Toch samen
op weg,
ondanks
verschillen
Kerken en volksverhuizing
I
1
lllsillalll
'Raad van kerken
schimmige figuur'
Geref. Synode laat
hervormden een
bittere pil slikken
Vandaag
Nieuwe boeken
Hervormd/gereformeerd
Trouw
K wartet
Eén christelijke
onderwijsbond?
Problemen voorzien
in gezondheidszorg
Stormachtige groei
van protestantisme
in Brazilië
Beroepingsweri
Religievernieuwing
in vijf stromingen
TROUW/KWiAiRfTET DONDERDAG 31 JANUARI 1974
KERK/BINNENL AND
T2/KjW
Van een onzer verslaggevers
LLWliERlEN Het verschil tussen de hervormde en de gerefor
meerde visie op het kerk-zijn is nog levensgroot. Een overbrugging
en een nieuwe 'derde weg' zitten er nog niet in. Deze nuchtere
conclusie verhinderde de gereformeerde synode overigens niet,
verder 'Samen op weg' te gaan met de hervormde kerk.
de synodale discussie, waaraan ook
het bijna voltallige hervormde syno-
demoderamen deelnam, rondde een
intensieve confrontatie af. Aanleiding
was, gelijk bekend, de brief, die het
hervormd moderamen in juni naar de
vereniging van vrijzinnige hervorm
den had gestuurd. De hervormde
synodepraeses ds. J. C. H. Jörg zei
nog eens, dat deze brief een 'bedrijfs
ongeval' was geweest Een voor de
gereformeerden niet zo prettige zin
was inmiddels teruggenomen, maar
intussen had de brief beide kerken
toch maar sneller dan men van plan
was geweest met de neus gedrukt op
de kwestie van de ruimte binnen de
kerk. Want in deze brief werd de po
sitie van 'het vrijzinnig theologisch
denken' binnen de ruimte van de her
vormde kerk wezenlijk en legitiem ge
noemd voor de dialoog, die voorwaar
de is om 'gezamenlijk een Christus
belijdende gemeenschap te zijn.'
Tijdens een samenspreking van beide
mocleramina in december werd (blij
kens het verslag van het gerefor
meerd moderamen aan de Lunterse
synode) van gereformeerde kant on
der meer gevraagd: zijn alleen de vra
gen van de vrijzinnigen legitiem, of
ook hun antwoorden? Hoe kunt u te
gelijk 'weren wat het belijden weer
spreekt' (artikel 10 van de kerkorde)
en deze pluriformiteit van theologisch
denken handhaven? Krachtens welke
rechtsgrond kan iemand dan ooit nog
een bezwaar tegen de leer inbrengen?
En hoe ziet u de derde weg? Want als
de hervormden niet gereformeerd en
de gereformeerden niet hervormd wil
len worden, zal er toch iets nieuws
moeten komen.
vrijzinnigen en gereformeerde-bonders
elke gezamenlijke motivatie ontbreekt
en men elkaar niet erkent en zelfs
niet wil zien? Wat is dan het ver
plichtend karakter van de dialoog?
Het gereformeerde kerk-zijn is een
voortdurende worsteling om de geza
menlijke motivatie boven water te
houden.
Van hervormde zijde werd bestreden,
dat hier twee kerkbegrippen tegen
over elkaar zouden staan. Het zou al
leen een verschillende beleving van
hetzelfde kerkbegrip zijn. Maar de
conclusie van het gereformeerd mo
deramen was toch: 'Een indringende
en openhartige bespreking, maar wei
nig of geen opening naar een nieuwe
weg voor beide kerken.'
In de discussie vroeg prof. dr. J. Ver-
kuyl aandacht voor de geweldige ver
schuivingen bij de vrijzinnigen. 'Met
velen van hen voel ik mij verbonden
als discipelen van Jezus.' Maar prof.
dr. K. Runia zei, telkens toch weer op
een harde kern van vrijzinigheid te
stuiten, waarbij het hart uit het evan
gelie is weggevallen.
Lapwerk
Dialoog
In het hervormde antwoord werd ge
sproken over een 'dialogisch kerkbe
grip', een voortdurend proces van vra
gen over en weer. Uit deze dialoog
ontstaat het spreken van de kerk.
Maar tegelijk onderstreepten de her
vormden het verplichtend karakter
van deze dialoog. Door de dialoog
stellen allen in de hervormde kerk
zich bloot aan een proces van correc
tie en verrijking Wie zich niet aan de
dialoog houdt, wordt daarover ver
maand.
De hervormde kerk wil serieus spre
ken over het handhaven van het belij
den en de voortgang daarvan. Zij wil
een Christus belijdende kerk zijn.
Van daaruit blijft zij erop staan, dat
het vrijzinnig denken net zo min gele
gitimeerd is als b.v. het fundamenta
lisme, het piëtisme of de gereformeer
de bond.
De handhaving van de pluriformiteit
wil de belijdenis als grondslag niet
aantasten. De gereformeerden hebben
grote aandacht voor de grenzen van
de ruimte, de hervormden zoeken eer
der het centrum van het belijden. De
grenzen blijven daarbij met opzet
vaag. Er is zeker de mogelijkheid om
klachten tegen iemands leer in te die
nen. Maar ze komen niet en waar
geen klacht is, is geen zaak. In alle
modaliteiten leeft angst voor de scha
de, aangebracht door een tuchtproce-
dure. Aldus de hervormde visie.
Motivatie
Van gereformeerde zijde Werd geant
woord, dat hier twee kerkbegrippen
tegenover elkaar staan. Waar de her
vormden alle nadruk leggen op de di
aloog als wezenlijk voor het kerk-zijn,
menen de gereformeerden, dat het
kerk-zijn staat of valt met een geza
menlijke motivatie. Welke waarde
heeft het kerk-zijn nog, als b.v. bij de
De Rotterdammer
Nieuwe Haagse Courant
Nieuwe Leidse Courant
Dordts Dagblad
Uitgaven van
B.V. De Christelijke Pers
Directie:
Ing. O. Postma,
F. Diemer.
Hoofdredactie:
J. Tammlnga.
Hoofdkantoor B.V. De
Christelijke Pers: NZ.
Voorburgwal 276 - 280,
Adam. Postbus 859.
Telefoon 020-22 03 83.
Postgiro: 26 92 74. Bank:
Ned. Midd. Bank (rek.nr.
69 73 60 768). Gem.giro
X 500.
Volgens prof. Runia komen beide ker
ken niet verder door de aandacht
voor 'het centrum' en 'de grenzen' te
gen elkaar uit te spelen. Juist door
hun aandacht voor het centrum is er
bij de gereformeerden aandacht voor
de grenzen van de kerk. 'Wij kunnen
niet verder zoals het nu gaat', aldus
prof. Runia. 'Nu is samen op weg lap
werk, een an elkaar timmeren zoals
men kistjes in elkaar timmert.'
Ds. Jörg keerde zich nog eens nadruk
kelijk tegen het misverstand, als zou
de vrijzinnigheid in de brief volko
men ruimte in de kerk hebben gekre
gen. 'Geen enkele modaliteit is bij
ons gelegitimeerd. Ze worden telkens
gevraagd naar hun relatie tot artikel
10 van de kerkorde.' Dr. A. van den
Heuvel, scriba van het hervormd mo
deramen, gaf prof. Runia de verzeke
ring, dat wanneer het hart van het
evangelie wegvalt, de gereformeerden
de hervormde synode aan hun kant
vinden. Maar waar geen klacht is, is
geen zaak.
Dr. H. B. Weijland (vanuit, niet na
mens het gereformeerd moderamen
sprekend) zei aan het eind van de dis
cussie wat verdrietig: 'Natuurlijk de
brief bevatte niets nieuws, we wisten
het allemaal al. Maar daarom hebben
we Utrecht (de gecombineerde syno
dezitting. juni vorig jaar) toch niet
gehad? We hadden toch gehoopt, dat
er een nieuwe weg van kerk-zijn ge
vonden zou worden?'
Tot zover uit fle discussie.
Van onze onderwijsredactie
DEN HAAG Wanneer de algemene
vergaderingen van de betrokken bon
den hiermee akkoord gaan, zal per 1
januari 1975 een nieuwe onderwijs
bond ontstaan: de protestants-christe
lijke onderwijsvakorganisatie (PCO).
Wanneer deze fusie een feit is zullen
de secties binnen de PCO afzonderlijk
besluiten of zij zullen toetreden tot
het CNV.
De PCO zal ontstaan door fusie van
drie bonden: protestants christelijke
bond van onderwijzend personeel
(21.000 leden), de vereniging van
christelijke leraren en leraressen bij
het beroepsonderwijs (3.500 leden)' en
de unie christelijk buitengewoon on
derwijs (1.100 leden). De leraren bij
het beroepsonderwijs (VCLBO) zijn
reeds aangesloten bij het CNV.
De nieuwe organisatie PCO zal tien
secties hebben, van kleuteronderwijs
tot en met algemeen voortgezet onder
wijs.
(Reeds in een deel van onze edities
geplaatst).
UTRECHT De Katholieke Unie van
Verpleegkundigen en Verzorgenden
(KUW) voorziet grote problemen
door de personeelsstop voor de zie
kenhuizen.
In de gezondheidszorg worden op het
ogenblik 39.000 leerling-verpleegkun
digen en -verzorgenden opgeleid tot
beroepskrachten. De instellingen kun
nen hen niet missen, omdat zij nog
steeds min of meer goedkope werk
krachten zijn. De KUW vraagt zich
af. wat er gebeurt als deze leerlingen
na hun diplomering te horen krijgen
dat er geen plaats voor hen is. 'Moe
ten zij het dan zelf maar uitzoeken
nadat wij drie jaar eerder alle moge
lijke moeite hebben gedaan om deze
mensen voor de gezondheidszorg te
winnen?'
Het effect kan zijn dat minder jonge
ren een beroep in de gezondheidszorg
kiezen, zodat de instellingen straks
weer met een tekort aan leerlingen te
kampen krijgen, zo wordt gevreesd.
Van een onzer verslaggevers
UTRECHT Een paar cijfers om een globaal idee te genen
waar bet zondag bij de collecte voor het werelddiakonaat onder
meer om gaat. Volgens gegevens van de Verenigde Naties zijn in
de jaren zestig meer dan tweehonderdmiljoen mensen van liet
platteland in Afrika, Azië en Latijns-Amerika naar de stad ver
trokken. Op bet platteland was geen droog brood meer te ver
dienen, vandaar deze volksverhuizing mèt de daaraan verbonden
huizenhoge problemen.
Over de problemen sprak deze week
de Ghanees dr. Kodwo Ankkrah, die
bij de wereldraad van kerken ver
antwoordelijk is voor hulp aan Afri
kaanse vluchtelingen. Dr. Ankkrah
was bij de stichting oecumenische
hulp op bezoek in verband met de
collecte die zondag in alle protes
tantse kerken in ons land wordt ge
houden voor het werelddiakonaat.
Onevenwichtig
Het probleem van de verhuizing
naar de steden is maar een van de
vragen waar de derde wereld zich
voor gesteld ziet. De kerk kan vol
gens dr. Ankkrah bij het behande
len van deze kwesties in Afrika een
belangrijke rol spelen. De overheid
Dr. Kodwo Akkran
voert een onevenwichtig beleid. Zij
slaagt er niet in alle hulpbronnen te
benutten. Kritiek op dit tekort
schietend overheidsbeleid is in bijna
alle landen van Afrika een reden
om mensen in de gevangenis te zet
ten.
Vakbonden, universiteiten noch eni
ge andere maatschappelijke instel
ling kunnen effectieve kritiek oefe
nen op de staat. Alleen de kerk
heeft een maatschappelijk geweten
en heeft de kracht om dat te laten
functioneren. Dr. Ankkrah noemde
enkele gevallen waarin de kerk op
treedt tegen een falende politiek.
Een recent voorbeeld is de secreta
ris-generaal van de Afrikaanse raad
van kerken, kanunnik Burgess Carr,
die president Amin van Oeganda
een verkeerde behandeling van de
Aziaten in Oeganda heeft verweten.
Positief
Maar de kerk oefent haar kritiek
doorgaans op een positievere manier
uit Bijvoorbeeld door technisch on
derwijs te stichten waar de overheid
er niet aan toe komt. Of door hulp
aan bewoners van achterbuurten.
Dr. Ankkrah besprak een kerkelijk
hulpprojekt in een krottenwijk van
de Keniase hoofdstad Nairobi.
In een van de wijken rondom deze
stad wonen 80.000 mensen in om
standigheden, die niet te beschrijven
zijn. In hutjes van karton, hout,
blik, plastic en golfplaat. Een luci
fer kan alles in vlammen doen op
gaan. Een regenbui is voldoende om
veel van de huizen te vernielen. Er
is geen werk, dus ook geen inko
men, dus ook geen eten.
Een paar jaar geleden zijn de ker
ken begonnen met technische scho
len en met het opzetten van coope
ratieve handwerkbedrijfsjes, een we
verij. een confectieatelier, een speel
goedfabriekje en een werkplaats
waar koperen sieraden worden ge
maakt.
De kerken geven kleine leningen
aan mensen die voor zichzelf willen
Zo ziet cartoonist Arend van Dam het werelddiakonaat.
beginnen en geven hulp bij het krij
gen van iets betere huizen.
De kerk blijft hiermee uiteraard in
de kantlijn van de maatschappij
rommelen. Maar de regering heeft
nu dit model overgenomen en zet
nu zogenaamde 'harambee'-projecten
op, waar de mensen in de gelegen
heid worden gesteld zelf aan te pak
ken.
Dr. Ankkrah klaagde dat het in Eu
ropa wel doenlijk is oih geld te krij
gen voor het. lenigen van acute
nood, maar het is veel lastiger om
de mensen dit soort langdurige pro
jecten te laten bekostigen. Hij verze
kerde dat de Nederlandse kerken,
door dit werk te doen, in Afrikaanse
landen een revolutie op gang helpen
komen, die geweldloos is.
stelling voor cultuurvragen als evolu
tie, secularisatie, wat betekent exis-
tentiaal denken, enz.
Amsterdam
F. G. de Groot
Naschrift redactie: De nachtrust die
wij na een dag van stellig niet altijd
even existentiaal denken en schrijven
genieten, laat over het algemeen wei
nig te wensen over. En als we al wak
ker liggen, dan niet van de vraag, of
de lezers zich wel voldoende voor
sport interesseren. Die vraag kwam in
het artikel in kwestie ook niet aan de
orde. Het verstrekte slechts feitelijke
informatie en onthield zich van enige
oordeelvelling.
Van een onzer verslaggevers
De redactie behoudt zich het recht RBmpZBÜQ
voor haar ter opname in deze rubriek
toegezonden meningsuitingen verkort
weer te geven. Bij publikatie wordt
met de naam van de inzender onder
tekend. Brieven kunnen worden ge
stuurd aan het secretariaat hoofdre
dactie Trouw/Kwartet, postbus 859.
Amsterdam.
Verpakkingen
Het betoog van de heer Lucea over
verpakkingen (Tr-Kw 24-1-74) heeft
me nogal verbaasd. Het komt onge
veer op het volgende neer: 'Het is nu
eenmaal noodzakelijk dat de verpak
kingsmethodes zoals we die nu ken
nen, gehandhaafd blijven. De eventue
le schadelijke gevolgen hiervan voor
het milieu moeten we zo goed moge
lijk zien op te vangen, bijvoorbeeld
door het opleggen van boetes bij het
achteloos wegwerpen van vuil'. Dit
soort redeneringen is m.i. tekenend
voor de hele manier waarop wij tegen
het milieuprobleem aankijken: We be
seffen dat we iets fout doen: we be
denken achteraf iets om het weer
'goed te maken' en blijven daarna
rustig doorgaan met onze fouten. Aan
een meer fundamentele vraag op het
gebied van de milieuproblematiek,
waarvan dc verpakkingskwestie
slechts een onderdeel is, gaan we op
deze manier voorbij. Die vraag luidt:
'Is het nu werkelijk allemaal zo nood
zakelijk wat we doen?' De heer Lucea
zelf beantwoordt deze vraag negatief.
Bij luxe artikelen is 'rationeel gezien'
van verspilling sprake, zegt hij. Maar
niet alleen bij luxe artikelen! Men
moet maar eens een middag gaan win
kelen om te zien hoeveel overbodig
(rationeel gezien) verpakkingsmateri
aal er om de gewone gebruiksartike
len zit en wordt gedaan. En wat de
werkgelegenheid betreft, zou het niet
aardig zijn voortaan de bonbons weer
met de hand te laten inpakken?
Amsterdam
Zo is dan de autoloze zondag van de
baan, langs democratische weg, 'het
volk wil het'. Maar is dat zo? Horeca-
leiders noemen zo'n autoloze zondag
'rampzalig'. Maar de 'ramp' van de au
toloze zondag vond ik 'zalig*. Einde
lijk weer een echte rustdag, na zes da
gen gevaar, lawaai en luchtbederf. De
mocratisch zou m.i. zijn wanneer bijv.
1/3 deel van ons volk voor een auto
loze zondag is, 17 autoloze zondagen
of weekends in te stellen. Referen
dum!
Deventer
LLWTEREN De gereformeerden voelen er nog niet voor om
met de hervormden een gemeenschappelijke synode te vormen. Het
voorstel daartoe heeft de gereformeerde synode gisteren met een
grote meerderheid (58 stemmen) verworpen.
Het voorstel was oorspronkelijk af
komstig van de eerste ontmoeting van
de volledige hervormde en gerefor
meerde synodes, vorig jaar te Utrecht.
Thans waren echter slechts twaalf
stemmen voor zo'n gemeenschappelij
ke synode te vinden.
Wel heeft de synode besloten, aan de
hervormden voor te stellen te streven
naar een gemeenschappelijke vergade
ring van de twee synodes. De kern
van de keus waar de synode voor
stond was voortgaan in de richting
van integratie van de twee kerken of
het meer te zoeken in samenwerking.
Kritiek op geref. synode:
II. VerhelJ
Sport
Belachelijk is het, dat Trouw-Kwartet
van 28 januari zich in de rubriek
'Wat lezers (niet) willen weten' be
klaagt over het gebrek aan interesse
voor sport onder de lezers. Dc cijfers
geven inderdaad een duidelijk beeld
van mindere interesse bij de lezers
van Trouw-Kwartet dan bij die van dc
Telegraaf, het Algemeen Dagblad, de
Volkskrant enz. En ligt de redactie en
de hoofdredactie nu van dit verschijn
sel wakker? Zelf heb ik o.a. de voet
balsport intens gevolgd niet alleen,
maar speelde in in 1916 in Soester-
berg voor een militair elftal tegen
een Belgisch elftal. Wat mij toen op
viel, wordt heden nog bevestigd, na
melijk dat geestdrift voor sport one
venredig is aan intellectuele bclang-
LUNTEREN De gereformeerde
synode toonde zich niet bepaald en
thousiast over de raad van kerken.
'Een schimmige figuur', oordeelde ds.
L. L. van der Vliet uit Hoogeveen.
Hij trok een vergelijking met de ko
meet Kohoutek: met veel fanfare aan
gekondigd, maar uiteindelijk toch met
te weinig bestanddelen in de staart
om licht te kunnen geven.
Ds. K. Bisschop uit Naarden vroeg,
wat de raad nu eigenlijk is: een
brandblusser of een vuurhaard? Met
name waar de gereformeerde synode
leden niet content met het feit, dat
de raad niet bij machte was gebleken
tot een beginselverklaring te komen.
Dr. H. B. Weijland uit Arnhem vroeg,
of de structuur niet op de helling
moet. De raad bestaat uit drie hele
grote kerken en verder een stel
kleintjes. Frustreert deze samenstel
ling niet veel werk, vroeg hij.
Synodepraeses dr. A. Kruyswijk (tot
eind vorig jaar voorzitter van de raad
van kerken) vertelde hoe het met de
beginselverklaring was gegaan. De
kritiek op de eerste proeve (van de
hand van prof. H. A. M. Filet) was
aanleiding tot het schrijven van een
tweede, ditmaal door een commissie
van vier: de hoogleraars Bronkhorst,
Fiolet, Lescrauwaet en dr. Kruyswijk.
Maar de meerderheid in de raad van
kerken wilde deze nieuwe proeve niet
meer in bespreking nemen. Daar
bleek inderdaad 'de curieuze invloed
van de kleine kerken', aldus dr.
Kruyswijk. Hoewel zij maar tien pro
cent van kerkelijk Nederland verte
genwoordigen, konden zij de grote
drie overstemmen.
De bezwaren tegen de inhoud waren
volgens dr. Kruyswijk niet fundamen-
Een aantal synodeleden vond de tijd
nog lang niet rijp voor. integratie. Ou
derling T. Scheper, een van de meer
boot-afhouderige woordvoerders pleit
te er voor eerst de samenwerking
voorzichtig uit te breiden tussen de
twee kerken. En hij vroeg zich zelfs
af of de twee zusterkerken maar niet
beter, zoals eertijds Abraham en Lot,
in vrede hun eigen weg kunnen blij
ven gaan.
Prof. dr. G. E. Meuleman van de
Vrije - Universiteit in Amsterdam
pleitte daarentegen met een zekere
hartstocht voor een gemeenschappelij
ke synode. 'Dat heeft in zich iets van
verwachting, dankbaarheid, hoop en
gebed', zei hij. Zijn woorden mochten
evenwel niet baten. Een gemeenschap
pelijke vergadering van twee synodes
was het maximum waartoe de synode
leden konden besluiten, ook al noem
de synode-voorzitter dr. A. Kruyswijk
uit Enschede dit een onnodige stap
achteruit.
De synode gaf hem en de andere mo-
deramenleden de opdracht tot een
verklarend gesprek met het hervorm
de moderamen om de pil te vergul
den.
Dat het gereformeerde besluit een bit
tere pil voor de hervormden is, lijkt
wel zeker. Dr. C. P. van Andel, die
namens de hervormde kerk sprak,
verheelde niet hoezeer de stap terug
de hervormden zou tegenvallen. Hij
had het over een keus tussen de ko
ninklijke weg en de sluipweg, waar
langs zioh de twee kerken zouden her
enigen. Dat die hereniging doorgaat,
daaraan twijfelen maar weinigen.
Zelfs de gereformeerde verontrusten,
die door middel van een brief van
hun gevoelens blijk gaven, nemen aan
dat de koers naar hereniging vast
staat
De" barometer van die hereniging
staat, zo zei ds. D. N. Wouters als
woordvoerder van het deputaatschap
Samen op Weg, echter voorshands
niet op mooi weer, maar op onbesten
dig.
Dr. H. B. Weijland
teel. Men voelde echter niet meer
voor een beginselverklaring, omdat
men de preambule van de raad vol
doende vond. Deze preambule wordt
overigens wel zo serieus genomen, dat
op grond daarvan een bepaalde ge
loofsgemeenschap niet is toegelaten.
Er wordt nog gedacht over de vraag,
hoe de tweede proeve toch vruchtbaar
tc maken is, b.v. als handreiking aan
de kerken. En verder maande dr.
Kruyswijk de synode tot geduld: 'Ver
schillen van eeuwen zijn niet meteen
te overbruggen. Laten vooral gerefor
meerden niet te hard roepen: wat
stelt de raad 'fan kerken voor, maar
liever: wat stellen wij zelf oecume
nisch voor?'
,E
WALDO
Dat was een hele ontdekking toen ar
dit weekend ineens de eerste rom k,e(
van Gerard Walschap in handen ha
Ik had die nog nooit gezien. Ik twer
felde ook. Want de naam van
schrijver kwam in het gehaven e
exemplaar niet meer voor en bov« ed
dien bleek het boek niet gewoon W 'er
do te heten, maar 'De ziel en de «en
gen van Waldo'. Kenners verklar rg;
dat het alleen dokumentaire waar at
heeft. Toch werd ik al gauw geboeide
Waldo is een jongen die, na zijn oan
ders en zijn zusje begraven te hebb S
in een totaal plat geschoten stad, en
bijzonder te kwaad krijgt met (es,
godsvraag. Hij gaat op zoek naar e|et
antwoord op de kwellende vragen v e
het leven. Hij k:>mt bij wijsgeren
moralisten, bij kunstenaars en asijla:
ten. Ik ben nog met hem bezig, i e
ik weet de afloop nog niet. Dat doper
er ook niet zoveel toe. Want een me.
derner gegeven is nauwelijks derjtee
baar. Ik ken heel wat Waldo's t an
hun verleden begraven hebben en tiii
zoek zijn. 't Is vaak een barre tocjaa
vol teleurstellingen en frustraties. ()en
les in je eentje opnieuw overdoen Ia
doormaken, een bijna onmenselijR'.i
taak in een tijd waarin de messiass or
als paddestoelen uit de grond sch
ten. De ziel van zo'n Waldo gaat r\
onderdoor en zijn wegen zijn vele. P'
waar komt hij uit? Soms ontmoet
een grijs geworcen Waldo. Hij kij J
je aan met moede ogen. Hij heeft !n
niet gevonden 't was te moeilijk. an
kunt je ook afvragen of dat de bede
ling is dat wij alles doormaken en <ilc
nieuw doen. Kan een mens dat? ler
waar komt hij dan terecht? Tenzij 1aa
ineens tegengehouden wordt en He32
ziet staan die zegt: Ik ben de w(ez
Dat is niet eenvoudig, want 't kline§
te simpel, te vanzelfsprekend. Zo her"
ben we het geleerd. En we zijn bijro
zover dat we iets verwerpen omdatot
het vroeger geleerd hebben of omd?n
we er al eerder van gehoord hebb< *a
Maar ook dat is niet te verantwoi r
den. Misschien hebben we Hem n e'
nooit goed gezocht en dan kan er o ar
van vinden moeilijk sprake zijn. ar
aa
NED HERVORMDE KERK
Beroepen te De streekgemeente Ifn
Drieslag in oprichting (wijkgem. A
dijk, Grootebroek-Bovenkarspi
toez.)': B. C. Helmers, kand. te
sterdam.
Aangenomen naar Huizen: A.
Brummelen te Hierden.
Bedankt voor Wouterswoude. A.
Mulder te Nieuwer-Ter-Aa.
Overleden: O. D. Bleeker (81)
Baarn. Was Luthers pred. te Wild#
vank en Edam; diende de Prot. Kef
in voorm. Ned. Indië; was hulppre
te Groningen en stond tenslotte i
Westeremden.
GEREF KERKEN (VRIJG)
Beroepen te Hattem: J. Slotman I
Dalfsen.
GEREF GEMEENTEN
Beroepen te Breda: N. W. Schreudj
te Goes.
PHILADELPHIA (EPD) De rei
gieuze vernieuwing in de Verenigj
Staten voltrekt zich volgens dr. Rj
bert J. Marshall, praeses van de 1|
therse kerk in Amerika, thans in vl
stromingen: de verering van de mei
Jezus, het neo-fundamentalisme, i!
charismatische beweging, de groeia
de belangstelling voor oosterse rel
gies en het cccultisme.
De lutherse kerk moet bedenken, dl
ze met mensen te maken heeft, J
zich tot deze bewegingen rekent»
Maar zij zou haar reformatorisch er
goed en haar plaats in de Amerikaai
se samenleving verloochenen, wannee
zij te dicht tot een van deze stromii
gen zou naderen, zo schreef Marsha
in het orgaan van zijn kerk, 'The 11
theran'.
AMSTERDAM In 1900 waren er
nog maar enkele protestanten in Bra
zilië. In 1970 waren het er al meer
dan drie miljoen. In 1980 zullen net
er 16,5 miljoen zijn, op een totale be
volking van 105 miljoen.
Deze prognose geeft het in de Vere
nigde Staten uitgekomen boek 'Brazi
lië 1980, protestants handboek', in
twintig jaar, van 1950 tot 1970, is het
aantal protestanten verviervoudigd.
De voornaamste factor van de groei is
de sterke zendingsdrang van de ge
meenten. De radio is hierbij een be
langrijk hulpmiddel. De pinkstergroe-
pen groeien het hardst.
Erik Hazclhoff Roclfzcnia - De veri
tamboer. Uitgave: Zuid-Hollandse u
geversmij. Den Haag. Prijs: 19,90.
Wie destijds heeft kennis genom<
van het oorlogsboek 'Soldaat va
Oranje', verbaast het niet, dat de a
teur zich in de na-oorlogse jaren o
nieuw tot een avontuurlijk besta:
voelde aangetrokken. Hij heeft nie
we ervaringen neergelegd in deze dt
de roman, die tot ondertitel heel
'Soldaat van Oranje zwaait af'.
Hazelhoff Roelfzema vertelt ond
meer over z'n 'Canadese conflict' m
de Nederlandse regering z'n oi
slag als directeur van de voorlic
tingsdienst in Canada maar oo
over contacten met prominente N
derlanders, zoals Gerbrandy, Beel
Plesman. De relatie met Karei Niky
luw, van 'Door de eeuwen troui
bracht hem in hachelijke situaties
Manilla en Indonesië. E. H. R.
steedt eveneens aandacht aan -
Hollywoodse filmavonturen en beric
over z'n twee huwelijken en z'n zoo
Hij is tot de terugblik op dit alles g
komen in de rust van z'n zelfgebou
de huis op het feërieke Hawaii, h
eiland Maui, waar hij z'n hart aan h
surf-riding heeft verpand. Een kleu
rijke samenvatting van 25 voor vele
benijdenswaardige jaren.
E. H. R. was destijds adjudant
koningin \Vilhelmina. Het is niet a;
te nemen, dat hij in die functie
vloeken heeft gebruikt, waarmee h
in deze roman een volstrekt overboti
ge stoer1 eid meent te moeten bew
zen.
