Nieuwe Leidsche Courant | 1974 | 26 maart 1974 | pagina 2

Gesprek met prof. dr. H. Berkhof

'Christelijk onderwijs
aan beide benen mank'

CREDO

Steeds meer Zuid-
Afrikanen denken:

lllsilisllj

Werk van
ds. Hasper
toch niet
tevergeefs

Conferenties*

Vandaag

Trouw
Kwartet

lttl§9. piepkleine
pikzwarte
pilletjes.

Ds. H. Hasper

(psalmberijming)

overleden

Christenen in Portugese
gevangenis gemarteld

maandblad voor evangelie en cultuur

niet zwart wit

wel op de man af

Beroepingswer

Nieuwe boeken

TROUW,'KiWARTET IMNSIDAG 26 MAART 1974

KERK /BINNENLAND

'VAN MIJ
HOEFT HET
NIET MEER'

dooi- Aldert Schipper

Volgens de legende is de stad Rome begonnen met zeven koningen.
Eén van hen was Tarquinius. Een sibylle (profetes) bood Tarqui-
nius een toverboek te koop aan voor honderd drachmen. Maar Tar
quinius vond dat te duur. Toen verscheurde de sibylle de helft van
het toverboek en ze zei: U kunt de helft kopen voor tweehopderd
drachmen. En zo ging dat verder, totdat ze nog één pagina over
had. Die kostte duizend drachmen. Targuinius heeft die toen maar
gauw gekocht.

De Leidse hoogleraar prof. dr. H.
Berkhof lid van het Centraal Comité
vka de wereldraad \an kerken vertelt
dit verhaaltje om te illustreren hoe
het tegenwoordig met het rassen
vraagstuk in Zuid-Afrika gaat 'We
zullen straks hogere prijzen moeten
betalen om minder te redden', vreest
hij.

De hoogleraar herinnert zich hoe het
allemaal is gegaan. 'In 1958, na de
moord in Sharpeville werd de wereld
raad verweten dat hij lauw en rustig
reageerde. Toen heeft de wereldraad
die conferentie in Cottesloe belegd,
waar ook Beyers Naudé'van gedach
ten veranderde. De besluiten van Cot
tesloe zijn door de Nederlands-talige
kerken verworpen. Dat leidde tot een
proces van verwijdering. De wereld
raad heeft er toen duizenden dollars
voor over gehad om mensen naar
Zuid-Afrika te laten reizen, om met
de kerken te praten. De wereldraad
had het gevoel dat hij iets kon doen
maar dat is nu bijna voorbij, nu de
Zuidafrikaanse regering heeft besloten
geen visa meer te geven aan vertegen
woordigers van de wereldraad'.

nen te komen op het feit dat deze de
universele verklaring van de rechten
van de mens hebben ondertekend.

GENERATIEKLOOF

Prof. Berkhof meent dat steeds meer
zwarte Zuidafrikanen het met de we
reldraad eens zijn. Ze zeggen: 'Van
mij hoeft het niet meer; ik ben maar
liever op een eerlijke manier arm,
dan dat ik in een rijke staat arm
word gehouden'.

Prof. Berkhof constateert tevens dat
de disinvestment-oproep (d.i. de op
roep om beleggingen uit Zuid-Afrika
terug te trekken) de generaties van
de zwarte Zuidafrikanen scheidt. 'De
jongeren zullen wat meer neigen tot
disinvestment dan de ouderen', denkt

Prof. dr. H. Berkhof.

hij. 'De black peoples convention, een
overkoepelende organisatie van zwarte
Zuidafrikanen staat achter de wereld
raad. Maar zij kan dat niet openlijk
doen, want dan wordt haar de nek
omgedraaid'.

Prof. Berkhof was de enige Nederlan
der in het centraal comité toen over
de oproep tot terugnemen van de
investeringen gestemd werd. 'Dat ik
voorstemde was omdat er een verkla
ring werd aanvaard, waarin ruimte
werd geschapen om eerst een paar
jaar met het bedrijfsleven te spreken.
Het aannemen van de oproep was een
hard besluit. Daar schrok de wereld
van. Daardoor werd het een discussie
punt Als er alleen maar was besloten
om met het bedrijfsleven te gaan
praten, dan had niemand er van opge

keken. Het bedrijfsleven heeft alleen
behoefte om met je te praten, als je
een stukje macht achter je hebt. De
wereldraad is hard begonnen. Dat
geeft anderen, zoals de gereformeer
den de gelegenheid om te zeggen:
laten wij nog even de tijd nemen.
Maar als er alleen voorgesteld was om
te gaan praten met het bedrijfsleven,
dan had ik tegen gestemd'.

Prof. Berkhof vindt dat 'Genève' ook
wel eens iets te hard van stapel wilde
lopen. 'Wij hebbent allemaal tijd no
dig gehad om aan de disinvestment-
oproep te wennen. Het bedrijfsleven
heeft er ook recht op om een zekere
tijd te nemen. Als het bedrijfsleven
daar geen gebruik van mpakt, nu ja,
dan vind ik, dan is het uit. Er kan
niet eindeloos gepraat worden'.

SELECTIEF

Prof. Berkhof wijst het verwijt af dat
sommigen,de wereldraad maken alsof
de raad alleen 'verontwaardigd' is
over Zuid-Afrika en verder niet. 'In
de eerste plaats is de wereldraad niet
verontwaardigd. Dat laat hij aan ande
ren over. De acties van de wereldraad
zijn niet goedkoop', zegt prof. Berk
hof. Maar de mensen die verontwaar
digd doen over de zogenaamde selec
tieve verontwaardiging van de wereld
raad, zijn zelf ook weer selectief,
doen zelfs ook een kans Want je
hoort zelden van die mensen dat de
wereldraad zich ook eens met Grie
kenland moet bezighouden. Prof.
Berkhof geeft toe dat de wereldraad
een zekere selectie toepast. 'Maar dat
heeft niets met politiek te maken.
Het gaat er alleen om dat de Wereld
raad op een bepaald moment denkt
met een bepaald soort druk iets te
kunnen bereiken', aldus prof. Berk
hof.

'In Rusland had de wereldraad het
gevoel, dat hij daar absoluut niets
kon doen. Maar dat verandert nu. Een
teken daarvoor is dat het uitvoerend
comité nota bene in Oost-Berlijn een
verklaring aannam over Solzjenitsin.
Prof. Berkhof verwacht dat de wereld
raad met een geweldig nieuw pro
gramma zal komen voor de mensen
rechten. De wereldraad zal in dit
programma trachten bij landen bin-

Van onze ondefwijsredactie J

LOCHEM 'Het christelijk onderwijs gaat mank aan beide benen: er ontbreekt een goede analyse
van de situatie waarin we verkeren en daarnaast blijft een fundamentele discussie uit over koe liet
verder moet en wat de taak en de roeping van het christelijk onderwijs is. Er is een erosieproces
gaande, wat we niet in de gaten hebben.' Aldus mr. C. E. Schelfhout, staatssecretaris van onderwijs in
het vorige kahinet, tijdens een congres over de samenwerkingsschool dat de vereniging van christe
lijke docenten bij het V^'O en AVO het afgelopen weekend organiseerde.

De Rotterdammer
Nieuwe Haagse Courant
Nieuwe Leidse Courant
Dordts Dagblad

Uitgaven van

B.V. De Christelijke Pen

Directie:

Ing. O. Postma,
F. Diemer.

Hoofdredactie:
J. Tammlnga.

Hoofdkantoor B.V. De
Christelijke Pers: N.Z.
Voorburgwal 276 - 280,
A'dam. Postbus 859.
Telefoon 020-22 03 83.
Postgiro: 26 92 74. Bank:
Ned. Midd. Bank (rek.nr.
69 73 60 768). Gem.giro
X 500.

Tijdens dit congres kwamen juridi
sche, praktische en inhoudelijke aspec
ten van de samenwerkingsschool, een
schoolvorm waarbij openbaar en bij
zonder onderwijs samenwerken en
waarover overheid en particulieren sa
men het beheer voeren, aan de orde.
Wat de juridische kant van de zaak
betreft: L. J. Rousseau betoogde dat
binnen dc huidige wetgeving de sa
menwerkingsschool eigenlijk niet mo
gelijk is. omdat uiteindelijk de over
heid altijd het laatste woord heeft.
Mr. Schelfhout vond dan ook dat je
er rond voor moest uitkomen dat de
wetten indertijd niet geschreven zijn
voor een schoolvorm die jych nu aan
het ontwikkelen is. Er is dan ook een
grondwetswijziging nodig om deze
derde schoolvorm, het tertium, moge
lijk te maken. Maar dat is op zichzelf
geen probleem: de samenwerkings
school levert juridisch niet veel moei
lijkheden op, aldus mr. Schelfhout.
De inhoudelijke aspecten van de sa
menwerkingsschool leverden een
reeks uiteenlopende beschouwingen
op tijdens de conferentie. Dat ouders
die welbewust een pluriforme school
willen voor hun kinderen daarvoor
ook de mogelijkheid moeten krijgen,
daar was men het wel oVer eens. Dat
is gewoon een kwestie van rechtvaar
digheid en tenslotte is de schoolstrijd
voor dat recht van de ouders gestre
den, aldus Rousseau. Maar of van de
kant van het christelijk onderwijs de
samenwerkingsschool als nieuwe
schoolvorm toegejuicht moet worden,
daar was men het niet over eens. De
angst voor een te grote invloed van
de overheid speelde bij die aarzeling
mee. Er moet voorkomen worden dat
de overheid een rol gaat spelen bin
nen het christelijk onderwijs; de over
heid moet met z'n vingers van de
inhoud van het onderwijs afblijven,
aldus drs. H. G. van den Doel, alge
meen directeur van het Christelijk
Pedagogisch Studiecentrum.

Van de andere kant werd gesteld dat
het onredelijk is om te eisen dat de
overheid zich niet met het confessio
nele onderwijs mag bemoeien in de
samenwerkingsschool, omdat het
christelijk onderwijs zich in die
school ook zal bemoeien met het
openbaar onderwijs. Het is een kwes
tie van geven'cn nemen, waarbij geen
van de beide partijen alleen voor z'n
eigen straatje mag spreken. Mr.
Schelfhout vond de angst voor staat-
pedagogiek niet terecht en meende
dat er meer begrip voor de problemen
van de overheid moest komen. De
overheid heeft weliswaar het recht
niet zich met de inhoud van het
onderwijl te bemoeien, maar de pri
maire taak van de overheid is te
belangrijk, om haar helemaal buiten
het onderwijs te houden. Bovendien
wil nog altijd dertig procent van de
ouders dat de overheid zich wel met
het onderwijs bemoeit, via de openba
re school.

Vrijlaten?

Een heel ander Inhoudelijk bezwaar
tegen de samenwerkingsschool bracht
dr. A. La Fleur in. Hij vroeg zich af
hoe je als ouders en opvoeders je
kind vrij kon laten in de keuzeWoor
een levensbeschouwing en een school
kon uitkiezen waar verschillende le
vensbeschouwingen naast elkaar ge
presenteerd worden, waar christenen
en niet-christenen naast elkaar lesge
ven. Prof. dr. G. Wielenga meende
dat het bij de samenwerkingsschool
niet gaat om gelijkwaardige levensbe
schouwingen, maar om eerbied voor
eikaars levensbeschouwing. Het chris
telijk getuigenis hoort juist thuis op
een samenwerkingsschool. Bovendien
blijft de keuze voor een levensbe
schouwing altijd een persoonlijke keu
ze, waarin je een kind nooit kunt
dwingen. Wielenga vond dat er met

(ADVERTENTIE)

de pluriforme school geëxperimen
teerd moest worden, en dat iedereen
daaraan eerlijk moest meewerken.

Praktisch

Niet alleen ideële motieven van de
ouders, ook praktische argumenten
kunnen leiden tot een samenwerkings
school. Niet altijd kunnen bijzonder
eh openbaar onderwijs genoeg leerlin
gen leveren voor elk een eigen school
van een bepaald type. In die gevallen
moet de overheid óf kiezen tussen de
verschillende aanvragen óf een school
stichten waarin de verschillende zui
len samenwerken. Je kunt ouders die
hun kind niet naar een confessionele
school kunnen sturen omdat er geen
is in hun woonplaats, toch niet ver
oordelen tot een godsdienstloze
school, aldus mr. Schelfhout.

Hoe in dc praktijk een samenwer
kingsschool werkt, vertelde de rector
van zo'n school in Zoetermeer, mr. M.
Huizer. Zijns inziens wordt samenwer
kingsschool vooral bepaald door de
kinderen die er komen. In zijn geval
was de samenwerkingsschool opge
richt omdat er te weinig leerlingen
waren om meer dan één middelbare
school te stichten. Van die nood was
een deugd gemaakt, de school lpopt
voortreffelijk, ouders en leerkrachten
zijn zeer tevreden. Maar nu door het
uitbreidend aantal leerlingen meer
middelbare scholen gesticht kunnen
worden en zowel het christelijk als
het katholiek onderwijs van plan zijn
middelbare scholen in Zoetermeer te
beginnen .vreest Huizer dat zijn sa
menwerkingsschool alleen nog ongods
dienstige kinderen zal krijgen en
daardoor een gewone openbare school
zal worden.

Uiteindelijk blijken de christelijke or
ganisaties de samenwerkingsschool
dus alleen te dulden als het praktisch
niet anders kan, zelfs al denken de
ouders daar anders over. Liever een
dhristelijke dan een samenwerkings
school. De goede christelijke school
is de samenwerkingsschool bij uitstek,
vond drs. Van den Doel. De christe
nen zijn het spook van de indoctrina
tie wel kwijt, maar de socialisten
hebben er nu last van en maken door
hun indoctrinatie van de openbare
een bijzondere school. Daardoor wordt
de samenwerkingsschool onmogelijk
gemaakt, volgens de algemeen direc
teur van het CPS.

door A. J. Klei

Wie zondag uit het nieuwe lied
boek gezongen heeft en de dag
daarop hoort van het overlijden
van dominee Hasper, krijgt als
eerste gedachte: wat tragisch!
Een lang leven in dienst van de
kerkzang en de psalmberijming,
maar de kerken kijken naar je
werk niet om.

Het begon allemaal zo mooi. Mannen
van naam-gingen graag in zee mét de
jonge, geestdriftige predikant uit
Schiermonnikoog, die welomschreven
plannen had tot verbetering van het
kerklied: de Utrechtse hoogleraar Ob-
bink, met wie hij al in 1912 contact
hierover had, minister Slotemaker de
Bruïne, de oudkatholieke bisschop Be
rends.

Maar er was ook tegenstand, speciaal
uit de hoek van de commissie voor
het nieuwe hervormde liedboek. Om
een lang verhaal kort te maken: de
tegenstanders kregen de overmacht.
In 1949 wees de hervormdé synode
de psalmberijming van Hasper af. In
datzelfde jaar accepteerde de gerefor
meerde synode dit psalter, maar zes
jaar later al kwam ze op deze beslis
sing terug: de gereformeerden wilden
toch niet alléén in zee met dominee
Haspers.

Deze ontwikkeling heeft dominee Has
per niet onberoerd gelaten. Voor me
ligt een brief die hij in 1959 naaf ons
schreef. Ik citeer er een paar zinnen
uit:

lk kan u het oordeel laten lezen van
de voornaamste figuren van de Oecu
menische beweging in het buitenland.
Een begin van ons werk in het Espe
ranto is in den oorlog verloren ge
gaan. Ook hetgeen verricht icas voor
Hongarije en uitgaven in het Spaans.
Wanneer de Aartsbisschop van West
minster hier een van zijn secretaris
sen stuurt en Druit China mij

laat vragen een dergelijk werk met
hem te willen ondernemen voor het
Verre Oosten, dan is het een schande,
dat de Gereformeerde Kerken officieel
de hervormde Kerk helpen om syste
matisch dezen arbeid 'den genadeslag'
te geven...

De synodale beslissingen hebben tot
allerlei polemieken aanleiding gege
ven, die niet altijd even verkwikkelijk
waren. Er is in hervormde kring ook
nog een soort actiegroep opgericht
onder de naam Endover: eenheid door
vernieuwing. Hierin troffen we de
Leidse hoogleraar Thierry en de
Utrechtse heer Brom en ik meen, dat
ook organist Cor Kee ermee te maken
had. Het was niet gek om op het
aspect van de eenheid te wijzen, want
ook die kant van de zaak zat ds.
Hasper hoog. Nog een zin uit de al
genoemde brief uit 1959:

De gedachte om Psalmen en Geestelij
ke liederen te gebruiken om samen
bindend te wetken, is van mij per
soonlijk afkomstig.

Een paar gereformeerde kerken heb
ben graag uit Hasper gezongen zo
gebruikte men in Wassenaar niet al
leen zijn psalter maar ook zijn bun
del geestelijke liederen maar zon
der veel protest is daaraan in de
jaren na 1955 een eind gekomen.
Voor zover ik weet gebruiken alleen
de baptisten de berijming-Hasper in
hun diensten.

In het blad De Hervormde Kerk heeft
ds. F. H. Landsman destijds verteld
waarom de hervormde synode nee zei
tegen het werk van Hasper:

Men was van oordeel dat hetwerk
van ds. Hasper wel veel goeds bevat,
maar als geheel toch onder de maat
is, die aan een psalmberijming aange
legd moet worden. In het bijzonder de
'burgerlijke, onbijbelse en onprofeti
sche toon' van deze berijming werd
betreurd. De ruigheid en de innigheid
van de oorspronkelijke psalmen, die
juist de moderne mens opnieuw zou
den kunnen aangrijpen, achtte men
hier door sentiment en moraal onher
stelbaar vervlakt.

Het heeft geen zin, de discussie weer
op te nemen. Ik begon dit verhaal
met het nieuwe liedboek en nu waag
ik de stelling dat het werk van ds.
Hasper de weg voor dit boek bereid
de. Want meer dan enig ander en
meer dan welke gewichtige commissie
ook dominees, organisten en 'gewone'
kerkmensen duidelijk gemaakt wat en
hoe je zingen kunt èn moet in de

DEN HAAG In Rijswijk (ZH) is
op 87-jarige leeftijd ds H. Hasper'
overleden, emeritus-predikant van de
hervormde kerk. Hij was bekend door
zijn omvangrijk *iverk op het gebied
van de psalmberijming en de kerk
zang.

Ds. Hasper werd in 1912 in de gere
formeerde kerk van Schiermonnikoog
in het predikambt bevestigd. In 1917
vertrok hij naar Oldeboorn (Fr.). In
1923 werd hij vrijgesteld om zich
speciaal aan de arbeid van de kerk
zang te kunnen wijden. Ds. Hasper
ging mee met dr. J. G. Geelkerken in
het conflict in de gereformeerde ker
ken en werd predikant bij de (voor
malige) gereformeerde kerk in her
steld verband in Den Haag, Hij was
hier werkzaam tot 1946.

Ds. Hasper bracht een complete nieu
we psalmberijming tot stand via de
stichting 'Geestelijke liederen uit de
schat van de kerk der eeuwen', waar
van hij lange jaren voorzitter is ge
weest. Zijn bundel, waarvan in 1936
de eerste en in 1949 de definitieve
editie uitkwam, wordt o.m. bij de
baptisten in de eredienst gebruikt.
Daarnaast verscheen van hem een uit
gebreide bundel geestelijke liederen
(1933). IJij schreef ook een groot
standaardwerk in twee delen over-
'Calvijn's beginsel voor de zang in de
eredienst, verklaard uit de Heilige
Schrift en uit de geschiedenis der
kerk'.

In maart 1945 ging zijn kostbare
muziekbibliotheek bij de brand in het
Bezuidenhout verloren. Maar ds. Has
per zette zich opnieuw voor de zaak
in en bracht een complete bundel
zowel in het Nederlands als in het
Maleis tot stand. Zijn verdiensten
vonden erkenning in zijn benoeming
tot officier in de orde van oranje-
nassau. De crematie geschiedt donder
dagmiddag om twaalf uur in het cre
matorium Ockenburgh te Loosduinen.

LISSABON Van de twaalf actieve
christenen, die in november en de
cember vorig jaar door de Portugese
politie werden gearresteerd, zijn 'er
acht op borgtocht vrijgelaten.

Vier leden van deze groep, een bewe
ging die in Portugal streeft, naar
vrede via geweldloze actie en naar de
vorming van een Portugese afdeling
van de commissie 'rechtvaardigheid
cn vrede', zitten nog in de gevange
nis. De acht die vrijgelaten zijn, heb
ben laten weten dat zij tijdens hun
gevangenschap gefolterd zijn. Men
had hén onder meer met ijzeren sta
ven eri knuppels afgeranseld en ook
getracht hun het slapen onmogelijk te
maken. De vier die nog vastzitten,
zijn beschuldigd van het uitgeven van
een 'anti-koloniaal bulletin', het ver
voeren en verbergen van springstof
en het onderhouden van contact met
een revolutionaire beweging.

Gereformeerde predikantenvereni
ging Calvijn. Woensdag 17 april om
half elf in de chr. geref. kerk, Grotp-
Haag 54 te Amersfoort. Spreker ds. J.
H. Velema (chr. geref.) over 'Moeilijk
heden en mogelijkheden binnen de ge
reformeerde gezindte'. Inlichtingen ds.
A. D. van den Heuvel, Stallijnstraat 3,
Ens (NOP): tel. [phone].

STICHTING LAMP-LICHT. Zater
dag 6 april van tien tot vijf uur in
Monopol e, Amersfoort (recht tegeno
ver 6tation). Herdenking 10-jarig be
staan. Spreker K. A. den Breejen.

(ADVERTENTIE)

THEMA VAN HET TWEEDE NUMMER:

De koers in de gereformeerde kerken in Nederland.

Dit themanummer bevat o.m. de volgende artikelen:

Geen integratie, wel samenwerken met de N.H. kerk.

Het éénparig geloofsgetuigenis.

Kontakten in de Geref. Gezindte.

Wat is de taak van de dominese in deze tijd?

Vrijzinnigheid in de geref. kerken?

Dp kritiek op het éénparig getuigenis.

Op welke partij gaat U stemmen?

Vraag proefnummer aan bij de heer A. C. Ledegang,
van Galenstraat 60, Zandvoort, telefoon 02507-5552.

LE

MORGEN

Morgen gaat het dan gebeuren,
we weer naar de stembus gaan. I* pn
deze maanden vol spanningen
iedereen kunnen we morgen in^
wat doen, een stem uitbrengen. )0i
lijkt niet veel, zo'n hokje rood ma .or
Als je 't niet doet, geen haan e)
ernaar kraait, geen mens, geen inLee
tie die je erop aanspreken kan. D )er
goed, want zo hoort het in een df^a
kratie. En toch is het iets van betfrei
nis waar eigenlijk geen mens zich A
mag onttrekken. We lezen onze i jy
ten. we luisteren en kijken naar rt.aa
en televisie, we worden overladen |e
informatie en nog meer met vr
die weer om informatie roepen, i ,e
nu mogen vve wat zeggen. We mina
zeggen hoe we erover denken.
wel via via, maar- goed, 't is meer (J
niéts. En het aanbod' is veelz ne
genoeg. Een goede zaak in een d ir
kratisch land. 't Is wat moeilijker
die vele partijen en die heel kkje
maken het er ook niet gemakkei
op, maar niemand kan meer vol.y,
den dat een tweepartijensysteem ,A
re resultaten afwerpt. Gewoon .-
gaan, maar wel gaan, dacht ik. En:^
even heel goed nadenken, -want
tegelijk meer dan een vakje
maken of je stem aan een Parti
iemand geven. Het is ook een bew
keus doen uit een pakket mogeli,
den, die vaak terug te brengen
tot twee mogelijkheden. En da<
gaat het om gerechtigheid ten op j
te van hen die niet of niet voldoi
aan hun trekken komen. Dat is
belangrijk punt. Zullen we doori
met de regel dat wie 't hardste t
't meeste krijgt of zullen we v<
deringen aanbrengen zodat er CA
meer gelijkheid komt? Zullen we.
milieu verder laten vervuilen, in
tuur en kuituur, óf zetten we on A
voor gezond mensenleven op
aarde? Dat zijn de cruciale puit
Daarin komt deze verkiezing ovelr
met die voor, de tweede kamer, f.,
ger zeiden onze vaderen dat God
je schouder meekeek wat te stei-•
Er zit iets in. Zo kan je vt wel zeg
want je wilt toch op de een of an
manier daarmee zeggen dat stem
een zaak van je hele bestaan ondej
mensen is, een stuk verantwoorde A
heid waaraan je gestalte geeft.

NED HERV KERK
Beroepen te Amsterdam-Centl
(toez.): C. Vos te Amersfoort, dief™
beroep heeft aangenomen.

Bedankt voor Bleskensgraaf: C. 1
re te Katwijk aan Zee.

Toegelaten tot de evangeliebedier
E. K. den Breejen, Kikkenstein
Amsterdam-Bijlmermeer (tevens
roepbaar gesteld); T. B. Hop, G
Leliestraat 121 A, Groningen; W
Leeuw, Mulderstraat 41 bis., Utre<
Overleden: J. Th. Meijer (77) te
terlo. Stond te Hoenderloo en
Gendt-Doomenburg. Van '35 tot
pred. dir. Martha-stichting te Alf
a/d Rijn.

GEREF KERKEN
Beroepen te Zuidland: H. J. van
len te 2e Exloërmond, die dit bei
heeft aangenomen en die bedd\
heeft voor Kapelle; te Kamerik-N
werbrüg, te (schoonrewoerd en te '-i
keveen: L. J. Koffeman, kand.*®
Kampen, die geen verdere beroen
in overweging kan nemen; te Uret«<
E. R. V. Schuddebeurs te Dordref^
te Wezep: P. Brouwer lte Sibculó', sti
dit beroep heeft aangenomen; 5.;
Zweelo: kand. D. A. C. BongersJ.®
Haarlem.

Aangenomen naar Overveeci: J.;Sh
Splinter, kand. te Amsterdam;
Hazerswoude: Z. C. Versluys te I
warden-W.; naar Zoetermeer: J.
Huysman te Opperdoes.

GEREF KERKEN (VRIJG.)

Bedankt voor Rijnsburg: J.
te Bunschoten.

GEREF GEMEENTEN
Bedankt voor Hoofddorp
Kruiningen: P. Blok te Diriplaj-o
voor Dinteloord, voor Rotterd
Alexanderpolder en. voor Zeist: 'ClP
d. Poel te Yerseke. L

EV LUTHERSE KERK
Beroepen te Delft: K. v. d. H(H
proponent te Amsterdam, die ditfl
roep heeft aangenomen.

OUD-GEREF GEM
Beroepen te Den Haag (Gaslaan)lp
Kot te IJsselmuiden.

'De bonzen' door Ross Thomas, fl
Arbeiderspers 240 blz. 14,50. |p

'De bonzen' het recentste misdtjgj
verhaal in de serie crime de la cr||
van Ross Thomas behoort totjg
zeldzame categorie boeken, die S
tijd vooruit zijn. Het verscheen!*
1972 en pas toen het Watergate-scnB
daal losbarstte, bleek hoe perfect IV
Thomas in dit boek de Amerikaa
verkiezingspraktijken had beschre'
In 'De bonzen' gaat het om de ver
zing van een nieuwe voorzitter van
metaalvakbond. Beide kandidaten j

fien in hun wedijver naar mi<
en, die dankzij het Watergate-scl
daal overbekend zijn geworden,
luisterpraktijken, inbraken, omkop
van de pers, manipulaties met st
bureaus, speurtochten naar schan>
len cn naar medische gegevens B
het privéleven moeten de strijd be«
sen. Thomas weet deze ingrediënSk
goed te doseren. Zo goed en met m
cynische ondertoon dat de bijzaken®
de manipulaties rondom de verl»
zingsstrijd opwindender wor(l
dan de op de achtergrond opereren1
huurmoordenaar. Kortom, een uil
mate geslaagd, onorthodox mlsdaL
verhaal, dat deze auteur van formifj
hopelijk wat meer 'n de belangst.
ling zal brengen. Tot nu toe geu'
hij in Nederland althans merkwaar^
genoeg nauwelijks enige bekendhefci

Straf;"