Duizenden vrij uit Angolees kamp Israël wil eerst wapenstilstand Dissidente Sowjet-schrijver dreigt in kamp te sterven Deserteurs: eerst oorlog beëindigen Britse vakbond moet al zijn fondsen afdragen Kissinger met wensen naar Syrië Raffinaderij bewaakt uit vrees voor guerrilla-aanval Allerwegen acties voor Boekowski Proteststaking verlamt in India openbare leven Mishandeling met radio-activiteit TROUW/KW AiRflIET ZATERDAG 4 MEI 1974 BUITENLAND T7/K9 Politieke vergaderingen in Portugese koloniën LUANDA, LOURENCO MARQUES (Reuter, UPI, AP) Terwijl zowel in Mozambique als in Angola de gevangenkampen leegstromen beginnen zich in beide 'overzeese provincies' van Portugal groeperingen af te tekenen, die zich op multiraciale basis hopen te weren bij de politieke toekomstplannen. ADVERTENTIE Uit de Machava-gevangenis bij Louren- 50 Marques bleven na de eerste vijf honderd die donderdag vrijkwamen kleine groepjes naar buiten komen, en de poorten van het strafkamp Sao Nicolau in het zuiden van Angola gin gen ook wijd open: 1200 politieke ge vangenen (met hun familieleden sa men 4000 personen) verlieten het kamp nadat uit de gevangenis van Lu anda ook al 85 gevangenen waren vrijgelaten. In Mozambique trokken veel gevan genen terug naar hun woonplaatsen in het niemandsland waar ook het FRELIMO actief is. Vele blanken in de hoofdstad van Mozambique vrezen dat zij onmiddellijk weer contact zul- ien opnemen met de guerrilla's. Partij Maar een door Afrikanen opgerichte politieke partij, de 'Groep ter hereni ging van Mozambique' onder leiding van de onderwijzeres Joanna Simaeo is een geldinzameling voor de vrijge laten gevangenen begonnen. De groep hield haar eerste openbare bijeen komst in de slums van Louren^o Marques. Mevrouw Simeao's partij heeft al enige tijd een ondergronds bestaan geleid en het opduiken ervan gisteravond ging gepaard met duide lijke spanningen. Er was Portugese oproerpolitie in de buurt om hand gemeen met woedende blanken te ver mijden. die de hele zaak als en bo vengrondse vorm van het FRELIMO zien. Mevrouw Simeao verklaarde onder ge juich dat het nieuwe bewind in Lissa bon de hoop had doen geboren wor den van alle bewoners van het gebied en dat haar partij, afgekort als GU- MO, zal werken voor blanken, Afrika nen, kleurlingen en Aziaten om een meer autonoom Mozambique te vesti gen. De menigte om haar heen ge droeg zich echter nogal timide. En dat werd niet beter toen een blan ke leider van de GUMO, de industrieel Jorge Abreu haar bijviel in een 'le ve Mozambique'. Abreu zei, dat het FRELIMO vrij zou zijn om samen met de GUMO op te treden in de vrije verkiezingen die door Lissabon zijn beloofd maar alleen als het zich via de democratie zou doen gelden en niet door geweren. Nog twee 'Amnestie van Lissabon niet genoeg' LISSABAN (AP) De eersten die protest hebben aangetekend te gen het beleid van de nieuwe Portugese junta waren dertig deserteurs en uitgewekenen voor militaire dienst, die gistermiddag een sit-in begonnen bij het dagblad Diario de Lisboa. Zij verklaarden de voor dienstweigeraars afgekondigde amnestie niet te zullen aanvaarden zolang de koloniale oorlogen voortduren. Een woordvoerder van de groep, Jose Santos, zei dat de junta van generaal Antonio de Spinoia het standpunt van zijn groep will omzeilen door het af kondigen van amnestie voor de meer dan 100.000 jongren, die geweigerd hebben lin Afrika te vechten. De groep van Santos zal zich niet bij de autoriteiten melden, zolang de junta niet van standpunt verandert met be trekking tot de koloniale oorlogen. De groep zal niet aandringen op onmiddellijke terugtrekking van de Portugese garnizoenen in Afrika, uit mees dat de blanke bevolkingsgroep een avontuur naar Rh^Hesiséh voor beeld zal wagen. 'Terroristen' Joao Mariz Fernandez, woordvoerder van de junta, zei gisteren in antwoord op vragen van journalisten dat de toe stand in de kolonies 'normaal' is. Hij ton niet zeggen of or sinds de staats greep verandering is gekomen in de omvang van de militaire operaties. Toen hij over de verzetsstrijders sprak als 'terroristen' werd hem ge vraagd, waarom hij deze aanduiding gebruiikte. Fernandez antwoordde daarop, dat zijn uitdrukking niet al te letterlijk moest worden genomen. Ge vraagd of er contacten met de Afri kaanse nationalisatie bewegingen zijn, zei Fernandez, daar niets van te weten. 'Maar dat betekent niet, dat ze niet bestaan'. De woordvoerder zei ook dat de junta geen anarchie zal dulden. De oude garde wordt weggezuiverd, maar alles moet worden vermeden, wat de indi viduele en collectieve burgerrechten zou schenden. Als het overhaast zou gebeuren, breekt er een chaos uit, al dus Fernandez. Kennelijk doelde hij op de acties van vakbonden, journalis ten en werknemers bij andere be drijven, die de oude leiding weg werken en een nieuwe directie aan stellen, die de instemming van het personeel heeft. Ook twee andere politieke bewegingen meldden zich, die beide Spinoia hun steun hebben toegezegd, de 'De mocratische beweging van Mozambi que' (MODIMO) en de Vereniging van Arbeiders van Mozambique. In Luanda (Angola) zijn er wel beslo ten politieke vergaderingen geweest, maar pas voor gisteravond werd een eerste openbare vergadering aange kondigd door een organisatie, ge noemd Burgerlijke Democratische Commissie. Deze is bedoeld om poli tiek bewustzijn onder alle bevolkings groepen te wekken. De politieke gevangenen op de Kaap- verdische eilanden zijn inmiddels ook in vrijheid gesteld: 52 uit Angola, 2 uit Guinee-Bissau en 14 van de eilan den zelf. De bevolking begroette de vrijlating met enthousiasme, zo werd in Lissabon medegedeeld. Protestanten blij Protestantsé leiiders die een vergade ring van de wereldraad van kerken in Genève bijwoonden hebben gezegd dat de staatsgreep verstrekkende gevolgen heeft gehad voor de godsdienstvrij heid. Deze is thans totaal. De Portu gese raad van kerken is volledig door de overheid aanvaard. Dit werd mede gedeeld door dominee Ircneu Cunha. de methodistische secretaris-generaal van deze raad van kerken. En zijn ambtgenoot ds. Jose Leiite zei: 'De af gelopen zondag hebben we voor het eerst in vele jaren vrijuit kunnen preken.' De militaire junta in Portugal is be reid diplomatieke betrekkingen aan te knopen met de communistische lan den, zo is door een van haar woord voerders meegedeeld. De Portugese socialistische leider Ma rio Soares heeft vrijdag besprekingen gevoerd met de Europese commissie in Brussel en met bondskanselier Brand. Brandt heeft zijn steun toege zegd aan het Portugese streven voor nauwere samenwerking met de EEG. De Bondskanselier wil ook meewer ken aan een intensivering van de be trekkingen tussen de Portugese socia listische partij en andere sociaaldemo cratische partijen in West-Europa. Soares heeft in Brussel de Europese commissie om morele, economische en financiële hulp aan Portugal gevraagd. DAMASCUS, TEL AVIV (Reuter, UPI, AP, DPA) Henry Kissinger, de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken, die een troepen scheidingsregeling tussen Syrië en Israël tot stand wil brengen naar het voorbeeld van de oplossing, die langs het Suezkanaal is gevonden, is gisteren met de wensen van de Israëlische regering van Tel Aviv naar Damascus gevlogen. Israël wenst nl. pas te onderhandelen als een bestand aan het Golanfront van kracht wordt. iwrK.cn m 7 7 r 7 gezegd dat Industrieel hof slaat toe: LONDEN (AP) Het Britse Hof voor de industriële betrekkingen heeft de op één na grootste Britse vakbond opdracht gegeven al zijn fondsen af te dragen. Dit geschiedde en nooit eerder was iets dergelijks gebeurd omdat de bond, die anderhalf miljoen leden heeft, met succes in het laatste finan ciële overzicht, gepubliceerd in decem ber, grote sommen gelds had 'wegge werkt.' Het werkkapitaal van de bo»id zou alleen 1 ongeveer 70 miljoen gul den bedragen. De uitspraak van het Hof gesch'edde enige dagen nadat de regering-Wilson een wetsontwerp had ingediend tot het opheffen van dat Hof en de wet op de nationale industriële betrekkin gen, die door het Hof was ingesteld. Het industriële hof had de inbeslagne ming van de 'Analgamated Union of engineering workers' in eerste instan tie bevolen omdat de bond zich niet had gehouden aan een bevel om, ui terlijk jongstleden maandag, schade vergoeding te betalen aan een firma in landbouwwerktuigen waar staking was geweest. De bond had alle zittingen van het Industriële Hof geboycot en geweigerd, zich iets aan te trekken van de Wet op de industriële betrekkingen die, on der de vorige regering, in 1971 van kracht was geworden die beoogt de macht van d vakbonden te beperken. De firma waar de staking was geweest in oktober, had een aanklacht inge diend bij het industriële hof nadat een aantal werknemers in staking was ge gaan omdat er personeelsleden waren die niet hadden gewenst zich bij hun bond aan te sluiten. Aanvankelijk zou Kissinger morgen naar Israël terugkeren om de reactie van Syrië op Israëlische voorstellen aan de regering van mevrouw Golda Meir voor te leggen. Kissinger heeft in dit verband met de eis van Tel Aviv echter zijn plannen gewijzigd. Hij vliegt vandaag via Egypte waar hij een ontmoeting zal hebben met president Anwar Sadat naar Israël terug. Zondag kan het kabinet van mevrouw Meir dan de Syrische 'sugge sties' op de gebruikelijke ministerraad bespreken. Terwijl de Israëlische regering onder leiding van mevrouw Meir die gis- teren 76 jaar is geworden verga dert, vliegt Kissinger naar Jordanië om maandag naar Tel Aviv terug te keren. Kissinger sprak gisteren in Israël met enkele ministers. Later werd bekend, dat hij anderhalf uur afzonderlijk had gepraat met minister van defensie Da- jan. Voor zijn vertrek naar Damascus had Kissinger nog een onverwacht on derhoud met mevrouw Meir, dat waarschijnlijk niet alleen als een be leefdheidsvisite op haar verjaardag moet worden gezien. In Syrië heeft men gisteren nog eens te kennen gegeven, niets voor een door Israël gewenste wapenstilstand aan het Golanfront te voelen. De ge vechten zullen pas ophouden zo zegt men als een troepenscheiding is overeengekomen als deel van een regeling die de volledige terugtrek king inhoudt van de Israëlische troepen uit de sinds 1967 bezette ge bieden. Van Amerikaanse zijde is naar aanleiding hiervan te kennen gegeven, dat minister Kissinger de eis van Israël inzake een bestand niet als een belemmering ziet om zijn bemid delende rol voort te zetten. In Syrië, waar de straten van Dama scus zwaar bewaakt worden, is Kissin ger vriendelijk ontvangen. Op de vraag of hij niet vermoeid raakt door het vele reizen, zei' de minister dat dit niet het geval was, zolang hij na elke reis 'kan zien dat de betrekkin gen tussen de Amerikanen en de Ara bieren zich an het verbeteren zijn'. Waarnemers zijn van oordeel dat als de scheiding der troepen in Golan tot stand is gekomen, de Verenigde Staten aan Syrië royaal economische steun zal verlenen. Israël is echter in principe slechts be reid, de in oktober bezette Syrische ORANJESTAD De Lago-raffinade- rij op Aruba wordt sinds gistermogr- ne bewaakt door Nederlandse mari niers. Volgens betrouwbare bron is dit gedaan omdat men vermoedde, dat een guerrillagroep een aanslag vanuit zee braamt. door Herik Wolzak Wladimir Boekowski, de 31-jarige Russische schrijver biologiestudent, die in januari 1972 tot twee jaar gevangenisstraf, vijf jaar opsluiting in een werkkamp en in aansluiting daarop tot vijf jaar verbanning werd veroordeeld, is ernstig ziek en verkeert volgens zijn moeder in levensgevaar. In december 1972 heeft de uni versiteit van Leiden hem uitge nodigd daar zijn studie te vol tooien en er herhaaldelijk bij de Sowjet-autoriteiten op aange drongen Boekowski naar Leiden te laten vertrekken. Het Acade mische ziekenhuis van Leiden heeft zich bereid verklaard de ernstig zieke Boekowski te ver plegen. Het ministerie van bui tenlandse zaken in Den Haag heeft de uitnodiging van dè uni versiteit van Leiden onder steund. De Sowjet-autoriteiten hebben tot nog toe niet gerea geerd. In een informeel gesprek heeft ook minister Van der Stoel de zaak-Boekowski bij minister Gromiko aan de orde gesteld- Boekowski, die aan eerdere gevan genschap en opsluiting in een psychiatrische inrichting al een hart- ruis en een reumatische aandoening had overgehouden, heeft nu als ge volg van opsluiting in een zeer vochtige isolatiecel in de beruchte gevangenis van Wladimir ook nog een leveraandoening opgelopen. Tijdens het vooronderzoek in de zaak tegen Pjotr Jakir en Victor Krasin (zomer 1973) werd Boekows ki naar Moskou overgebracht en heeft de KGB getracht hem er toe over te halen 'in positieve zin' me dewerking aan dit vooronderzoek te verlenen. Men beloofde hem in ruil daarvoor vrijlating. Boekowski wei gerde hierop in te gaan. Hij stelde, dat men dan eerst maar eens allen die vanwege hun afwijkende menin gen in psychiatrische inrichtingen waren opgesloten, moest vrijlaten. Sindsdien wordt Boekowski, die thans in de karapgevangenis van een werkkamp in Perm is opgesloten, onophoudelijk door de gevangenisau toriteiten onder druk gezet. Onlangs werd zowel aan zijn moeder als aan zijn advocaat verboden hem te be zoeken. De gevangenisdirectie heeft brieven aan zijn moeder niet verzon den, omdat Boekowski 'daarin geen respect toont voor de autoriteiten'. Uit protest tegen deze behandeling is Boekowski in hongerstaking ge gaan. Deze hongerstaking wordt ge deeld door twintig mede-gevangenen in zijn gevangenisafdeling en nog eens twintig mede-gevangenen in een ander strafblok. In Moskou is de journalist Victor Fajnberg, die pas vorig jaar uit een psychiatrische in richting werd ontslagen, waarin hij sedert zijn deelneming aan de de monstratie op het Rode Plein tegen de bezetting van Tsjechoslowakije in augustus 1968 had gezeten en wiens geval door Boekowski bekend werd gemaakt uit solidariteit met Boekowski in hongerstaking gegaan. Buitenlandse druk Amnesty International in West- Duitsland heeft een beroep gedaan op president Podgornv om ter gele genheid van 1 mei alle politieke ge vangenen in zijn land en met name Wladimir Boekowski, vrij te laten. In Engeland heeft de bekende to neelschrijver Harold Pinter hierop aangedrongen. In Amerika is een co mité ter verdediging van Boekowski gevormd door bekende uitgevers en schrijvers, waarbij o.m. John Updi ke. Arthur Miller, John Hersey en Jerzy Koszinski. Pavel Litwinow, heeft niet alleen op zijn onlangs in Amsterdam gehouden persconferen tie aandacht voor Boekowski ge vraagd. Hij heeft met de Tsjechische schrijver Jiri Pelikan en bestuursle den van de Bertrand Russell Stich ting en Andrej Sacharow opgeroe pen tot een wereldomvattende pro testactie voor Boekowski. Prof. F. J. M. Feldbrugge, deskundi ge voor Oost-Europees Recht van de juridische faculteit van de rijksuni versiteit van Leiden maakte de Sow- jet-minister van binnenlandse zaken N. A. Sjelokow in een brief erop at tent, dat Boekowski volgens artikel 100 van de Sowjet-wet waarin het gevangeniswezen wordt geregeld, vanwege zijn slechte gezondheid moet worden vrijgelaten. Als gevolg van een oproep van Amnesty zijn vele protestbrieven naar de Sowjet- Unie verzonden. Levensgevaar Doel van deze internationale protest acties is de Sowjet-autoriteiten er van te weerhouden opnieuw een vol houdende dissident te laten sterven. In november 1972 overleed in het kamp van Potma Joeri Galanskow, een vriend van Boekowski, omdat de kampautoriteiten hadden geweigerd hem behoorlijke medische behande ling van zijn maagzweer te geven. De vrees, dat men ook Boekowski zal laten omkomen is niet onge rechtvaardigd. Boekowski immers was het, die in 1971 een omvangrijke collectie docu menten naar het Westen heeft ge zonden over de opsluiting en behan deling in psychiatrische inrichtingen van gezonde, normale burgers, wier enige 'afwijking* bestaat in het heb ben van meningen die de Sowjet-au toriteiten niet welgevallig zijn. Bij deze documenten voegde Boekowski een brief gericht aan een aantal met name genoemde psychiaters in ver schillende westelijke landen en aan het Internationale Genootschap voor Psychiatrie. In deze documenten, o.m. rapporten van Sowjet-psychia- ters, werden de namen genoemd van mensen, die in vele gevallen tien jaar en langer opgesloten waren. Boekowski maakte wereldkundig met welke 'geneesmiddelen' gezonde mensen tegen hun wil ziek werden gemaakt Hij openbaarde de namen van de artsen-psychiaters, die in dienst zijn van de geheime politie. Maximumstraf Voor deze daad kreeg hij in januari 1972 de maximumstraf. Het proces was slechts in naam openbaar. Zijn vrienden mochten er niet bij zijn; alleen zijn moeder en zuster. Toch is een uitvoerig verslag van de zit tingen alsmede de tekst van Boe- kowski's 'laatste woord' naar het Westen gekomen. Daarin zei hij 0.m. 'Niet hij, die de vuile was bui ten hangt, maar degeen die de was bevuilt, bevuilt het eigen nest'. Amnesty International vermeldt het volgende adres waar protestbrieven en -telegrammen naar aanleiding van de zaak-Boekowski kunnen wor den gestuurd, namelijk de plaatsver vangend directeur van het hoofdbu reau voor kampen. Het adres luidt: M. Anastasow, Glawnoje Uprawlenji 1.T.U. Bolsjaja Bronnoya, dom 23, Moscow, USSR Wladimir Boekowski Vanavond wordt in de NCRV-actuallteitenrubriek Hier en Nu (tv Ned. 2) een telefoongesprek uitgezonden met de moeder van Wladimir Boekowski. De man die thans in het centrum staat van talrijke internationale petities en protesten wordt in het bijgaand artikel nader beschreven. gebieden te ontruimen en niet alles, wat het sinds 1967 in handen heeft. De Israëlische kabinetsformateur Jit- zak Rabin zou met de vorming van een kabinet willen wachten, totdat een akkoord met Synë is bereikt NEW DELHI (AP) Het openbare leven in New Delhi en Bombay is gis teren nagenoeg stil komen te liggen ten gevolge van algemene stakingen, uitgeroepen door linkse politieke par tijen en vakbonden uit protest tegen de inflatie en de massa-arrestaties (700) van functionarissen van de spoorwegbonden. De meeste winkels waren dicht, bus sen en treinen reden niet en ook be langrijke industrieën zijn door de sta kingsgolf getroffen. Voor de komende woensdag is een spoorwegstaking aan gekondigd. De vakbonden die de gear resteerde socialistische leider George Fernandes steunen hebben hun leden opdracht gegeven door te gaan met de voorbereiding van de stakingen en la ten weten dat zij pas weer aan de on derhandelingstafel gaan zitten wan neer aide arrestanten worden vrijgelar ten. HOUSTON (AP) De 43-Jarige inge nieur Kerry Crocker, werkzaam bij een oliemaatschappij, is er gisteren dn Houston (Texas) van beschuldigd dat hij zijn 13-jariige zoon heeft mishan deld door hem bloot te stellen aan ra dio-actief materiaal. De Grand Jury, die de zaak tegen Corcker heeft on derzocht, heeft hem formeel beschul digd van poging tot moord subsidiair het toebrengen van zwaar lichamelijk letsel. De ingenieur ontkent. De zaak is aan het rollen gébracht doordat Oorckens ex-vrouw een aan vraag Indiende voor extra alimentatie om de dokterskosten voor behande ling van haar zoon te kunnen betalen. Zoon Kirk, die zich op krukken naar de getuigenbank moest slepen, deed de rechtbank het volgende relaas: Van tijd tot tijd logeerde de jongen bij zijn vader. Medio 1972 merkte hij dat zijn ader, terwijl hij sliep, vreemde ronde metalen kogeltjes in zn bed legde. Hij trof deze kogeltjes aan on der zijn hoofdkussen, onder het bed en in de koptelefoon van het televi sietoestel. De jongen vertelde dat hij altijd bang voor de kogeltjes was en er zoveel mogelijk udt de buurt van trachtte te blijven. Zijn moeder, de 42-jarige Barbare Smith, getuigde dat er zich bij haar zoon grote zweren ontwikkelden op de rechterduim, de enkel en aan de binnekant van de dij en. Vijf doden in Belfast BELFAST (UPI) Zeker vijf men sen zijn om het leven gekomen bij een bomaanslag op een café in een ge mengd katholiek-protestantse wijk in de Noordierse hoofdstad Belfast. Eerder werd een vrouwelijk lid van het protestantse para-militaire Ulster Defense Regiment (UDR) bij een be schieting van de UDR-post in Clogher ten zuiden van Belfast gedood. Het aantal slachtoffers van het geweld in Ulster 9inds augustus 1969 is volgens de officiële cijfers thans gestegen tot 1007 Letterkundige ontslagen MOSKOU (Reuter) De Russische hoogleraar Jefim Etfand die in Lenin grad letterkunde doceert, is ontslagen en uit het Russische Schrijversgenoot schap gezet, zo is in dissidente krin gen in Moskou vernomen. De reden zou zijn dat hij bevriend is met de verbannen schrijver Aleksan- der Solzjenitsin en colleges zou heb ben gegeven over d'ens omstreden werk 'Goelag-Archipel'. Voorts werd hem steun verweten aan de dichter Josif Brodsky die zich nu in de Vere nigde Staten bevindt. Gratie voor Palestvjnen ATHENE (Reuter) De Griekse re gering heeft een presidentieel decreet gepubliceerd waarbij gratie wordt ver leend aan de twee Paiestijnen die we gens de aanval in augustus op het vliegveld van Athene, die aan vijf mensen het leven kostte, ter dood wa ren veroordeeld. Zij zullen worden uitgewezen naar Libië. De twee com mando's, de 22-jarige Safik Arid en de even oude Talaal Chantoeran, hebben ook kwijtschelding gekregen van de 27 jaar gevangenisstraf, die een recht bank in Athene hun naast de dood straf had opgelegd. Italiaan ontvoerd MILAAN (AP) De 45-jarige Itali aanse zakenman Marcello Botta is voor zijn huis in :fliaan ontvoerd. De politie verwacht dat de ontvoerders spoedig een losgeld zullen vragen. Botta, die eigenaar is van een bouw bedrijf, is dit jaar de negende Italiaan die het slaahtoffer van ontvoering is geworden. Een portier en een jongeman die ge tuige waren van de ontvoering, heb ben nog geprobeerd Botta te ontzet ten. De ontvoerders dreigden te schie ten; daarop werd Botta in een auto weggevoerd.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1974 | | pagina 9