het
rekensommetje wordt dan dodelijk
LOSAKA (Reuter) De bevrij
dingsbeweging voor Angola, de
MPLA. dreigt uiteen te vallen na
onenigheid over het leiderschap
van de partij.
De Zambiaanse minister van bui
tenlandse zaken. Vernon Mwaanga.
heeft dit gisteren gezegd. De MPLA
is de belangrijkste bevrijdingsbewe
ging in Portugals grootste kolonie,
die door Lissabon onafhankelijk
heid is beloofd. De meningsver
schillen gaan tussen volgelingen
van MPLA-leider Angostinho Neto.
de militaire voorman van de bewe
ging Daniel Chiphcnda en een klei
nere groepering. De drie partijen
zijn op 12 augustus overleg begon
nen om de kloof te overbruggen.
Ook Zaire. Kongo. Tanzania en
Zambia namen aan het gesprek
deel. Mwaanga zei dat 'een groot
aantal verschillen het onmogelijk
maakt het congres in eenheid voort
te zetten', maar. aldus de bewinds
man 'Zambia blijft ervan overtuigd
dat de toekomst van Angola en de
MPLA 'afhangen van eenheid'.
'Daarzonder kan er geen Angola
zijn'. Na de verklaringen van dc
minister gar de groep Neto een
verklaring uit dat er een intern
congres zal worden gehouden om
de situatie te bespreken.
Het toch al van ongerijmdheden aan elkaar hangende probleem van de strategische kernwapens eenvoudig: twee ABM-complexen
is nog weer eens een stuk spookachtiger geworden. Jaren eerder dan zelfs gespecialiseerde deskun
digen hadden verwacht, lijkt Amerika de theoretische mogelijkheid te bereiken om alle Russische
kernwapens met één gelijktijdige aanval-uit te schakelen.
maal honderd raketten maal tien
megaton is in totaal tweeduizend
megaton. Gegeven de grotere scha
delijkheid van kernexplosies op
grote hoogte, zou dat ongeveer even
erg zijn als de vijfduizend megaton
van een vergeldingsaanval.
Conclusie: zelfs het gebruik van
het symbolische verdedigingswapen
dat de ABM is. zou alle leven op
aarde onmogelijk kunnen maken.
Ook deze 'eenvoudige' verdedigings
maatregel. lijkt een mythe.
Het is verbluffend schrijft Hamp
son, dat geen van de besprekingen
over de vermindering van kernwa
pens ook maar de minste aandacht
aan deze kant van de zaak heeft
besteed. Over de chemische gevol
gen van het gebruik van kernwa
pens kunnen we op dit moment
alleen maar in vage en voorlopige
termen spreken, omdat we onvol
doende harde gegevens hebben.
Maar het is zeker nodig om vast te
stellen of er geen absolute grens is
aan de omvang van een mogelijke
oorlog met kernwapens, die aan
zienlijk lager, ligt dan de omvang
die op het ogenblik als 'afschrik
king' wordt gebruikt.
Hefboom
Zulke informatie zou kunnen wor
den gebruikt als hefbopm om de
kernmogendheden te bewegen tot
positiever benadering van de nood
zaak voor wapenbeheersing. Voor
zover wij nu kunnen bezien, lijkt
het erop dat de kernmogendheden
niet alleen aanzienlijk meer atoom
wapens hebben dan nodig zou zijn
om elkaar te vernietigen, maar veel
en veel meer dan verenigbaar is
met het voortbestaan van alle le
ven. Het strategisch 'spel' van
maatregel en tegenmaatregel, wa
pen en anti-wapen, dat toch al
sterk het karakter van blufpoker
had. lijkt een Inzet te hebben die
groter is dan een van beide spelers
zich had gerealiseerd. Als Hampson
gelijk heeft, gaat het bij nader
inzien om bluf In het kwadraat.
- N
Richard Mangum
STEPHENVILLE (APi - Drie ont
snapte gevangenen, die vier dagen
lang een ware terreur hebben uit
geoefend in Texas zijn door de
politie opgepakt. Ben van hen heeft
het niet overleefd. De mannen, die
wel de 'wrekers' werden genoemd
omdat zij oude rekeningen aan het
vereffenen waren met mensen die
hen in de gevangenis hadden ge
bracht, waren donderdag ontsnapt.
Zij hadden een man en een vrouw
gedood, vijf anderen gewond, twee
Jonge vrouwen ontvoerd en ver
kracht, honden neergeknald en In
het wilde weg schoten gelost op
een café langs de weg. De politie
vond het drietal na een massale
Jacht op een landweg bij een boer
derij in de buurt van de stad Ste-
phenville. Bij de arrestatiepoging
werd de 22-jarige Richard Mana-
gum gedood. De wegens moord ver
oordeelde Jerry Ulmer (22) kreeg
een schot in zijn been. De derde.
Dalton Williams (29) werd onge
deerd in dé kraag gevat.
Kissinger naar China
WASHINGTON (UPI) De Ameri-
kaanse minister van buitenlandse
zaken Henry Kissinger heeft laten
weten dat hij eind dit jaar of begin
1975 een nieuwe reis naar Peking
hoopt te maken. President Ford
heeft geen directe plannen voor
een bezoek aan China. Ford heeft
wel al een uitnodiging aanvaard
voor een bezoek aan Roemenië. Hei.
tijdstip ervan zal later worden ge
regeld. Het Witte Huis heeft verder
meegedeeld dat president Ford op
25 september de Italiaanse presi
dent Giovanni Leonc in Was
hington ontvangt voor een officieel
bezoek.
