IARRE FEBRUARI-WINTER
IAAKTE ENORME INDRUK
Essed: Structuur van
Suriname veranderen
ZES DAGEN NOG
ALTIJD REKORD
Herfst en winter
met storm-record
VW brengt Scirocco uit
mensen van 1929 waren aan de kou niet meer gewend
Depressies openen offensief
Duopassagier scooter
bij botsing omgekomen
Hypotheken namen
in 1973 toe
Partij van oud-minister nu verslagen
Prins verkoopt
'Warmelo'
in Diepenheim
lHJW/KWAiRTET WOENSDAG 13 FEBRiUiAiRI 1974
BINNENLAND T11/DRI.9
onze weerkundige
dewerker
ii
e) winter, die in februari 1929
r r West-Europa losbarstte,
iofeg in als een bom. Zulke diep-
a eskou, aangevoerd door storm-
- itige noordoostenwinden, als
-*n toen meemaakte, was in lan-
jaren niet voorgekomen.
'<*1917 was voor het laatst een
J stedentocht gehouden. Heel
schoolkinderen waren de
taatskunst niet machtig bij ge-
k aan doorzettende winters in
«^eerdere jaren twintig.
llri wat inleidend gerommel in
uari op de Zuiderzee kwa-
n omstreeks de 22e verschei-
ne schepen vast in h^t ijs te
l^en begon op 11 februari pas
J grote Siberische werk.
winter van 1928-'29 als geheel be
rt tot de strenge winters, maar be-
,,t niet tot de élite. Volgens Ten.
61 e neemt hij sedert 1717 de 23e
■Éts in. IJnsen plaatst hem, vanaf
H) op de zevende plaats na de sei-
jjien van 1963, 1947, 1942, 1855, 1940
■Ï891.
I bijzonderheid van de winter van
was de bulderende kouinval op 11
uari, welke veel schaatsenrijders,
met mooi weer op weg waren ge-
1 volkomen verraste, en de con-
ratie van bijna ondragelijke Sibe-
he kou over een redes van zeven
en: 11 tot en met 17 februari. De
ode van elf tot en met zestien fe-
ari 1929 staat met een etmaalge-
delde van min twaalf graden celsi-
n De Bilt nog altijd op de eerste
its sedert 1849, op de voet gevolgd
rigens door de periode van 17 tot
met 22 januari 1942 met min elf
den celsiais. Hier volgen de laagste
ima in de hier bedoelde februari-
ode van '29 opgenomen in Win-
wijk. Het is een on-Nederlandse
5, min 18, min 18.4 min 17.6, min
min 19.9 en min 19.5 graden cel-
De gemiddelde dagelijkse mini-
n-temperatuur' over februari als
eel was op dit station min 11.5
len celsius in Wijster (Drente) en
rum (Friesland) min 11.4. Warns-
t min 11.3 stad Groningen min 11
"tien en De Bilt -9.8 graden celsius.
wij die winter van 1928-'29 nog
i boven water halen, is uitgelokt
een abonné in Haarlem, die ons
alleraardigst schriftuur deed toe
ten, een soort reclamebegeleiding
centrale verwarmingsinstallaties,
rin die koude winter niet in de
te plaats met cijfers wordt weer-
iven, maar met accent op de uit-
king van de kou op boeren, bur
en buitenlui. Aan de hand van
boekje laten we deze winter vlak
tijdens en né zijn dieptepunt
weer eens de revue passeren.
inloop
IUARI
Berichten over strenge kou uit
buitenland: drie meter sneeuw in
Karstgebergte. Noorwegen min 23
len celsius.
Voetbalwedstrijd H.B.S.-Excelsior
last
Eerste schaatswedstrijden. Stoom-
dienst Enkhuizen-Staveren ge
kt.
Groningen min dertien.
Op de Hollandse IJsel 72 schepen
vroren.
Serajewo min dertig.
De Gouwzee heeft sterk<ijs.
Koudegolf in Brits-Indië met min
alf graden celsius. Vier graden
in Nederland
1RUARI
Het vriest bakstenen: Berlijn min
Neissen min 32, Stiermarken min
raden. De Bosporus is op verschil-
e plaatsen dichtgevroren. Schiesr-
nikoog geïsoleerd door zwaar drijf-
Moskou min 37, Mongolië min 57
len celsius. In Parijs sterven men-
van de kou.
In Opper-Silezië acht in Bosnië
alf mensen doodgevroren.
Op Groenland is geen ijs te be-
iren. De thermometer wijst er plus
graden celsius.
krant meldt: 'Er zal weer een
tedentocht worden gehouden.'
na in Polen -44.
Gecostumeerd ijsfeest georgani-
d door de Haagse IJsclub.
Over vele rivieren werden in de februari winter van 1929 wegen aangelegd. Hier is men daarmee bezig
bij Culemborg, over de Lek.
Afgang
10. Duizenden schaatsenrijders op
zondag door invallende noordooster-
storm verrast en met trein terug naar
huis. In Moskou 140 mensen door kou
naar ziekenhuizen. In Konstantinopel:
3 meter sneeuw!
Dieptepunt
11. Universiteiten in Moskou en Le
ningrad gesloten bij -44 graden. We
nen: -26. Lemberg: tweeduizend men
sen op straat door kou bevangen. In
België de Maas dichtgevroren. Verkeer^
sagenten, brievenbestellers en melk
boeren door weldoende mensheid ver
anderd in wandelende koffiereser-
voirs. Het IJ vol pakijs. Verkeer Dor-
drecht-Zwijndrecht te voet over ijs.
Schiermonnikoog bereikt door vlieg
tuig. Weerbericht. Nog kouder.
12. Zwitserland min 34 tot min 37.
Nederland: Emmen min 27. Stadhuis
in Leiden afgebrand: veel kunstschat
ten verloren. Er gaat nog veel meer
in vlammen op: Theater Flora Am
sterdam, Brandweerkazerne Gouda,
magazijn Nederland Vlaardingen, win
kel in Purmerend, boerderij in de
Purmer, pand 'Zomerzorg' Kerk-Ave-
zaath, cichoreifabriek Dalfsen. Auto
busremise Winschoten. 'Huis ter
Beek' Eefde, huis in IJzendoorn. Elf
stedentocht bij achttien graden vorst:
303 deelnemers, 155 aangekomen. Veel
oren en vingers bevroren. Twee jonge
Zwollenaren wandelen naar Schok
land.
13. Zeventien graden vorst. Met
paard en wagen over de IJssel en het
Marsdiep. Drie Urkers wandelen van
Enkhuizen over ijs naar huis: twintig
kilometer. Brand in zuivelfabriek te
Veenendaal met melk geblust omdat
de motorspuit vanwege de vorst de
dienst weigert. In Engeland min twin
tig tot min dertig maar IJsland plus
zeven graden de Theems met ijs
bedekt.
14. De' Bilt min negentien, Amster
dam -21, Lochem min 25 graden celsi
us. Leger des Heils schenkt op één
dag aan drieduizend mensen gratis
koffie, op één dag verdwijnen 2700
borden Amsterdamse gemeentesnert
in half verkleumde magen. Bij Wijk
bij Duurstede met paard en wagen
over de Lek; ijs in Schildmeer 54 cen
timeter dik; de gehele Noordzeekust
is met een brede strook ijs bedekt.
15. De Moerdijk in één ijsvlakte.
Vrachtauto's van Dordrecht naar
Zwijndrecht over de Merwede. Op de
Roermondse eiermijn zijn vijftiendui
zend eieren bevroren. De markt op
de Prinsengracht in Amsterdam wordt
afgelast. Dp vuilnismensen laten het
afweten. Zelfs in Venetië zijn de ijs-
brekers druk aan het werk. In Lon
den zijn 250.000 huizen zonder water.
16. Opnieuw min zestien. Wie niet
noodzakelijk buiten moét zijn, blijft
binnen. De Rijn zit vanaf de Neder
landse grens stroomopwaarts tot over
een afstand van negentig kilometer
dicht. In Nice ligt vijftig centimeter
sneeuw. Voetbalwedstrijd tussen
Noord-Zuidoost-Duitsland na twintig
minuten gestaakt. De scheidsrechter
had beide oren bevroren.
17. De firma Nooitgedagt in IJlst le
verde in korte tijd vijftigduizend paar
schaatsen af. Op de Gouwzee duizen
den schaatsers, honderden auto's en
talrijke sleeën in aktie.
DAGELIJKSE MINIMUM-TEMPERATUUR IN DE STRENGE WINTER
VAN 1928—'29:
Duur van de eigenlijke winter: 71 dagen (1 januari tot en met 12 maart)
Aantal vorstdagen met minimum onder nul: tweeëntachtig
Aantal vorstdagen met minimum onder min tien graden: veertien
Aantal vorstdagen met minimum onder min vijftien graden: zeven
Laagste te De Bilt: 18.9 gr. C
In de meteorologische winter van 1928'29 kwam gedurende 24 dagen de
temperatuur niet boven nul graden Celsius (ijsdagen).
i was in 1929 nog volop eiland, maar in februari kon het toch
{uit zee gefotografeerd worden. Een gezelschap Urkers liet zich
lans niet ontgaan om óók op het plaatje te komen.
AMSTERDAM Drie a vier stormen in de herfst en winter
zijn voor ons land normaal, maar wat er in liet huidige sei
zoen gebeurt is toch wel zeer uitzonderlijk.
In de week van 16 tot en met 22
september 1973 zette een stormof-
fensief in, na een zeer fraaie zo
merse eerste helft van september:
twee depressies trokken vanuit de
Golf van Biscaje, respectievelijk
naar Ierland en ons land. Het wa
ren de voorlopers van een, slechts
gedurende korte perioden onder
broken stroom van andere depres
sies, waarvan het overgrote deel
vanuit het zeegebied ten noordwes
ten van de Azoren op ons afkwam.
Tot op de huidige dag is er geen
verandering gekomen in deze toe
stand.. Een herfst en winter met zo
vaak en zo hevig stormweer
soms met uitschieters van 150 of
170 kilometer per uur in het Ka
naal en rondom de Ierse Zee
mag men gerust een unicum voor
deze eeuw noemen. Dat het zover
is kunnen komen en de depressies
vrijwel doorlopend thermometers
in west-Europa kunnen opstoven
met milde atlantische lucht, hangt
samen met het feit, dat hogedruk-
gebieden boven Skandinavië of
Schotland, die de depressie de voet
dwars zouden kunnen zetten, schit
teren door afwezigheid. Ook Rus
land presteert in dit opzicht heel
weinig.
In vrijwel elk winterhalfjaar is er
sprake van depressie-aanmaak bo
ven het westelijk deel van de oce
aan: zeer koude lucht uit Canada,
die de oceaan opstroomt, stuit op
zuidelijke breedten boven zee, op
daar voorhanden warme lucht Het
gevolg is de geboorte van een de
pressie. Normaliter trekt het me
rendeel van deze minima dwars
over de oceaan naar IJsland om in
de Noordelijke IJszee te verdwij
nen en blijven ze dus op grotere
afstand van onze streken. In stren
ge winters met een Skandinavisch
maximum worden ze ook wel afge
leid naar de Middellandse Zee.
Dit seizoen echter zijn veel van
dergelijke depressies gepakt door
een meermalen bijzonder krachtige
west-oost verlopende straalstro-
ming in de hogere niveaus, een
soort glijbaan, langs de 40ste tot
45ste breedtegraad. Vanuit het'
zuidwesten van Europa openden ze
vervolgens, sterk uitdiepend, hun
regen- en windoffensieven tegen
West-Europa.
Waarom die straalstroming uitge
rekend op deze plaats verloopt en
niet noordelijker boven de oceaan,
hangt samen met bepaalde tempe-
ratuurverhoudingen tussen koude
poollucht en warme lucht op zui
delijke breedten.
Het antwoord hierop is niet zo
een-twee-drie te geven. Het moet
blijven bij de constatering, dat een
straalstroming krachtiger is naar
mate de temperatuurverschillen
tussen koude en warme lucht gro
ter zijn. Deze zijn dit seizoen ken
nelijk zeer groot in een zone die
zich boven het zuidelijk deel van
de Atlantische Oceaan bevindt.
Van een verslaggever
ARNHEM De 28-jarige mevrouw J.
Beerta-Jacobi uit Huissen is op de
Huissensestraat in Arnhem omgeko
men toen de scooter waarop zij als
duopassagiere meereed in botsing
kwam met een plotseling naar links
afslaande auto. Deze auto verleende
het rechtdoor gaande verkeer geen
voorrang. Haar man, die de scooter
bestuurde, werd zwaargewond.
DEN HAAG —Het bedrag aan uit
staande hypotheken in ons land is in
het afgelopen jaar toegenomen van
4427 miljoen tot 5556 miljoen.
Een toeneming derhalve met 1129
miljoen.
Met uitstaande pandbrieven en
schuldbekentenissen was ultimo 1973
5272 miljoen gemoeid. Dat ls 1144
miljoen meer dan eind 1972 uitstond.
Volkswagen Introduceert aan het einde van deze maand een nieuw model, de
Scirocco. De wagen zal sterke overeenkomsten vertonen met de VW Passat
en dus de Audi 80 op de voorwielen aangedreven worden door ln principe
dezelfde motoren. Deze watergekoelde motoren word endwars voorin de wagens
geplaatst De Scirocco krijgt ook een achterklep, die geopend kan worden. Het
is een coupé-vormig model met twee brede portieren. De rpijs zal vermoedelijk
boven die van de Passat komen te liggen.
Later in het Jaar zal VW een kleiner model uitbrengen, dat in prijs tussen de
Passat en de kever Inkomt.
18. Het vriest nog maar negen gra
den.
19. Lybische woestijn nabij de oase
van Siwah met ijs bedekt.
20. Per auto over ijs van Enkhuizen
naar Urk.
21. Dooilijn westelijk van Nederland.
Kermis met danstent en zweefmolen
op het ijs bij Nieuwe Niedorp.
22. Zon begint het van d'd vorst te
winnen. Op de pier bij Scheveningen
een lange rij ijsspelonken en onaf
zienbare strook ijsbergen ter hoogte
van enkele meters.
23. Dooilijn van Jan Mayen West
Jutland - Hamburg - Swinemünde -
Danzig - Dresden - De Wadden - Den
Helder - oostelijk van Maastricht -
oostelijk van Lyon Genua - westelijk
van Rome.
24. IJs van waste wal naar Ameland
gebroken.
MAART
1. Autoweg Enkhuizen-Urk nog in pri
ma conditie. Van Terschelling gaan
honderden per fiets, per slee of met
de benenwagen naar de Friese kust.
Door toenemende zonnewarmte sterft
de winter vervolgens een langzame
dood, maar nog tot 'dn met de elfde
blijft het 's nachts matig tot licht
vriezen. Laagste rtiaarttemperatuur
min Ï4.5 graden in Winterswijk op de
eerste.
PARAMARIBO Mijn streven is
er steeds op gericht geweest de
structuur van het land te veran
deren, aldus de Surinaamse oud-
minister van opbouw, dr. ir. Frank
Essed wiens partij de Progressie
ve Nationale Partij bij de jong
ste parlementsverkiezingen ver
slagen is. Essed is niet alleen
ruim acht jaar minister van op
bouw geweest, maar ook enige
tijd directeur van Surinames Cen
traal Planbureau. In deze kwali
teiten heeft hij de meeste Suri
naamse ontwikkelingsplannen op
gesteld en er gedeeltelijk uitvoe
ring aan gegeven.
Is deze structuurverandering nu wel
goed op gang gekomen? Hoe kijkt Es
sed daar nu tegen aan? 'Ik heb het
gevoel dat ik mijn bestuursperiode
hieraan mijn bijdrage heb geleverd;
iets wat mij bijzonder veel genoegen
doet'.
Hij wijst daarbij op de integrale plan
ning, die sedert kort in het Surinaam
se ontwikkelingsproces is geïntrodu
ceerd. Kortgeleden kwam op zijn
voorstel een Planverordening tot
stand, waarin overheid, bedrijfsleven,
kleine zelfstandigen en andere belang
rijke groepen tezamen zich over de
nationale planning zullen buigen.
Uiteraard spreekt hij en met groot
enthousiasmeover zijn West-Suri-
name conceptie, waarin zowel mijn
bouw, bosbouw en landbouw nieuwe
perspectieven zullen openen voor de
sociaal-economische structuur van het
land. Terloops tekent hij hierbij aan,
dat de wereld nu een energie-crisis
meemaakt, terwijl Suriname bij de re
alisering van het West Suriname-plan
over minstens 1000 megawatt energie
als reserve zal beschikken.
Essed die niets liever zou willen dan
ook verder medewerken aan de realise
ring van zijn West-Suriname-plan,
heeft overigens met verbazing en
leedwezen kennis genomen van een
recente uitspraak van de nieuwe mi
nister van economische zaken, mr.
Eddy Bruma. Mr. Bruma zei namelijk
in een persgesprek dat het hem veel
belangrijker voorkomt de ruim twin
tigduizend werklozen aan werk te hel
pen dan verder te werken aan het ui
teraard geld-eisende Plan-Essed
Behalve de totale structuurverbete
ring, die Essed nastreeft, wil hij ook
andere zaken realiseren. 'Ik heb ook
mijn hobbies', zegt hij. 'Eén van die
hobbies is mij te bewegen op sociaal-
economisch terrein'. En ook daar
weer heeft hij zijn voorkeuren. Eén
hiervan is het beginsel van de joint
venture als leidend beginsel bij de
economische opbouw van het land.
De tegenstanders van Essed en zijn
(verslagen) regering hebben zich al
tijd lijnrecht opgesteld tegen dit be-
leidsprincipe. Zij spreken zelfs van
een nationale uitverkoop. Met cijfers
en voorbeelden uit Afrika en het Ca-
ribisch gebied in handen blijft Es
sed evenwel van mening dat een an
dere ontwikkelingsstrategie voor Suri
name op dit moment niet haalbaar is.
Dit is overigens geen nieuw stand
punt van dr. Essed. In 1965 werd hij
tijdens een lezing in Delft zelfs nage
noeg weggehoond door progressieve
Surinaamse studenten, die van oor-
deel waren dat de joint venture stra
tegie Suriname nog meer in de greep
van het buitenlandse kapitaal zal voe
ren.
Dr. ir. Frank Essed
dr. Essed ook zijn eigen uitgesproken
denkbeelden over Surinames toekom
stige staatkundige positie. Hij gelooft
om zijn woorden te gebruiken
in een niet-afsplitsbare zelfstandig
heid voor Suriname met drie aspek-
ten: een economisch, een sociaal-kul-
tureel- en een juridisch aspekt, die in
Politiek
In tegenstelling tot zijn partijleider,
ex-premier dr. Sedney, heeft Essed in
feite nooit gekozen voor de politiek.
Vóór alles wil hij de technocratische
leiding hebben bij het ontwikkelings
proces, een funktle waarin vriend en
vijand hem graag zouden zien. Dat
neemt niet weg dat hem zelfs binnen
zijn eigen partij vaak het verwijt is
gedaan teveel de technocraat en te
weinig de politicus te zijn. Essed ligt
niet wakker van dit verwijt en heeft
als reaktie: 'Ik ben geen korte-termljn
politicus, en ik heb ook te weinig am
bities om mee te doen met politieke
spelletjes om aan de macht te komen'.
Dan vervolgt hij: 'Ik onderscheid de
politici hier in twee categorieën, name
lijk de beleidspolitici en de machtspo
litici; ik wil tot de eerste groep beho
ren. Inderdaad zo zegt hij ik
heb charimatische trekken, die sterk
op het sociaal-ekonoifilsche en mis
schien te weinig op het puur-polltieke
vlak gelegen zijn. Misschien med®
vandaar dit verwijt'.
Als voorzitter van de Surinaamse sek-
tie van de Koninkrijkscommissie heeft
Van een onzer verslaggevers
DIEPENHELM Prins Bernhard
heeft beslten kasteel 'Warmelo' in
Diepenheim te verkopen. Er worden
met enkele gegadigden onderhandelin
gen gevoerd. De rijksvoorlichtings
dienst zei gistermiddag namens prins
Bernhard dat valt te verwachten dat
de onderhandelingen in maart zullen
worden afgerond. Dan kan meer be
kend worden gemaakt over de nieuwe
bestemming van het kasteeltje.
'Warmelo' is een riant buiten, tussen
Deventer en Zutphen. Het heeft voor
al bekendheid gekregen als woon
plaats van prinses Armgard, de moe
der van prins Bernhard.
Prins Bernhard besloot eerst Warme
lo aan te houden. In weekenden be
zocht hij samen met de Koningin af
en toe dit zoals hij het zelf noemde
'monument voor zijn moeder'.
In de zomermaanden stelde de Prins
de tuinen van Warmelo open voor het
publiek.
De reden dat de prins het kasteeltje
nu wil verkopen is dat het onderhou
den ervan te kostbaar wordt. Geen lid
van de koninklijke familie voelt er
voor zich op Warmelo te vestigen,
omdat het erg afgelegen ligt. Plannen
dat koningin Juliana en prins Bern
hard er hun oude dag zouden gaan
doorbrengen hebben nimmer bestaan,
aldus de RVD.
Voor het personeel, dat nog in dienst
ls geweest bij prinses Armgard, wordt
een regeling getroffen.
onderling verband naar voren moeten
komen.
Voorwaarden
Tenslotte is hij van oordeel, dat de
nationale zelfstandigheid het best kan
worden verkregen binnen een soort
gemenebest met Nederland via een
overgangs- of planperiode. Deze over
gangsfase wil hij dan benutten om de
toekomstige maatschappelijke strak-
tuur zo goed mogelijk op te zetten om
een evenwichtige overgang te krijgen.
Dit laatste ziet Essed juist vanwe
ge multiraciale samenleving, die Suri
name is als van het allerhoogste
belang.
De struktuurverbeterlng van de Suri
naamse maatschappij is dus voor dr.
Essed een noodzakelijke voorwaarde
om de nationale zelfstandigheid tege
moet te gaan. Welke zijn de meest in
het oog lopende onderdeel van deze
verbetering?
Dr. Essed heeft een rijtje van tien
noodzakelijke voorwaarden.
Eén hiervan is de vernieuwing van
het parlementaire systeem, waarbij de
regeringsleden rechtstreeks door het
volk wordt gekozen. Annex hieraan
vindt hij het noodzakelijk dat ook de
politieke partij-struktuur vernieuwd
wordt, met als voornaamste doel het
temperen van de raciale tegenstellin
gen.
Uiteraard beschouwt hij ook de conse
quente doorvoering van de joint-ven
ture strategie als een noodzakelijk on
derdeel ter verbetering van de ekono-
mische struktuur.
De door velen gepropageerde onafhan
kelijkheidsgedachte niet meer af
hankelijk van Nederland be
schouwt Essed als verouderd. Hij
staat voor een nieuwe aanpak waarbij
de Surinamers meer aandacht moeten
besteden voor wat ze moeten doen dat
voor dat wat anderen nagelaten heb
ben.
Dr. Esseds plannen voor de toekomst?
Zich blijven inzetten voor de totale
ontwikkeling van het land. In welke
funktie hij dat het best zou kunnen
en willen doen? Overal, zonder even
wel af te stappen van zijn principe
dat er geen sociale betekenis dient te
worden toegekend aan wat hij noemt
'de zogenaamde politiek, die in Suri
name al te zeer een klein burgerlijk
en buurtskarakter draagt'.
