/erbondenheid werkgever
n werknemer keihard feit
Yïm
specialist
anatist(e)
fasson
«Xe
Wat'n shirts bij Kreymbotg
PA AS MEUBEL-SHOW
DREEF-MEUBELEN
Adverteren doet verkopen
nsen meer betrekken bij de gevolgen van hun werk
t treuren over
e problemen
fidom het gezag
AUTO
HEEMS-
KERK
AUTO
HEEMS
KERK
de koning
nette
winkeljuffrouw
W. den Duik Co.,
Zoekt u een woning?
Makelaarskantoor W. de Leeuw
KORT GOED
Fa. Rodenburg Van der Meel
op paaszaterdag 13 en 2e paasdag 15 april van 10 tot 5 uur
in de grote zoal van den burcht
BURGSTEEG 14 LEIDEN
Lil
k nu toe is geprobeerd een zo zakelijk mogelijke analyse te geven
[de situatie, waarin de ontwikkelingen rondom de onderaemings-
d zich bevinden. Het is gewenst nog wat nader in te gaan op een
al principiële achtergronden. Dit is zeker ook nodig, wanneer
|in een volgend artikel de recente voorstellen van de zijde van het
V willen beoordelen.
elangrijkste achtergronden lijken
le visie op de verantwoordelijk
van de werkende mens, de wen-
heid van goede gezagsverhoudin-
de visie op de onderneming <dn
e taak van de vakbeweging,
zij allerlei diepingrijpende ge-
enissen zoals de poging tot uit-
ig van Joden, de oorlo gin Viet-
en de bedreiging van ons leefmi-
is de persoonlijke ver
woordelijkheid van de
weer sterk in de belangstelling
nen. Dit geldt, zij het in minde-
ate, ook voor het bedrijfsleven,
er gaat eigenlijk de persoonlijke
itwoordelijkheid van de wörken-
lens? Kan hij, uit menselijk en
el standpunt gezien, zijn verant-
delijkheid afdoen met een verwij-
naar de opdracht van zijn chef?
triest ook, in feite zijn veel
dsverhoudingen nog op een der-
verwijzing gebaseerd. Het
ligt hierin, dat mensen zich
ins de heersende moraal rustig
en onttrekken aan gevolgen, die
ilf door hun werk mede hebben
irzaakt. Je kunt een directie wel
beslissen over een belangrijke
tering, maar als je die beslissing
uitvoeren, kun je je dan eigen-
vcl onttrekken aan de gevolgen?
gezag. De vele problemen rondom
het gezag in allerlei verhoudingen zie
ik als een gelukkige omstandigheid,
hoe lastig en vermoeiend gezagspro
blemen ook kunnen zijn. Immers, de
kern van vele gezagsproblemen ligt
ten diepste in de twijfel met betrek
king tot de zin van de produktie en
de rechtvaardigheid van de verdeling.
Vroeger aanvaardden de mensen
(vaak met een beroep op de Bijbel)
vrij gemakkelijk de doelstellingen van
de machthebbers of gezagsdragers. Nu
vraagt men veel sneller naar de des
kundigheid van die machthebbers en
werkgever en werknemer is een niet
te ontkennen feit door een gezamen
lijke verantwoordelijkheid voor het
produkt of de dienst. Ook dit is geen
sentimentele benadering of een ideo
logie, zoals sommigen willen beweren.
Het is gewoon een keihard feit. Men
zou het de nabestaanden van de door
napalm verbrande mensen maar eens
moeten vragen of zij de directeur van
een napalmfabriek nu zoveel anders
zien dan de werknemers van die fa
briek.
Het is in sommige kringen gewoonte
geworden schampere opmerkingen te
maken over de onderneming als ge
meenschap en over de harmonie in
bedrijfsverhoudingen. Uiteraard is
over deze onderwerpen nogal eens
dierbaar gesproken. Maar het gaat
helemaal niet om al of niet dierbare
meningdn van mensen. De verbonden
heid van werkgever en werknemer is
'domweg' een keihard gegeven door
de arbeidsverdeling en door de sa
menwerking.
De tweede kant van de zaak ligt in
het gelukkig steeds meer groeiende
ONDERNEMINGSRADEN
i
toekomst of verleden tijd?
door prof. dr. H. J. van Zuthem
-
harde vraag
ligt voor mij de kern van de
:aak tot herziening van de machts-
ludtngopi. Het gaat niet om senti-
ele ideeën of vage antropologi-
noties. Het gaat om de keiharde
hoe we staan tegenover mense
handelingen en de gevolgen
an. Democratisering van het be-
Us een poging werknemers wat
te betrekken bij de gevolgen
un handelingen in het werk. Dit
in poging alles wat er gebeurt te
den tot indiviudle handelingen,
een enorme macht van de
structuren ontstaan, waardoor
ikele mens zich terecht geheel
teloos kan voeldn. Maar een af-
van die overheersende macht
ie structuren zal moeten begin-
bij. een bewustwording van de
waar hij staat en wat hij zelf
kp sluit aan de kwestie van het
naar hun bedoelingen. Vandaar, dat
we in een tijd leven waarin zoveel
aandacht moet worden besteed aan
voorlichting en toelichting. Wat wil
len de machtshebbers en wat kunnen
zij eigenlijk? Hier ligt dan ook de
oorsprong van de vraag naar medezeg
genschap en democratie. Ook het be
drijfsleven ontkomt hier niet aan.
Willen er ook in het bedrijfsleven
nog echte gezagsverhouding*» be
staan, d.w.z. waarbij werknemers de
uitoefening van macht legitiem of
rechtmatig vinden, dan zal de ontwik
keling van medezeggenschap steeds
meer een noodzaak worden.
Visie op onderneming
Persoonlijke verantwoordelijkheid en
fundering van gezag liggen in eikaars
verlengde. Kan ik, als werknemer in
dit bedrijf het wel voor mijn verant
woording nemen dat de macht van dit
bedrijf voor dit of dat doel wordt
aangewend? Deze benadering heeft
diepingrijpende gevolgen voor de vi
sie op de onderneming.
Ik volsta met twee kanten van deze
zaak. De eerste is. dat werkgever en
werknemer, leiding en ondergeschik
ten, of zij dat nu willen of niet, zeer
nauw aan elkaar zijn verbonden door
-het feit dat zij samen een produkt
maken of een dienst leveren. Men kan
zoveel belangen-tegenstellingen beden
ken als men wil (en die tegenstellin
gen zijn er stellig), de eenheid van
besef, dat de onderneming geen geslo
ten eenheid is, maar open staat tegen
over de samenleving. Kortom: de zin
van de onderneming ligt tenslotte in
de diensten die aan de samenleving
worden geleverd. Vaak zijn het dien
sten, soms brengen ondernemingen
grote schad etoe aan de samenleving.
Terecht ziet men de onderneming
daarom steeds meer als een politieke
factor. De onderneming kan niet meer
worden gezien als een neutrale instel
ling.
Wat betekent dit nu voor ons onder
werp? Het betekent, dat de macht en
de verdeling van macht geen zaken
mogen zijn van alleen maar eigenbe
lang of alleen maar de belangen van
werknemers. Wie beseft, dat zijn
werk politieke gevolgen heeft (dat wil
dus zeggen het leven van anderen
beïnvloedt) zal ook op het belang van
anderen moeten letten. Macht van
werknemers in ondernemingsraden,
raden van commissarissen of bedrijfs-
radön is gevaarlijke macht, wanneer
die macht alleen stoelt op eigenbe
lang. Daarom moet ook werknemers
macht genormeerd zijn
Vakbeweging
Het ligt daarom voor de hand dit
artikel te besluiten met de vraag wat
wij van de vakbeweging mogen
verwachten. Welnu, in mijn visie ligt
de kern van de taak van de vakbewe
ging in de opvoeding tot mondigheid
en verantwoordelijkheid van werkne
mers.
En het vraagstuk dan? In het rijke
westen is het broodvraagstuk achter
haald. Dat betekent niet, dat er geen
zorg meer moet zijn voor de inko
mensverdeling. Terecht bemoeit de
vakbeweging zich met de inkomens
verdeling. Het zal, gelet op de heb
zucht waaraan we allemaal lijden,
wel een blijvende taak zijn. Ook zijn
er nog altijd zwakke groepen en ook
zeer gerechtvaardige wensen met be
trekking tot gemeenschappelijke voor
zieningen. Maar in het broodvraag
stuk ligt niet meer de hoofdtaak. Die
taak verschuift naar mondigheid en
verantwoordelijkheid. Wie het ge
meenschappelijke aktieprogram 1971-
75 van de drie vakcentrales leest,
merkt dat de vakbeweging die taak
ook volledig gaat zien. Voor de reali
sering zijn naar mijn inzicht een
aantal dingen nodig.
Realiteit
In de eerste plaats zal men de reali
teit van de fundamentele verbonden
heid van werkgever en werknemer op
basis van hun gezamenlijke verant
woordelijkheid voor het produkt niet
mogen verbergen achter modekreten
als harmonie en konflikt Men bewijst
de werknemers in de bedrijven geen
dienst door hen te laten twijfelen aan
wat zij zelf als een realiteit beleven:
ik maak samen met mijn baas een
nuttig produkt.
In de tweede plaats zal men de moed
moeten hebben de werknemers met
hun neus op de eigen verantwoordelijk
heid te drukken, d.w.z. hen te wijzen
op het verband tussen eigen werk en
de invloed van produkt of dienst. Het
mag geen gewoonte worden alle oorza
ken te zoeken bij het kapitaal of bij
(de nieuwe schietschijf) de multi
nationals. Voorzover ik kan bevroeden
hebben ook volgens mij banken en
multi-nationals teveel macht, maar je
stort werknemers juist in een situatie
van onmondigheid wanneer je doet
alsof zij in hun eigen bedrijf de
onschuldige zielepoten moeten uithan
gen.
Zelf doen
In de derde plaats kan men als vak
bondsbestuurders nooit de verant
woordelijkheid van de werknemers
overnemen. Er kunnen omstandighe
den zijn, waardoor het beter is dat
werknemers bepaalde zaken delegeren
aan de vakbondsorganisatie. Ik denk
aan de onderhandelingen over de lo
nen om de genoemde redenen. Er
kunnen ook situaties zijn, waarin
werknemers zo zwak staan dat niet
alleen hulp nodig is maar het zelfs
beter is dat de bestuurders de zaken
regelen. Het principe zal toch moeten
blijven, dat werknemers het zelf gaan
doen. zeker als het gaat om de
machtsverdeling binnen het bedrijf.
Angst voor de positie van de vakbon
den als organisatie mag dan geen
drijfveer zijn.
Dit is het zevende artikel van een
serie.
Fasson is één van 's werelds grote fabrikanten van zelfklevend
materiaal, dat overal in het bedrijfsleven, vooral in de grafische
industrie wordt toegepast.
In verband met de ontwikkeling van nieuwe coating technieken
zoeken wij voor de afdeling "special projects" candidaten ter
vervulling van de volgende twee vacatures.
Deze zal als voornaamste werkzaamheden krijgen het
ontwikkelen van nieuwe belijmingstechnieken en het lijmmateriaal
verbeteren, waarnaast de opzet van het laboratorium voor deze
speciale projecten.
Opleiding: hts-chem. techniek, hbo-b of pbna.
Leeftijd omstreeks 25 - 30 jaar.
Opleiding: hbo-a of gelijkwaardige opleiding.
Leeftijd omstreeks 24 jaar.
Ervaring met coating en lijmtechnieken strekt wel tot voorkeur.
Sollicitaties met duidelijke vermelding welke funktie wordt
geambieerd naar Fasson (Nederland) b.v., Rijndijk 86, Hazerswoude.
Afdeling Personeelszaken. Telefoon 01714 - 9008.
Tandarts Kengen
GEEN PRAKTIJK
Datsun-dealer
Bovaf-garantlebewljs
Inruil Financiering
Inkoop
BMW 1800 1970
Uaf <4 1987
DaUun 1200 1971
Dat8un 1400 1972
Datsun 1600 U)7l
Datsun 2000 1967
Flat 850 1968
Flat 8J0 1971
Fiat 850 Special 1970
Flat 850 Special1971
Flat 127 1971
Flat 127 1972
Flat 128 1971
Flat 128 1970
Flat 128 1972
Flat 600 1972
Ford Taunus 12M 1987
Ford Taunus 12M 1968
Opel Kadett 1971
Opel 1700 Caravan 1987
Opel Ascona 1600 S 1972
Opel Caravan 1970
Opel Rekord 1970
Opel Rekord 1700 1972
Peugeot 404 1969
Renault 16 1969
Sinica 1100 LS 1971
Slmca 1301 1967
VW 1300 1969
VW 1300 1967
Vauxhall Station 1969
Dagelijks geopend.
Vrijdagsavonds1 tot 9 uur.
Na 18 uur: 02S20-1I408
Alkemadelaan 1.
Roelofarendsveen.
Tel. 01713-28C6 en
01713-852».
Na 18 uur: 02520-18400.
UITZENDBUREAU;
Telef. 01710-31/103
Köifvaarstiaal 33
Leiden-— - ijdAe
GEVRAAGD:
afwisselend 's zaterdag
smiddags vrij.
BANKETBAKKERIJ
Secr. Varkcvisserstraat 37,
Katwijk aan Zee.
Telefoon 01718-12294.
Haarlemmerstraat. Leiden. Donderdagavond - koopavond.
Vraagt inlichtingen en woninglijst.
Wij bemiddelen bij aan- en verkoop
van huizen, flats, enz.
Makelaarskantoor in onroerende
goederen en assurantiën.
Rijnsburgerweg 100, RIJNSBURG.
Telefoon 01718-72746.
■■■■■nHMJUul
Uw HuwalijksiwMt of Jubileum vieren
ln een omgeving die Uw feest tot een
succes maakt1
Op aanvraag zenden wij U onze folder.
Uw receptie-drankje» I 1.25.'
HOTEL- RESTAURANT
,,'T KARREWIEL"
Stfonstrjnt 55 Leiden 22509-31851
Dr. J. J. Buskes
Zondagmorgen-toespraken,
gehouden voorde
radiorubriek Onderweg
van het IKOR.
Ervaringen, ontmoetingen,
reacties en getuigenissen
van een bewogen mens,
naar wie 't goed Is te
luisteren.
Paperback f 10,—
Verkrijgbaar in de boekhandel
ZOMER fr KEUNINQ
W WAGENINGEN
WONINGINRICHTING
Laat ons vakkundig en vrijblijvend adviseren
voor uw vloerbedekking en het opnieuw stofferen
en bekleden van stoelen, fauteuils en bankstel.
ALLEEN KWALITEITSGOEDEREN
St. Jacobsgracht 24 - Leiden - Tel. 01710-25305
Gepresenteerd worden onze nieuwe modellen in eiken eigentijdse
en klassieke meubelen
Tevens zijn er nog enkele overjarige modellen die tegen leuke
prijzen worden aangeboden
Onze zaken Burgsteeg 3-5-12, Nieuwstr. 1 zijn tijdens de show
normaal geopend
Voor iedere koper een leuke surprise.
Reservering mogelijk. Gratis opslag.
