NCRV-gesprekken
met Zuidafrikanen
eoeo
Keus voor ARP:
plattelandspartij
of naar het CDA
dagpecep
Uu)
ook
nze
...OPROEP CODE
WALTER JOST
TROUW/KWARTET WOENSDAG 10 .APRIL 1974
BINNENLAND/RlADIO EN TV
T4/DRL6/
Prof. Oberman (na reis met Wim Ramaker) geschokt
door uitspraken van Lukas Vischer en prof. Berkhout
MARY PERKINS
door Riet Diemer
HILVERSUM Prof. dr. H. A. Oberman, hoogleraar in de theologie in het Duitse Tübingen, heeft
samen met Wim Ramaker, chef literaire sectie van de NCRV-radio, een reis gemaakt door Zuid-
Afrika. Zij interviewden kerkelijke leiders, politici en schrijvers. Onder de titel 'Dit is wat jou land
geword het' zendt de NCRV komende weken elf programma's uit.
Brieven die niet voorzien zijn van SM,QJE VERHOLEN
nwm en Ure. tonnen met m behan
Prof. Oberman: 'Ik ben naar Zuid-
Afrika gegaan als een volgeling van
de Wereldraad van Kerken met de
gedachte dat bevrijding niet alleen in
de hemel te koop is. maar dat de
bevrijdingslegers financieel gesteund
moeten worden. In de gesprekken met
tegenstanders van de apartheid werd
mij echter duidelijk gemaakt dat on
dersteuning van bevrijdingsorganisa
ties de oppositie ondermijnt. De me
ning van Beyers Naudé, André Hugo
en anderen is dat als je op bevrij
dingsorganisaties gaat bouwen je de
goede wil opgeeft. Daardoor ben ik
geschokt door uitspraken van Lukas
Vischer en prof. Berkhof. De laatste
citeerde in een artikel in
Trouw/Kwartet: 'Voor mij hoeft het
niet meer'.
Wat prof. Oberman en Wim Ramaker
opviel was een houding van vertrou
wen. 'Er zijn toch fonteinen van goe
de gezindheid. Ik ben van Afrika. Een
mens kan alleen maar vanuit verbon
denheid en liefde praten', zegt Petra
Gruetter tegen prof. Oberman. Zij is
redactrice van het damesblad Sarie
Marais. Zij is tegen apartheid. Me
vrouw Gruetter geeft toe het gevoel
te hebben in een bedreigde maat
schappij te leven. Desondanks is zij
niet defaitistisch. Haar stem is te
horen in de eerstkomende uitzending,
donderdagavond half tien tot vijf voor
tien. Hilversum I.
Prof. Oberman en Wim Ramaker zijn
naar Zuid-Afrika gegaan omdat het
land een muur van kritiek om zich
heeft. 'We waren belangstellend of de
mensen daar eenzelfde soort kritiek
hebben als wij in Nederland en hoe
zij naar een oplossing zoeken'. Wim
Prof. dr. H. Oberman: thuis
landen kunnen bron van inspira
tie zijn.
Rapport Dr. Kuyperstichting
Van onze parlem entsredactie
DEN HAAG De ARP staat in het 95e jaar van haar bestaan voor
het dilemma: óf een provinciale plattelandspartij te worden door
zich terug te trekken op dié sectoren van de politiek die van oudsher
een vertrouwd karakter hebben, óf de allure op te brengen om door
middel van het CDA zich opnieuw te oriënteren op de grote heden
daagse politieke kwesties.
Dit staat in een brochure van de dr.
A. Kuyperstichting, die vandaag is
verschenen ter gelegenheid van de
verjaardag van de partij. De brochure
loopt uit op een beslist pleidooi voor
de christen-democratische eenwording
van KVP, ARP en CHU. De Kuyper
stichting meent dat de partij zich
daarmee zou bevinden in de klassieke
lijn van de geschiedenis. 'Kuyper
heeft de kleine luyden geëmancipeerd
tot volwaardige Nederlandse staats
burgers. Naar onze mening staan wij
als volksgroep in de huidige periode
aan het begin van een tweede eman
cipatieproces. namelijk om onze ver
antwoordelijkheid te aanvaarden voor
de ontwikkelingen in Europa en de
wereld', aldus de brochure.
De Kuyperstichting erkent dat er anti
revolutionairen zijn die zich door de
keus voor het CDA van de partij ver
vreemd gaan voelen. 'Het zou echter
kunnen zijn dat dit gevoel van ver
vreemding niet in dc eerste plaats
aan de ARP is te wijten, maar aan het
feit dat zijzelf de spankracht missen
om de politieke verantwoordelijkheid
voor de huidige wereldvraagstukken,
te aanvaarden', meent de Kuyperstich
ting.
Eigentijds
Horizontaal: 1. diamantafval, 4. sport-
term, 5. voorzetsel, 7. Z, Amer. thee,
9. aanloop. 11. medicijn. 12. zangstem,
14. lokspijs, 16. familielid, 18. voor
voegsel, 19. klaar, 20 .muzieknoot, 21.
voegwoord. 22. rondhout, 23. algemeen
kiesrecht (afk.), 25. water in Fries
land. 27. scheepsvloer. 29. gesloten,
31. lof, 33. ongevuld. 35. sappig. 37.
Eerwaarde Heer (afk. Lat.), 39.
stoomturbine (afk.), 40. keur.
Verticaal: 1. platvis, 2. rund. 3. door-
tochtgeld, 4. rustig, 6. tweetal, 7.
muzieknoot, 8. afnemend getij, 9.
boom, 10. voorzetsel, 11. ros, 13.
reeds, 15. koord van een speeltuig, 17.
woonboot. 18. een zekere. 23. putem-
mertje. 24. muzieknoot, 26. verharde
huid. 28. oude lengtemaat, 29. afk.
van tangens. 30. eminent (afk.). 32.
bouwland, 34. plaats in Gelderland,
36. Noorse god. 38. onmeetbaar getal.
Oplossing van gisteren: Horizontaal: 1.
standpunt, 2. tor-are-kor. 3. elite-tali.
4. lianen-rat, 5. rede-fee-LS, 6. era-lok-
sap. 7. gal-adi-opa. 8. èrosie-Ria, 9.
latent-aar.
Verticaal: 1. stelregel. 2. tol-ler-ara. 3.
aria-dal, OT. 4. nat-ne;-Ase. 5. dreef-
Odin. 6. pet-nek-iet, 7. ul-Ares-ora. 8.
nol-ala-Pia, 9. trits-paar.
Zij wil de ARP niet beschouwen als
'et-u museumstuk, een sociëteit waarin
het gezellig toeven is volgens oude ge
bruiken, maar als risicodragend kapi
taal in een eigentijdse onderneming'.
Als die onderneming het CDA zou
zijn, dan is, aldus de brochure 'heim
wee naar de ons vertrouwde ARP, hoe
begrijpelijk en hoezeer misschien door
principiële overwegingen ingegeven,
een slecht richtsnoer bij het zoeken
naar een nieuwe institutionele vorm
voor christen-democratische politiek in
Nederland en daarbuiten'.
Volgens de brochure moet de ARP
haar weg zoeken in gemeenschap met
geestverwanten "buiten eigen kring, die
op vergelijkbare wijze met de proble
men bezig zijn. 'Vroeger was de te
genstelling tussen ARP. CHU en KVP.
gelet op de kerkelijke tegenstellingen
in ons eigen land en het verschil in
visie tussen deze partijen, functioneel.
Tegenwoordig is, voor dc nieuwe pro
blemen, deze tegenstelling niet meer
functioneel', zo schrijft de Kuyper
Stichting. Zij ontkent dat de christen
democratische eenwording een defen
sieve maatregel tegen de afbrokkeling
zou zijn: 'Wie dat zegt miskent de wer
kelijke bedoelingen, namelijk om de
drie partijen om te smeden tot een
doeltreffend instrument om de grote
opgaven van deze tijd aan te kunnen.
Bijeen houden
De Kuyperstichting schrijft dat de drie
de actuele moeilijkheden door hun
verschillende opstellingen tegenover
het kabinet-Den Uyl moeten overwin
nen door nu al maatregelen te treffen,
om bij de volgende formatie de par
tijen bijeen te houden. Als de beste
weg daartoe, vult de brochure aan. is
het goed nu reeds af te spreken dat
na drie jaar, bij de volgende Kamer
verkiezingen, één programma en één
lijst zullen worden gevormd.
Elders in de brochure staat dat het
'uit een oogpunt van politieke ethiek
en politieke duidelijkheid gewenst is,
dat partijen die bij een formatie be
trokken zijn, zich uitspreken welke
coalitie de voorkeur verdient. Een der
gelijke intentie-verklaring zou door al
le betrokken partijen moeten worden
afgelegd: niet alleen door het CDA,
maar ook door PvdA en WD'.
Over de moeilijkheden binnen de ARP
tijdens en na de laatste formatie
schrijft de Kuyperstichting dat in AR-
kring niet voldoende is onderkend
'hoezeer onze fractie, ondanks de ge
weldige druk waaraan zij blootstond
er toch in is geslaagd tegenover de
polarisatie van links een eigen authen
tiek antwoord te vinden'. Volgens de
brochure van de Kuyperstichting siert
het de AR-fractie dat zij niet de ge
makkelijkste weg heeft gekozen, maar
dat zij interne spanningen en tegen
stellingen heeft getrotseerd om een
opening te maken in de richting van
samenwerking en verzoening.
Ramaker, die hoofdzakelijk met lite
raire figuren sprak, vroeg zich af in
hoeverre dezen positie kiezen. Hun
bedoeling was zeer genuanceerd te
zijn. Allerlei stromingen komen aan
het woord.
Bij het uitoefenen van hun werk
werd hun geen strobreed in de weg
gelegd. Alleen was het moeilijk een
visum te krijgen. Men is huiverig bij
de Zuidafrikaanse ambassade omdat
het om de radio gaat en omdat Neder
land zich het meest kritisch opstelt.
Gesprekken konden gewoon gevoerd
worden en banden werden onbescha
digd naar Nederland mee teruggeno
men. Zij hadden verwacht gevolgd te
zullen worden of dat de telefoon afge
tapt zou worden. 'Een caricaturaal
beeld dat we in Nederland hebben
maar dat de goede zaak geen goed
doet', zo krijgen ze van bevriende
zijde te horen.
In een persoonlijke uitlating distan-
cieerde prof. Oberman zich van de
besluiten van de hervormde en gere
formeerde synodes, Nederlanders af te
raden naar Zuid-Afrika te emigreren.
Prof. Oberman: 'Dit is louter een
negatieve houding. Zo worden geen
gelden bestemd voor voorlichting over
de situatie die zij zullen aantreffen
aan mensen die toch gaan. De kerken
zouden ook diensten kunnen verlenen
aan toekomstige emigranten'.
Thuislanden
Ook zijn mening over de thuislanden
heeft zich gewijzigd. 'Ik heb ze oor
spronkelijke gezien als een wassen
neus. Maar ik ben nu van mening dat
de thuislanden zich ontwikkelen tot
een platform waarop zwarte leiders
zich kunnen oefenen en plannen kun
nen ontwerpen voor oplossingen. De
thuislanden kunnen een bron van in
spiratie zijn. Het kan een macht wor
den die een hoopvoller fase kan inlei
den.'
Over de inhoud van de radio-uitzen
dingen kan nog gezegd worden dat
volgende week donderdag 'Zuid-Afrika
naar de stembus' uitkomt. Er zijn dan
gesprekken met Thomas Langley van
de Nationale Partij, die sinds 1948
aan de macht is, Derick de Villiers,
parlementslid voor de Verenigde Par
tij en dr. W. B. de Villiers voor de
progressieve partij.
Zondag 21 april spreekt prof. Ober
man met Rabbi Lapin, dr. Vorster,
moderator van de synode van de Ne-
derduits-gereformeerde kerk. en ds.
John Black. Dit is een pseudoniem
voor een zwarte predikant die als
enige zijn naam niet genoemd wilde
hebben.
Wim Ramaker sprak onder andere
met de dichter Adam Small, die wel
merkt dat hij gekleurd is. Hij werd
gedwongen Pretoria te verlaten, ver
huisde naar Johannesburg waar hij
als 'kleurling' met grote moeite een
huis kon krijgen.
Bij de dichter Chris Barnard lucht
Wim Ramaker zijn hart omdat hij
zich over zoveel dingen verbaast. Bar
nard: 'Een Europeaan is geneigd te
denken dat Zuid-Afrika een stukje
Europa is. Maar Zuid-Afrika heeft
zijn eigen manier van leven. Wij zijn
nog steeds Afrikanen. U begrijpt veel
dingen niet omdat u uit een Europe
se traditie komt. Voor mij zijn veel
dingen hier ook niet goed, maar be
grijpelijker'.
Op de vraag 'Ziet u een oplossing?' is
Barnards antwoord: 'Tijd is een deel
van de oplossing. Misschien zal er
ooit een volmaakte oplossing zijn. Ik
zie het nog niet. Wat blank Zuid-
Afrika nodig heeft is aanpassing.'
De programma's zullen zowel op don
derdagavond. maandag- als zondaga
vond worden uitgezonden.
deling worden genomen. Geheimhou
ding is venekerd. Vragen die met on
derling met elkaar in verhand staan
moeten in afzonderlijke brieven wor
den gesteld. Per brief dient een gul-
den aan postzegels te worden ingeslo-
ten. Adres: Uw probleem ook het on
ze, postbus 507, Voorburg.
Hulp van lezers: Vele oudere lezers
hebben ons geschreven over het als
feuilleton in de Kwarietbladen ver
schenen boek van ds. M. Beversluis:
'Saulus van Tarsen' (Dit werd neg
gevolgd door een tweede deel, dat
echter niet in de krant werd opgeno
men: 'Paulus de Apostel'). Omsteeks
1924 werd dit feuilleton geplaatst. De
boeken werdn uitgegeven bij de P. D.
Bollte te Rotterdam. Wij weten niet
of er de laatste jaren nieuwe drukken
zijn verschnen. Een lezeres had het
boek in een marktstalletje terugge
vonden. Wij danken hartelijk voor de
reacties, die we wegens hun grote
hoeveelheid niet meer persoonlijk
kunnen beantwoorden.
Vraag: Ik heb herinneringen uit een
ver verleden aan een prachtig park in
de buurt van Den Haag, waar wij als
kinderen een berg vol seringen be
klommen. Bestond dit park alleen in
kinderlijke fantasie of is er nog iets
van bekend?
U zult die herinneringen weer kun
nen ophalen als de seringen in de
Raaphorst (Wassenaar) weer bloeien.
De Raaphorst, Eikenhorst en Ter FERDINAND
Horst vormen tezamen een wandel
park van 450 ha., 'De Horsten' zijn
privébezit van het Koninklijk Huis.
Men kan wandelkaarten aanvragen
voor het gehele gezin 15,- per
jaar). Gedurende de bloei van de
seringen is het park dagelijks geo
pend voor het publiek, tegen een
geringe toegangsprijs. De Horsten be
staan uit oude duinruggen, waar tus
senin met laagveen gevulde dalen.
In 1838 liet prins Frederik door de
Duitse architect von Petzold het park
aanleggen, zoals het er tegenwoordig
ongeveer nóg uitziet. De heuvel, die
opgeworpen werd van het bij het
aanleggen van de waterpartijen vrijge
komen zand, werd geplant met serin
gen. Het koepeltje bovenop was een
geliefde verblijfplaats van koningin
Wilhelmina. Van dit park en de daar
bij dicht in de buurt gelegen landgoe
deren valt heel veel te vertellen. Een
aardige bijzonderheid is, dat een mi
nister van Lodewijk Napoleon (die
ook de monding van de Rijn te Kat
wijk liet verbeteren) experimenteerde
met de vele poldersloten van de Raap
horst, zoals dat in onze tijd in Delft
gebeurt.
Vraag: Hierbij zenden we u een ke
ver. Volgt vindplaats van het dier.
Wij hopen dat het beestje niet be
schadigd is. enz., enz.
Antwoord: Niet het beestje was be
schadigd. maar wel het luciferdoosje,
waarin het opgesloten en de envelop
waarin dit doosje was verpakt. Van
ganser harte hopen we dat het geen
vraatzuchtige kever of wants of wat
dan ook is, die bij de posterijen of in
een brievenbus of bureau zich nu
rond en dik zit te eten. Als het
noodzakelijk is een veelvuldig voorko
mend beestje te determineren, moet
men dat vragen aan de dienst van
gemeentereiniging, afd. ongedierte,
van zijn woonplaats. In elk geval geen
levende wezentjes versturen. In het
uiterste geval verzendt men een of
meer exemplaren in een stevig afge
sloten buisje, waarin een watje met
ether of iets dergelijks, zodat men
zeker weet dat de inhoud niet meer
kan ontsnappen of onnodig hoeft te
lijden.
Vraag: Wie heeft het lied gedicht van
de drie heksen Oorlog, Ziekte en
Honger, die dansen op de bloeiende
hei?
Antwoord: In de bundel Nieuwe Ver
zen van Hélène Swarth komt dit nog
steeds zeer actuele gedicht voor.
132. 'Hé.ik weet hoe wij ongezien
uit dit gevaar kunnen ontsnappen''
siste Linke Lowietje. 'Wij zijn hier
vlak bij het haventje en daar ligt een
bootje!' 'Wat jij al niet weet',
smaalde Bennie de Klapper. 'Gut, gus,
gut, wat weet die lekkere jongen
altijd veel! Hij weet aan geld te
komen, zegi-ie. Aan honderdduizend
gulden weet-ie te komen! En nou
weet-ie weer een bootje! Zeker om
gelijk mee naar de bodem te zakken
en te verz."oe je kop nou
maar dicht!' snauwde Linke Lowietje
nijdig. 'Laten wij nou maar liever
maken dat wij wegkomen! Onze enige
kans is over het water!' En Lo
wietje liep hard vooruit. Hij had de
zaken blijkbaar goed verkend, want
inderdaad bevond zich op een afstand
van een luttele honderd meter een
klein aanlegsteigertje. De doodenkele
vrachtschuit, die Rijkhuyzen wel eens
aandeed, legde altijd daar aan en het
vaarwater.wel. dat was de Gre-
vendrechtse beek, die door de bossen
kronkelde en ten slotte uitmondde in
de haven van de grote stad Gra-
vendrecht. Grote schepen konden er
niet door die beek, maar het piereme-
goggeltje, waar Linke Lowietje nu als
eerste insprong, vond diep water ge
noeg. En er zat nog een buitenboord
motortje aan ook, zodat de twee
schurken niet behoefden te roeien.
Dat zij daarmee tevens de broodlat.lc
ning stalen van een ijverig parle 1S
ker, dat kon hen blijkbaar i imig
schelen.Maar goed, de kr ,rbcc
gaat zo lang te water tot zij breekt
wij kunnen wel vast verklappen,
breken was héél dichtbij. De t 8er
verstokte boeven sputterden wel peri
en zij voeren wel door het rus cr
sprookjesachtige woud, maar er bn |t
de wat onder de p t van Bennie
Klapper. Hij koesterde name 'ere
zekere verlangens om Linke Lowi irtwc
op zijn ziel te gaan geven. n ai
datzelfde Rijkhuyzer Bos wandelde
trouwens ook professor Tweesti s
dolgelukkig met zijn zak geld én vers
zilveren beker. houc
HILVERSUM i
VARA: 7.00 Nws. 7.11 Ochtendgymn. 7.20
(S) Akt.show. VPRO: 7.45 Deze dag. 8.00
Nws. 8.U IS) Akt.show (verv.). 9.35 Wa-
terst. 9 40 (S) Metrop. Ork. en Franz Muller
koor. 10.00 iS) Radioweekblad. 11.00 Nws.
11.03 V.d. kleuters. 1.15 (S) Melodieënboe-
ket: licht muz progr. 12.00 Gieten - Centraal.
13.00 Nws. 13.11 Dingen v.d. dag. 13.25 (S)
Middagje Stoomradio: progr. vol goede
jeugdherinneringen. 16 00 Nws. 16.03 (S)
Topcoureur. 16.35 IS) VARA-Dansork. 17.00
IS) Gitaarspel. 17.20 (S) Met de muz. mee.
17 55 Med.
VARA: 18.00 Nws. 18.11 Dingen v.d. dag.
PP: 18.20 Uitz. v.d. A.R.P. VARA: 18.30 Tekst
en uiUeg. EO: 19.00 Klankbord. 19.15 (S) Wij
hebben een woord. v.d. wereld: gewijde
muz. 19.45 Bijbelstudie, 20 00 (S) Orgelcone.:
klass. muz. 20.25 IS) Gramm.muz. 20.30
Lijdensoverdenk. TROS: 21.30 (S) Specialitei
ten a la carte: verzoekpl.progr. 22.20 Aktua.
22.30 Nws. 22.40 Prometheus XII (16). ca.
28.05 (S) Pim Jacobs' Notenbar. 23.55-24 Ou
Nws
HILVERSUM II
TROS: 7.00 Nws. 7.02 (S) Ontbijt-Soos.
(7.30 Nws. 7.41-8.00 Aktua. 8.30 Nws. 8.36-
8.45 Gymn. v.d. hulsvr.) 10.00 (S) V.d.
kleuters. 10.30 Nws. 1033 (S) V.d. vrouw.
11.30 Aktua. KRO: 11.45 Bejaardenprogr.
11.54 Ber. Vastenaktle. 11.55 Med. 12.00 (S)
Van twaalf tot twee, met o.m. 12.26 Med.
t.b.v. land- en tuinb.: 12.30 Nws; 12.41 Echo
en 13.00 Raden maar14.00 Huisbezoek.
NOS: 14.10 Onder de Groene Linde. 14.30 (S)
Aspekten v.d. kamermuz. 15.30 Nws. 15.33
Spiegel van Duitsland. 16.00 Meer over
minder - de stem v.d. sprekende minderh.
Overheidsvoorl.: 17.20 Mens en samenleving.
Uitz. v.h. Min. van C.B.M. NOS. 17.SO Nws.
NCRV: 17.32 Hier en nu.
NOS: 18.00 Bopthema's en Swingsessions:
jazz uit de jaren 1935-1955. 18.30 Nws. 18.41
Spiegel van Gr.-Britt. 19.00 Openb. Kunt
zit. RVU: 19.10 Hoera, er is er een gen Stati
(maar is-le nu ook beter?). NOS: 19.50 iu.
Haag vandaag. 20.00 Nws. 20.05 (S) W( m'
dagavond Muz.magazine. 23.55-24.00 Nws erde
HILVERSUM III
AVRO: 7.02 Steevast. (8.02-8.05 Radio nCS
MMMMi --- -1-IH 10
Radiojournaal. 12.06 (S) Zet 'm op.' de
Cup-Commun.) 14.03 Cup-Commun. 14.06
visser. 15.03 Cees van Zijtveld. 17.03 R >ltaa
journaal. 17.06 Postbus 700: verzo
progr.
NOS: 18.02 Joost mag niet eten.
Heee Ton van Duinhoven?! (19.02 Gi
ouwe. 20.30 Feyenoord-VFB Stuttgart.
Nws. 21.30 Feyenoord-VFB Stuttgart, tw
helft. ca. 22.15 Nws. 22.55 Med.)
de 'N
aire
TV vandaag
de
cr
■nste
>ot,
NEDERLAND I
VARA
17.00 Film van Ome Willem
17.30 Hier komtde
chimpansee
NOS
18.00 W.K.IJshockeij te
Helsinki: Tsjechu-
slowakije - Rusland
18.45 Ti-ta-tovenaar
18.55 Journaal
19.05 Van gewest tot gewest
19.50 Socutera: Mensen in nood
20.00 Journaal
PP
20.20 Uitz. v.d. C.H.U.
NOS
20.30 Staatsloterij - le
trekking v.d. 624e
loterij
20.35 Fixatie
21.30 Panoramiek
21.55 Nauru
22.25 Studio Sport
22.50 Den Haag vandaag
23.05 Journaal
NEDERLAND II
NOS
18.45 Ti-ta-tovenaar
18.55 Journaal
VARA
19.05 Nederpopzien
NOS
20.00 Journaal
VARA
10.20 Lach en traan
21.00 Man over de vloer
21.25 Panorama
Woensdagshow
IKOR KRORKK
22.00 Kenmerk
NOS
22.25 Journaal
TELEAC
22.30 Computerkunde
Ids 14
DUITSLAND I
10.00 Journaal. 10.05 Akt. en muz.
Dagboek. 10.40 Akt. uit Oost en West,
Gianni Schicchi. 12.20 Akt. magazine,
Persoverz. 13.00-13.20 Journaal. 16.15
naai. 16.20 Natuurfilm. 17.05 Kinderp
17.30 Idem. 17.55-18.00 Journaal.
(Reg. progr.: NDR; 9.30-10.00 Sesamsti
18.00 Rep. 18.30 Akt. 18.45 Zandmann.
Nordschau-magazine. 19.26 Pinocchio.
Progr.overz. WDR: 9.30-10.00 Sesamst
18.00 Nws uit Noordr.-Westf. 18.10
Dorf. 18.40 Journaal. 19.20 TV-kursus.)
Journaal en weerber. 20.15 Inf.progr.
Verkeersqulz. 21.45 Kompass: buitenl,
22.30 Journaal, weerber. en komm.
Serin
Duitsland li afha
15.10 TV-fllm. 16.20 Gymn. 16.30 Kle nr
progr. 17.00 Journaal. 17.10 Lassies Aba /J
er. Aansl.: Malnzelmannchen. 17.45 Ak1 posi
muz.
18.25 Sergeant Berr 19.00 Jout 1 te
19.30 Wetensch. progr. 20.15 Inf. en m,
gen uit de ekon. 21.00 Journaal. 21.15 S c
IJshockey. 22.30 Journaal.
65
In orthodoxe kringen achtte men een
wereldlijke staat niet in overeenstem
ming met de raessiaanse ideeën en
anderen twijfelden eraan of het plan
eigenlijk wel te verwezenlijken was.
Aan de andere kant kreeg Herzl van
de Oost-Europese joden zonder enig
voorbehoud alle steun. Als leider van
de nieuwe beweging riep hij in augus
tus (897 in Bazel het eerste Zionisti
sche congres bijeen, waarop de Zionis-
tsche wereldorganisatie werd opge
richt en het doel werd vastgelegd:
'Het vormen van een joodse staat in
Palestina, die door het recht beveiligd
is'.
De rest van zijn leven besteedde The-
odor Herzl aan onderhandelingen.
Zonder steun van de Europese mach
ten kon hij zijn idee nooit verwezen
lijken. Maar overal ontmoette hij te
genwerking. Alleen Engeland toonde
zich iets tegemoetkomend. Nadat de
stichting van een joodse staat op het
schiereiland Sinai door het verzet uit
Egypte was mislukt, stelde Goort-Brit-
tannië een plan voor om het idee
ergens in Oost-Afrika te verwezenlij
ken. Dit stuitte op heftige tegenstand
van de Oost-Europese Zionisten. Zon
der ooit tastbaar succes te hebben
geboekt, stierf Herzl in 1904.
Zijn opvolger werd dr. Chaim Weiz-
mann, de latere eerste president van
Israël. Onder zijn leiding werd de
emigratie van joden naar Palestina
bevorderd. Men richtte in Jaffa een
Zionistisch bureau op. Er ontstonden
joodse nederzettingen, de zgn. kib-
boetziem en de joodse kuituur ging
zich uitbreiden. Aan het begin van de
Eerste Wereldoorlog bedroeg de jood
se bevolking in Palestina reeds 85.000
zielen. De oorlog veroorzaakte een
voorbijgaande achteruitgang en wel zo
ernstig, dat er na die vier jaar nauwe
lijks nog de heift van die 85.000 was
overgebleven. Aan de andere kant
echter wisten de Zionisten de moeilij
ke tijden politiek in hun v oordeel om
te buigen.
wam
In zijn strijd tegen de Turken wilde
Groot-Brittannië de gunst van de joden
verwerven en men nam contact op
met de Britse Zionisten dr. Weizmann
en Lord Walter Lione IRothschild. De
Britse regering stond sympathiek te
genover de Zionistische doelstellingen
en bevorderde het stichten van joodse
nederzettingen in Palestina, waarbij
echter de burgerlijke en godsdienstige
rechten van de niet-Joodse bevolking
gewaarborgd moesten zijn. Dit schreef
de Britse minister van Buitenlandse
Zaken, Arthur James Balfour, op de
2e november 1917 aan Lord Roth
schild. Zijn schrijven zou als 'De
Balfour-verklaring' de geschiedenis in
gaan. Hoewel Balfour zijn verklaring
zorgvuldig had samengesteld, legde
men hem al spoedig verschillend uit,
een ieder naar de belangen die men
vertegenwoordigde. Tenslotte vond
men de beide doelstellingen: het op
richten en het waarborgen onverenig
baar. De tegenstellingen verscherpten
zich elk jaar. Men probeerde de vrees
der Arabieren te bagatelliseren. Geen
volk in Palestina zou aan het andere
onderworpen kunnen zijn. Men ge
loofde dat joden en Arabieren vreed
zaam samen konden leven onder een
status, die men niets kon omschrij
ven. laat staan vastleggen. Op 3 janua
ri 1919 kwlm een overeenkomst tot
stand tussen prins Faisal, de leider
van de Arabische delegatie op de
Parijse vredesconferentie, en dr.
Weizmann. de vertegenwoordiger van
de Zionistische Wereldorganisatie.
Prins Faisal stemde daarbij in met de
Balfourverklaring, doch onder voor
waarde, dat de geallieerde beloften
over het waarborgen van de onafhan
kelijkheid der Arabische volkeren ge
stand zouden worden gedaan. Omdat
men die beloften slechts gedeeltelijk
vervulde, beschguwde de meeste Ara
bische leiders de overeenkomst tussen
Faisal en Weizmann als ongeldig.
Een door de Amerikaanse president
Wilson naar Palestina gestuurde com
missie sprak zich in haar eindrapport
van 28 augustus 1919 uit tegen een
onbeperkte joodse immigratie en de
stichting van een joodse staat. Het
rapport werd op de Parijse vredescon
ferentie niet behandeld en kwam pas
in 1922 in de openbaarheid. Intussen
had men de Volkenbond opgericht.
Die droeg Groot-Brittannië het man
daatbestuur over Palestina op, erken
de de historische verbondenheid van
het joodse volk met dit land,' gaf
Engeland toestemming om de oprich
ting van joodse nederzettingen moge
lijk te maken, en keurde de oprich
ting van een joods bemiddelingsbu
reau door de Zionistische Wereldorga
nisatie goed. De joodse immigratie
zou alle faciliteiten krijgen zonder
echter de rechten van de andere be
volkingsgroepen te mogen aantasten.
De Arabische leiders beschouwden het
mandaat van de Volkenbond als een
onrecht. Terwijl de Volkenbond het
joodsè deel als 'joodse gemeenschap'
betitelde, sprak zij over de Arabische
bevolking, die toch nog altijd 90 pet.
van de bevolking uitmaakte als 'de
overige bevolkingsgroepen'. Terwijl
uitdrukkelijk de historische verbon
denheid van het hoodse volk met
Palestina werd erkend, werd er niet
over gesproken, dat het land toch
steeds van de 7e tot de 20e eeuw
onder Arabisch bestuur had gestaan.
De Arabische leiders beweerden, dat
Europa en Amerika het gepleegde
sociale onrecht ten koste van de Ara
bieren weer goed wilden maken. De
Zionistische Wereldorganisatie daaren
tegen, die toen al 770.000 leden telde,
zag in het mandaat van de Volken
bond een eerste stap naar de verwe
zenlijking van haar doel: het oprich
ten van een eigen politieke joodse
staat.
De activiteiten van de Zionisten in
Palestina namen van jaar tot jaar toe.
Er werd land verworven, er werden
kulturele en religieuze centra ge
sticht, politieke partijen opgericht en
militaire of ïemi-militaire organisaties
gevormd.
In het begn van de twintiger jaren
ontstond de Haganah, een militaire
ondergrondse organisatie. Later werd
dc guerilla-organisatie Irgun opge
richt, waarvan zich in 1939 de nog
extremere Sternterroristengroep af
splitste.
arvj
sche
;end
;Jac
Spinazie met morneysaft,
1 pak diepvriesspinazie
klontje boter
peper, zout
koffieroom
2 boterhammen
3 dl. melk
3 gr. boter
30 gr. bloem
30 gr. geraspte kaas
1 theel. mosterd
peper
ns
:en.
rlanj
N(
!UWf
It
temt
tag
brui!
we
leefc
oit
D?
■ch
l$iv<
De spinazie gebruiken zoals op
pak staat. Met een klontje boter
warmen en met peper en zout
smaak brengen. Er wat in d<
steentjes gesneden gebakken 1
doorscheppen en er een scheutje
fieroom doorroeren. De groente UI
een vuurvaste schaal overdoen. >e
spinazie bedekken met een gebon ns g
saus door de boter te smelten, mpj(
bloem erdoor te roeren, dan langi njn,
de melk erdoor roeren, de mosten
peper. Over de saus de geraspte ord
strooien en het geheel in de ova d
onder de grill verwarmen tot er
goudgeel korstje op is gekomen.
Menutip: Hamburgers, spinazie
Morncysaus, aardappeikroketjes, af eet.
schuim.
lit.
lden
stel
trap
Is b
1
