Kissinger en Gromiko orderbreken hun reis dtor Midden-Oosten 'IE GROND IS VOOR WIE BEWERKT' Ex-gevangenen over folteringen van PIDE Nixon nu ongekend impopulair in VS Gomes biedt 'wapenstilstand' in Portugese koloniën aan Jian de Dios Torres op reis voor twee miljoen kleine Colombiaanse boeren Mibnairsdochter hocdverdachte in Iers kunstroof Grigorenko had drie keer hartaanval loir Nico Kussendrager TROUW/KWABT-TT TNSDAG T MEI 1974 BUITENLAND T7/K9 USSABON In Ktu*I komen nu de beschrijvingen os 'an martelin gen, ondergaan df p»litleke gevan genen die vorige *ek jp vrije voeten rijn gesteld na doraverwerping van het oude Portuge regime. De meeste ex-gevangenen 21 het erover eens dat lij tijdens 1* eigenlijke verblijf In de gevanger niet zo bar slecht waren behandi- Maar bijna alle mensen met v ik heb gesproken hebben gezegd it ze geslagen en ge marteld zijn d<" agenten van de P.I.- D.E., de thanopgeheven Portugese geheime polit' De 59-jarige itonio Dias Lourenzo, een communlsch partijleider, ver telde het voPde over een speciale polltie-kamer>ntworpen om iemand gek te make/Ik werd in een specia- door Ulf Thorgen le hallacinatie-kamer gezet met kalei- doskopische pamfletten die ik zou hebben verspreid, foto's van mezelf nadat ik door de politie was toegeta keld en foto's van mijn collega's dte ook waren toegetakeld. Ik hoorde band opnamen van wat ik tijdens de poli tieverhoren had gezegd en ook hoorde ik mijn vrouw huilen. De temperatu ren in de kamer wisselden van smoor- heet tot ijskoud'. Dias Lourenzo, een metaalarbeider die in 1942 voor de eerste maal werd ge arresteerd zei dat hij ook bij andere gelegenheden was gemarteld, onder andere toen hij door de geheime po litie was opgepakt. In 1954 ontsnapte hij uit de gevangenis en dook hij on der. Met valse identiteitspapieren werkte hij aan de organisatie van de communistische partij In Portugal. Na In 1962 een één mei-demonstratie te hebben georganiseerd werd hij weer gepakt. De politic vond papieren en dokumenten bij hem thuis die erop duidden dat hij iets te maken had met de verboden communistische par tij. Toen begonnen de martelingen pas goed. Dias Lourenzo zei dat de politie hem eens zó hard geslagen had, dat hij met een gebroken been en een be schadigde nier bleef liggen. Daarna gooiden ze hem in een vochtige on dergrondse cel In de Caxias gevange nis bij Lissabon, en Heten hem daar 74 dagen. 'Ze probeerden me zover te krijgen om toe te geven dat ik enkele pamfletten had geschreven. Toen ik weigerde mijn mond open te doen, propten ze de pamfletten in mijn mond, plakten pakband over mijn lip pen en dwongen ze mij die papieren op te eten'. Tot zover het relaas van Dias Lourenzo. Een andere ex-gevangene Is de 42-jari- ge Manuel Pedro, Hij vertelde dat hij twee maanden was opgesloten in een kist van één bij twee meter. Manuel Pedro, die bankemployce was en daar na organisator in de communistische partij werd, werd in 1958 voor het eerst gearresteerd nadat hij een reis naar Moskou had gemaakt. I11 1969 werd hij opnieuw gearresteerd na vijf Jaar in de gevangenis te hebben geze ten. In die tijd was hij gemarteld en een keer elf dagen lang wakker ge houden door de geheime politie. Pedro zed dat hij ook werd gedwon gen om met zijn kin op een ijzeren staaf te slaan. Steeds wanneer hij viel werd hij door de politie gedwongen weer overeind te komen. 'Ik verloor alle contact met wat om me heen ge beurde en creëerde een droomwereld om de terreur te overleven', zo zei hij. Toen hij vorige week vrijkwam had hij alles bij elkaar 20 jaar vastge zeten voor illegale politieke aktivitel- ten. Pcdro heeft een 15-jarige dochter die hij sinds haar geboorte slechts twee Jaar heeft gezien. De communis tische partij is nu legaal in Portugal. Ulf Thorgen, correspondent van het Zweedse dagblad Aftonbladet, schreef dit verslag voor Associated Pres». JERU3JEM/DAMASCTJS (UPI, AP, Reuter) -nairnq uiba wo^snniui sp 'txjfnuoj^ ua landse ken van de beide supermachten, die beiden in het Midden-Oosten zijn de eerste in Jc- ruzalerde tweede in Damascus gaan vandaag onverwachts opnieuw met elkaar praten op het ei land Ctus. Zij had.1 elkaar vorige week al in Genève isproken en het plan voor deze niwe ontmoeting is gisteren •opgekon. Niet alleen de kwestie van ditroepenscheiding in Syriè maar 0 de kwestie van de beper king d<strategische wapens zal aan de ordiomen. De Egtenaren blijven met grote hardnetgheid het succes van de hui dige orrhandelingen voorspellen en diploran in Washington achten het waarscnlijk dat een regeling voor troepejheiding spoedig gevolgd zal wordeioor een bezoek van president Nixonn het Midden-Oosten, waarbij Egypte, Israël, Syrië, Saoedi-Arabië en Koeweit. De woordvoerder van het Witte Huis, Ziegler, verklaarde dat er geen datum voor Nixons bezoek is vastgesteld maar wilde deze mogelijk heid niet uitsluiten. De belangrijkste reden van Gromiko's reis, vlak achter Kissinger aan, is vol gens Amerikaanse waarnemers 'een behoefte om zo zichtbaar mogelijk te blijven voor de Arabieren'. Zeer zicht baar zijn ook de grote Russische ver sterkingen voor Syrië's strijdkrachten die nu zelfs omvangrijker zouden zijn dan aan het begin van de oktober-oor- log vorig jaar. Maar het demonstratie- DUBL (Reuter) De Ierse justi tie hè gisteren de 33-jarige mejuf- frouw.r. Bridget Rose Dugdale in staat n beschuldiging gesteld we gens diefstal van 19 kostbare schil- derije die toen dagen geleden uit het ht van een miljonair werden ge- roofdi die de grootste kunstroof ter werells genoemd. Mejupuw Dugdale verscheen giste ren deed in een groene regenjas voor'' magistraten,'maar zij bleef tij dei het verhoor, dat een kwartier duurt zwijgen. Zij was zaterdag in een s dorpje gearresteerd in een huis,lat zij kort tevoren had ge- hunnen waar ook de schilderijen u>erd gevonden. Toen zij werd weg- tevol hief zij haar vuist op en tchrewde: 'Er zijn nog vier honger- stake in Engeland. En er is nog steedeen bezettingsleger in Noord- lerla Eens zal Ierland vrij zijn'. Mejwouw Dugdale is ongehuwd en de dhter van een schatrijke Britse verzeringsman. In 1973 werd, mejuf' 'frouDugdale, die doctor in de wijs- bege.e is, voorwaardelijk veroor- ieeloegens medeplichtigheid aan de roof van kunstschatten uit het huis van haar vader. Tegen de rechter had zij toen gezegd 'dat de wet haar tot een strijdster voor de vrijheid had ge maakt' en dat zij haar tijd zou gaan besteden als onbetaalde kracht aan de armen van Londen aan wie zij al 20.000 pond sterling van haar eigen geld had gegeven. Later werd zij ge zocht wegens wapensmokkel naar Ier land en werd aangenomen dat zij zich bij de IRA had aangesloten Zij was en bleef onvindbaar effect weegt volgens ingewijden de Russen zwaarder dan de risico's er van, die zij trouwens in de hand ho pen te houden. Volgens het in Beiroet verschijnende blad 'L'Orient - Le Jour' is Kissingers compromis-formule voor de drie om streden heuvels bij Koeneitra om er één aan Israël te geven, één aan Syrië en op de derde blauwhelmen van de VN te posteren. Israël wil volgens waarnemers in Jeruzalem wl de ka potgeschoten stad Koeneitra terugge ven maar niet de drie heuvels die het van belang acht voor contróle op de Syrische artillerieposities, gericht te gen Israëlische nederzettingen op de in 1967 bezette Golan-hoogten. Syrië zou Kissingers compromis als een voorlopige oplossing die troepenschei ding mogelijk maakt willen accepte ren. en zelfs bereid zijn gevonden om gewapende VN-troepen in een buf- ferzóne te aanvaarden. Rabin heeft inmiddels als formateur een zware tegenslag to verwerken ge kregen doordat de Nationale Religieu ze Partij als voorwaarde tot haar me dewerking de eis heeft gesteld dat al leen overgangen naar het Jodendom volgens de prthodoxe voorschriften geldig mogen worden verklaard. Als gevolg van de niet inwilliging van de-, ze eis zal de NRP waarschijnlijk uit de boot vallen. Rabin zou nu met be hulp van de onafhankelijke liberalen en een kleine burgerrechten-groepe ring nog net een meerderheid van de helft-plus-één stem in de Knesset kun nen bijeenschrapen, maar dit geeft zulke reusachtige problemen dat vele waarnemers nieuwe verkiezingen, waarschijnlijk in de komende herfst, onvermijdelijk achten. In wederzijdse luchtaanvallen gisteren op het Golanfront verklaren de Israë liërs een Syrische jager te hebben neergeschoten en de Syriërs zeggen vijf Israëlische jagers te hebben neer geschoten. Het aantal gewonden als gevolg van Syrië's beschietingen van de Israëlische posities op het Hermon- gebergte bedreog zondag al honderd. Het aantal gesneuvelden 29. NEW YORK (Reuter) Vijfenvijftig procent van de Amerika nen wil dat president Nixon aftreedt of in staat van beschuldiging wordt gesteld. Dit blijkt uit de resultaten van een opiniepeiling, die door liet Amerikaanse weekblad Time zijn gepubliceerd. Koning Hoessein bracht gisteren de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken Kissinger zélf per helikopter naar het oude Romeinse amfitheater in Jeraslj in Jordanië. Een vrolijk uitstapje naar de oudheid temidden van de drukkende plichten van bet heden. De opiniepeiling was gehouden nog voordat president Nixon afgelopen week de geruchtmakende gesprekken over Watergate publiceerde. Volgens opiniepeilingen van november vorig jaar was het percentage van mensen die wilden dat Nixon aftrad of in staat van beschuldiging zou worden gesteld 39, terwijl dat in augustus 30 procent was. Volgens Time blijkt uit de uitslagen dat degenen die Nixon wilden zien verdwijnen liever hadden dat hij af trad dan dat hij in staat van beschul diging zou worden gesteld. Aangeno men wordt dat Nixon als gevolg van de publikaties van zijn Watergate-ge- sprekken nog veel verder in de gunst van de Amerikanen is gedaald. Hoe wel Nixons begeleidende tv-rede bij de overdracht van de op schrift ge stelde gesprekken, die op de band wa ren opgenomen, aanvankelijk een goe de indruk maakte is een storm van kritiek over hem heengewalst nadat de documenten kritisch waren doorge lezen. Het Amerikaanse dagblad The New York Times heeft zondag in een com mentaar voorgesteld dat Nixon 'zich tenminste tijdelijk als president te rugtrekt' als de beste manier om het presidentiële ambt te beschermen. Alexander Haig. de generaal dia Nixon adviseert, heeft in een tv-inter- view herhaald dat de Watergate-affai re nu maar eens ten einde moet ko men. Haig zinspeelde erop dat het ln leven houden van Watergate niet zo zeer voortkomt uit oprechte veront waardiging maar dat er politieke be weegredenen achter schuilen. LISSABON (Reuter. UPI, AP) Generaal F rancisco da Costa Gomes, chef staf van de Portugese strijdkrachten heeft wat hij noemde een wapenstilstand aangeboden aan de Afrikaanse bevrijdings bewegingen in de Portugese koloniën. Sprekend op een persconferetie in Lissabon na terugkeer van een kort bezoek aan Angola zei hij dat zijn eerder gedane oproep aan de verzets strijders om de wapens neer te leggen en hun voordeel te doen met de nieu we geest van vrijheid in Portugal te beschouwen was als een aanbod tot een staakt het vuren. Hij Ls de tweede man in de junta. Een guerrilla-organisatie in Mozambi que, de Coremo (Comité voor de Re volutie in Mozambique) heeft op het eerder gedane aanbod ai gereageerd door te verklaren dat het onmogelijk is het neerleggen van de wapenen te aanvaarden als voorwaarde voor on derhandelen. 'Er zal een soort bespre king met hen (de Portugezen) vooraf moeten gaan voordat wij onze mensen ontwapenen, want als de onderhande lingen niet aanvaardbaar zijn voor ons of voor hen dan zal de oorlog doorgaan, ALDUS Paulo Jose Goma- ne. president van de Coremo in de Zambiaanse hoofdstad Lusaka. Hij voegde eraan toe dat de besprekingen in een Afrikaans land dat lid is van de Organisatie voor Afrikaanse Een heid zou moeten worden gehouden. In Portugal zou het volgens hem zeker niet kunnen en indien het in een der Portugese koloniën zou plaatsvinden dan zouden er van de kant van de CAE of de VN zekere garanties moe ten worden geboden. De federale op lossing van Spinola van de hand wij zend zei Gumane dat een verband als dat van het Britse Gemenebest na tuurlijk heel iets anders zou zijn. Agostinho Neto, de dichter-dokter die aan het hoofd staat van de MPLA, de grootste bevrijdingsbeweging in Ango la, heeft in een gesprek met de Deen se minister van buitenlandse zaken in Kopenhagen een beroep gedaan op de Europese Gemeenschap om Portugal niet als lid binnen te halen voordat dit het zijn koloniale oorlogen heeft beëindigd. In zijn zitting in Genève heeft het Centraal Comité van de wereldraad van kerken de Portugese junta gepre zen omdat deze zo snel en zonder bloedvergieten is opgetreden. De maatregelen genomen voor het herstel der burgerlijke vrijheden acht de we reldraad 'een voortreffelijk voorbeeld van de goede trouw van de junta'. Tevens wordt op de Portugese leiders een beroep gedaan de Afrikaanse ge bieden door zelfbeschikking tot onaf hankelijkheid te laten komen. De we reldraad dringt aan op wettiging van die Afrikaanse bevrijdingsbewegingen die door de Organisatie van Afrikaan se Eenheid (CAE) zijn erkend. In Lourenco Marques in Mozambique zijn leger-offioieren aangesteld om de vier belangrijkste dagbladen 'te advi seren in militaire aangelegenheden'. In een communiqué werd gezegd dat de maatregel bedoeld was om militai re geheimen veilig te stellen en om onrust in de openbare mening als ge volg van ideologische agressie door reactionaire kringen te vermijden'. MOSKOU (AP) De chef-psychiater van de kliniek waar de dissidente ge neraal Pjots Grigoreknko wordt vast gehouden heeft'zijn superieuren gead- ivseerd de generaal vrij te laten, ge zien het feit dat hij in april tot drie maal toé een hartaanval heeft door staan. zo heeft mevrouw Grigorenko maandag bekend gemaakt. Maar, zo vertelde zij aan Westerse correspondenten, ondanks dat 'de art sen voor zijn leven vrezen' verzet de Rusische geheime politie (KGB) zich hardnekkig tegen het ontslag van Gri gorenko. De KGB, zo vertelde mevrouw Grigo renko, wier echtgenoot precies vijf jaar geleden werd gearresteerd, eist van de generaal 'een garantie van goed gedrag' en wil ook dat hij zijn dissidente verleden publiekelijk af zweert Nadat Westerse psychiaters uiting hadden gegeven aan hun ongerustheid over de 'behandeling* van Grigorenko ln een psychiatrische kliniek, werd de generaal september vorig jaar uit Tsjnerniakowsk overgeplaatst naar een gewone psychiatrische inrichting te Stolbowaja, een kleine 100 kilome ter, ten zuiden van Moskou. le terkiezingen die onlangs in Colombia zijn gehouden, zullen voor e beren in dat land niets veranderen, gelooft Juan de Dios Tor ts. 'Het systeem in mijn vaderland is een samenwerking tussen anliers, industriëlen en grootgrondbezitters, die allemaal op hun birt weer afhankelijk zijn van de Verenigde Staten. E11 daarin birt geen enkele verandering, zolang de favoriete verkiezingskan- idaten vertegenwoordigrs zijn van dat systeem, of ze zich nu libe- lal of conservatief nomen'. m de nieuwe president, Alfonso Lo- iz Michelsen, verwacht de Colombl- (nse aardappelboer dan ook geen frvormingen, ondanks de beloften e zijn gedaan. 'Pure volksmennerij I een poging om stemmen te win- tn. Lopez heeft verder gedurende jn campagne voortdurend de nadruk ilegd op het handhaven van wet en ide. Hij is het eens met de bestaan - wetten voor de larfdverdeding en punt ook de zogenaamde vierde en ijfde wet die vorig jaar van kracht erden en die landonteigeningen van e afgelopen tien jaar ongeldig ver laren. De grond gaat terug naar de foegere eigenaars, alleen heten de r:htens nu 'socdos' (meeleden) maar feite is er niets veranderd'. Landbezettingen >aarom vecht de ANUC, de Colombi- anse organisatie van twee miljoen rleine bceren waarvan De Dios Tor- es de goedlachse maar strijdbare se- tretaris s, voort oan te proberen de tositie vin de agrariërs in Colombia je verbeteren. Dat gebeurt bijvoor- >eeld dor landbezettingen, te verge lijken net de Nederlandse bedrijfsbe- cettingei Met rurale strijdmiddelen als kapressen, zeisen, stokken en ste nen in e hand nemen zij onder het motto 'e grond is voor wie hem be werkt* e terreinen in bezit, waar tot dan toede grote landeigenaar zijn be wind inoefende. Gemidcld één op de vier bezettingen lukt; dj andere gevallen worden de boerenmet harde hand of met mili tair sdettuig van het pas verworven 6tuk g>nd verwijderd. *Maar dat wil niet zeggen dat de 'mislukte' bezettin gen nutteloos zijn geweest de psycho logische betekenis ervan is groot', zegt De Dios Torres. Waar de bezetting wel slaagt bouwen de nieuwe eigenaren schuren, scholen, putten en huizen, er wordt een bouw plan gemaakt, de verkoop van de pro- dukten op de nabije markt wordt ge regeld, terwijl de ANUC zich in de meeste gevallen bezighoudt met de moeizame financiële er. juridische af wikkeling van de bezetting. En weer is de ongelijkheid in landverdeling ln Colombia een heel klein beetje klei ner geworden. Herverdeling En dat is hard nodig im de ogen van hen die weiten, dat anderhalf procent van de Colombiaanse landheren zestig procent van al het land bezit, terwijl zestig procent van de boeren het met vier en een half procent van de cul tuurgrond moet doen. De bedrijfjes zijn dan ook niet groter dan een paar hectare, doorgaans net genoeg oan niet dood te gaan, maar te weinig om van te leven voor de overvloed van mensen die op de keuterbedrijfjes ve geteert. Om er iets bij te verdienen kunnen de 'campesinos' bij de grootgrondbe zitter gaan werken als er wek is tegen het 'vorstelijke' salaris van een rijksdaalder per twaalf uur arbeid, vaak in de brandende zon. Ook kinde ren boven de tien jaar zijn 'volwas sen' landarbeiders en ook zij moeten helpen de schamele kost te verdienen. Naar school hadden zij overigens in veel gevallen toch niet gekund: vaak JjÉgggstt «ii:j^!^'aajwsaêr Juan de Dios Torres voor één van de affiches waarmee het ANUC-congres wordt aangekondigd- staat wel hot door de boeren zelf voorzien door de 'oogsten af te lopen'. Juan Valdez hier welbekende koffie neergezette schoolgebouw te blakeren, Hele volksverhuizingen doen zich werkzaam zijn. maar de onderwijzer ontbreekt Veelal voor van trekarbeiders, die dan weer Het lot van de helft van de 22 mil- moeten ook de kleine of helemaal in de ktoen, vervolgens in de mais joen Colombianen die van de land- landloze boeren in hun onderhoud dan wel in de suiker of de middels bouw moeten leven althans geacht worden dat te doen zou er aanmer kelijk op kunnen vooruitgaan, als aan de ongelijke verdeling van land een einde kwam. De landbouwproduktje zóu met een meer evenwichtige distri butie van de grond fiks kunnen stij gen. Op het ogenblik zijn de reusach tige hacienda's van de grootgrondbe zitter amper produktief omdat zoveel land ongebruikt blijft liggen, terwijl op de mini bedrijfjes efficiënte be drijfsvoering onmogelijk is, simpel weg omdat zij te klein zijn, maar opk omdat wegens gebrek aan kapitaal geen werktuigen kunnen worden aan geschaft. En van de mogelijkheden die er zijn om te lenen, kan de Co lombiaanse boer geen gebruik maken. Want, zo vraagt Juan de Dios Torres retorisch, welke Colombiaanse boer kan de garantie geven dat hij in staat zal zijn het opgenomen bedrag terug te betalen? Bovendien is de rente hoog bij staatsinstellingen min stens twaalf procent, bij woekeraars zeker liet dubbele en moet de le ning meer dan eens worden terugbe taald vlak voor het begin van de oogst. De toenemende ontevredenheid van de boeren leidde in 1968 tot de op richting van de ANUC, de Associaoion Nacional de Usarios Campesinos, aan vankelijk onder de dekmantel van de regering, maar al gauw bleek dat de boeren zich niiet langer tevreden lie ten stelten met louter beloften. De geest was uit de fles en zij keerde daarin niet weer, ondanks de knok ploegen van de landheren, geweldda dige acties van politie en militairen, het opzettelijk laten kraaien van de rode haan in te velde staande gewas sen on andere acties van benarde machthebbers. De ANUC was geboren en zij zou steeds strijdvaardiger blijken. 'Vor ming geven en het bewust maken' van de boeren noemt Juan de Dios Torres belangrijke taken van de ANUC op dit ogenblik. 'Dat is bitter hard nodig, want velen zijn er zich niet van bewust in wat voor ellendige situatie zij leven of ze hebben al lang de hoop opgegeven er iets aan te ver anderen'. In de zomer zal wederom een groot congres worden gehouden van 20.000 Colombiaanse boeren om het beleid van de ANUC voor de komende tijd te bepalen en om te zien hoe de toe- stand in het uitgestrekte land (twee maal zo groot als Frankrijk) op het ogenblik is, wat zeker tijdens en na de verkiezingen van groot belang is voor de verdere ontwikkeling van de ANUC. De organisatie, die het zal duidelijk zijn al lang niet meer on der regeringsvlag vaart moet de verdere koers bepalen. 'In de praktijk zal blijken welke methoden de boeren moeten gebruiken om hun afhanke lijkheid kwijt te raken', zegt De Dios Torres. Rechtvaardige strijd Om Nederland te overtuigen van de rechtvaardigheid van hun strijd en om meer aan de weet te komen over de actie Colombia, heeft de boerenlef der het vliegtuig naar Schiphol geno men. De Dios Torres is in ons land zeer aotrief met het houden van lezin gen, het deelnemen aan dischussiet enzovoort, en er blijkt grote belang stel Ling voor zijn bezigheden te be- staan. Het verkrijgen van geld is een ander doel van De Dios Torres' be- zoek, want het voeren van actie en ze ker het houden van een zo groot con- gres kost veel geld, dat de ANUC zelf onmogelijk kan opbrengen tónds de giro-overschfrijvüaigen van de regering stopten. En denk niet dat wij niets met de C<v lombiaanse boeren te maken hebben: drinken wij niet de koffie van Juan Valdez en eten wij niet de bananen uit zijn land? En profiteert de kleine Colombiaanse boer daarvan? 'De grond is voor wie hem bewerkt*, zegt Juan de Dios Torres. Actie Colombia, N. Z. Voorburgwal 92, Amaterdam, tel. 020—245270. giro 85800. I

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1974 | | pagina 9