De zonden van de
heilige keizer
ïi
«■■UI
Kerk in de wereld
Vandaag
Trouw
Kwartet
Dominee: Geef
rente Tenen'
aan arme landen
Gereformeerd
jeugdwerk
'Moderne theologie
bepaalt werk NBG'
Alfrink: 'Gevaar
van wereldoorlog*
niet denkbeeldig'
Nieuwe hoela
Twee of drie,
wat is dat
nu helemaal?
TROUW/KWARTET DINSDAG 20 AUGUSTUS 1974
KERK
door Sipke van der Land
Midden op straat knielen mensen neer. Ze prevelen gebeden in de richting van de orthodoxe kathe-
draal in het centrum van Addis Abeba, de hoofdstad van Ethiopië. Daar kussen ze pilaren en deuren,
Daar huist immers het mysterie van Gods aanwezigheid, en daar kerkt keizer Haile Selassie, het
hoofd van de staatskerk en 'de verdediger van het geloof'.
De hoogste hoogwaardigheidsbekle
der komt binnen: Like Siltanat
(dat ls zijn titel) Aba Hattemariam.
Men verdringt zich om zijn handen
en voeten te kussen. Hij kijkt hen
nauwelijks aan maar schrijdt naar
het altaar. In het halfduister zor
gen wierook en kaarslicht voor de
geheimzinnige sfeer waar de sacra
le handelingen in gehuld worden.
De dienaars torsen heilige geschrif
ten en heffen zangerige liederen
aan. Het eenvoudige volk kijkt in
vreemde verrukking en verlaat een
uur later knielend en kussend de
kathedraal van de Driëeenheid.
Rijke kerk
Daarbuiten op het kerkhof begint
een andere traditie. Op de paden
tussen de graven gaan groepen
mensen bij elkaar zitten. Als
vreemdeling heb je geen idee wat
er gebeurt. Er ls een soort voorzit
ter die de besprekingen leidt en
verschillende mensen voeren het
woord.
Een eindje verderop zitten studen
ten bovenop de graftombes. Ze
hebben boeken voor zich en stude
ren op deze schaduwrijke, rustige
plek. Ze maken duidelijk wat de
toedracht is. Er wordt elke zondag
morgen vergaderd over de graven.
Hoofdzaak ls het bedingen van
grafrechten en prijzen voor Jezelf
of voor familieleden of voor reeds
lang overledenen. De 'begrafenis-
vergaderingen' duren langer dan de
diensten in de kathedraal. Het zijn
besloten bijeenkomsten, want bui
tenstaanders worden grimmig weg
gestuurd.
Je zult er wel niet veel aan missen.
In elk geval zijn de gesprekken met
de studenten interessanter. Je
neemt plaats op een tombe en er
ontstaat ook een vergadering, niet
over de dood maar over het leven.
De stakingen en relletjes en revo-
lutietjes van de laatste tijd hebben
hen vrijmoediger gemaakt, maar
toch zijn ze eerst voorzichtig. Alsof
woorden gevaarlijk kunnen zijn,
alsof ze opgepakt kunnen worden
als ze iets miszeggen. Je haalt zelf
maar wat overhoop. En zowaar zeg
gen ze, zij het aarzelend, dat de
kerk schandelijk rijk ls en zijzelf
schandelijk arm. En dat de kerk
niks doet voor de ontwikkeling van
het land.
De cijfers: 25.000 orthodoxe kerken
in Ethiopië, met 200.000 priesters.
In de stad Aksum, waar de keizers
worden gekroond, zijn zelfs 1000
priesters op de 5000 inwoners. De
geestelijken zijn pover geschoold,
kunnen vaak niet schrijven, bezit
ten veel grond waar ze de bevol-
De Leeuw van Juda
king op laten werken; toch dreig
den ze kortgeleden allemaal te
gaan staken als de patriarch hun
geen hogere levensstandaard zou
geven; de kerk is de grootste groot
grondbezitter en bezit eenderde van
alle grond in het land; het land
volk leeft onder middeleeuwse om
standigheden, als lijfeigenen en ho
rigen, en ploegt met houten ploe
gen; ze verdienen een schijntje van
de opbrengst en moeten vaak hon-
der lijden; sinds 1966 is er een
ministerie voor landhervorming
maar de hervorming komt traag op
gang. De studenten op het kerkhof
durven toch meer te zeggen dan je
verwachtte. Ze zien weinig veran
deren en geloven daarom niet in
een geweldloze revolutie. Revolutie
kost bloed, zeggen ze, en dan valt
er een stilte tussen ons. Wat moet
je zeggen? Je zou de Like Siltanat
er wel eens over willen spreken.
Gods land
De volgende dag ontvangt de kerk
vorst Je in zijn kantoor. Hij vertelt
hoe in de eerste eeuw het christen
dom naar Ethiopië kwam, via de
kamerling uit Handelingen 8, en
hoe het in de vierde eeuw staats
godsdienst werd. 'We zijn dus een
christelijk volk. Ethiopië is Gods
land. We zijn altijd geïsoleerd ge
weest van de rest van de christen
heid en daarom hebben we een
aparte traditie. Die verandert niet.
Als ik dat zeg, vind je me mis-
UIT
VAN LEZERS
Kinderbescherming
De reportage van Leo Kleyn in
Trouw/Kwartet van 17 augustus
over de klacht van de kinderrech
ters over het tekort aan behande
lingstehuizen trok mijn aandacht.
Zelf heb ik ook meerdere keren
geprotesteerd tegen de sanering in
de kinderbescherming. En vooral
tegen de wijze waarop deze gedaan
werd en wordt. Een groot aantal
jaren was ik verbonden aan een
tehuis voor werkende en studerende
jongens in Amsterdam. Het tehuis
was opgezet en bedoeld voor nor
male Jongens. Er kwamen echter
steeds meer aanvragen voor plaat
sing van Jongens, die meer aan
dacht nodig hadden. In de behan
delingstehuizen was er echt geen
plaats. WIJ zijn er toen toe overge
gaan om een aantal van deze jon
gens toch op te nemen. Waar had
den deze Jongens anders naar toe
moeten gaan? Gelukkig hebben we
een aantal van hen werkelijk kun
nen helpen. In 1971 besloot het
De Rotterdammer
Nieuwe Haagse Courant
Nieuwe Leidse Courant
Dordts Dagblad
Uitgaven van
B.V. De Christelijke Pers
Directie:
Ing. O. Postma,
F. Diemer
Hoofdredactie:
J. Tammmga.
Hoofdkantoor: NZ. Voor
burgwal 280, Postbus
859, A'dam. Telefoon
020-22 03 83. Postgiro:
26 92 74. Bank: Nea.
Midd. Bank (rek nr.
69 73 60 768). Gem giro
X 500.
Korte, duidelijk geschreven, liefst
aan één kant getypte, brieven
kunnen worden gestuurd naar:
Secretaris Hoofdredactie Trouw/
Kwartet, Postbus 859, Amsterdam.
Bij publikatie wordt de naam van
'de schrijver vermeld.
bestuur om het tehuis op te heffen
en te sluiten. Het ministerie van
justitie was niet bereid om de sub
sidie aan het tehuis aan te passen
aan de bestaande behoeften. Van
een sanering wegens onderbezet
ting was echter geen sprake.
Door het tekort aan behandelings
tehuizen worden er nu bepaalde
kinderen of geplaatst in tehuizen
voor bewaring of in tehuizen voor
normale kinderen. Over het alge
meen geef ik aan het laatste de
voorkeur. Maar dan moet er aan
die tehuizen ook de mogelijkheden
worden gebóden om het extra werk
aan te kunnen. O.a. zal er meer
groepsleiding moeten komen. De
begeleiding en supervisie aan
groepsleiders en -leidsters zal moe
ten worden uitgebreid. En dat zelf
de geldt voor psychotherapie aan
de opgenomen kinderen.
Maar naast en voor dit alles zal de
preventieve zorg aan minderjarigen
moeten worden uitgebreid. De ont
wikkeling die er nu is geeft reden
tot ernstige bezorgdheid. Het lijkt
mij niet onwaarschijnlijk dat de
daad van Bennie en Gerard voorko
men had kunnen worden. En de
volwassene, die er nu van verdacht
wordt kinderen te hebben ver
moord, is zelf ook eens een kind
geweest.
Amsterdam
René G. E. Mens ink,
orthopedagoog.
Dienstencentrum
Gezien de jaarlijks enorm stijgende
bouwkosten en de verdere opge
schroefde kosten, zal 2,3 miljoen
voor het gereformeerde diensten
centrum wel aan de lage kant zijn.
Aan Jaarlijkse rente zonder af
schrijving zo'n slordige 2% ton.
Wie zal dat betalen? Dat kleine
groepje gereformeerden die hun fi
nanciële plichten nog na komen?
Veel kerken staan voor een finan
cieel probleem. Zelfs in Zeist is
het een enorm probleem om de
financiële touwtjes aan elkaar te
knopen.
Zeist
S. J. Kok
BREDA In een ziekenhuis in Bre-
das is gisteren de 21-jarige A. Ver-
wijmeren-Seeters uit Made overle
den. Zij is het derde slachtoffer van
de botsing tussen twee auto's zon
dagavond op een kruispunt in Bre
da. Van de gewonden verblijven er
nog zes in ziekenhuizen.
schlen conservatief, maar ik ga hier
door voor modernist. Ik ga naar de 1
wereldraad van Kerken, waar we
bij zijn aangesloten, en probeer de 1
eenheid van alle christenen te be-
vorderen. Velen bij ons willen dat i
niet. Vooral op het platteland zijn I
ze erg behoudend. De kathedraal jf
hier in Addis is de enige kerk in [i
het hele land waar jeugddiensten
worden gehouden, waar niet de ou- I
de heilige taal, het Ge'ez wordt
gebruikt, wat het volk niet kan
verstaan omdat het een dode taal ft
is'.
Omdat je een jeugddienst hebt jf:
meegemaakt waaralleen een hand- 1
jevol draaiende kinderen zat, vraag p
je hoe dat komt. 'Ach, de mensen
moeten er nog aan wennen.' Zou
het niet kunnen zijn dat de jeugd
geen heil ziet in de kerk? 'Tot nu
toe blijft de jeugd nog wel trouw.
Het is niet zoals bij jullie in het
westen, maar dat kan natuurlijk
best komen.' Inderdaad staat deze
Hattemariam bekend als een pro
gressief man. Hij vindt dat de
meeste geestelijken teveel bidden
en vergeestelijken en zegt dpt zijn
bidden bestaat uit werken. Hij sti
muleert dan ook het onderwijs, wat
in een land met 90 pet analfabeten
geen luxe is. Hij organiseert land-
bouw-projecten waar nieuwe me
thoden en materialen worden toe
gepast.
De vraag naar het grondbezit van
de kerk komt ter tafel. 'Ja. de kerk
bezit veel land, maar land kun je
niet opeten. Je moet het ontginnen
en dat kost geld. Dat geld hebben
we niet. De kerk ls dus rijk maar
toch arm'. Of het dan geen tijd
wordt het land te verdelen onder
de kleine boeren zodat ze voor
zichzelf kunnen werken? De eer
waarde merkt op dat zij er opk
geen geld voor hebben en maakt
zich er dus wel erg makkelijk van
af. Je vertelt hem wat de studenten
hebben gezegd over het bloed dat
moet vloeien, maar ook daar weet
hij geen raad mee. Zo'n man zit
wel erg moeilijk, denk je dan, op
zo'n stoel in zo'n land. Hij eindigt
met te zeggen dat hij van de armen
houdt omdat Christus ze zalig heeft
gesproken, en zegt dat hij ze geen
geld kan geven, maar ze wel kan
zegenen. Als hofprediker van de
keizer wil hij nog wel kwijt dat
Studenten op een kerkhof in Addis Abeba.
Orthodoxe kathedraal in Addis
Abeba.
Haile Selassie ook progressief is en
veel heeft gedaan voor de ontwik
keling van het land.
De leeuw
Het is bekend dat de keizer een
grondslag heeft gelegd voor een
moderne staat. Maar de laatste ja
ren is de kritiek gekomen. De on
vermoeibare monarch hield alles in
eigen hand, liet zich omringen door
pluimstrijkers en vriendjespolitiek,
verdeelde de krijgsmacht zodanig
dat hij oppermachtig kon blijven
heersen. Maar de legeronderdelen
gingen zich eindelijk verenigen, dit
jaar, en toen was het met de ver
lichte despoot gedaan. Hij werd ge
dwongen tot ingrijpende sociale
hervormingen en moest regering en
parlement meer macht geven. Nu
wordt hij nog getolereerd. Zijn ja
renlange reputatie van de legenda
rische heerser had hij te danken
aan zijn godsdienstige betekenis als
de 'koning der koningen', de 'uit
verkorene van God' en de 'overwin
nende leeuw van Juda.'
De keizerlijke familie zou afstam
men van keizer Menelik, een zoon
van koning Salomo van Israël en
de koningin van Seba (I Kronie
ken 10 vers 1-13). Dit verhaal staat
in de Kebra-Nagast, een oud Ethio-
plsch geschrift. Memelik werd aan
het hof in Jeruzalem opgevoed, en
kreeg van de koning een paar
vrienden als begeleiders mee naar
Ethiopië, onder anderen Azarja, de
zoon van hogepriester Zadok. Via
deze Azarja zou de Ethiopische
priesterschap afstammen van Aa
ron. De legende vertelt ook dat de
vrienden de ark meenamen en in
Ethiopië brachten. Belangrijker is
natuurlijk nog dat Jezus Christus
in een zijtak van Haile Selassies
stamboom voorkomt. Daar ontleent
hij vooral zijn heiligheid aan, zoals
in de Constitutie van 1955 nog
altijd staat: 'Door de kracht van
zijn keizerlijk bloed, en door zijn
zalving, is de keizer heilig, zijn
waardigheid is onschendbaar en
zijn macht onaantastbaar' (artike
len 2 en 4).
Keizer-cultus
Zijn portret staat dan ook niet
alleen voorin alle schoolboekjes,
maar ook voorin de kerkboeken en
bijbels. Toen studenten met het
leger slaags waren, wandelde hij
zelf tussen de vechtende partijen
en allen wierpen zich voor de vorst
ter aarde. Toch kan zijn hemelhoge
gezag alleen bestaan zoalang land
en volk zo achterblijven. Zodra on
derwijs en ontwikkeling op gang
komen, zal de keizercultus verdwij
nen, als de oude tachtiger dat ten
minste nog meemaakt.
Slechts de helft van de bevolking is
op papier lid van de Orthodoxe
Kerk, die helemaal versteend lijkt
te zijn, terwijl 35 pet moslims Is en
kleine percentages katholieken en
protestanten te boek staan, alsook
joden en natuurgodsdiensten. De
verdiensten van de keizer zijn vele,
maar de zonden zijn nu ook aan
het licht gekomen. En dat is maar
goed ook. Maar of je nu gaat pra
ten bij het bijbelgenootschap in de
hoofdstad (met een grote omzet
voor zo'n land waar weinigen kun
nen lezen) of bij de YMCA (waar
prachtig werk voor de straatjeugd
uit de slums wordt gedaan), of bij
Radio Voice of the Gospel (het
station van de Lutherse wereldfe
deratie dat in tientallen talen uit
zendt voor heel Afrika en het Na
bije Oosten), overal hoor je een
heldere visie op de situatie in het
land, maar Halle Selassie blijft er
buiten. Omdat hij al op dood spoor
staat, of juist omdat zijn gezag nog
altijd rondwaart?
In elk geval wordt het spannend in
het drieduizend jaar oude keizerrijk
dat veertig maal zo groot is als
Nederland en slechts tweemaal zo
veel zielen telt; waar zeventig talen
worden gesproken; waar de verbin
dingen en de wegen slecht zijn:
waar de kindersterfte heel hoog is
en de gemiddelde leeftijd slechts 34
jaar; waar lepra en malaria en tbc
heersen; waar de helft van de be
volking aan geslachtsziekten lijdt;
waar de helft van de vrouwen aan
prostitutie doet. Het land dat zich
aan toeristen wil vertonen als 'The
hidden Empire' en terecht, want de
ellende wordt verborgen gehouden
in dit armste land van Afrika. Maar
Ethiopië is zo vruchtbaar en het
klimaat is zo gezond, dat het grote
mogelijkheden heeft. Zal de kerk
van de keizer ontwaken voordat het
te laat is? Of is het al te laat?
Sipke vau der Land. auteur en me
dewerker van de NCRV, bereisde
een aantal Afrikaanse landen ter
voorbereiding van de Uniecollecte
voor liet christelijk onderwijs in
ontwikkelingslanden.
LEEUWARDEN Het geld van de
zogenaamde Friese Tenen' moet
worden gebruikt voor steun aan de
derde wereld. Dat ls de mening van
de Friese dominee Ype Schaaf, die
hierover een brief heeft gestuurd
aan Gedeputeerde Staten van deze
provincie.
'Lenen' zijn oude instellingen,
waarbij mensen uit een bepaalde
stad of streek of van een familie
geld kunnen betrekken uit de rente
van een eenmaal gesticht 'kapitaal.
De besturen van deze fondsen zijn
thans meestal opgedragen aan
commissies, waarin vaak gemeente
besturen zitting hebben.
Ds. Schaaf vindt het in strijd met
de christelijke of humanitaire opzet
van de fondsen om deze 'te laten
verworden tot een zinloos aangroei
end kapitaal'.
DRIEBERGEN Het landelijk
centrum voor gereformeerd jeugd
werk heeft in verband met de start
van het nieuwe seizoen een speciale
krant samengesteld. In 'de krant
van overmorgen' komen allerlei as
pecten van gereformeerd jeugdwerk
aan bod. De krant, waarvan de
oplaag (180.000) reeds is uitver
kocht, zal tijdens jeugdzondagen,
startappèls en andere jeugdwerkac
tiviteiten worden uitgereikt aan
jongeren en ouderen. De lezers zul
len in de krant ook informatie over
het jeugdwerk In hun eigen provin
cie aantreffen, want alle provincia
le centra voor gereformeerd jeugd
werk schreven zelf ook een pagina
vol.
ini
bil
■bi
Van een onzer verslaggevers
UTRECHT Scherpe kritiek op
het werk van het Nederlands bij
belgenootschap was te horen op de
Jaarlijkse toogdag van de gerefor
meerde bijbelstichting (GBS).
Sprekend over de vele publikaties
waarmee het NBG de bijbel onder
het Nederlandse volk tracht te
brengen, zei voorzitter ds J. van
Haaren uit Amersfoort, dat de mo
derne theologie duidelijk in deze
uitgaven doorklinkt, zowel in de
vertaling als in de verklarende toe
lichting. De gerefomeerde inspira-
tieleer is losgelaten. Evolutie- en
revolutie-theorieën worden aange
hangen en een valse oecumene
wordt gepropageerd, aldus ds. Van
Haaren.
De gereformeerde bijbelstichting
blijft vasthouden aan de Statenver
taling. Zij is bezig, die zelf uit te
geven. Vorig jaar verscheen de
huisbijbel en volgend jaar zullen
ook zakbijbels verschijnen, met de
psalmen in d.e berijming van 1773,
de gereformeerde belijdenisge
schriften en de formulieren.
Andere sprekers op deze druk be
zochte dag (100 mensen, die zes
tienduizend gulden voor het werk
van de GBS bijeenbrachten) waren
de heer O. R. D. Wallis, vertegen
woordiger van het Engelse Trinita-
risch bijbelgenootschap, ds. A. J.
Wijnmalen uit Maartensdijk (Her
vormd), ds. F. Mallan uit Vlaardin-
gen (geref. gem. in Ned), ds. H.
van Leeuwen uit Elburg (chr. ge
ref.), ds. P. Blok uit Dirksland (ge
ref. gem.) en ds E. du Marchie van
Voorthuysen uit Leersum (oud-ge-
ref.).
TOGA, RIBFLUWEEL EN
Onlangs is mij verteld dat een
ge theoloog vanwege zijn uitefcn
ik neem aan z'n kleding en Lie
dracht, in een bepaalde geme
niet voor een beroep in aannf6
king kwam. Het doet er niet
wie het was en waar het was.
schijnt voor te komen. Ik neem
aan dat dit uitzonderingen
want in de meeste protesti
kerken heeft men toch zogenai
kleervrijheid. Je kunt in een
verschijnen maar ook in Jacqui
zwart colbert en gestreepte b
Sedert enige jaren is het ook
punt meer wat voor stof er gei
heeft voor je costuum, het
zwartlaken kamgaren, donkei
of donkerblauw zijn. Vele oi
predikanten zullen die ontwikk
hebben meegemaakt. Enige
geleden maakte ik de Intree
van een jonge predikant die o("=
zijn blauw colbert een geel
hemd droeg met een bepaald k
rijke das. Niemand zei er wat
en ik vond hem er feestelijk
zien. Waar het op aan kwam
wat hij zei en wat hij zich ke t
lijk voorgenomen had in dit
roep', deze roeping, te doen. He
voor de hand dat we vandaa1
morgen jonge predikanten zoftf
krijgen die in ribfluwelen cost
de kansels zouden beklimmen.'
len zullen hieraan al helemaa
wend zijn en terecht. Gelukkig
we ervan af dat in bepaalde r"-
verslteitssteden jongelieden dl e°
in hun hele studietijd normaal
gezien hadden plotseling tege
tijd van hun examen, met
zwarte flambard-hoed versch
Veel jonge mensen hechten er
zonder aan om echt te zijn
hebben niets te verbergen en
len niet graag schuil gaan ai
een gelegenheidsverkleding,
haalt men de gedachte vandaaln
alleen een driedelig pak een v
gere persoonlijkheid, een beti
bare predikant garandeert?
grootste onrechtvaardige ree
ter aarde zal men ongetw
aantreffen in donkere pakken
stemmige dassen. Maar men
goed van hen geen tweede!'f1
auto's te kopen. Hoe lang
bepaalde gemeenten nog op h<
terlijk zien en bepaalde jonge
sen ertoe dwingen zich ern#
troosten dat in ieder geval Go*"'
hart aanziet.
ao
AMERSFOORT De jubilel
kardinaal Alfrink heeft gisterl..
Soesterberg in een preek yoga
aalmoezeniers van land- zi
luchtmacht verklaard, het
voor een nieuwe en dan missl
definitieve wereldcatastrofe
denkbeeldig te achten.
De tientallen conflicten die lp
sinds de tweede wereldoorlog!
ben voorgedaan en die missf
door menselijke wijsheid I
conflicten zijn gebleven, zijn 1
nen aan de wand, aldus de ll
naai die sinds 1957 ook legj
schop van de Nederlandse
krachten is.
De kardinaal pleitte voor een
koepelende instantie op were
veau ter beveiliging van recb R(
vrede, g'het is een utopie te dei
dat eenzijdige ontwapening def1®4
reldvrede nabij kan brengen,
het is toch ook een utopie te
ken, dat een steeds sterkere o
ring van de bewapening dezelrv
bevorderen. Wat de wereld i!mi
heeft is een overleg van alle pi
en om die bewapening overbot
maken ter bestendiging van de
reldvrede,' aldus de legerbissch
door Aldert Schipper
Allemaal hebben we onze wensen en
verlangens. Een huis met een tuin,
een wagentje, brood met beleg en als
het kan een gezellige vakantie op z'n
tijd. Weliswaar krijgen we niet altijd
onze zin, maar dat hoeft ons er niet
van te weerhouden dit soort verlan
gens toch als gerechtvaardigd te zien.
Toch zorgen dezé individuele wensen
er voor dat we met z'n allen de
verschillen Ln de wereld tussen rijk
en arm instandhouden, met alle
gevolgen van dien: oorlog, honger
dood, schuldgevoelens.
Ik denk soms dat ikzelf met het bezit
van deze verlangens eigenlijk een
beetje tot een 'verloren generatie'
hoor, waar niet zoveel meer aan op te
knappen is. Heeft u ook wel eens dat
gevoel dal wij niet meer in staat zijn
om de offers te brengen, die zonne
klaar echt nodig zijn? Ach ja, je kunt
wel wat doen. Nu en dan een bedrag
je gireren, op een progressieve partij
stemmen, een fatsoenlijke krant lezen,
geen Angola-koffie of Outspan-sinaas-
appelen kopen. Maar toen bij ons in
het dorp pasgeleden nergens andere
dan Outspan-sinaasappelen te krijgen
waren, ben ik toch maar door de
knieën gegaan. Wat betekent immers
een kilo sinaasappelen, nietwaar?
Nee, ik hoor echt tot een verloren
generatie, net zoals mijn vader en
moeder, trouwens. En onze kinderen?
Gaat het daar dezelfde kant mee op?
Zullen die straks ook weer zovast
zitten aan de gerechtvaardigde v^rlan-
gens die nu eenmaal in onze cultuur
bestaan? Zullen die straks ook weer
profiteren van de uitbuiting? Zullen
die onze wapens overnemen om hun
'verworvenheden' te beschermen?
leraren (leraressen) en hun ouders.
Het bevat een aantal korte berichten
over vormen van vredesonderwijs op
scholen. Soms mislukkend, soms met
succes, maar steeds leerzaam. Met veel
Boekjes
De mensen van de vredesweek vinden
dat dat niet hoeft. En ze hebben twee
brochures gemaakt, voor het onder
wijs en thuis. Het ene boekje is een
bundeltje voorleesverhaaltjes over al
ledaagse probleempjes die zich voor
doen in een kinderleven hier en in
enkele ontwikkelingslanden. Die ver
halen kun je voorlezen aan iets oude
re lagere-schoolkinderen om daarmee
een gesprekje uit te lokken over knel
punten, 'bijvoorbeeld plagen, eerlijk
delen, anders zijn en honger.
Het interkerkelijk vredesberaad heeft
naast dit boekje met verhalen, geti
teld 'op tocht naar vrede' een wat
meer gestructureerde brochure uitge
geven: 'scholen in vrede', over vredes-
onderwijs in de partkijk. Dit is meer
voor middelbare schoolkinderen, hun
Een WTang cartoon uit de Jaren van
de oorlog in Vietnam, getekend door
de Amerikaanse errtoonist Ron Cobb.
leuke ideetjes ook. Duidelijk iets dat
komt uit de praktijk. Eigenlijk zou
dit boekje, als de havo-, mavo- en lts-
jongelui straks hun boekenlijstje ko
men halen, er gelijk maar deze IKV-
brochure moeten bijkrijgen. Welke
kerkeraad trekt hier nu eens een paar
centen voor uit?
Maar misschien moet de kerkeraad
zelf eerst een beetje moed krijgen. Ik
begon dit verhaaltje een beetje moe
deloos. Zo van wat doe je nou dn je
eentje. Wat heb je nou voor invloed.
Eigenlijk is het niet zo erg christelijk
om zo te denken. Dat begreep ik nog
wel weer eens goed, bij het lezen van
een andere IKV-brochure: de macht
van twee of drie. Kijk maar eens naar
de cartoon die Arend van Dam voor
deze brochure tekende: Je bent alle
maal een bouwsteentje van een maat
schappelijke piramide.
Maar als die maatschappelijke struc
tuur nu eens niet deugt, wat dan?
Met wat moed kun je - ook als
minderheid - iets gedaan krijgen als
dat edit nodig is. 'Kijk maar naar
Rosa Parks, een negervrouw in Mont
gomery, Alabama, die het op een dag
beu was om in de bus haar plaats
steeds maar aan een blanke te moeten
afstaan. Ze werd gearresteerd en later
op borgtocht vrijgelaten. Alle zwarten
van Montgomery besloten toen de bus
te boycotten. Iedereen ging lopen. En
de hele wereld zag toen hoe uit de
busboycot de actuele burgerrechtbe
weging opbloeide, die mensen als
Martin Luther King heeft voortge
bracht. Een minderheid, die voor iets
staat dat gebeuren moet, die ook
vastbesloten is en bereid is tot offe
ren, zo'n minderheid slaagt op de
duur. Eigenlijk niet zo'n hopeloos
idee. In de bijbel staat ook al zoiets
van waar twee of drie samengaan in
mijn naam daar ben ik tegenwoordig.
Zou dat dan toch waar zijn?
Heinz G. Konsalik: 'Ninotsjka, li
res van de Taiga' en 'De lijfart
de tsarina'. Twee uitgaven vai
Boekerij in Baarn, elk 268 bl
18.90 per stuk.
Verhalen uit het oude Rusland ifchu
ons altijd. Komen deze uit de
vruchtbare pen van Konsalik, ttócon
loven zij uren leesgenot. In het i tin
boek worden de avonturen besch c
van rebellen, die er niet in sla rijt
tsaar Nicolaas I in 1825 vangc'
onbeperkte macht te beroven. Zi,h
den verbannen naar het afschri
kende Siberië. Als de vrouwei n i
vrijwillig hun lot deelden er i
geweest waren, had men
meer iets over deze mannen ifkze
men.
De lijfarts van de tsarina is de
ser Andreas von Trottau, die op
van deze beeldschone en hoogs
biedster het bed met haar moet
Een uiterst vermoeiende bezii^
En hoogst gevaarlijk. Want ni« )jll
minder dan Iwan de Verschrik! lcjs
wordt deskundig bedrogen. Ad r^v
loopt dagelijks de kans tot berei lr
sel te worden uitverkoren. Hij i e
tenslotte met de dochter van de1(
die deze beesten moet onderhof
Ook aan dit verhaal, ditmaal
zestiende eeuw, komt na veel
ning voor de hoofdpersonen ef
lukkig einde. Zeer vele anderei
ter eindigen hun bestaan in het
me rijk, waar mensenlevens van
tot laag niet telden, op grui
wijze.
de
:de
to
S
hds
nat
eft
