Spinola vrijwel laar met kabinet Westduitsers verdeeld over abortuswetgeving Slechts 25 landen met persvrijheid Israëlische boeren 'kraken' Koeneitra IA wilde in Ulster Srlogsstemming kweken Bondsdag moet veto 'overstemmen' mes hoorde FRELIMO-aan hangers HOESSEIN BEZOEKT FRANCO pte wijst mees van )ie at EG-kamerleden kregen presentiegeld maar kwamen niet opdagen Massastaking in Denemarken Doden bij aardschok in China hmidt zet lijn oorganger voort Koerden steken oliebronnen in Irak in brand - Off/RWAlRlTlEfr DINSDAG 14 MEI 1974 BUITENLAND T7/K9 U30N (AP/UPI/Reuter) Alle aanwijzingen omtrent de voorlopige ring in Portugal gaan in de richting van een kabinet waarvan ook de alist Soares en de communisten Cunhal en Paeheco deel uitmaken. P wemier zou worden aangezocht progressieve hoogleraar in het jrecht, Adelino da Palimo Carlos, raai de Spinola zelf zou beschik- zijn ails president en de stafchef jisco da Gosba Gomes die van- weer van zijn bezoeken aan -anFa en Mozambique terug is, zou n i ter van defensie worden. "ö^unta zou een soort 'Raad van worden met duidelijke controle- ie i gdheden op het kabinet. Spinola het ministerie van binnenlandse vanwege de kwade reuk die a'Jdat begrip is gaan kleven in srd gal, voorlopig 'ministerie voor bestuur' gedoopt en het vroege- r ndsterie van 'overzeese gebieds- gaat nu fijngevoelig het 'Inter- Hiiaal ministerie' heten. De lei- aarvan zou de jurist uit Mozam- Antonio de Almeida Santos die herhaaldelijk genoemd is inister van buitenlandse zaken, igïu als speciale verantwoordelijk- crijgen de betrekkingen met de Wereld en met de communisti sche landen. Opmerkelijk fenomeen in Spinola's kabinetsontwerp is ook het voorkomen van drie ministers zonder portefeuille met sterke uitvoerende bevoegdheden, genomen uit de drie belangrijkste partijen. Guinee-Bissau Uit de 'overzese provincies' werd bekend dat de bevrijdingsbeweging GAIGC uit Guinee-Bissau wil ingaan op het Portugese aanbod tot onder handelingen onder twee voorwaarden: erkenning van het recht van de on langs uitgeroepen en door meer dan tachtig landen erkende republiek Gui nee Bissau en van het recht van het volk van dit land, en van de Kaap Verdische eilanden op zelfbeschikking en onafhankelijkheid. Voorts erkenning van ditzelfde recht voor de volken van Angola en Mozam bique. De besprekingen zouden al kunnen beginnen hangende de oorlogs toestand, maar indien Portugal prijs stelt op een bestand moet het zijn 'bezettingstroepen' binnen de kampe menten terugtrekken en alle daden van agressie tegen het volk van Gui nee-Bissau beëindigen. Dit is de eerste aanvaarding van het Portugese aan bod door een der bekende bevrijdings bewegingen. Stafchef Da Costa Gomes heeft voor zijn vertrek uit Lourengo Marques bevestigd dat hij gesprekken heeft gevoerd met representanten van het FRELIMO om het Portugese aanbod te verduidelijken. Gomes bevestigde dat dit bevrijdingsfront over raketten van Russische makelij beschikt die door twee infanteristen kunnen wor den afgevuurd. Op een vraag of er geen reden was om de basis van deze raket-eenheden van het FRELIMO in Tanzania aan te vallen antwoordde Gomes dat hij dit niet nodig acht, evenmin als het vragen van militaire steun aan Zuid-Afrika. Koning Hoessein van Jordanië, nog niet al te zeer beziggehou den door Kissingers bemidde- lingswerk in het Midden Oosten, brengt een officieel bezoek aan Spanje. Hij wordt begroet door de bejaarde Franco. Bezorgd tegenstellingen te verscherpen er fAST/LONDEN (AP, Reuter, UPI) Gisteren zijn geheime jjjjen van het Ierse bevrijdingsleger (IRA) ontdekt om Noord-Ier- 0pin een ernstige oorlogsstemming te brengen, waarin de IRA zich rte4unnen presenteren als de beschermer van de katholieke bevol- Ulster om daardoor haar positie te verstevigen. dag meflgelse premier Wilson zei in het e 0uiis dat buitgemaakte IRA-docu- penin een 'duidelijk en vastomlijnd' bevatten om dichtbevolkte delen jelfast en voorsteden te bezetten J>r 'meedogenloos en nietsontzeg- Aeweld' te beheersen. Als deze rtnren zou<^en mislukken had de A-olgens Wilson een taktiek van Airoeide aarde' willen toepassen -IjJjrote delen van de stad bij de vJt plat te branden. Wilson meld- na een inval in het mogelijke Wartier van de IRA in Belfast 'ij documenten, kaarten, wapens inifcie zijn buitgemaakt, ps Wilson was het plan bedoeld ork haat tussen protestanten en ■tyejeken in Noord-Ierland aan te eWJren. Het vormt volgens de pre- bewuste poging de bevol- lkkate bespelen na eerst leed en :rsi« te hebben rondgestrooid. e ns voorganger Heath zei dat de t* (Reuter) Egypte heeft dag openlijk een- Libisch initia- im tot betere betrekkingen met te komen van de hand gewe- ^en te verstaan gegeven, dat Tripo- 'rn teer succes zou hebben als het .an,ek consequenter' zou zijn. Egyptische afwijzing is bekend a. den door het officiële Egyptische ^.fyireau voor het Midden-Oosten Ja), dat 'uit verantwoordelijke tische bron' heeft vernomen, dat boodschappen van de Libische Moeammar Khaddaffi naar en inhoud door Egypte zijn 'ezen. lericht van Mena kwam nog geen ur nadat de Libische premier, or Abdel Salam Jalloed, een kort :k aan Cairo had gebracht om dent Sadat te spreken over nor- sering van de zeer gespannen be- kingen tussen de twee Arabische landen. (Nadat een jaar geleden gesproken werd over samenvoe- van Libië met Egypte, kwam het tot scherpe uitvallen over en die leidden tot het inhouden Libische financiële steun aan 'te en Egyptische beschuldigin- e dat kolonel Khaddaffi een (mis- i e) samenzwering tegen president e it van Egypte had geïnspireerd. le lident Sadat voelt thans geen be- n te aan toenadering tot Libië, tenzij 01 zijn eigen voorwaarden, gesteund hij zich weet door de psychologi- a i overwinning van de oktober-oor- tegen Israël en de sympathie van edi-Araië, een minder wisselvallige a .zelfs nog rijkere buurman dan bezoek dat Jalloed zondag aan I Pte bracht was de tweede poging II een lid van de Libische revolutio- re raad, de goede betrekkingen sen Lbië en Egypte te herstellen, dat Khaddaffi's naam was verbon- aan de bloedige aanval op de ie-school in Cairo vorige maand, af de Libische minister van bin- landse zaken, Sjeweildi Hamidi naar de Egyptische hoofdstad vorige Engelse regering reeds wist dat én van de doelstellingen van de IRA een volledige breuk tussen de bevolkingsgroepen in Noord-Ierland vormde. Heath voorspelde dat de IRA de schuld voor de ontwikkeling hele maal op de Engelse inlichtingendienst zal schuiven. Nieuwe verkiezingen Inmiddels hebben militante Noordier- se protestanten aangedrongen op nieu we verkiezingen om een 'staatsgreep gevolgd door een burgeroorlog' te voorkomen. De meest strijdbare vleu gel van de Ulster Defensie Associatie (UDA)' zei één en ander tijdens een steunbetuiging aan een mogelijke sta king van 100.000 protestantse arbei ders. Zij willen het werk neerleggen als er geen politieke oplossing voor de problemen in Noord-Ierland wordt gevonden. Zij willen de oprichting van een bestuurslichaam voor héél (dus noord en zuid) Ierland. Wel toonde Gomes zich bezorgd over 'de opkomst van een klein aantal mensen dat besloten heeft een emotio nele sfeer te scheppen die niet bevor derlijk is voor het bereiken van een volkomen multiraciale harmonie, die onmisbaar is voor de nieuwe levens wijze van de Portugese wereld'. Daarmee duidde de generaal op de ernstige rassen-onlusten die zich in Beira hebben voorgedaan. FRELIMO- aanhangers in de stad manifesteren zich openlijk en verstoren politieke vergaderingen en tegelijkertijd legt een staking van zwarte havenarbei ders het verkeer in Beira periodiek plat. Aanval op paus Pater Bertulli, een Witte Pater uit Rome, die 25 jaar in Mozambique heeft gewerkt, beschuldigde gisteren in de VARA-rubriek Dingen van de Dag de Portugezen van nog meer massamoorden, bedreven in 1967 en 1968 in het plaatsje Oenango in het noorden van Mozambique. Hij ver klaarde dat de nuntius van de paus in Mozambique al vele jaren op de hoog te is van de slachtpartijen. Verder werd bekend gemaakt, dat een verga dering van meer dan duizend rooms- katholieken in Lissabon een motie heeft aangenomen, waarin het aftre den van de bisschoppen in Mozambi que wordt geëist omdat zij zich zouden hebben gecompromiteerd met de Por tugese oorlogsmisdaden. De secretaris generaal van de All Africa Council of Churches, de Libe riaanse kanunnik Burgess Carr heeft op een vergadering van deze raad van kerken het Vaticaan beschuldigd van 'medeplichtigheid aan de Portugese terreur* en de Afrikaanse christenen opgeroepen de bevrijdingsbewegingen te steunen. Persinstituut ontmoedigd: KYOTO (Reuter) Op de hele wereld zijn er nauwelijks vijfentwin tig landen waar men van persvrijheid kan spreken. LUXEMBURG Leden van het Eu ropese Parlement hebben presentie geld ontvangen voor vergaderingen die zij niet hebben bijgewoond, De voorzitter van het Europese parle ment, mr. C. Berkhouwer, maakte maandag in zeer bedekte bewoordin gen melding van dit schandaal. 'Ik heb, ingevolge een vergadering van het bureau in uitgebreide samenstel ling, enkele maatregelen getroffen met betrekking tot de presentielijst. Ik hoop dat deze maatregelen in de praktijk doeltrefend en bruikbaar zullen blijken te zijn'. Het schijnen enkele Angelsaksische afgevaardigden te zijn geweest die niet bereid waren tijdig de - door de Europese gemeenschap betaalde - reis naar Straatsburg of Luxemburg te ondernemen, maar anderzijds niet wilden afzien van het presentiegeld van ca. 175 gulden per dag. Tot deze ontmoedigende conclusie kwam maandag in het japanse Kyoto de directeur van het Internationale Pers Instituut (IPI), Ernste Meyer, in een toespraak op de eerste dag van de 23ste algemene vergadering van het instituut. Na een kort debat nam de vergade ring .waaraan meer dan 200 afgevaar digden uit een groot aantal landen - waaronder Nederland en België - deel nemen, twee amendementen op de statuten van de IPI aan. De opzet van deze amendementen is de toetreding te vergemakkelijken van leden uit landen waar geen of een beperkte persvrijheid bestaat Voldoende is voortaan dat journalisten en persin stellingen een verklaring onderteke nen waarin zij zeggen de persvrijheid te zullen verdedigen zoals die in de KOPENHAGEN (AP). Tienduizen den Deense arbeiders hebben gisteren het werk neergelegd als protest tegen het voornemen van de liberale pre mier, Poul Hartling, de btw te verho gen teneinde de import te verlagen en aldus te pogen het grote tekort op de handelsbalans van het land te verminderen. statuten van de IPI is neergelegd. De bepaling dat de IPI geen journalisten toelaat die werken voor instellingen welke in zekere mate van een rege ring afhankelijk zijn is hiermee ver zacht. HONG KONG (UPI, AFP, Reuter) Na de aardbeving van het afgelopen weekeinde in Skopje, waarbij overi gens geen slachtoffers vielen, is giste ren het zuidwesten van de Chinese Volksrepubliek getroffen door een krachtige aardbeving. Volgens het Chinese persbureau Hsinhua zijn er slaahtoffers te betreuren en is er aanzienlijke schade aangericht. Hulp teams van het Chinese leger en me dische eenheden zijn direct met de reddingsoperaties begonnen. Ook par tijleiders Mao Tse-toeng en het cen trale comité houden zich met de ramp bezig. Het centrum van de aardbeving lag op de grens van de provincies Yunnan en Szechw^n, waar zich ook in 1973 een aardbeving voordeed. Burgers gedood bij luchtaanval op Libanon DAMASCUS/JERUZALEM (UPI, Reuter, AP) Syrische artillerie en pantsereenheden hebben maandag verwoede gevechten geleverd met Israëlische troepen op de hoogvlakte van Golan en Israëlische vliegtuigen vielen burgerlijke doelen aan op Libanees gebied, zo heet het in Syrische militaire communiqué's. De Israëlische luchtaanvallen, op de 63ste achtereenvolgende dag van de strijd aan het Golan-front, eisten vier mensenlevens. Onder de slachtoffers waren een moeder en haar twee kin deren, aldus een verklaring van het Libanese ministerie van defensie. Het Libanese gebied, dat door Israëlische vliegtuigen maandag werd aangevallen ligt bij de berg Hermon, waar Syri sche en Israëlische troepen elkaar al langer dan twee maanden bestoken. Het dorpje waarop de luchtaanval was gericht, heet Kfeir. Het is de geboor- "N (Reuter, UPI). Helmut riiidt, de waarschijnlijke nieuwe stduitse Bondskanselier, zal de lijn zijn voorganger voortzetten. 'Er len een paar kleine accentverschui- '?en zijn, maar verder zulleL we sthouden aan het programma van ftadt en Scheel', zei Schmidt giste- DOOR JAAP DEN BOEF Het fel omstreden wetsontwerp tot wijziging- van de uit de vorige eeuw daterende abortuswetge ving in de Bondsrepubliek Duitsland heeft, nu de Bondsraad zijn veto heeft uitgesropken, de eind streep nog niet gehaald. De 249 stemmen die in de Bondsdag nodig zijn om dit veto van de door de oppositionele christen-democra ten beheerste Bondsraad ongedaan te maken, bleken totdusver onhaal baar. De uitslag van de stemming in' derde lezing was na emotionele de batten in de Bondsdag: 247 vóór, 233 tegen, 9 onthoudingen. Van de in totaal 496 afgevaardigden waren er 7 weggebleven. Er waren aanvankelijk in de Bonds dag vier voorstellen tot wijziging van wat officieel heet Paragraaf 21S van het wetboek van strafrecht, in gediend Twee daarvan waren van kleine groepen afgevaardigden, be horende tot de regeringspartijen SPD en FDP en de coalitiepartijen CDU en CSU (Beierse zusterpartij- van de CDU). Zij vonden dat de door hun partijen voorgestane wijzi gingen te ver gingen. Deze beide wetsvoorstellen werden weggestemd. Daarna kreeg het voorstel van de regeringspartijen 245 stemmen en dat van de oppositie slechts 219 (15 afgevaardigden stemden tegen beide ontwerpen, 13 onthielden zich van stemming en 4 waren afwezig). Recht Het in de Bondsdag aanvaarde ont werp van sociaal-democraten en libe ralen kent de vrouw het recht toe gedurende de eerste 12 weken van de zwangerschap zelf uit te maken, of zij geaborteerd wil worden. De oppositie had met haar voorstel wil len bereiken dat abortus in principe strafbaar blijft en dat uitzonderin gen slechts op medische en ethische gronden worden toegestaan. Met na me zou dat het geval zijn geweest als het leven van de vrouw gevaar loopt; bij verkrachting; en als er een kans bestaat dat het kind misvormd ter wereld komt. Twee artsen zou den in dergelijke gevallen hun toe stemming moeten verlenen. De rege ringspartijen wilden echter niet van en compromis weten. De voorstellen van deze partijen voorzien ook in de mogelijkheid om na de periode van 12 weken abortus ook toe te staan, als gevaar voor de gezondheid van de (aanstaande) moeder ontstaat, of als gevreesd moet worden dat het kind zwaar lichamelijk of geestelijk gehandicapt ter wereld zal komen. De voorwaar den voor beide Indicaties moeten door een medische commissie wor den vastgesteld. Vrouwen die in een duidelijke noodsituatie abortus ple gen of een poging daartoe doen, moeten volgens het ontwerp onge straft blijven. Gestraft worden al leen degenen, die hun medewerking verlenen aan illegale abortus. Verdeeld Hoewel het ontwerp door de rege ring (van ex-kanselier Willy Brandt) werd ingediend, bleef het kabinet verdeeld over dit tere pro bleem. Enige tijd geleden bestond zelfs nog de merkwaardige situatie dat de sociaal-democratische minis ter van justitie Gerhard Jahn het ontwerp van de oppositie verdedig de! Jahn onthield zich in de Bonds dag van stemming. Twee andere so ciaal-democratische ministers (Georg heeft dat in een brief aan alle fractievoorzitters duidelijk gemaakt. Böll tegen Gustav Heinemann Leber van defensie en Josef Ertl van landbouw) stemden tegen. Zij waren het niet eens met de opvatting van Brandt dat het wetsvoorstel alleen al gerechtvaardigd was. omdat wou wen die een illegale abortus kunnen betalen, bevoorrecht zijn boven de velen, die dat niet kunnen. Minister Jahn verklaarde enkele ja ren geleden tegen 'vrije abortus' te zijn omdat deze er toe zou leiden dat 'het algemene bewust zijn van de waarde, het ongeboren leven ge durende de eerste drie maanden van de zwangerschap te beschermen, gaat verdwijnen. Zij zou tot de op vatting bijdragen dat abortus voort aan ter vrije beschikking van de zwangere vrouw staat. Een dergelijk uitgangspunt is aldus de minister onverenigbaar met de waardebe palingen van de grondwet.' Ook de sociaal-democratische president Gus tav Heinemann is tegen het door de Bondsdag aanvaarde ontwerp. Hij De schrijver en Nobelprijswinnaar Heinrich Böll heeft desgevraagd verklaard, tegen elke abortus te zijn, ook als er een medische of andere indicatie voor is." Hij zou zo meent hij er zelf nooit toestem ming voor geven. Daar stelt hij tegenover dat hij er evenmin aan zou willen meewerken, anderen in hun vrijheden te beperken. De (pro testantse) Evangelische kirche is verdeeld over het wetsontwerp, de Rooms-katholieke kerk is fel tegen. Dit verzet was voor de (eveneens sociaal-democratische) schrijver Günter Grass aanleiding bij wijze van protest met deze kerk te bre ken. Intussen hebben de christen-demo craten in de Bondsraad (te vergelij ken met onze Eerste Kamer) een veto over het ontwerp uitgesproken. Zij zijn van oordeel dat in een zo belangrijke en omstreden zaak niet met een geringe meerderheid (247 stemmen van de 496) een beslissing mag worden genomen. En zij verlan gen dat nog een erpstige poging wordt gedaan om tot eèn compromis- oplossing te komen. Talrijke oppo sitieleiders hebben al gedreigd dat zij de kwestie als in strijd met de grondwet aan het Hof in Karlsruhe zullen voorleggen, als de regerings partijen het veto van de Bondsraad (met de vereiste absolute meerder heid van 249 stemmen) ongedaan zouden maken. Minderheid Er kan niet worden gezegd, dat het ontwerp van de regeringspartijen door de Bondsdag werd 'gejaagd'. Per slot van rekening werd er al vele jaren aan gedokterd. Dit neemt niet weg, dat tientallen afgevaardig den van de regeringsparijten in ge- Heinrich Böll wetensnood kwamen toen zij besef ten dat hun tegenstem de regering met een nederlaag zou opschepen. Degenen onder hen, die zich ook niet wilden verschuilen achter stern- onthouding, bleven weg Onder normale omstandigheden is er in de Bondsdag geen meerderheid voor het wetsontwerp. Ook onder de be volking is die er niet, hetgeen moet worden afgeleid uit betrouwbare opiniepeilingen. Volgens een laatste onderzoek van het bekende Instituut voor demosko pie in het Duitse Allensbach is 53 procent van de ondervraagde vrou wen (en procent van de mannen) slechts vóór abortus onder bepaalde omstandigheden. Deze percentages zijn beduidend lager wat betreft het in het omstreden wetsontwerp voor gestelde 'vrij aborteren* gedurende 12 weken na het ontstaan van de zwangerschap. Van de vrouwelijke ondervraagden was slechts 35 pro cent vóór en van de mannen 37 procent. Deze belangrijke gegevens, zullen ongetwijfeld een rol spelen in de overwegingen van de afgevaardig den, wier steramen nodig zijn om het veto van de Bondsraad ongedaan te maken. Geboorte Terwijl de Bondsdag zich enkele weken geleden opmaakte om over het ontwerp te gaan stemmen, werd bekend dat de vrouw van de sociaal democratische afgevaardigde Rudolf Schöfberger, een 38-jarige advocaat uit Mlinchen, een zoon ter wereld had gebracht. Even later bracht Schöfberger zijn stem uit vóór het wetsontwerp. teplaats van de voorouders van de Amerikaanse senator Abourisk. een Democraat uit Zuid-Dakota, die de streek vorige zomer nog bezocht en Israël aanviel over zijn uitvallen op Libanees gebied. Volgens een woordvoerder van de Pa lestijnse verzetsbeweging hebben Israë lische toestellen maandag ook stellin gen van de Palestijnse guerrillastrij ders in het zuiden van Libanon aan gevallen. Een guerrillastrijder verloor het leven en twee werden gewond. Van Syrische militaire zijde is ten slotte bekendgemaakt, dat de gevech ten rondom de 2814 meter hoge berg Hermon maandag naar andere secto ren aan het Golan-front zijn overge slagen. Twee Israëlische militairen werden maandag gewond. Sinds 12 maart, toen de dagelijkse gevechtshandelin gen begonnen zijn in het geheel 31. Israëlische militairen gesneuveld en 106 gewond. 'Killinger' Terwijl buiten betogers 'Killinger' riepen (afgeleid van het Engelse woord voor doden) heeft Kissinger weer intensieve besprekingen met de Israëlische regering gevoerd. De beto gers waren vooral bewoners van nieu we nederzettingen op Golan. Hun ac tie liep parallel met een spectaculaire actie van Israëlische kolonisten, die in de omstreden stad Koeneitra 'kraak ten' voor de ogen van een groep Amerikaanse waarnemers die door het Israëlische opperbevel aan het Syrische front in de stad werden rondgeleid. Zij willen daarmee hun regering van de gedachte afbrrengen om Koeneitra aan de Syriërs terug te geven. Vandaag Koeneitra, morgen Jeruzalem', riepen de door hen afgevaardigde betogers in Jeruzalem. Zij werden door de minis ters Peres en Dajan, nadat deze Kis singer naar zijn gepantserde auto had den gebracht, berispt. 'Zo'n bejege ning verdient Kissinger niet*, aldus Peres. Vier uur lang heeft het Israëlisch kabinet gisteren vergaderd vóór het Kissinger opnieuw ontbood. Het is miet bekend of er nog enige rek zit in het aanbod dat Kissinger veronder steld wordt vandaag naar Damascus te brengen. De minister van gezondheid. Victor Sjemtow, zelf een 'duif, zei na afloop van die vier uur vergaderen dat hij een akkoord deze week niel meer zag zitten. Eind deze week moet Kissinger in Washington terug zijn. BEIROET (DPA) De Koerdische vrijheidsstrijders hebben in Khanarin, in het noorden van Irak, twee aardo- liebronnen in brand gestoken, zo heeft de radiozender, 'de stem van Koerdistan' bekend gemaakt. Het is de tweede keer dat de Koerden hun aanvallen richten op Iraakse oliebron nen. Ze protesteren hiermee tegen de door de Iraakse regering eenzijdig afgekondigde autonomie voor het ge bied van de Koerden. De Koerden hebben vooral bezwaar tegen het feit dat de door hen be woonde olierijke provincies Kirkoek en Mosoel door de centrale overheid in Bagdad buiten het autonomieafc- koord gehouden zijn.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1974 | | pagina 9