EEN LITURGISCH CIRCUS
OLGA
1
L.T.B
ENKELE WERKKRACHTEN
HEFTRUCKCHAUFFEUR
ervaren
A capellazang in de
R'damse Grote Doelen
I T D ONS TELEFOONNUMMER :01714-9018
OLGA MATRASSEN (IMF) B.VJ,
Wereldpremière John Taveners
'Ultimos Ritos'
Pronk: relatief veel hulp voor
Suriname na 1974
de koning
Verhuizingen
piano-transporten
Jan van Duuren
Houtbouw en Timmerfabriek
PAD0X B.V.
machinale
houtbewerkers
Z
WERFPERSONEEL
Voor onze magazijnen VEEVOEDER EN KUNSTMEST
hebben wij nog nodig
Er zijn mogelijkheden voor opleiding tot een geschoolde functie in onze mengvoeder-
fabrikageü! Komt u gerust eens langs om te praten.
Tevens vragen wij een
ONS ADRES: H00GEWAARD 215 A. KOUDEKERK AAN DEN RIJN
P N.V. IN- EN VERKOOPKANTOOR VOOR DE LT.B.
I
TROOr/KVAKTET MAANDAG 24 JUNI 1974
door R. N. Degens
HAARLEM Nadat driemaal tevergeefs was geprobeerd het band
je met het 'Crucifixus' uit Bachs Hohe Messe tegelijk met het slot
van John Taveners Ultimos Ritoste laten klinkenwerd het litur
gisch circus in de Haarlemse Grote Kerk zaterdagavond maar op
gebroken. De schijnwerpers gingen uitde artiesten mochten naar
huis en de technici gingen uitzoeken waar het defect zat, dat oor
zaak was van het mislukte einde van de voorstelling.
Die voorstelling betrof de wereldpre
mière in het Holland Festival van een
soort requiem van de jonge Engelse
componist John Tavener (geboren in
1944) die al een groot aantal vocaal-
instrumentale werken schreef waarin
het sterven en de dood de allesbepa
lende onderwerpen zijn. Ultimos Ri
tos (Laatste Riten) op teksten van de
zestiende eeuwse Spaanse mysticus
Sint Jan van het Kruis, is een vijftig
minuten durend werk dat gaat over
het mystieke begrip van het afsterven
van het ik, zo licht de componist het
toe. Hij heeft het werk gebouwd op
het muzikale materiaal uit het 'Cruci-
fixus' van Bachs Hohe Messe. De
'overkoepelende' symboliek in de op
zet van dit stuk is, dat dit Crucifixus
(via een band opname van een norma
le uitvoering voor koor en orkest)
aan het eind van het laatste deel met
toenemende sterkte ten gehore moet
worden gebracht, zodat de muziek van
Tavener er totaal door wordt verdron
gen en Bachs muziek het slot van
Ultimos Ritos vormt.
Tavener heeft in de vier voorafgaande
delen kennelijk 'toegespeeld' naar dit
vernietigingseffect in het vijfde deel:
dat overigens in 1971 al als zelfstan
dig werk onder de titel 'Coplas' is
uitgevoerd en op platen opgenomen.
Doordat het Bach-fragment wegbleef
kreeg men zaterdagavond in Haarlem
wel mooi de gelegenheid driemaal
achtereen te horen welke voortreffe
lijk koorcomponist Tavener is. Dit
vijfde (korte) deel voor koor a-capella
is een wonderschone, nauwelijks aan
de stilte ontstegen, ingekeerde mijme
ring over het sterven.
Poespas
Tavener meent echter ten behoeve
van de onderliggende filosifische ge
dachte, zijn muziek te moeten versie
ren met allerlei symbolische poespas
die de geloofwaardigheid van zijn op
zet bepaald niet versterkt. Twee voor
beelden: de koren en orkesten zijn in
de vorm van een kruis opgesteld.
Niemand, behalve misschien de diri
gent, die in het midden staat, merkt
iets van het daarmee beoogde (klank-)
effect: er komt in het derde deel
een korte passage voor waarin vijf
priesters in vijf verschillende talen
uit de bijbel voorlezen. Dat moeten
beslist echte priesters zijn (in dit
geval geleend van een seminarie) uit
gedost met revue-achtige gewaden
vol metalen glitters.
Op het vocaal-instrumentale vlak werkt
Tavener ook graag met spectaculaire
middelen. Het geschal van trompetten
en het geroffel van drums en pauken
is niet van de lucht: uit vier hoeken
van de kerk (die een nagalmtijd van
tenminste zes seconden moet hebben)
en van twee boven elkaar gelegen
galerijen wordt onder het geluid van
fluiten (instrumenten der liefde) en
trompetten (instrumenten van het ko
ningschap), de Eucharistie geacht
neer te dalen.
Er is veel monotoon gebedsgemompel
en er zijn erotisch-extatische sopraan
meiismen op de naam Jezus: er zijn,
na het dreunend beginakkoord dat
met twee orgels, veel slagwerk en het
hele blazerscorps de gekruisigde
Christus voorstelt (ik citeer de com
ponist) in het koor korte, steeds her
haalde kreten waarin men het inslaan
van de spijkers in het kruis moet
horen.
Kortom in opzet en bedoeling slaat
he+ alles wat Berlioz, Messiaen en
Penderecki op dit gebied presteerden.
Maar het slaat verder nergens op.
Want zelfs wat Tavener van deze
heren overnam werkt averechts door
dat hij de luisteraar irriteert met een
teveel aan de tactiek van de moderne
reclameboodschap verwante muzikale
wervingsmethode.
Nog geen zeventig
Het zal dan ook tezijnertijd voor de
Waaraan deze uiterst geringe belang
stelling te wijten is kan moeilijk
worden vastgesteld. Zo weinig liefheb
bers van a-capellazang telt de Maas
stad toch niet. Zowel wat stemmenma-
teriaal betreft als de wijze van uitvoe
ring behoorde deze koorzang tot het
beste dat in ons land te beluisteren
valt. Een programma van gewijde mu
ziek bevatte Latijnse zangen van Jaco
bus Gallus (alias Handl), Hassler,
Sweelinck, Mendelssohn, Brahms en
twee componisten van deze tijd,
Schönberg en de Braziliaan Jean Ber
ger.
'Friede auf Erden' van Schönberg is
kennelijk een werk uit diens beginpe
riode. Men zou kunnen spreken van
een moderne Brahms. Ook de eigen
tijdse Psalmo Brasilie van genoemde
Jean Berger is in een zeer gematigd
modern klankidioom geschreven. Bei
de composities zijn echter van hoog
gehalte. De twee gecombineerde koren
vormden een volstrekt homogeen klin
kend geheel. Dit bleek reeds direct in
de dubbel- en driekorige structuur
(twaalfstemmig) van de werken van
Gallus en Hassler.
Hoogtepunt
Een van de hoogtepunten van dit
voortreffelijke concert vormde wel de
123e psalm van Sweelinck. In de door-
geïmiteerde stijl heeft de 'Hamburgse
organistenmaker' met zijn vier delen
psalmen een onvergankelijk meester
werk nagelaten, dat nog heden ten
dage verrast door zijn oorspronkelijk
heid en zeggingskracht. Gelukkig is er
tegenwoordig weer een herwaardering
van Mendelssohn. Zijn 3e psalm is
Festival Agenda
Maandag 24 juni
Amsterdam. Stadsschouwburg
20.15 uur: Ned. Operastichting.
Le nozze di Figaro. Brakke
Grond 20.30 uur: Waark.
Den Haag. Ned. Congresgebouw
20.30 uur: Concertgebouworkest
o.l.v. Jean Fournet.
Eindhoven. Globetheater 20.30
uur: Tafels.
Utrecht. Geertekerk 20.30 uur:
Eumelio.
Van een verslaggever
SCHIPHOL - In vergelijking met
andere ontwikkelingslanden heeft Su
riname minder behoefte aan hulp,
want het is een klein land en niet zo
arm als andere landen. Toch zal het
in de toekomst naar verhouding meer
hulp krijgen dan andere ontwikke
lingslanden omdat Nederland een spe
ciale verantwoordelijkheid voor Suri
name heeft Dit zei minister Pronk
bij zijn terugkeer van een vierdaags
bezoek aan Suriname.
Aan de minister was in Suriname
vele malen gevraagd waarop het eind
1974, als het onafhankelijk wordt,
mag rekenen. Over de hoeveelheid
hulp kon de minister zich nog niet
John Tavener
televisie wel meer mensen weten te
boeien dan zaterdagavond in de Haar
lemse kerk, waar nog geen zeventig
belangstellenden verloren gingen tus
sen de enorme bouwsels voor de tv-op-
name waarmee het grootste deel van de
kerk (kruisgewijs!) was volgezet En
die bezet werden door leden van het
BBC-koor en van de NOS-orkesten die
met de Engelse vocale solisten, de
organisten, de priesters en de vele
andere medewerkenden onder leiding
stonden van dirigent John Poole. In
de eerste integrale uitvoering van
John Taveners 'Ultimos Ritos', een
onmiskenbare mésalliance tussen reli
gie en (rauziek-)theater: waarbij (net
als de kerk) in het midden blijft voor
welke van de twee partijen-
door W. H. Wolvekamp
ROTTERDAM Nauwelijks honderd bezoekers telde het vocale
concert dat zaterdagmiddag onder leiding van Marinus Voorberg
in de Grote Doelen werd gegeven door twee gecombineerde koren,
het NCRV Vocaal Ensemble en het Nederlands Kamerkoor.
een ongemeen fraai voorbeeld van
romantische a-capella muziek. Niet
minder echter ook het motet 'Warum
ist das licht gegeben dem Miihseli-
gen?' Dit is Brahms in zijn beste
romantische, volstrekt on-sentimentele
vorm.
Onnodig eigenlijk om te vermelden
dat dit gehele programma werd uitge
voerd met een volmaakte koordiscipli
ne, een sterk gedifferentieerd klank
patroon en een souplesse van de koor
klank, die zijn weerga in Nederland
niet kent. In het kader van het Hol
land Festival treden beide ensembles
nog tweemaal op, namelijk op 29 juni
en op 6 juli, beide keren weer in de
grote Doelenzaal. Gelukkig maar,
want voor a-cappela-muziek klinkt de
kleine zaal toch net iets te droog en
te nuchter. Enkele door Arie Keijzer
voorgedragen orgelwerken wisselden
dit vocale programma af.
De redactie behoudt zich het recht
voor haar ter opname in deze rubriek
toegezonden meningsuitingen verkort
weer te geven. Bij publikatie wordt
met de naam van de inzender onder
tekend. Brieven kunnen worden ge
stuurd aan het secretariaat hoofdre
dactie Trouw/Kwartet,postbus 859.
Amsterdam.
Scouting (3)
Zowel ir. H. ten Bokkel Huinink als
mej. H. A. Tornga hebben waarschijn
lijk de scriptie van Leendert van der
Jagt over Verandering van Scouting
(46 blz.) niet gelezen. Zij gaan af op
een samenvatting in Trouw-Kwartet
van 12 juni. Hoe knap ook van de
verslaggevers om zo'n samenvatting te
maken, geheel recht aan wat Van der
Jagt in zijn scriptie precies zegt,
schrijft en bedoelt, doet het niet.
In feite zegt Van der Jagt niet zulke
nieuwe en opzienbarende dingen. Hij
vraagt alleen aan de leidsters en lei
ders binnen Scouting Nederland om
de consequenties te trekken uit wat
scouting altijd al heeft gezegd en met
dat scouting van nu midden in de
wereld te gaan staan. Scouting heeft
altijd al gezegd dat het om meer gaat
dan alleen maar een spelletje spelen.
In termen van hulpvaardigheid, we
reldbroederschap, goede daad, eerbied
voor zichzelf en anderen enz. heeft
scouting altijd al gekozen voor degene
die hulp nodig heeft, die onze broe
derschap. onze solidariteit nodig
heeft, die recht heeft op ons respekt.
Vreemd is dat, als je er dan op wijst
dat scouting door te kiezen voor hen
die niet tot hun recht komen, ook een
politieke keuze doet, allerlei mensen
opeens hard gaan protesteren.
Van der Jagt zegt op bl. 43 van zijn
scriptie: 'Scouting is geen politieke
organisatie, maar een jeugdorganisatie
die het Spel van Verkennen speelt.
Dat houdt in openstaan voor en opko
men voor de mens in de samenleving,
hominisering in het groot en in het
klein'. Wie het op deze manier bezig
is zijn binnen een jeugdvereniging als
Scouting Nederland misbruik van de
jeugd door eenzijdige politiek-zieke en
maatschappijkritische alweters' noemt,
heeft m.i. niets van het wezen van
scouting in deze tijd begrepen.
ROTTERDAM
Jan H. Soethoudt,
welpenleider - voorlichtingsadviseur.
Kruideniersbond
In Trouw/Kwartet van 15 juni
schrijft Kees de Leeuw betreffende de
serie artikelen van hoofdredacteur W.
H. Kruiderink In 'Food Magazine'
over de Outspan-boycot, in dat artikel
als- zeer ten onrechte gelaakt, onder
meer: 'Het hoeft dan ook geen ver
wondering te wekken, dat met name
binnen de Christelijke Kruideniers-
bond nogal wat onrust en misnoegen
is ontstaan over de artikelenserie van
de heer K. in F. M.'
Dit verbaast mij. Terecht herinnert
K. de L. in zijn artikel aan hetgeen
de voorzitter van deze Kruideniers-
bond, de heer P. Renkema, op 6
maart jl. ter aanprijzing van die boy
cot heeft gezegd. De Leeuw heeft
echter dit dossier uit het archief
weinig uitputtend behandeld. Zo ja,
dan zou hij gevonden hebben, dat
toen, nu amper een kwartaal geleden,
de heer Renkema zich genoopt heeft
gezien 'een verantwoording' via de
radio uit te spreken, gezien het grote
ongenoegen, dat hij met dat stand
punt in eigen kring had gewekt Hij
heeft in die toespraak onder meer
gesteld, dat 'zovelen van zijn collega's
zover nog niet waren.'
Toen was er dus nogal wat onrust en
misnoegen over aanprijzing van de
boycotactie, waarvan de voorzitter in
zijn 'ter verantwoording* een on
wraakbaar getuige is. Nu vertelt K.
de L. hetzelfde, maar precies omge
keerd. De vraag staat dus open welke
onwraakbare informanten De L. voor
dat gevoelen bij de hand heeft. Was
de BOA soms informant? Zolang deze
vraag open blijft staan, hel ik sterk
over naar de onrust, waarmee voorzit
ter Renkema te worstelen had en
wellicht heeft.
Amstelveen
J. Klatter
UITZENDBUREAU
Telef," Ö17ÏÖ'-31710
Korévaarstraat 33'
Leiden;v mabu
in binnen- en buitenland.
Onder garantie.
Verwarmde bergplaats
voor inboedels.
Middelstegracht 36
Leiden - Tel. 25468-24060.
loc
Evertsenstraat 90 Posthui 16,Ltidai
r r>
vraagt
r
Leeftijd v.a. 18 jaar.
Mavo-opleiding gewenst.
Aanmelden: dagelijks van 9.00-17.00 uur.
an c
RAT
ét v
|ch
enst
ath
Idus
foei
je e
tn
beg<
DOl
cacl
Ifril
MATRASSEN LEIDEN
Voor uitbreiding van onze produktie-
afdeling timmerwerk vragen wij
Zij die belangstelling hebben, kun
nen zich voor nadere inlichtingen in
verbinding stellen met onze bedrijfs
leider.
Ons adres is: Veerpolder 1 - Warmond
telefoon: 01711-2841.
NIEUWE AUTO "UREN
autoverhuur TIDTAK
st.aacjtenstraat14 I ll I Wi
telefoon: 01710 -25709'53627 leidei
Ti
UN
ond
Per 1 augustus a.s. zoeken wij:
om onze afnemers behulpzaam te zijn bij h i
laden en het zelfstandig klaarmaken van ordeügei
)di(
Enige kennis van de hout- en plaatmaterialei
handel vereist.
Houthandel Klinkenberg-Fonte
Zijldijk 22 Leiderdorp
TeL 01710-99311
11e
red
Als u op een Bank wilt werken,
dan heeft u nu de kans.
Prettige werkkring.
Modern kantoor.
Goed salaris.
Bent u 18 jaar of ouder en in het bezit van M.A.V O. (Mulo) diploma,
en u heeft er zin in om bij ons te komen werken, richt dan uw
sollicitatiebrief aan onderstaand adres.
Er is bij ons ook een plaats vrij voor een jonge medewerker (mnl.).
Is dit iets voor jou, solliciteer dan bij de
Rabobank 'Rijnsburg' - Postbus 4 - Rijnsburg
Telefoon 01718-72646
Dr. HELMUT THIELICKE
uitlaten omdat eerste nieuwe doelein
den voor ontwikkelingshulp moeten
worden vastgesteld. Besloten werd
een commissie in te stellen die hij de
komende koninkrijks-topconferentie
advies moet uitbrengen. In gesprek
ken met zowel oppositie als regering
spartijen had de minister veel kritiek
ontmoet op het ontwikkelingssamen-
werkingsbeleid van de afgelopen
kwart eeuw. 'Nederland zal daarom
Suriname zijn meest uitnemende des
kundigen ter beschikking moeten stel
len', aldus de minister. De definitieve
samenstelling van de commissie zal
deze week bekendgemaakt worden.
Voor de sociale verzekering zal prof.
dr. W. Albeda erin zitting nemen.
De hoofdwaarheden
wan het christelijk geloof,
uiteengezet aan de
hand van de
Apostolische Ge*«ofe-
belijdenl8
Can sprankelend boek
f 18.90
Verkrijgbaar
•n de boekhandel
ZOMER KEUNINQ
WAGENINGEN
