BUURT TEGEN SGUTENEURS
Ruggegraat van HF
heeft hernia-verschijnsel
I
bordeel
Jaap Heemskerk: Wat we hier in de Alkmaarse spoorbuurt aan
het doen zijn mag niet geremd worden door dit soort bendes
Deelnemersconcert
in Haarlem
Laat-romantiek en
musikaal navelstaren
BOUW/KIWiAiRflET VRIJDAG 5 JiöLI 1974
BEVNENIAND/KUNST T9/K9
door Dick Ringlever
hand willen doen dit aan de gemeente
ten verkoop kunnen aanbieden om te
voorkomen, dat de onderwereld er
beslag op zal leggen. Er kwam een
actiever, contrölebeleid op de nale
ving van de bouwverordening, waar
door souteneurs, die zonder vergun
ning verbouwen, gepakt kunnen wor
den, terwijil hun pand tot krot kan
worden verklaard. En de algemene
politieverordening (APV) werd aan
de nieuwe situatie aangepast.
In de nieuwe APV wordt de overlast
door prostitutie duidelijker omschre
ven en worden het tippelen en de
raamprostitutie nadrukkelijker verbo
den. Dit laatste heeft er al toe geleid,
dat enkele tientallen processen we r-
baal zijn opgemaakt. De eerste daar
van zijn nu behandeld: de meisjes
kregen 75 gulden boete en de waar
schuwing, dat bij herhaling hechtenis-
straf zou worden opgelegd. En wat de
gemeentelijke maatregelen betreft:
nog maar enkele dagen geleden heeft
openbare werken de voorzieningen,
die in een van de bordelen waren
aangebracht, met de sloophamer onge
daan gemaakt.
Overdreven
Op die manier hopen gemeente en
politie de problemen zonder al te veel
rumoer tot een oplossing te brengen.
Commissaris T. Waardenburg ziet er
meer perspectief in dan in de veel
publiciteit opleverende acties van het
wijkcomité. De praktijk heeft geleerd,
dat bijna elke publikatie nieuwe rel
len uitlokt
'Daarkomt bij', zegt hij, 'dat de verha
len van het comité wel eens wat
overdreven aandoen. Natuurlijk is het
een heel onaangename zaak wanneer
je naast je huis ineens een bordeel
krijgt, maar ik heb wél de indruk, dat
het comité zo nu en dan gewoon
Indianen-verhalen opdist en spoken
ziet waar ze niet zijn'.
Een voorbeeld daarvan noemt hij de
uitlatingen over de 'dodenrit' door
het Druivenlaantje van een van de
handlangers van Martinetti. 'We heb
ben vijftien mensen op het bureau
gehad en dertien van hen zeiden zich
niet bedreigd te hebben gevoeld. Die
rit volgde overigens op een actie van
een vijftigtal vrouwelijke bewoners,
die voor de bordelen waren gaan
staan om bezoekers uit de buurt te
houden'. Als je dat doet, lok je na
tuurlijk tegenacties uit. Dat daarbij
harde woorden vallen en ook wel eens
met messen wordt gedreigd, kan wor
den verwacht Natuurlijk, pooiers zijn
geen lieverdjes. Ik kan me ook goed
voorstellen, dat de wijk zich tegen
hen verzet. Maar ik geloof, dat de
stap-voor-stap-strategie meer resultaat
oplevert'.
En over de tijdbom voor de deur van
Heemskerk, die overigens een fopbom
bleek te zijn: 'Daar heb je nóg zo'n
voorbeeld. Die bom 't was maar
een wekker werd heleméél niet
door de bende gelegd. Ik wéét wie het
gedaan heeft: het was gewoon een
demonstratie van iemand uit de
buurt, die genoeg had van de acties
van het comité omdat hij vond, dat
de wijk daardoor teveel in discrediet
werd gebracht'.
Discipline
Overigens wil de commissaris wel toe
geven veel waardering te hebben voor
Een van de bordelen: vaak middelpunt van rellen.
Jaap Heemskerk: discipline.
de discipline, die het comité onder de
bewoners heeft weten te bewerkstelli
gen. Heemskerk heeft daar ook steeds
de nadruk op gelegd: geen wilde ac
ties, elke provocatie moet worden
voorkomen.
In zijn drie-bij-driekamertje vol dos
siers en een constant driftig rinkelen
de telefoon zegt hij: 'Er zijn mensen
in de wijk, die met jachtgeweren,
blikken benzine en sloophamers in de
aanval willen. We proberen die zoveel
mogelijk tegen te houden. Als je dat
doet, veroorzaak je een explosie, waar
van alleen de onderwereld profijt
trekt'.
Vooralsnog zegt hij de activiteiten
van het comité te willen beperken tot
het signaleren van de acties van de
souteneurs. Vanuit zes posten wordt
hun komen en gaan bijgehouden. Als
maar één resultaat daarvan noemt hij
het gebeurde van enkele weken terug
toen Martinetti voor een nieuwe inti
midatie-actie vijftig man hulptroepen
liet aanrukken. 'Zodra ze de wijk in
hun zoefsleëen binnenreden, werden
ze gesignaleerd en kon direct de poli
tie worden gewaarschuwd. Een nieu*
we rel werd daarmee voorkomen'-
Heemskerk zegt ondanks alles graag
voorzichtig te willen blijven. 'Dit zijn
gevaarlijke jongens, die zich moedlijk
laten pakken. Zelfs niet door de wet,
We weten, dat deze penose zich behal
ve met de prostitutie ook met handel
in verdovende middelen en wapen»
bezighoudt. Maar de justitie kan pas
ingrijpen als daarvoor overtuigende
bewijzen op tafel worden gelegd',
(Een bewering, die de politie overt*
gens niet zegt te bannen staven: bij
herhaalde controles is daarvan tot du
toe niets gebleken).
Voorbereid
Dat nieuwe acties van de tegenpartij
zullen volgen, betwijfelt Heemskerk
niet. Hij is er op voorbereid. In de
gang van zijn huis staan dikke stuk
ken spaanplaat voor het geval zijn
ramen aan diggelen gaan. In de Dnri-
venlaan vertoont hij zich niet meer
'omdat er dan gelijk op los wordt
gebeukt'. En voor zelfverdediging
heeft hij inmiddels een wapenvergun
ning aangevraagd.
'We hébben A gezegd en we gaan
door tot Z. Ik hoop alleen, dat daarbij
geen bloed zal vloeien. Uiteindelijk
gaat het ons alleen om de wijk. We
willen geen kruisridders zijn tegen de
prostitutie, maar de renovatie van de
spoorbuurt gaat ons ter harte. Wat
we hier aan het doen zijn, mkg niet
worden geremd door dit soort ben
des'.
ALKMAAR Jaap Heemskerk
schrikt er nauwelijks meer van.
Toen vorige week op een warme
zomeravond een buurman hem
kwam waarschuwen, dat er een
tijdbom voor de deur van zijn
huisje aan de Snaarmanslaan lag,
raakte hij niet in paniek.
Oók niet toen hij begin deze maand
om drie uur in de nacht na een
vergadering voor zijn leven moest
rennen en nog maar juist achter een
geparkeerde auto kon wegspringen om
de met hoge snelheid op hem af
stuivende slee te ontwijken.
Uitlatingen als 'ik schiet je plat, we
rijen je te barsten,- we zullen je rug
op tien plaatsen breken', zijn hem de
afgelopen jaren vertrouwd geworden.
Heemskerk en de duizend andere ge
zinnen in Alkmaars spoorbuurt heb
ben geleerd zich zelfs bij de meest
gruwelijke bedreigingen in te houden
en niet in te gaan op de intimidaties-
acties van het handjevol onderwereld-
figuren, dat sinds begin 1971 probeert
in het intieme buurtje een winstge
vend bordelenrijk te vestigen.
In het hardnekkig gevecht tussen de
penose met aan het hoofd de 34-jarige
Haagse souterneur Pietro Martinetti en
de bewoners worden zulke voorvallen
slechts als incidenten getypeerd. Zelfs
wanneer daarbij met messen wordt
gedreigd.
Maar verontwaardigd is men er wél
over. Want hoewel de strijd langza
merhand beslist lijkt te gaan raken in
het voordeel van de bewoners, zit de
buurt nog steeds met vijf rosse etala-
aan het Druivenlaantje, waar een
vijftiental uitnodigende, spaarzaam ge
klede, dames lonkend frivole verwen
ningen beloven. Ze zijn maar enkele
meters gescheiden van de huisjes er
tegenover, waar moeders hun kinde
ren vergeefs van de ramen pogen weg
te houden.
Burgerwacht
1 De buurt verzet er zich met kracht
I tegen. Na de komst van Martinetti en
zijn bende, die in het spoorkwartier
Ret affiche, dat op tal van ra-
men verscheen als protest tegen
de bordelen.
Het smalle Druivenlaantje kort nadat er wéér een ruit werd ingegooid.
een nieuw lucratief werkterrein
meenden te hebben gevonden na hun
afgang aan de Alkmaarse Achterdam.
waar de onderwereld onderling ruzie
kreeg, hebben de bewoners zich aan
eengesloten in een hecht front.
Er kwam een soort burgerwacht van
dertig potige jongens, die de voor het
grootste deel uit arbeidersgezinnen
bestaande wijk zeggen te moeten be
schermen tegen de intimidaties van
de onderwereld. In roulerende dien
sten houden zij de wacht, volgens met
behulp van walkie-talkies en een in
tercom-systeem, waarop enkele tiental
len woningen zijn aangesloten, het
komen en gaan van de penose-hoof-
den, noteren autonummers en maken
's nachts met infraroodcamera's foto's
van zowel 'werkgevers' als klanten.
Dat laatste vooral vanwege het af
schrikkend effect, dat daarvan op de
klandizie moet uitgaan.
Kaartjes
Die strategie lijkt de laatste weken
succes te hebben. De aanloop is zicht
baar teruggelopen, Martinetti heeft al
twee van zijn vijf bordelen moeten
sluiten en zag bovendien tot zijn
ongenoegen een paar van zijn meisjes
de koffer pakken omdat 'zij èr niet
meer rustig konden werken'.
Desondanks blijft hij doorgaan en
probeert hij zelfs de via stromannen
gekochte vier andere woninkjes even
eens exploitabel te maken. Vooralsnog
lukt hem dat niet omdat al zijn
pogingen de bewoners eruit te krijgen
zonder resultaat bleven. Zelfs zijn in
wijde kring verspreide kaartjes met
een warme aanbeveling voor bezoek
aan deze panden 'waar vele lieve
meisjes u verwennen op alle gebied
van sex' bleken geen effect te hebben
Aangebeld werd er wél, maar evenzo-
vele malen werd de deur weer dicht
gesmeten en gaven de bewoners geen
krimp.
Toen dat niet bleek te helpen, paste
hij hardere methoden toe. Er werden
ruiten ingegooid en deuren ingetrapt.
Een paar weken terug laaiden de
gemoederen zelfs zo hoog op, dat hij
een brede slee door het Druivenlaant
je (waar officieel geen auto's mogen
rijden) liet scheuren. Sommigen van
de bewoners konden nog maar net op
tijd hun huizen binnenvluchten. En
bij vrijwel elke stap, die zij buiten
hun huis zetten, worden Heemskerk
en andere leden van het wijkcomité
hinderlijk gevolgd. Zelfs de verslagge
ver, die samen met hem foto's van de
wijk Wil nemen krijgt een auto achter
zich aan. Heemskerk zelf reageert
daar nauwelijks meer op. 'Kijk maar
niet om, anders heeft hij er nog lol
in ook. 't Is maar een van de randfi
guren, geen kwaje jongen, een meelo
per, die op deze manier zijn brood
moet verdienen'.
Renovatie
Die confrontatie van de spoorbuurt
met de rode lampen en de onderwe
reld dateert van ongeveer drie jaar
terug. Vanaf het moment, dat de
gemeente ernst wulde gaan maken met
de uitvoering van het toen tien jaar
oude bestemmingsplan, dat voorzag in
de sloop van de wijk om plaats te
maken voor kantoren. Daardoor zak
ten de prijzen en zag Martinetti een
kans op nieuwe broodwinning. Voor
een appel en een ei kocht hij vijf
pandjes, liet die verbouwen en zette
er zo'n twintig meisjes in.
Dank zij de niet aflatende acties van
het wijkcomité en vooral van secreta
ris Jaap Heemswerk (ook bestuurslid
van het landelijk ombudsteam stads
vernieuwing) is die afbraak nooit
doorgegaan. Door druk van de bewo
ners, die hun huisjes niet wilden
ruilen voor flats werd van de plannen
afgezien en tot renovatie besloten.
Dat gebeurt nu ook en, mede door de
activiteiten van het comité, goed.
Maar de buurt bleef wél zitten met de
rode lampen, de aanstoot gevende
meisjes midden tussen woonhuizen en
een steeds bruter optredende onder
wereld.
Affiches
Gevolg daarvan was, dat het wijkcomi
té er een nieuwe taak bijkreeg. Wilde
de spoorbuurt een aantrekkelijke
woonwijk worden, dan moesten Marti
netti en zijn handlangers weg. De
buurt liet hen daarover niet in het
onzekere. Op vele ramen verschenen
affiches met de tekst 'dit is 'geen
bordeel' en op alle mogelijke manie
ren toonde men niet gediend te zijn
van de 'wijkverpestende' activiteiten
van Martinetti en zijn meisjes.
Van hogerhand kregen zij daarbij
steun. De gemeente, die waarderend
spreekt over de samenwerking met
het comité, schiep de mogelijkheid,
dat mensen, die hun huisje van de
AMSTERDAM Een zeer bevredigende belangstelling voor theater
evenementen (toneel, ballet en opera) en een teleurstellend concert
bezoek, dat is globaal de conclusie die bestuur en staf uit de cijfers
van het deze week eindigende Holland Festival 1974 trekken.
C~3
Mr. J. don Daas, directeur van het
festival wist ook geen verklaring voor
het steeds teruglopende bezoek aan
muzikale evenementon in het festival.
Muziek is er toch de ruggegraat van,
maar die ruggegnat vertoont een
soort hernia-verschijnsel, zei hij dezer
dagen op de traditionele persconferen
tie tegen het eind vaa het feest.
De staf gaat er zioh op bezinnen wat
eraan gedaan kan worden. Want con
certen voor nauwelijks half volle za
len geven is zinloos, ook al vond mr.
Den Daas het een compensatie dat
door verspreiding van deze concerten
"a radio en tv een duizende malen
froter publiek wordt bereikt dan het
directe zaalbezoek zou doen vermoe
den. Meer publiciteit, een betere pu
bliekswerving en toch nog meer eve
nementen die in normale seizoen
niet in Nederland kunnen plaatsvin
den (ook op muziekgebied), dat lijkt
de richting waarin de organisatoren
het zullen moeten zoeken om het
Holland Festival Ploeiend te laten
voortbestaan.
Slotronde
De vorm waarin de laatste jaren be
gin- en slotmanifestaties zijn gegoten
blijkt ook niet een gegarandeerd suc
ces op te ieveren. De in feite volko
men mislukte opneming dit jaar in
bet Haagse Gemeentemuseum kan
"ellicht nog enigszins goedgemaakt
worden door de slotronde' die in drie
Amsterdamse theaters (Shaffy, Melk
weg en Movies) wordt gehouden.
Het initiatief daarvan en ook de
organisatie, ligt helemaal bij de direc
ties van die instellingen. Uit ervaring
weet men dat het (eigen) publiek van
deze theaters pas op het laatste mo
ment een besluit tot een bezoek
neemt. In elk geval zullen de drie
genoemde theaters met hun veelvoud
aan speelruimten dr.e dagen vol met
artiesten zitten. Het wordt een staal
kaart van het soort al dan niet "kunst
zinnige' amusement dat in deze gele
genheden tijdens het seizoen ook te
zien is. Alleen niet in een doorlopen
de simultaan-presentatie als nu. Met
een dagkaart van twaalf gulden (al
leen aan de kassa's) of een passepar
tout van 30,- voor drie dagen (alleen
voorverkoop bij Bijenkorf en Cisca
Leidseplein) kan me.i een waanzinnig
grote hoeveelheid evenementen bijwo
nen. Er zijn ongeveer vijftig program
ma's in deze Theater-driedaagse die
vanavond (vrijdag) om 19.30 uur
start, zaterdag en zondag om 14.00
begint en steeds 's nachts om onge
veer 1.30 uur eindigt Overal kan men
komen en gaan wmneer men wil,
hierin geholpen door een pendel
dienst van autobussen die elk kwar
tier van elk theater vertrekken.
Om een idee te geven van de optre
dende ensembles en artiesten: Het
Amsterdams Volkssalon- en amuse
mentsorkest. De Sissies. Giselle To
morrow (droomtheater), Nel Oost
hout, Koor van prettig gestoorde
vrouwen, Barok Ensemble, Alan Por
ter (goochelacts), Rene Thomas, gi
taar en Han Bennmk. slagwerk, Duo
Otten, Amsterdams Nonet (van Con
certgebouw- en Amsterdams Philhar-
monisch Orkest), Solution, popgroep,
Laterna Magica en festival van Neder
landse films.
Het is noodzakelijk de gratis verstrek
te 'dienstregeling' te raadplegen om
zoveel mogelijk ten volle te kunnen
genieten. En als iedereen komt is dat
al voldoende om het een mooi slot
van het Holland Festival te doen zijn.
Nederlandse musici naar
Festival van Vence
DEN HAAG Pianist Daniel Wayen-
berg, violist Theo Olof en de studio
van de Nederlandse Opera zullen zich
onder de vele musici bevinden, die
deelnemen aan het Festival van Ven
ce, een informeel gebeuren, dat zich
afspeelt op de romantische pleintjes
van het vestingstadje in de buurt van
Nice'.
Het Festival, dat vorig jaar 40.000
bezoekers trok, is een spontaan muzi
kaal gebeuren zonder vastomlijnd pro
gramma. Dat houdt in, dat iedere
kunstenaar na enig overleg met de
leiding mag spelen wat hij wil en in
welke formatie hij dat wil doen.
De opera-werkgroep wordt gevormd
door Mary Willems. Anne Haenen,
Anke Brokstra. Jan Blinkhof en Nico
Schaap onder leiding regisseuse Roda
Levine. Andere medewerkers zijn o.a.
Martha Argerich, Gyorgy Cziffra,
Friedrich Gulda, George Pludermach-
ter, Alexander Rabinowitch, Jean-
Pierre Rampal, Alexander Lagoya, Uri
Segal, Leo Ferrê, Maxime Leforestier
het orkest van de Franse radio en t.v.
en het Kamerorkest van Rouaan.
DEN HAAG Een belangrijk onder
deel van het programma dat het Resi
dentie Orkest woensdagavond onder
leiding van de Hongaarse dirigent
Zoltan Pesko zou uitvoeren, moest
vervallen. De bariton William Pear
son die een partij in Schönbergs 'Die
glliobliche Hand' te zingen had, was
op het laatste moment ziek geworden.
Vervanging op korte termijn was niet
mogelijk, en zo ontging de concert
gangers de kennismaking met een zel
den uitgevoerd stuk van de man
wiens invloed op het hedendaagse
componeren in Europa nog steeds
merkbaar is. Als handzame stopper
werd de suite uit l'Oiiseau de feu van
Strawinsky gebruikt.
Schönbergs leraar Alexander Zem-
linsky is in dit Holland Festival ook
enkele malen geprogrammeerd, van
wege zijn relatie met Schönberg,
wiens honderdste geboortedag aanlei
ding tot een soort rode draad door
het programma werd. Zemiinsky's his
torische betekenis ligt in het feit dat
hij Schönbergs leraar is geweest. De
muziek die hij eelf schreef ls een
duidelijk bewijs dat hij de compositi-
torische ideëen die leerling Schönberg
later ontwikkelde helemaal niet kon
en wilde volgen. Zemlinsky bleef in
de laat-romantiek steken; en aange
zien hij een uiterst bekwaam, maar
bepaald geen uitzonderlijk begaafd
componist was, is zijn euvre in ver
gelijking met dat van bijvoorbeeld
Mahler en Strauss tenauwernood op
merkelijk. Woensdagavond werd van
hem de Lyrische Symphonie op. 18
uit 1923 uitgevoerd. Een toonzetting
van zeven (in het Duits vertaalde)
liefdesgedichten van Tagore, voor so
praan, bariton en jst. Slavka Tas-
kova en Bernard Kruysen vertolkten
de zangpartijen, die voor een groot
deel door de zwaar geïnstrumenteerde
orkestpartij overstemd werden, waar
tegen de voluminieuze, maar door een
zeer breed vibrato ontsierde, sopraan-
stem nog het beste bestand Week.
Van de in 1927 geboren Italiaan Fran
co Dontoni ging daarna het uit 1973
stammende 'Vooi' voor orkest waarin
deze zichzelf niet alleen door het
ontbreken van de tegenwoordig erg
hoog genoteerde originaliteit 'uit de
markt prijst', maar d ie bovendien,
door het fantasieloos toepassen van
overbekende procedé's in een stuk dat
een kwartier lang op een statische
harmonische basis doorzeurt, zijn pu
bliek met een soort muzikaal navelsta
ren vervaalt De mythe van het uit
stervende symfonieorkest wordt vooral
ln deven gehouden door mensen als Do-
natond die er niet voor kunnen com
poneren.
Festival Agenda
Vrijdag 5 Juli
Amsterdam. The Movies, De Melkweg
en Shaffy Theater 19.30 tot 1.30 uur:
Theater Driedaagse, doorlopende voor
stellingen van toneel, cabaret, dans,
film cn muziek.
Scheveningen. Circustheater 20.15
uur: Ned. Operastichting Le nozze di
Figaro. Kurzaal 20.15 uur: The Messi
ah.
Haarlem. Grote of St. Bavokerk 20.00
uur: Int Orgelconcours, Juryconcert
door Piet Visser
HAARLEM Het Mullerorgel is
sinds jaar en dag een gerenommeerd
bezit van de stad. Overal in de wereld
kent men het van naam en er is geen
geïllustreerde muziekencyclopedie
waarin niet een afbeelding staat van
het mooie Haarlemse front! Het orgel
'kennen', d.w.z. het instrument naar
zijn hand te zetten, vraagt echter van
een organist veel tijd vooraf voor het
uitproberen van de registratie. Of dit
woensdagavond aan de drie deelne
mers aan de improvisatiewdstrijd he
lemaal hikte voor hun eigen 'inlei-
dingsconoert', is een tweede.
De Duitse organist Egidius Doll be
gon zijn interpretatie van het Prelude
en Fuga van Bach (547) met een
zwaar geregistreerd pedaal. De Fuga
zette hij rustig in; mathematisch, bij
het droge af, maar toch in een fraai
geluid, later weer wat forser en ook
meer bewogen in een knap spel.
Ook zijn 'concurrent1 Rupert G. Frie-
berger (uit Oostenrijk) pakte zijn 'In-
troitus' in de eerste toon, van Chr.
Erbach zwaarder aan dan we voor een
componist van rond 1600 mochten
verwachten. De Vernetten op de
hymne 'A solis orte cardine', uit de
morgendienst op Kerstmis, met een
allerbeminnelijkke melodie en in een
pure registratie vol afwisseling, had
een nog fijner effect gemaakt, wan
neer zoals de oorspronkelijke be
doeling van de componist geweest is
tussen deee fraa e miniaturen tel
kens een strofe van ie tekst gezongen
zou zijn. Frieberger besloot zijn op
treden met een nog ouder stuk uit
eenzelfde liturgische sfeer: het 'Salve
Regina' van Paul Hofhaimer, vol licht
en kleur.
De in Chicago geboren Merril Davis
ving Mozart's Fantasie in f (voor een
huisklokkenspel) (KV 608) aan met
een zelfs voor deze grote ruimte te
luidruchtige registrat.e, wat een taaie
indruk aan dit lichtvoetige stuk gaf.
Het tweede deel, .n Andante-tempo,
speelde hij ln een bijna romantische
voordracht en een uiterst fraaie, sono
re registerkeuze. Hij beëindigde het
slotdeel met weer een donkere regi
stratie, maar wel in een lenige voor
dracht.
Het wachten is nu op de prestaties
van de improvisatoren, die inmiddels
getoond hebben organisten van klasse
te zijn.
Het Müller-orgel in de St. Bavo in
Haarlem r-^irop deze week het In-
ternationLl<} Gïgeiconcours wordt
gehouden.
