Radio
en
krant
sste
ifimsw' f
over de apartheid
Vandaag0
fMWëW'
vP-'WSfkW
1
Beroepingsw
r
Trouw
Kwartet
TROUW/KWARTET WOENSDAG 15 MEI 1974
KERK.
JW
DE VERLEIDING
DER REVOLUTIE
door prof. dr. H. Jonker
'De accentuering van de ar
moede In Jezus' bestaan en
prediking is niet in over
eenstemming met wat wij
uit de Evangeliën leren. Ze
leidt de aandacht op tragi
sche wijze af van de 'ar
moede' der zonden en der
Godverlatenheid, waaron
der Jezus leed en waaraan
Hij zou sterven' (63).
'De gedachte dat Jezus op
een of andere wijze aan
revolutionaire bewegingen
van zijn dagen deel had of
ermee sympathiseerde is
onder meer door H. Men
gel en O. Cullmann op goe
de gronden bestreden' (70).
'Jezus was kritisch naar
rechts en naar links
(70).
'De politieke Messiasver-
wachting heeft Jezus ?ltljd
als een verleiding en ver
zoeking beschouwd' (71).
'Wij verschralen en veren
gen de blijde boodschap
van de ontlediging van Je
zus Christus (Phllippenzen
2 vers 7) als wij Jezus
maken tot 'partijganger der
armen'. Nergens staat in
het Nieuwe Testament: Je
zus had de armen lief. Wel
staat er, dat hij zondaren
liefhad, dat wil zeggen
mensen zoals ze waren in
hun armoede èn rijkdom,
in hun vervreemding van
God, de enige Helper. Als
een magneet trok Hij tolle
naren, zondaren en publie
ke vrouwen tot zich. On
danks hun (betrekkelijke)
rijkdom waren deze allen
echter armer dan arm'
(blz. 62).
Met deze enkele citaten wil ik graag het onlangs verschenen boek 'De verleiding der revolutie' van
dr. G. de Ru 1bij de lezers introduceren. Ik moet mij weerhouden om nog meer citaten te geven
bijv. over de joodse instelling van het hedendaags politiek messianisme (18), over het onjuiste ge
bruik van de terminologie Jezus Messias' (39) e.d. Het zijn even zoveel kernachtige, toegespitste
formuleringen, die zo als stellingen bij een promotie zouden kunnen dienen.
Op dit boek werd gewacht. Het geheel
is een kritische reactie op de maat
schappijkritische theologie en theolo
gie van de revolutie, bewegingen dae
heden ten dage kerk en theologie zo
hevig beroeren. Ln Duitsland ver
scheen een soortgelijke reactie van
Heinz Zahrnt 'God kan niet sterven'
tegen de onjuiste alternatieven in the
ologie en maatschappij 2).
Eén citaat uit dit bock: 'De theologen
van de revolutie maken van Jezus van
Nazareth een 'politieke Christus'. Zij
willen in het teken van het kruis
politieke overwinningen behalen' (blz
199). Het boek van Zahrnt is systema
tisch van opzet De Ru gaat de 'nieu
were', modieuze uitspraken onderzoe
ken naar hun exegetische mérites,
zowel vanuit het Oude als het Nieuwe
Testament.
Zegt dc Heiiiiigc Schrift wezenlijk dat
wat men ln het politiek messianisme
profeten, Jezus en apostelen laat zeg
gen? Dat is de grondvraag, die de
auteur zich voor ogen houdt. Hij
heeft schrijvers als R. Shaull, D.
Sölle, J. Moltmann, J. B. Metz, H.
Cox, Ch. West en ten onzent W. A. de
Pree en G. H. ter Schegget ernstig
genomen en vraagt zich af of hun
beschouwingen en opvattingen in
overeenstemming zijn met het bijbels
getuigenis.
Het eerste hoofdstuk geeft een diep
gaande analyse van het revolutionair
denken en handelen. Daarop volgt de
•sociale kritiek' der profeten in Israël
en Juda met conclusies ten aanzien
van de profetische prediking door de
kerk van vandaag (o.a. het vergeten
kader van het Verbond).
De verhouding van Jezus tot de revo
lutie wordt aan een nauwkeurig on
derzoek onderwerpen na een beschrij
ving van de revolutionaire bewegin
gen in Israël rondom het begin van
onze jaartelling. De relatie van chris
tenen en de staat krijgt uitvoerige
aandacht (o.m. Romeinen 13 en Open
baring 13) en de schrijver komt uit
eindelijk tot de slotstelling: 'Tegen
over de verleiding der revolutie de
oproep der bekering, geen avant-garde
van Gods revolutie, maar navolgers
Gods als geliefde kinderen'.
Uit ervaring
In de eerste plaats acht ik het van
groot belang dat dr. De Ru geschre
ven heeft. De meeste woordvoerders
van de politiserende theologie zijn
theoretici, die vanaf schrijfbureau, ka
theder, forum en discussiegroep hun
geliefde denkbeelden de wereld inslin-
geren. De Ru is prakticus, die een
Rotterdamse wijkgemeemte dertig jaar
heeft gediend en als praeses van de
generale synode der hervormde kerk
een aantal jaren leiding heeft gegeven
aan het kerkelijk leven in deze turbu
lente tijd. Uit ervaring weet hij wat
er zo in de kerk en de maatschappij
te koop is. Deze praktijkervaring gaat
gepaard een uitzonderlijke combi
natie! met eep scherpzinnig theolo
gisch oordeel. Daarvan getuigen theo
logische publikaties, die op zijn naam
staan, daarvan getuigt ook zijn laatste
boek.
Schriftgetrouw
In de tweede plaats krijgen wij door
het boek van ds De Ru een proeve
van Schriftgetrouwe uitleg, zonder
beïnvloeding door welke ideologie of
filosofie ook. Als ik het goed zie
spitst hij zijn kritische reactie toe op
drie punten. Het bijbels taalgebruik is
anders dan de theologen ervan ma-
Dr. G. de Ru
ken. 'Door dit onzuiver, onbesuisd
taalgebruik annexeert men Jezus en
de profeten voor 'een hedendaagse po
litieke ideologie, terwijl de prediking
van Jezus en de profeten in feite
vanuit een geheel andere gedachten-
wereld en vanuit een heel ander gees
teski imaat gesproken werd en een
volstrekt andere strekking had, een
veel ingrijpender doel beoogde dan
wij gewend zijn in onze moderne
Europese geschiedenis te verbinden
met het woord revolutie' (53).
Geen enkele steun
Dr. de Ru: 'De houding van Jezus
tegenover de revolutionaire bewegin
gen is een andere dan men tegen
woordig de gemeente wlï laten gelo
ven. Termen als 'progressief' of 'con
servatief' zijn op Hem niet van toe
passing. Alle gedweep met Jezus van
Nazareth als voorvechter der armen
en propagandist voor fundamentele
maatschappelijke veranderingen vindt
geen enkele steun in de evangelische
overlevering' (90).
Daarom ds het niet waar dat 'het
evangelie van Jezus in de wereld.
waarin wij nu leven, slechts te combi
neren is met verzet tegen de gevestig
de machten' (122). De houding van de
kerk met haar opdracht in en voor de
wereld dient een zekere reserve in
acht te nemen zowel naar rechts als
naar links en dit in navolging van
Jezus' houding, die zowel het 'esta
blishment' als de protesterende zelo
ten onder kritiek stelde. Want Zijn
Koninkrijk lis niet van deze wereld.
De kerk kan en mag zich nooit laten
gebruiken als een soort pressiegroep
om politieke of maatschappelijke idea
len door te drukken, sociale structu
ren te wijzigen, zelfs zonder te weten
door welke andere deze zullen worden
vervangen. Structuren kunnen zich
niet bekeren. Mensen moeten zich
bekeren. Wanneer echter de vernieu
wing van de mens afhankelijk ge
maakt wordt van de voorafgaande ver
nieuwing de-r structuren heeft men de
prioriteiten naar nieuwtestamenti
sche opvatting verwisseld.
DE TIRAN SLAAT TOE
Mozes en ASron zullen niet fN
hebben dat Farao ook ma(
bereidheid zou tonen om huntf
in te willigen. Het verzoet
daarom ook nog wat aangedik*
Hebreeën hun God niet offft
die hen straffen met de pestn
het zwaard. Een argumenterki
tiran kan begrijpen en heiide
dien in zijn materiële an$ w
toespreken. Pest betekent imnvan
lies van werkkrachten. En wgal
hij die zo goedkoop en ator
vandaan? Deze gastarbeidersten
niet missen voor zijn weivaan
komt de knoet neer. Als honkijn
den de vertegenwoordigers l D
arbeiders weggejaagd. Het htej
werkt averechts. Voortaan mik
zelf ook nog het stro gaa|> t<
waarmee ze de tichelstenensn i
En Farao rekent op dezelfdebit
tie, daar moeten de drijversfekoi
zien. En dat gebeurt. De Isr(wet
opzichters lopen er een paklijv
op om het ze goed in te ov
dezelfde produktie en geen sta- n
der! God- en mensonterende (riij
Het lezen van deze berichten bs 1
onberoerd. Gemakkelijk is te jan
het leed dat achter deze medQak<
ligt. Daarbij zijn onze werk
heilig, ook al zullen die te die
overlaten. De verhalen in dezessi
van Mozes staan die' t bij on^i d
verhalen van onze wered.l Zo het
onder ons toe. Tot zo iets sel
kunnen mensen komen die hij
macht weten om te gaan. in
een gevaarlijk ding, verkeerfen
wend kan zij een hel schepihht
wie er onderdoorgaan. Je ^rd
stil van en om beurten wfaai
handen vuisten en vouwen ze jen;
Je schaamt je omdat je weetpaa
'zo menselijk is, bij alle onmnsi
heid. (Exodus 5,3-14). d
En
ike
|iu
aan de discussiê, die allerwege zo
bewogen an emotioneel gevoerd wordt
in de kerken ten aanzien van de
evangelische houding tegenover de
maatschappelijke en politieke gebeur
tenissen in deze tijd. Te betreuren valt
dat dit boek nog niet ter sprake
gebracht kon worden bij kerkelijke
beslissingen, die reeds zijn gevallen.
Dr. G. de Ru was één van de eerste
adhesie-betuigers van het Getuigenis
in 1971. Als één der opstellers spreek
ik er mijn dankbaarheid over uit dat
hij met zijn 'De verleiding der revolu
tie' een exegetische basis heeft gege- gEREF. KERKEN
ven aan datgene wat ons toendertijd
voor ogen stond.
»gi:
1) Dr. G. de Ru: 'De verleiding der
revolutie', in de reeks Theologie en
Gemeente, uitg. J. H. Kok te Kampen.
1974, 148 blz. prijs 12,90.
Het behoeft geen betoog dat dit boek
een uitermate actuele bijdrage geeft
2). Heinz Zahrnt: 'Gott kann nicht
sterben', Ned. vert. 'God kan niet
Zeer ectueei Sterven', uitg. Boekencentrum, 's Gra-
venhage 1973, 223 blz., prijs ƒ27,50.
In Tr/Kw van 5 maart J.I. is aan dit
boek uitvoerig aandacht besteed.
DOOR A.J. KLEI
Voor de radio had NCRV's Henk Glimmerveen verleden week
een gesprek met zijn directeur M. Geerink Bakker.
Op een gegeven moment kwam de vraag naar voren hoe de
NCRV nu eigenlijk tegenover de apartheid staat, ln
nieuicscommentaren worden synodale besluiten met betrekking
tot zuidelijk Afrika luidkeels toegejuicht, maar even later
houdt voor dezelfde microfoon professor Oberman een heel
anders getint verhaal. Hoe zit dat?
Als ik het antwoord van drs.
Geerink Bakker goed begrepen heb,
is voor de NCP.V de kous niet af
met het één of het ander. Je moet
de deur niet dicht smijten en
verdere discussie onmogelijk maken.
Daarom wordt professor Oberman
niet de straat op gezet en daarom
wordt professor Verkuyl in huis
gehaald om met zijn collega te
debatteren.
Betekent dit nu dat de NCRV zich
in een gerieflijk midden nestelt? De
éne dag een hap voor de groep die al
boe! roept zo gauw ze het wóórd
Zuid-Afrika maar horen, en de
volgende dag een brok voor het
gezelschap dat het daarginds zo
ongeveer een voorsmaak van de
eeuwige zaligheid vindt. En zo
rommel je dan wel verder. Onzin
natuurlijk. Ik durf voor stellig
aannemen dat ze bij de NCRV van
overtuiging zijn dat de gang van
zaken in Zuid(elijk)-Afrika niet
deugt
Deze overtuiging houdt geen
éénrichtingsverkeer in. Integendeel,
zou ik zeggen. Juist als je een
stevige overtuiging hebt, ben je niet
krampachtig maar bereid aan te
horen wat iemand met een andere
kijk op de zaak te vertellen heeft.
Bovendien vergeten een hoop
mensen het element van de
informatie, of liever: ze kijken er
verkeerd tegenaan, ze stellen op de-
hoogte-brengen-van gelijk met
recame-maken-voor. Ze vergeten dat
ze zelf toch ook wensen te weten
wat meneer X of mevrouw IJ van
dit of dat vindt, al was 't alleen
maar om zich weer eens met recht
cn reden op X of LI kwaad te
kunnen maken!
Ik ga hier uitvoerig op in, omdat we
bij de krant met precies dezelfde
zaken (en mensen) te maken hebben.
Om het onderwerp ln kwestie aan
te houden: onze vaste afnemers
kennen ons standpunt aangaande
apartheid, want dat standpunt zetten
we in de krant. Overigens niet om
hartelijk applaus of luid boe-geroep
ROV
,t—
te verwekken, maar om een bijdrage
te leveren tot de meningsvorming.
Goed, maar hiermee is niet gezegd
dat we alles wat niet precies in ons
straatje past, buiten de deur
houden. We zijn namelijk een krant
en in een krant hoort nieuws.
Hoe wonderlijk de mensen soms ons
doen en laten beoordelen, bleek uit
reacties op onze berichtgeving over
en rondom de laatste zitting van de
gereformeerde synode, waarop de
besluiten aangaande het anti-
racismefonds van de wereldraad van
kerken en de emiératie naar Zuid-
Afrika zijn genomen. In een
kerkblad schreef een dominee dat
onze krant niks anders had gedaan
dan de synode opwarmen om tot
dergelijke, door hem misprezen,
besluiten te komen en dat we
daarna de kraan dichtdraaiden. De
man vergat voor deze gelegenheid,
dat ook de hoogleraar Van der Walt
en de bisschop Zulu uitgebreid aan
het woord waren gelaten, mensen
die ieder vanuit eigen gezichtshoek
helemaal niet of niet helemaal
gelukkig waren met de voorstellen,
die op de gereformeerde synodetafel
lagen. De eerwaarde scribent vergat
voor 't gemak ook, dat we direct op
professor Runia afvlogen na diens
terugkeer uit Zuid-Afrika. Die
verhalen bestonden blijkbaar voor
voor hem niet Hij pikte uit de
krant wat hij voor zijn
beeldvorming (en voor zijn artikel)
nodig had. In üe belijdenis der kerk
staat dat je 's naasten eer en goed
gerucht naar je vermogen moet
bevorderen, maar daar kun je
natuurlijk niet altijd de hand aan
houden.
Aan de andere kant kregen we een
paar nijdige telefoontjes: hoe
konden we nou zo gek zijn een man
als professor Van der Walt bij de
lezers neer te zetten. Het zal best
een aardige kerel zijn, maar zijn
denkbeelden lijken naar niks
Wat? Vin-je dat informatie, omdat
die man hier met een officiële
opdracht naar ,de gereformeerde
synode gaat? Nou, maar dan had je
er meteen bij moeten zetten dat zijn
verhaal niet deugt.
Nee, zeiden wij, je moet niet altijd
Ik verzoek de kleurlingen
zich beter onder de blanken
te mengen
de lezer met een waarschuwend
wijsvingertje voor de voeten
lopen Wat? Hadden we kritische
vragen moeten stellen? Dat is
inderdaad een methode, daarmee
kun je het standpunt van de ander
extra stevige omtrekken geven, maar
in dit geval leek ons de zaak, ook
zonder deze techniek te gebruiken,
helder genoeg en hoefde er geen
twijfel aan te zijn uit welke hoek de
wind waaide.
In deze trant hadden we een paar
gesprekken. Maar we zijn er nog
niet. Ik kreeg de week nadat we een
interview met professor Runia
gepubliceerd hadden, een dankbare
lezer aan de lijn. Kijk, dat was nou
eens mooi van ons, dat we naar
Runia gegaan waren, dan hinderde
het ook niet als we een paar dagen
daarna een artikel van Kuitert
hadden, nietwaar? Zo gaf je ieder
wat.
Inderdaad haddert we de zaterdag na
het verhaal met professor Runia een
artikel van professor Kuitert in de
krant. Maar net zo min als we met
professor Runia gingen praten om
rechtse lezers eens een hap toe te
séhuiven, kwam professor Kuitert's
bijdrage als een vriendelijk gebaar
naar links. Professor Runia was in
•het nieuws, hij was de eerste
gereformeerdè 'official' die na de
genoemde synodebesluiten naar
Zuid-Afrika ging en hij kon
vertellen hoe ze daarginds de zaak
verwerkten. Als, zeg maar, professor
Verkuyl zo gauw na de synode in
Zuid-Afrika was geweest, hadden we
die naar zijn ervaringen gevraagd.
En van professor Kuitert komt niet
af en toe een artikel vhnwege zijn
'richting', maar omdat hij zo
boeiend en helder schrijft en als hij
een boek bespreekt, de auteur en de
lezer niet meteen voor de voeten
loopt met eigen opvattingen, maar
scherp neerzet wat de ander meent.
We zitten dus niet aan onze
redactionele burelen snoepjes uit te
delen, nu eens aan die, dan weer
aaH een ander. We proberen zo
zorgvuldig mogelijk op de hoogte te
stellen van wat gaande is en we
vinden het af en toe nodig ons
eigen zegje te doen.Dat kun je
eigenwijs vinden, vooruit dan maar.
We koesteren nu eenmaal de
gedachte dat wij een steentje bij te
dragen hebben tot het beoordelen
van zaken, tot het vormen van een
opinie. Ook met betrekking tot de
apartheid, en in een commentaar
gaven we te kennen welk aspect
misschien aan het rapport voor de
gereformeerde kerken ontbrak. Niet
omdat wij het altijd zo goed weten
(dit verwijt kun je ook horen) en
evenmin omdat onze standpunten
onwrikbaar zijn: ook wij zijn van
informatie afhankelijk.
Ja maar, móet je nou wel over zulke
dingen schrijven waarover ze in de
kerk zo verschillend denken? Een
predikant vroeg zich af of wij trel
wisten dat onze lezers voornamelijk
uit hervormden en gereformeerden
'bestaan, want anders zouden we
niet Tan die commentaren op
synodale besluiten, genomen in
Driebergen of Lunteren, weggeven.
Antwoord: als we louter
boeddhistische lezers hadden,
zouden we synodes links laten
liggen, maar nu niet!
P. S. Ik kan melden dat de door mij
gesignaleerde dominee inmiddels
in zijn kerkblad de zaak ten dele
heeft recht gezet.
n
NED. IIERV. KERK ind
Aangenomen: naar Hoog- en ipt"
C. de Jong te Dalfsen. ,m
Bedankt: voor Barneveld E. loov
gunst te Capelle a.d. IJsst.
Woubrugge C. Batenburg te !ie
veen. I,
rki'i
esf
Beroepen: te Tienhoven (laar
dienst) L. v. d. Linde, a.s. eilee
te Rijnsburg, die dit beroejee
aangenomen.
Intrede: 19 mei te AugustiniM
huizum A. Velthoen uit |Ve
(Can.). P?-
GEREF. KERKEN (VRIJGEsifa
Beroepen: te Huizum-Minnertslo]
Vries, kand. te Zuidlaren. >ai
pms
GEREF. GEMEENTEN iel
Bedankt: voor Hilversum J. tti
Barneveld. M®
a I
tai
1 lier
in.
Vier Nederlanders ol
Grafische Biennale
DEN HAAG Op de vierde
tionale Biennale van grafiscjQ
sten die van 11 mei tot 30
Florence (Palazzo Strozzi) wtvi
houden, zijn vier hedendaags^11
landse kunstenaars vertegemvL
Bob Nieuwenhuis, Har Sander"
van Dijk en Harry Gerritz. Zij*
ieder vijf stukken beschikbaar'11"1
an
Met deze keuze (samengesteich
drs. Hein Reedijk van het Va' 14
museum in Eindhoven) is gepnk;
verscheidenheid in de tegenVoi
grafiekproductie in Nederlan^ei
ten zien. rie
Naast het moderne gedeeltek
het Biennale-comité een overzij
toonstelling ingericht met jer
werk uit de tweede helft vanj
eeuw. De Nederlandse collec^
voor werd samengesteld dooreg
atrijs Brenninkmeyer-De Roo| Jjj
omvat werk van vier kunstena^
han B. Jongkind, Vincent valw
Jan Toorop en Johan Thorn l0j
De stukken werden door divj u
derlanse musea voor deze Biejj^
bruikleen afgestaan. D
Et
'EI
De Rotterdammer j,
Nieuwe Haagse Coura°
Nieuwe Leidse Courated
Dordts Dagblad
Uitgaven van >er
B.V. De Christelijke P9
Directie:
Ing O. Postma,
F. Diemer
Hoofdredactie: SI
J. Tamminga. N
Hoofdkantoor: NZ. Vo(f^
burgwal 280, Postbr
859, A'dam. Telefof*
020-22 03 83. PostgilL
26 92 74. Bank: Ne
Midd. Bank (rek.%r
69 73 60 768). Gem.gtec
X 500. tel
-
