Pompidou zit ook
Breznjew dwars
Dublin erkent Ulster
als deel van Engeland
Joegoslavi probeert stop
op migranten te verwerken
ES
Doebtsek:
'Hoesak
misbruikt
macht'
■Simon
Leider
van
Praagse
lente
verbreekt
stilzwijgen
«een akkoord over Europese Veiligheidstop
Nieuwe president en
onrust in Guatemala
Historische verklaring van Ierse premier
Brit behaalt
hoogterecord
blootlopen
Gevolg van Westeuropese recessie
nleSJE?"
Prawda Maoïsten
erkennen bestaan
van twee China's
tvW RiTET DONDERDAG 14 MAART 1974
BUTTENLAiNP T7/K9
ROME (UPI, AFP). Alexander
Doebtsek, In 1968 de leider van de
'Praagse lente' die door Russische
tanks werd verpletterd, heeft in een
brief aan de weduwe van Josef
Smrkowski de huidige regeringslei
der in Praag, Gustaf Hocsak, van
machtsmisbruik beschuldigd.
De brief, waarin Doebtsek voor het
eerst het zwijgen verbreekt sinds z'n
afzetting door Hoesak, stond woens
dag afgedrukt in liet weekblad 'Gior-
ni-Vie Nuovo' van de Italiaanse com
munistische partij. Doebtsek schrijft
dat Hoesak zijn macht misbruikte
om Smrkowski - in de tijd van de
Praagse lente voorzitter van het
Tsjechische parlement - uit de com
munistische partij te stoten. 'Het
drama van Smrkowski werd - zo mo
gelijk - nog verergerd door het feit
dat het uitgerekend zijn oude
Doebtsek
vriend en medewerker van de lente
in 1968, Gustaf Hoesak, moest zijn
die na april '68 zijn toevlucht ging
zoeken tot laster en het aanwenden
van de middelen die zijn persoonlij
ke macht hem gaven om zijn uitsto
ting uit de partij te bewerkstelligen.
Over het feit dat Doebtsek zelf, zijn
vrouw en zelfs zijn moeder uit de
partij werd gestoten schrijft de
voormalige regeringsleider dat wij
'zonder weerwoord zijn onteerd'.
Maar wij koesteren geen wrok tegen
de partij, haar beweging en ideeën.
Zij zijn veel sterker dan de obsta
kels die opduiken op de weg naar
de vooruitgang', aldus Doebtsek.
VERDRAAID
In zijn brief verdedigt hij ook zijn
poging het communistisch bewind in
Tsj echo Slowakije een menselijker
gezicht te geven: 'Ons doel was de
principes van het Marxisme-Leninis-
me toe te passen op een meer realis
tische en minder obligate manier,
onder voorwaarden die nodig zijn
bij het opbouwen van een moderne
socialistische maatschappij'.
Maar de nieuwe beweging werd niet
begrepen door de bureaucraten die
zich alleen zorgen maakten over hun
baan of leidende positie in de partij.
Hun verdraaide informatie aan de
Russen veroorzaakte de Sowjet-inval
die aan het experiment een einde
maakte. 'Ik begrijp ook nu nog niet
hoe onze bondgenoten berichten se
rieus konden nemen die duidelijk
bevooroordeeld waren en die een
vervormd beeld gaven van de oplos
singen die ons voor onze problemen
voor ogen stonden', aldus Doebtsek.
Hoesak
Dj
•s'rSOENDA (AP, Reuter,UPI) —De Franse president Georges Pompidou
- ;ft gisteren nu eens niet de Amerikanen, maar volgens de lijn van de
mse buitenlandse politiek, ook de Russen voor het hoofd gestoten door te
igeren akkoord te gaan met de Russische plannen de Europese Veiligheids-
iferentie met een supertopconferentie te besluiten.
GUATEMALA (AP) Het Congres
in Guatemala heeft generaal Kjell
Laugerud Garcia officieel benoemd
tot president van het land. De verkie
zing van een president viel toe aan
het Congres nadat noch de presidents
kandidaten Garcia noch Rios Montt
bij de verkiezingen van 3 maart een
meerderheid hadden behaald. Garcia
zal zijn ambt in juli aanvaarden.
In Guatemala neemt inmiddels de
spanning toe na de moord op een op
positionele studentenleider. De stu
dent Edmundo Guerra Theilheimer
werd maandag door zes onbekende
mannen door kogels doorzeefd. De
vermoorde was een aanhanger van
Garcia's tegenstaüder, generaal Efrain
Rios Montt.
een tweedaags niet-officieel bezoek
Pitsoenda, aan de Zwarte Zee,
rbij Pompidou overleg voerde met
ijleider Leonid Breznjew, zei de
ïse president dat Breznjew hem
niet van had kunnen overtuigen
de Europese veiligheidstop met
grote topconferentie zou moeten
den afgesloten.
ipidou zei dat hij niet 'hardnekkig
itief' was geweest tijdens de ruim
uur durende onderhandelingen,
r Frankrijk vindt dat het beter is
/achten op de slotresultaten van
Europese veiligheidstop, die na
iinki in Genève worden voortgezet,
ïkrijk zal zijn standpunt bepalen
ra 'het voorbereidende werk een
document oplevert dat of een een-
rie opening biedt voor samenwer-
of iets oplevert dat van beslis-
belang en veelbetekenend is
de historie van Europa', aldus
ipidou. De president zei dat het
leg voornamelijk was gevoerd
de Europese Veiligheidstop,
maast over Frans-Russische be
kingen, over Ejiropese zaken het
den-Oosten en andere wereldlowes-
Het overleg was 'rijk van in-
d' en bevestigde de 'bevredigende
tand waarin de Frans-Russische
ekkingen zich bevinden en de zich
liepende samenwerking tussen de
landen', aldus Pompidou. Hij
Breznjew voor een tegenbezoek
enodigd. Maar een datum daar-
was niet vastgesteld.
skou
igenomen wordt dat het Frans-Rus-
he overleg voor Moskou weinig be-
ligend is geweest. De Sowjet-Unie
de Europese Veiligheidsconferen-
zo snel mogelijk van een grootste
le voorzien door een supertopcon-
mtie, die de status quo in Europa
it bekrachtigen. Vele westerse lan-
verzetten zich echter tegen het
lenen van concessies op het terrein
de veiligheid, zolang Moskou wei
een vrijere uitwisseling van per
en en denkbeelden binnen de Rus-
he grenzen wil toestaan,
nkrijk heeft eerder het Russische
enoegen gewekt doot een reeks
e verklaringen tegen het 'condomi-
de gezamenlijke heerschappij
r de wereld van de superstaten de
en de Sowjet-Unie, die daarmee
Inere mogendheden, zoals Frank-
de wet willen voorschrijven.
>r deze uitlatingen veelal bij
Qde van de Franse minister van
tenlandse zaken Michel Jobert
igde op een bepaald ogenblik zelfs
gehele bezoek van Pompidou aan
znjew niet door te gaan. De Fran-
tvallen hebben zich later echter
amelijk tegen de Amerikanen
:ht. wat de Sowjet-Unie wellicht
heeft verzoend. President
Pompidou is gistermiddag weer naar
Parijs teruggekeerd.
Het Franse streven naar een 'Euro
pees' Europa, onafhankelijk van de
VS en de Sowjet-Unie, dat de voor
naamste aanleiding is geweest voor
een reeks woedeuitbarstingen van de
Amerikaanse minister van buitenland
se zaken Henry Kissinger, is gisteren
voortgezet met de Franse weigering
deel te nemen aan een tweedaagse
vergadering van de internationale
energiecommissie. Tot oprichting er
van was begin februari besloten in
Washington tijdens de geruchtmaken
de energietop, waar Frankrijk bleef
dwarsliggen. De bijeenkomst gisteren
werd in Brussel gehouden met als
deelnemers de EEG-landen min Frank
rijk, de VS, Japan, Canada en Noor
wegen.
Londen
De nieuwe Britse Labourregering
schijnt, blijkens berichten uit Lon
den, van plan te zijn de banden met
de VS te verbeteren en ook te willen
bijdragen tot betere Amerikaans-Euro-
pese betrekkingen. De Britse ambassa
deur in Washington, sir Peter Rams-
botham, is voor overleg naar Londen
geroepen. Hij zou met Wilson en de
nieuwe minister van buitenlandse za
ken James Callaghan voornamelijk
gaan praten over de betrekkingen tus
sen de VS en de EEG.
Uit Londen is voorts vernomen dat
David Bruce, die contactfunctionaris
is voor Washington tussen de VS en
China, een kort niet-officieel bezoek
aan Londen zal brengen. Bruce is am
bassadeur in Frankrijk, West-Du its-
land en Engeland geweest en was te
vens onderhandelaar van de Amerika
nen bij het Vietnam-overleg. Bruce
zou aanvankelijk een rondreis van een
maand door Europa maken om de
Amerikaans-Europese betrekkingen te
bestuderen. Door de verheviging van
de ruzie tussen de VS en Europa is
Bruce's rondreis echter afgelast Na
Londen reist de bejaarde diplomaat
meteen door naar Peking.
JACKSONVILLE (AP) Een
lid van de Britse luchtmacht
heeft deze week vermoedelijk
het hoogterecord blootlopen op
zijn naam gebracht. Op een
hoogte van bijna 12.000 meter
deed het bemanningslid Robert
Graham al zijn kleren uit en
liep naakt van het ene eind
naar het andere van het ver
kenningsvliegtuig, waarin hij
vloog.
De commandant van het vlieg
tuig gaf Graham een ernstige
schrobbering. Maar hij zei niet
te verwachten dat er andere
maatregelen zouden worden ge
nomen. Tenslottealdus, de
commandant, had Graham zich
aan de regels gehouden door
wel zijn laarzen en zijn para
chute aan te houden.
DUBLIN, LONDEN (UPI, Reuter) Liam Cosgrave, de presi
dent van de Ierse Republiek heeft in een historische verklaring
gezegd dat zijn land liet als feit aanvaardt dat Noord-Ierland deel
uitmaakt van het Britse Verenigde Koninkrijk.
'De positie van Noord-Ierland is dat
het de-facto (in feite) binnen het
Verenigd Koninkrijk ligt en mijn re
gering aanvaardt dit als zodanig", zo
verklaarde Cosgrave in het Ierse par
lement in Dublin. Het is voor het
eerst dat de regering van de Ierse re
publiek Ulster officieel als feitelijk
deel van Engeland erkent.
De verklaring neemt een belangrijk
deel van de argumenten weg die
Noordierse extreme protestanten
steeds naar voren hebben gebracht
onder meer dat Dublin met behulp
van de katholieken in Ulster poogt
Noord-Ierland met de Ierse Republiek
samen te smelten, zodat de protestan
ten dan een minderheid zouden wor
den en onderdrukking te vrezen zou
den hebben. De laatste tijd was één
van de voornaamste grieven van de
protestantse extremen dat Engeland
met Dublin akkoord was gegaan tot
de vorming van een Ierse raad en
daarmee de Ierse Republiek zeggen
schap heeft gegeven in. Noordierse za
ken.
De stap van Cosgrave is voorts van
belang omdat in het Britse parlement
acht Noordierse protestantse extremen
zitting hebben, die vastbesloten zijn
gezamenlijk op te treden en de posi
tie van de Noordierse protestanten
via keiharde onderhandelingen te ver
stevigen. Door de pat-situatie in het
Britse Lagerhuis hebben deze Noord
ieren, samen met de liberalen en nati-
Premier Cosgrave
onahsten uit Wales en Schotland een
macht die aanzienlijk verder reikt
dan hun getalssterkte in het Lager
huis.
De Ierse Republiek heeft Ulster nog
niet juridisch als deel van Engeland
erkend. In de Ierse grondwet staat
door D. H. GRASMAN
De beslissing van sommige Westeuropese landen om verdere tewerkstelling van buiteiüandse
werknemers te beëindigen, kwam voor de Joegoslaven niet helemaal onverwacht, ook al werd zij
eenzijdig en zonder waarschuwing genomen. Gedeeltelijk was naar het oordeel van de Joegoslaven
de energiecrisis daarvan de echte oorzaak, maar ook werd deze crisis als excuus gebruikt. Op lange
termijn gezien komen deze beslissingen overeen met het beleid van Joegoslavië met betrekking tot de
arbeidsmarkt hoewel er op korte termijn uiteraard wel problemen rijzen.
ADVERTENTIE
Overeenkomstig de richtlijnen die in
1971 van kracht werden, werken er
ruim 790.000 Joegoslaven in het bui
tenland. Van dit aantal zijn er 647.000
in Europese landen en de rest over
zee. De meesten van hen die overzee
werken zullen daar blijven tot hun
pensioen. Dan kunnen zij eventueel
terugkeren. Wat de werknemers in
Europese landen betreft, deze heeft
Joegoslavië altijd beschouwd als een
deel van de potentiële arbeidsmarkt.
De meeste Joegoslaven die elders wer
ken vindt men in West-Duitsland, nl.
436.500. Volgens betrouwbare informa
ties imoet er op worden gerekend dat
er een kritieke situatie ontstaat voor
de buitenlandse werknemers in drie
bedrijfstakken in Duitsland: de auto
industrie, de textielbedrijven en de
bouwnijverheid. De stagnatie in de
auto-industrie is een direct gevolg van
de energiecrisis. De textielindustrie
was al eerder begonnen de productie
te beperken, terwijl de investeringsbe
perking in de bouwnijverheid het ge
volg is van een overheidsmaatregel
die tot doel'heeft de oververhitting
van de economie te voorkomen.
Op het moment zijn er ongeveer
70.000 bouwvakarbeiders in Joegosla
vië die seizoenswerk hebben in W.
Duitsland. Ieder jaar gaan zij in
maart of april terug na een oproep
van hun Duitse werkgever. Het is de
vakbeweging nu niet mogelijk een
schatting te doen van het aantal dat
nu weer in Duitsland wordt verwacht.
Men kan stellen dat op dit moment
dit de enige categorie van Joegoslavi
sche werknemers is die rechtstreeks
getroffen wordt door de economische
recessie in het westen. De meesten
van hen wonen op het land op boer
derijen en hun werk in het buiten
land wordt gebruikt als een aanvul
lende bron van inkomsten.
De maatregelen van de Westeuropese
landen beperken zich eenvoudig tot
een stop op de toelating van nieuwe
buitenlandse werknemers. Ten aan
zien van Joegoslavië begon er in 1971
een soort wisselsysteem. Toen begon
nen de eerste Joegoslaven, die werk
hadden gevonden in het buitenland,
naar hun vaderland terug te keren.
Vorig jaar kwam er een wet tot stand
op het werken in het buitenland en
sindsdien worden alle uitgaande bewe
gingen gepland en begeleid. Het werk-
gelegenheidsbureau van de overheid,
dat met de uitvoering is belast, voor
zag dit jaar in het vertrek van onge
veer 50.000 werknemers naar het bui
tenland. Een aantal van hen zijn
reeds getraind voor het werk dat zij
gaan doen en de Joegoslavische vakbe
weging zal er naar streven dat deze
werknemers inderdaad hun gecontrac
teerde baantje krijgen.
Anderzijds was ook geprogrammeerd
dat ongeveer 50.000 werknemers naar
Joegoslavië terugkomen en daar in
het arbeidsproces moeten worden op
gevangen. Nu staat men echter voor
de situatie dat een bepaald aantal
nieuwe arbeidsplaatsen zal moeten
worden aangeboden aan hen die de
bedoeling hadden het land te verla
ten, in plaats van aan terugkerende
werknemers. Daarmee komt er voor
het eerst in vier jaar stagnatie in het
wisselstelsel.
In verband met deze situatie onder
houdt de Joegoslavische vakbeweging
nauw contact met de meest betrokken
zusterorganisaties, vooral met de
Duitse DGB. Zij kreeg de verzekering
dat de vakverenigingen van de ont
vangende landen rekening zullen hou
den met het belang van de reeds te-
werkgestelden, wier werkgelegenheid
in gevaar komt. Niettemin doet het
probleem zich voor dat de Joegoslavi
sche economie mogelijkheden moet
vinden om practisch het gehele poten
tiële aanbod van werknemers binnen
de grenzen produktief te werk te stel
len, nu het buitenland dubieus wordt.
Het vertrek naar het buitenland voor
werk aldaar begon in een tijd dat de
Joegoslavische economie streefde naar
een overgang naar Intensievere pro-
duktie. Er kwam een overschot aan
arbeidskrachten, dat bekend werd on
der het etiket 'technologisch over
schot'. Het gevolg was dat in hoofd
zaak jonge en geschoolde werknemers,
kaderpersoneel waarop de economie
had moeten drijven, het land verlie
ten. Joegoslaven die in het buitenland
werken zijn gemiddeld maar ongeveer
30 jaar oud en meer dan 60 pet. van
hen zijn geschoold of hoog geschoold,
mensen met middelbare of universi
taire opleiding. Voor bepaalde beroe
pen, waaronder gereedschapmakers,
was er zelfs enige tijd in Joegoslavië
een tekort.
Binnenland
Geen der werknemers die getroffen
worden door de recessie in West-Eu
ropa zal in de steek worden gelaten.
Gedurende enkele jaren is de werkge
legenheid in de sociale sector toegeno
men met 3 pet per jaar. Ook voor
1974 is dit percentage gepland. Door
deze toename moeten drie categorieën
aan bod komen: de jonge generatie
die de leeftijd van intrede in de ar
beidsmarkt bereikt, dertigduizend uit
het buitenland terugkerende werkne
mers en een kleiner aantal personen
die de landbouwstreken verlaten en
in de stad werk komen zoeken. Er
werd echter op gerekend dat er 50.000
het land zouden verlaten. Het feit dat
die nu waarschijnlijk niet gaan maakt
aanvullende arbeidsplaatsen nodig.
Ongeveer een half miljoen Joegosla
ven die in het buitenland werken zijn
landarbeiders. Een aanzienlijk aantal
van hen vertrok uit de meest ontwik
kelde landbouwstreken, hun behuizin
gen overlatend aan bejaarde ouders
en hun kinderen. In 1973 werd tussen
de republieken van Joegoslavië een
overeenkomst gesloten met betrekking
tot de ontwikkeling van de landbouw
('het groene plan'). Men hoopt
daar door opnieuw belangstelling te
wekken bij een aantal mensen dat de
dorpen verliet. Wat zij in het buiten
land hebben kunnen sparen kan hen
te pas komen bij de aankoop van
landbouwmachines en hen die hogere
productiviteit doen bereiken die de
landbouw weer interessant maakt.
Het urbanisatieproces was intensief in
Joegoslavië. Na de oorlog woonde
driekwart van de bevolking in land
bouwstreken en nu nog maar éénder
de deel. Angenomén mag worden dat
dit proces vanzelf zal vertragen in de
komende jaren. Gesuggereerd is dat
de staat van zijn kant belastingfacili
teiten zou gaan geven aan Joegoslaven
die terugkeren en gereedschappen
meebrengen en hulp bij de moderni
sering van de landbouwbedrijven. Be-
lastingfaciliteiten worden ook aanbe
volen voor vaklieden die gereedschap
pen voor werkplaatsen invoeren, en
in sommige regio's wordt al hard ge
werkt aan verbetering van landbouw
bedrijven om de werkgelegenheid te
bevorderen. Belangwekkende initiatie
ven zijn gekomen van gemeenten die
nieuwe fabrieken bouwen met be
spaarde buitenlandse valuta van Joe-
dat Ierland is samengesteld uit het
gehele Ierse eiland met de erbij lig
gende eilanden. Dit betekent dat Ul
ster volgens de Ierse grondwet wel
bij de Ierse Republiek behoort. Maar
om dit te veranderen zou een inge
wikkelde procedure nodig zijn om de
grondwet te wijzigen. Cosgrave, die
als leider van de Fine Gael partij een
regeringscoalitie vormt met de Ierse
Labour Partij, is met zijn verklaring
opnieuw een stapje verder gegaan dan
zijn voorgangers.
In 1965 werd het Noordierse bestuur
van die tijd al feitelijk erkend door
dat de Ierse premier Sean Lemass
toen een bezoek aan Belfast braöht,
waarna de Noordierse premier Teren
ce O 'Neill, thans Lord O 'Neill of
the Maine, op zijn beurt naar Dublin
toog.
Cosgrave heeft gisteren in een over
volle, maar muisstille parlementszaal
ook verklaard: 'Ik herhaal plechtig
dat de feitelijke positie van Noord-
Ierland binnen het Verenigd Konink
rijk alleen door besluit van de meer
derheid van de bevolking van Noord-
Ierland veranderd kan worden'.
De Ierse verklaring betekent forse
steun voor de Britse regering, die ook
onder de nieuwe premier Harold Wil
son heeft verklaard het gevoerde be
leid voort te zetten en de machtsde
ling tussen katholieken en protestan
ten in Ulster te handhaven.
Harold Wilson
Premier Harold Wilson heeft inmid
dels te kennen gegeven dat hij ver
wacht een jaar met zijn minderheids
kabinet aan het bewind te blijven.
Regeringsfunctionarissen in Londen
zeiden dat het Labourprogramma dat
in de troonrede werd uiteengezet, on
geveer een jaar nodig zal hebben om
de wettelijk vereiste stadia van be
handeling te doorlopen. Wilsons plan
nen wel een straf prijsbeleid, maar
geen strak loonbeleid te voeren, is
echter reeds op verzet van de Conser
vatieve oppositie gestoten en zou een
eerste barrière voor het Britse kabi
net kunnen worden, zo is gemeld.
Engeland heeft gisteren bekendge
maakt dat er het afgelopen jaar een
zeer omvangrijk tekort van 1468 mil-
jone pond sterling is geboekt op de
buitenlandse handel.
MOSKOU (AFP) Het Russische
partijblad de Prawda heeft de Chinese
leiders in Peking er woensdag van be
schuldigd hun aanspraken op het ei
land Taiwan te hebben opgegeven ter
wille van hun toenadering tot het 'A-1
merikaans kapitalisme'.
De Prawda constateert, dat de aanval
len van de Chinese pers op het be
wind van Tsjang Kai Sjek hoe langer
hoe zeldzamer worden. 'Het wordt hoe
langer hoe duidelijker, dat de maois-
ten het bestaan gaan aanvaarden van
twee China's, of wel van een Taiwan
en een China. Zij maken van de kwes
tie Taiwan een soort wisselmunt met
de wereld van het kapitaal', aldus de
Prawda.
In de Verenigde Staten, zo voegt de
Prawda eraan toe, wordt het zwijgen
van China over het vraagstuk-Taiwan
opgevat als instemming met de aan
wezigheid van Amerikaanse militairen
op het eiland. 'In ril heeft Washing
ton officieel een neutraal standpunt
ingenomen tijdens het gewapende
conflict in de Paracelsus-archipel'.
Joegoslavië's nieuwe generatie, die ook op de arbeidsmarkt moet wor
den opgevangen, waar reeds gedrang ontstaat door de stop op de
werving van buitenlandse werknemers in de Westeuropese landen.
goslaven die buitenslands hebben ge
werkt.
Naar de mensen toe
De vakbonden hebben aandacht ge
vraagd voor een tot nu toe in onvol
doende mate gebruikte mogelijkheid:
gezamenlijke investeringen met bui
tenlandse partners. Zij wijzen op de
noodzaak van een verschuiving in het
bestaande systeem van het brengen
van arbeiders naar kapitaal. Men
moet zien te komen tot het omgekeer
de: dat kapitaal zich richt naar die
plaatsen waar arbeidsaanbod voorhan
den is.
De Joegoslaven voeren een beleid dat
in principe hierop is gericht: beper
king van de uittocht van werknemers
en een versnelling van hun terug
tocht. Maar dit proces verloopt niet
zonder moeilijkheden.
De heer D. H. Grasman is secretaris
van het CNV, o.a. belast met werkge
legenheidsvraagstukken.
(ADVERTENTIE)
