Professor
Popma: een
ongewone
man
Gereformeerde kerken
groeien niet verder
De preekmethode van
de 'oude schrijvers'
veilig
Nieuwste cijfers wijzen uit:
Verrassend snel akkoord
over scheiding op Golan
Weer of geen weer:
Vandaag
Amerika kwam
beloften aan
Hanoi niet na
TROUW/KWARTET DENSDAG 4 JUNI 1974
KERK/BUITENLAND T2/K2
Van een onzer redacteuren
AMSTERDAM Een kleine
twintig jaar heeft prof. dr. K.
J. Popma in Groningen en in
Utrecht reformatorische filoso
fie gedoceerd. Hij deed dit als
hijzonder hoogleraar vanwege
de stichting bijzondere leerstoe
len voor calvinistische wijsbe
geerte. Zaterdag heeft prof.
Popma afscheid genomen. Dat
gebeurde tijdens een bijeen
komst in Amersfoort, waar
vrienden en leerlingen zich ver
drongen om hem de hand te
kunnen drukken.
Prof. Popma hield bij deze gelegen
heid een rede, getiteld: 'De n ai eve
kenwijze'. Dat verhaal is terug te
vinden in de afscheidsbundel, die
hem aangeboden werd: 'Het leven
beschouwd', een royaal uitgevoerd
boek van bijna driehonderd pagina's
(uitgegeven door Buyten Schip-
perheijn te Amsterdam, prijs ƒ35,-).
In deze bundel staan opstellen,
waarin de verschillende facetten van
prof. Popma's werkzaamheid kundig
belicht worden.
De calvinistische wijsbegeerte, waar
het hier om gaat, is de zgn. wijsbe
geerte der wetsidee, in de jaren
dertig ontwikkeld door de gerefor
meerde hoogleraren Dooyeweerd en
Vollenhoven. Zij vond en vindt haar
aanhangers binnen de gereformeerde
gezindte, vooral in de rechter flank
daarvan, maar haar bewonderaars
tref je ver daarbuiten aan. Dit kan
ook blijken uit het achter in 'Het
leven beschouwd' opgenomen felici-
tatieregister: temidden van min en
meer gerenommeerde namen staan
daar bijvoorbeeld de namen van kar
dinaal Alfrink, professor Delfgaauw
(ooit een angry young man in r.k.
kring), professor De Graaf (notabel
man in vrijzinnige kring) en de
crganist Cor Kee.
Prof. Popma ging in 1957 met enig
tam-tam (om precies te zijn: met
een getuigende brochure) van de
'gewone' gereformeerde kerken over
naar de vrijgemaakte gereformeerde
kerken. Een paar jaar later al keer
de hij terug in de schoot van de
gereformeerde kerken en ook déze
stap liet hij vergezeld gaan van een
geschrift. Deze overstapjes hebben
kennelijk geen kwaad bloed gezet in
een van beide kampen, want onder
de felicitanten bevinden zich een
paar gereformeerde kerkeraden en
een vrijgemaakte gereformeerde ker-
keraad (die van Utrecht-centrum).
Eén hervormde gemeente feliciteert
prof. Popma: die te Bleiswijk.
Uit het feit dat prof. Popma het
nodig vond zijn kerkelijke overgan
Prof. dr. K. J. Popma
gen den volke kond te doen via
speciale geschriften kan al duidelijk
worden dat hij geen man uit een
rijtje is. Dat klopt. Hij is een onge
woon man met een veelheid van
interesses. Hij schrijft zowel over
Genesis als over Couperus. Het be
houd van de Friese taal houdt hem
evenzeer bezig als de heidelbergse
catechismus, waarover hij zeer parti
culiere meningen ten beste gaf.
Taalbederf vindt hij 'gevolg en be
wijs van 's mensen ellende' (over de
catechismus gesproken!)
Toen prof. Popma aan het begin van
zijn professorale loopbaan stond,
somde dr. G. Puchinger geestdriftig
's mans bekwaamheden op: een be
kwaam classicus, een theoloog van
zeer apart karakter, een erkend
dichter, een zwaar geharnast pole
mist, iemand die kan filosoferen
over alle mogelijke praktische en
theoretische vraagstukken èn auteur
van een roman van formaat
Die roman was 'De zonde van Jan
der Kindere', waarover in deze
krant als volgt werd geoordeeld: eeri
van de weinig christelijke romans
die tot de kern van het leven trach
ten te geraken. Met dit boek en
trouwens met al zijn bezig-zijn met
het vraagstuk van de relatie tussen
zonde en ziekte toonde prof. Popma
aan dat filosoferen voor hem niet
iets was, dat je vrijblijvend in de
(goed gevulde!) studeerkamer doet.
'Het leven beschouwd' wijdt een af
zonderlijk hoofdstuk aan prof. Pop
ma als romanschrijver. Het is van
de hand van dr. Okke Jager. Dr.
Puchinger biedt Popma-impressies
en hij zet daarmee de scheidene
hoogleraar dicht in de buurt ook
van de niet-wijsgerig geschoolde le
zer neer. Trouwens heel dit boek, al
doet het z'n best met voetnoten,
beweegt zich niet in onbereikbare
sferen en dat zal niet alleen de
eventuele koper van het boek maar
ook degene aan wie het zaterdag
plechtig aangeboden is, deugd doen.
In de bundel staan een paar gete
kende portretten van prof. Popma,
èn een portret van mevrouw Popma.
Dit laatste is geweldig leuk: einde
lijk een afscheidsbundel waarin de
echtgenote niet weggemoffeld wordt!
(ADVERTENTIE)
Nat wegdek, slechte bestrating, noodstop... de Michelin
zX radiaalband geeft u onder alle omstandigheden een
grimmige greep op de weg. Onvoorwaardelijk en altijd!
En omdat deze veilige band zo'n lage rolweerstand heeft
rijdt u nog zuiniger ook. Auto's op Michelin radiaal-
banderi verbruiken 6 tot 10% minder brandstof. Dat is
beproefd en bewezen!
MICHELIN
Van een onzer verslaggevers
UTRECHT Het aantal gereformeerden in ons land is in 1973 slechts met zegge en schrijve vier
zielen gegroeid.
GENEVE, CAIRO (AP, Reuter, UPI) Israëlische en Syrische ge- Steden
neraals hebben gisteren in Genève overeenstemming bereikt over de
technische details van de troepenscheiding aan het Golanfront en de
uitwisseling van doden en krijgsgevangenen die nog in Syrië ep Is
raël zijn.
Volgens het zojuist verschenen jaar
boek 1974 van de gereformeerde ker
ken telden deze kerken per 1 januari
1973 879.834 belijdende leden en doop
leden. Op 1 januari 1974 was dit
aantal 879.838.
Een dergelijke geringe toename is in
de geschiedenis van de gereformeerde
kerken (afgezien van 1944, het jaar
van de Vrijmaking) nog niet eerder
voorgekomen. Insiders verwachten in
de komende Jaren een snelle vermin
dering van het ledental. Tegelijk is
bekend geworden, dat 46 procent van
de gedoopten geen belijdenis meer
doet
De aanwas van de bevolking als ge
heel is de laatste jaren ook sterk
teruggelopen en bedroeg vorig jaar
0,76 procent. Dat betekent, dat de
gereformeerde kerken er vorig jaar
6700 mensen bij hadden moeten krij
gen, om in de pas te blijven met de
bevolkingsgroei.
In een in Genève gepubliceerd com
muniqué is gezegd dat morgen het
akkoord over de gedetailleerde uit
werking van de troepenscheiding za!
worden getekend. Een subcommissie
van de militaire werkgroep, die bin
nen vijf dagen na ondertekening van
het algemene troepenscheidmgsak-
koord klaar moest zijn, is nu bezig de
laatste hand te leggen aan de defini
tieve kaart van de nieuwe linies van
de troepen.
Ook deze kaart zal morgen onderte
kend worden. Het verrassend snelle
resultaat is bereikt na ruim zeven uur
onderhandelen tijdens de drie dagen
na het vrijdag getekende algemene
akkoord. De Egyptische afgevaardigde
bij de militaire werkgroep, generaal
Taha el-Magdoub verklaarde gisteren:
'Bijna alles is geregeld Wij hebben
heel wat bereikt'.
Syrië heeft inmiddels de 12 gewonde
Israëlische krijgsgevangenen volgens
afspraak naar Israël laten terugkeren.
De gevangenen, die op één na, in
goede gezondheid verkeerden zijn met
grote vreugde in Israël begroet Israël
heeft op zijn beurt 26 gewonde Syri
sche krijgsgevangenen naar huis laten
gaan, die in Damascus door duizenden
Syriërs uitbundig zijn binnengehaald.
(Zie ook fot op pagina T5-K6).
Een woordvoerder van de VN' in Cai
ro heeft gisteren meegedeeld dat de
eerste groep VN-waarnemers, die in
de bufferzone tussen Israël en Srië
worden gestationeerd, naar het Golan-
gebied zijn vertrokken. Het zijn 29
Oostenrijkse VN-militairen, die wor
den geleid door de Peruaanse gene
raal Gonzalo Ericano. Nog eens 40
Peruaanse VN-waarnemers zouden
spoedig volgen. In totaal zullen 1250
VN-waarnemers (UNDEF) in het ge
bied worden ingezet
Het Geneefse vredesoverleg over het
Midden-Oosten, dat bedoeld is Israël
en de Arabische landen tot een blij
vende vrede in het gebied te bewe
gen, lijkt blijkens berichten uit Cairo
ernstige moeilijkheden te gaan onder
vinden door de houding die de Pales
tijnse bevrijdingsbewegingen jegens
Genève aan het innemen zijn. Goed
ingelichte zegslieden in de Egyptische
hoofdstad hebben gemeld dat de lei
ders van de Palestijnse organisaties
zelfs hebben besloten voorlopig nog
niet aan het Israëlisch-Syrische over
leg deel tc nemen.
De Palestijnen zouden een uit tien
Ïunten bestaand document ter bespre-
ing hebben voorgelegd aan het 162
leden tellende Palestijnse parlement-
in-ballingschap (de Palestijnse Natio
nale Raad). In het document zou
worden gezegd dat de Palestijnen niet
aan vredesbesprekingen kunnen deel
nemen zolang zij als vluchtelingen
worden beschouwd, zoals in Veilig
heidsraad-resolutie 242 is geformu
leerd. De resolutie moet volgens de
Palestijnen worden veranderd, zodat
de Palestijnse zaak wordt erkend als
een nationale en politieke kwestie en
niet als een 'vluchtelingenvraagstuk'.
De Palestijnen zouden voorts in het
document eisen dat zij op de Geneefse
conferentie worden uitgenodigd door
de twee voorzittende landen, de VS
en de Sowjet-Unie en dat zij op
gelijke voet aan het overleg zullen
deelnemen als Israël, Egypte, Synë en
Jordanië. Volgens waarnemers zijn de
ze eisen voor Israël en Jordanië in
elk geval onaanvaardbaar en is de
kans daardoor minimaal dat zij naar
Genève worden uitgenodigd.
SAIGON (Reuter) De Amerikaanse
regering heeft ongeveer anderhalf
jaar geleden, toen Kissinger onder
handelingen voerde over een bestand
in Vietnam geheime afspraken met de
regering van Noord-Vietnam gemaakt,
maar zich aan sommige hiervan niet
gehouden.
De Amerikaanse Journalist Tad Szulc,
die hiervan melding maakt in het
tijdschrift 'Foreign Policy", schrijft
dat Amerika onder meer beloofde,
binnen een jaar alle Amerikaanse
burgers die de Zuidvietnamese lucht
macht hielpen, uit Zuid-Vietnam te
laten vertrekken. Maar in het begin
van dit jaar waren er naar schatting
nog 9.000 Amerikaanse burgers in
Zuid-Vietnam. Ook afspraken over we-
deropbouwhulp aan Noord-Vietnam
zouden niet zijn nagekomen, omdat
Washington gebelgd was over commu
nistische bestandsschendingen. Vol
gens een ander Amerikaans blad, de
Washington Star News, is er ook
niets terechtgekomen van een gehei
me belofte van Kissinger, dat Ameri
ka geen verkenningsvluchten meer
zou ondernemen boven Noord-Viet
nam.
In Zuid-Vietnam hebben Viet-Cong-
troepen gisteren een aantal (ex)leden
van de Viet Cong om het leven ge
bracht, toen ze hevige raketaanvallen
uitvoerden op de luchtmacht basis in
Bien Hoa (30 km ten noorden van
Saigon) en de omgeving ervan. Daar
bij werd ook een gevangenkamp ge
troffen, waar (ex-)leden van de Vlet
Cong een 'heropvoeding' krijgen. Er
zouden meer dan veertig doden zijn
gevallen. Ok werd schade aangericht
aan een opslagplaats voor napalm.
Een lid van het Amerikaanse Huis
van Afge\aardigden, de Democraat
Les Aspin, heeft uitgerekend, dat
Amerika aan Zuid-Vietnam ongeveer
dertig keer zoveel militaire hulp heeft
verleend als de Sowjet-Unie en China
aan Noord-Vietnam gaven. Sinds 1966
verleende de 'sowjet-Unie aan Noord-
Vietnam militaire hulp ten bedrage
van 2.57 miljard dollar. De Chinese
militaire steun aan Hanoi in die tijd
bedroeg 1.08 miljard dollar. Saigon
daarentegen kreeg van Amerika voor
107.1 miljard dollar militaire bijstand.
De uitgewerkte statistiek met gege
vens over de aantallen doopbedienin-
gen, overgangen naar andere kerken
en dergelijke komt pas in september
gereed. Zodoende kan men zich in het
nieuwe jaarboek alleen verdiepen in
de gespecificeerde cijfers per plaats.
Daaruit blijkt, dat het vooral de gro-
te-stadskerken zijn, die hun ledental
len zien verminderen.
De kerken van de classis Amsterdam
verloren in één jaar 1900 leden, de
classis Den Haag 1700 en de classis
Rotterdam 1550. Ook in steden als
Utrecht en Groningen liepen de cij
fers met enkele honderden terug.
Daar staat groei tegenover in bepaal
de regio's in versnelde ontwikkeling.
zoals binnen de driehcek Groningen-
Drachten-Assen, de Noord-Veluwe, de
kop van Noord-Holland en het hart
van Zuid-Holland.
Belijdenis doen
Vrijdag bespreekt de gereformeerde
synode in Lunteren een rapport van
deputaten kerk en Jeugd, volgens wel
ke 46 procent van de gedoopten niet
mer komt tot het doen van belijdenis.
In het rapport zijn de aantallen doop
leden die belijdenis deden in de jaren
1967 - 1972 vergeleken met de aantal
len geboorten twintig jaar geleden. In
1967 deed nog 62,1 procent belijdenis.
In vijf jaar daalde dit percentage tot
54,7 procent. Ook constateert dit rap
port een versnelde uittocht van doop
leden, zowel door geruisloze verdwij
ning als door manifeste onttrekkin
gen. In 1972 werden vijf maal zoveel
doopleden onkerkelijk (1072), dan in
1965.
Deputaten kerk en Jeugd concluderen
hieruit, dat de gereformeerde kerken
onderworpen zijn aan een snel verou
deringsproces en verwachten een snel
le vermindering van het ledental.
Zij pleiten voor een Intensieve en
gerichte aanpak van het jongerenpas
toraat voor de gehele leeftijdsgroep
van 0 35 jaar, maar zij spreken de
vrees uit. dat het voor vele jongeren
al te laat is. Zij stellen een diepgaan
de vervreemding van de gereformeer
de jeugd van hun kerk vast.
Kernproblemen
'Het kernprobleem is', aldus hun rap
port, 'dat met het wegvallen van het
christelijk stempel op de leefwereld
van nu het duidelijk* belang van een
christelijke opvoeding voor de jeugd
steeds meer verdwijnt. Zelfs in de
gemeente verliest de christelijke op
voeding een groot stuk van haar bete
kenis voor het besef van de jongeren,
omdat de gemeente te diffuus gewor
den is. De onderlinge verhoudingen
zijn uiteen gevallen. De gemeente is
niet meer het meest nabijliggende
veld van de geloofsbeleving".
De gereformeerde kerken hebben vol
gens het rapport deze ontwikkeling
niet tijdig genoeg onderkend en dien
tengevolge niet de geëigende maatrege
len getroffen. Aan bezinning op de
eigen verantwoordelijkheid van de
kerken ten aanzien van de zorg voor
de jeugd van de kerk is tot nu toe
nauwelijks gekomen.
Vreemd boek
'Het is onthutsend te moeten verne
men, dat de kerk met al haar inspan
ning aan catechese en verkondiging
en pastoraat er niet in geslaagd is de
bijbel dichter bij de mensen te bren
gen; dat de bijbel ondanks alles voor
hen een vreemd boek is gebleven. Of
moet er misschien nog scherper ge
sproken worden: door de wijze van
omgaan met de bijbel is zij voor
velen een gesloten boek gebleven. De
putaten menen, dat hier een van de
diepere achtergronden ligt van de zor
gen, die we hebben ten aanzien van
de jeugd van de kerk. Het beleid van
de kerken zal er dan ook in de eerste
plaats op gericht moeten zijn de bij
bel te maken tot een open boek'.
Een exponent van de vervreemding is
de moeite, die vele jongeren hebben
met het doen van openbare geloofsbe
lijdenis. Ook degenen, die zich nog
wel bij de kerk betrokken weten.
ervaren die aparte 'opening van de
slagboom' als onwezenlijk. Ook aarze
len velen om zich te binden aan één
bepaalde kerk.
Het beleid van de kerken zal er op
gericht moeten zijn, de vervreemding
te doorbreken. Dat moet gebeuren
door een werkelijke ontmoeting tus
sen jongeren en ouderen te realise
ren. Daarom willen deputaten de
plaatselijke kerken stimuleren, doel
bewust het jongerenpastoraat ter
hand te nemen, waarvoor zij in hun
rapport enkele modellen geven.
Zij noemen het 'een zaak die geen
uitstel meer gedoogt Het is de hoog
ste tijd, dat de kerken zelf actief en
doelgericht zorgen voor de jeugd van
de kerk'.
(Het Jaarboek 1974 van de gerefor
meerde kerken is een uitgave van
Oosterbaan en Le Colntre te Goes en
kost negen gulden).
(ADVERTENTIE)
Elke Fleurop
bestelling is
gegarandeerd
goed.
Fleurop/
Interflora
Nederland
staat er
achter.
FUarop/lslerflora Nt4oUad Gegorandurd toA 1
Het teken
Voor de Farao doen Mozes en ASron
nu de tekenen die de Heer hen bevo
len heeft. Het woord wordt erdoor
begeleid. Aëron gooit z'n staf op de
grond en de staf wordt een grote
slang. De Farao is echter allerminst
uit het veld geslagen. Daar heeft hij
zijn mannetjes voor. Wat deze He
breeën kunnen kunnen zij ook. Zijn
wijzen en tovenaars gooien eveneens
hun staven op de grond en weldra
krioelt het er van de slangen. Een
griezelige zaak. Maar weldra vindt het
probleem z'n oplossing. De slangen
van de Egyptenaren worden verslon
den door de slang van Aëron. Een
eclatante overwinning, zouden we zo
zeggen. De Farao echter is er niet van
ondersteboven en verhardt zich. Zoals
overigens de Heer al gezegd had, dat
gebeuren zou. Het teken op zichzelf is
een probleem. Wat is de zin ervan als
teken? Een staf is om mee te gaan en
als zodanig teken van reis en reisdoel,
bestemming van leven. Overwint de
bestemming van de twee mannen met
de goddelijke missie die van de wij
zen en tovenaars. Dat zou kunnen en
zinvol zijn. Want 't mag dan niet
meteen helpen, op de lange duur gaat
de grote reis toch wel door. Dat zit er
ook in als we telkens lezen dat Farao
zichzelf verhardt en dat God zijn hart
verstokt. Het plan gaat door ondanks
alle schijn die er tegen is. Een teken
voor de kerk na Pinksteren. De we
reld is uiteraard weinig veranderd.
Het vuur van de Geest is gauw over
donderd door het vuurwerk van onze
cultuur en wie daar alleen op ziet zou
wel eens gemakkelijk mismoedig kun
nen worden. Wat haalt het uit? Wat
is de wereld daar nu mee gebaat, dat
wij ons in de straling van de Geest
stellen? Verandert daar veel door?
Het teken wijst aan welke reis over
wint, welke bedoeling uiteindelijk
voorrang zal hebben. De bedoeling en
bestemming van God. Daar hoeft nie
mand aan te twijfelen. Integendeel
daar kan volledig op vertrouw worden
in de wereld na Pinksteren (7, 10-13).
door L. M. P. Scholten
KAMPEN De Nadere Reformatie is wat haar prediking betreft
geen nadere uitwerking van de Reformatie. Zij wortelt in de laat-mid-
deleeuwse scholastiek en mystiek. Dit is een van de conclusies van
drs T. Brienen, christelijk gereformeerd predikant in Groningen, in
het proefschrift waarmee hij vrijdag aan de theologische hogeschool
van de gereformeerde kerken de doctorstitel heeft verworven.
In dit proefschrift over 'De prediking
van de Nadere Reformatie' (uitgave
Ton Bolland te Amsterdam; ƒ29,50)
heeft dr. Brienen zich vooral bezig
gehouden met wat hij noemt de klas-
sifikatiemethode, de systematische in
deling van de hoorders in allerlei
groepen wat betreft hun geestelijk
leven. Deze methode is volgens hem
kenmerkend voor de prediking van de
Nadere Reformatie, de zogenaamde
'oude schrijvers'.
De kracht van de prediking van Voe-
tius en zijn geestverwanten lag in de
zogenaamde toepassing. Daarin onder
scheidden zij zich van die andere
grote stroming in de Nederlandse
kerk van de zeventiende en achttiende
eeuw, de coccejanen (de volgelingen
van de Leidse hoogleraar Coccejus).
Coccejaanse preken kenmerkten zich
door breedsprakige, niet zelden dorre,
minutieuze verklaringen van de bij
beltekst, terwijl de toepassing ver
waarloosd werd. De voetianen gaven
een kortere Schriftuitleg en gingen
dan over naar een breed opgezette
toepassing.
Hart
Zij predikten niet het Woord sec,
maar betrokken de reacties van de
hoorders in hun prediking. Zij gingen
in in de innerlijke wereld van onge
loof en wedergeboorte. De hoorders
voelden zich door hun prediking in
hun hart aangesproken. De predikers
van de Nadere Reformatie drongen
door tot de schuilhoeken van het
menselijk hart. Ook zonder kennis
van de moderne dieptepsychologie
brachten zij de diepste overleggingen
vlijmscherp aan het licht. In hun
preken kan men naar een woord van
A. A. van Ruler 'een kennis van de
mens opdoen als elders misschien al
leen in de moderne romans en bij de
moderne dichters'.
Daarom was hun prediking 'onder
scheidenlijk', 'separerend'. Met reli
gieus-psychologisch inzicht en vanuit
een dogmatische schematiek van het
geestelijke leven werden al de hoor
ders nauwgezet in allerlei soorten on
derscheiden en aangesproken. De gro
te scheiding onder de hoorders wordt
bepaald door het al of niet wederge
boren, bekeerd zijn. Binnen deze twee
kategorieën spraken zij weer allerlei
soorten Van mensen apart toe. Ener
zijds noemden zij de onverschilligen,
de werkheiligen, huichelaars, uitstel
lers, verstandschristenen, zorgelozen,
sleurchristenen enz. Anderzijds had
den zij een apart woord voor twijfel-
moedigen, zwakgelovigen, bestrede
nen, verzekerden.
Waar kwam deze klassifikatiemethode
vandaan? Niet van Calvijn, zegt dr.
Brienen. Hij ziet in deze methode
twee systemen, die elkaar op het oog
uitsluiten, samengaan: scholastiek en
mystiek. De voetiaanse predikers wil
den recht doen aan de roep om aan
dacht voor het innerlijk leven vanuit
G. Voetius
de onderstroom van laatmiddeleeuwse
mystiek en moderne devotie. Als kin
deren van hun tijd pasten zij de
ontleedkunde van de scholastieke theo
logie op dat geestelijk leven toe.
Ook wijst hij op de volkskerksituatie,
waarin deze predikanten stonden en
die het noodzakelijk maakte, kaf en
koren scherp te onderscheiden. Hij
ziet deze prediking ook als een stukje
publiek pastoraat in een tijd, waarin
individueel en regelmatig huisbezoek
vrijwel onmogelijk was doordat de
gemeenten te groot waren.
Ontwikkeling
Dr. Brenen bespreekt preken van
Taffin, Udemans, Teellinck, Voetius,
Lodenstein, Brakel, Smijtegelt, Lampe
en Van der Groe. Hij ziet een ontwik
kelingsproces, waarbij de klassifikatie
steeds meer uitgebalanceerd wordt
Vooral na Voetius doet een ordeprin
cipe zijn intrede: eerst worden ver
schillende groepen onbekeerden toege
sproken, daarna komen de bekeerden
aan de beurt en wel in deze volgorde:
bekommerden, heilbegerigen, toe-
vluchtnemenden, gelovenden, geoefen-
den, verzekerden. Zo hoopt voor ieder
de weg in de genadestaat.
Tegen deze ntwikkeling, die dr. Brie
nen zich ziet voortzetten tot in de
hedendaagse prediking in de gerefor
meerde bond en (in nog verder ver
fijnde en uitgebouwde vorm) in de
gereformeerde gemeenten en de oud-
gereformeerde gemeenten, maakt hij
bezwaar. Hij spreekt van een wetti
sche verstarring. De spontaan en pas
toraal gestelde klassfikatiemethode
kwam in dienst van een scholastiek-
opgebouwde dogmatische heilsorde.
Volgens hem 'heeft de klassifikatieme
thode het geestelijk leven en het
werk van de Heilige Geest gedeperso
naliseerd, geobjektiveerd, geneutrali
seerd en gesteriliseerd'. De beloften-
prediking wordt versmald tot een' be
paalde klasse uit de verschillende
soorten van hoorders. De grond van
de zekerheid wordt als gevolg daarvan
verlegd van Gods beloften zelf naar
de kenmerken van tot die bepaalde
groep te behoren.
Tegenover deze 'dorre menselijk ge
structureerde klassificering van de
hoorders in wedergeborenen en onwe-
dergeborenen met al dc onderverde
lingen' stelt hij Calvijns 'levendige.
Schriftgebonden totalisering van het
geloof en van het ongeloof in al hun
variaties als reatie op en uitwerking
van een directgerichte beloftenpredi-
king*. Uit deze totalisering volgt een
benaderen en aanspreken van de hele
gemeente als verbondsgemeente, wie
W. li Brakel
de beloften geldt van groot tot klein
en die als geheel geroepen is tot
geloof in Christus, aldus dr. Brienen.
Blamage
Tenslotte: het is een blamage, dat dit
proefschrift zo buitengewoon slordig
uitgegeven is. Dat gesproken wordt
van dr. G. Steenblok en van de VU-
hoogleraar dr J van der Berg, en dat
Greijdanus steeds de puntjes op de ij
mist, is nog tot daar aan foe. Dat
Brienen het voortdurend heeft over
de dominees J. P. Pauwe en J. Franje
is al erger. Dat prof. Berkouwer hard
nekkig Berkhouwer genoemd wordt
en de Utrechtse emeritus-kerkhistori
cus als prof. G. P. Itterzon paradeert
is ronduit kwalijk (trouwens ook
Hans Urs Von Balthasar is van zijn
'von' berooft, terwijl Brienen daaren
tegen weer verkeerd ever Jan van
Mazereeuw spreekt). M. J. A. de Vrij
er komt verschillende malen voor
als A. M. J. en ook wel als J M A,
om van Petrus Dathenes, Arthur Hil-
dersum (moet zijn Hilersham) en de
oud-secretaris van de gereformeerde
bond ds J. J. Tommer nog maar te
zwijgen. Onbegrijpelijk.
