IN REISWERELD SCHIJNT NIET OVERAL DE ZON
Niets hoeft de vakantievierder te dol te zijn
Toekomstbeeld: meer
ingeblikte reizen
Bundeling
Veel bureaus
balanceren op
de rode lijn
Stroomlijning
Acties
Facade
H 6)1 W/KWARTET ZATERöVG 26 JAM \KI 1974
-f
TOERISME T17/K17
l De folders liggen er weer. Stapels kleur, duizenden po-
ïginas vol beloftes en stralende juffrouwen aan witte
I stranden. Alsof het niet op kan! Paradijselijke luxe
lijkt te grijp. Het zonovergoten dek van de cruisers, de
Ibloemenpracht van Corfu, de zandstranden van Tene-
rife, de verleidelijke Haivaiiaanse schone en de palmen-
j boulevards aan de Spaanse costa's: de vakantiebrochu-
j res staan er weer bol van.
Wie van de zomer de grens over wil, hoeft zich niet te
beperken' want alles kan. De reis fabrikanten hebben
niet stilgezeten en bieden een scala van mogelijkheden,
dat breder is dan ooit tevoren. Tegen prijzen, die nave
nant zijn: voor een handje vol honderdjes mag men al
luieren aan het blauw van de Mediterrannée; voor een
paar duizendjes mag dat nóg verder, aan tropische
stranden in andere werelddelen. Niets hoeft de vakan-
tievierder te dol te zijn. De reisindustrie vervult elke
wens.
Wie al die programma's doorbladert, zal tot geen an
dere slotsom kunnen komen, dan dat hel aantal aan
biedingen dit jaar opnieuw groter is geworden. Vrijwel
elke toeroperator brengt wel enkele nieuwe bestemmin
gen. Sommige nieuiv in Nederland, andere alleen voor
de touroperator zélfdie afgaand op het succes van
de concurrent zon reis niet kan laten liggen, ge
woon, omdat er vraag naar is.
In vogelvlucht hieronder een overzicht van de belang
rijkste uitbreidingen.
HOTELPLAN introduceert Sicilië met een reis naar
het vakantiedorp Citta del Mare (een arrangement,
waar letterlijk alles bij inbegrepen is van het ge
bruik van de tennisbaan, tot yoga- en zeillessen toe),
in de Finse reizen werden meer combinatiemogelijk
heden gebracht (Lapland en Leningrad), Hongarije
kwam er bij (acht dagen Boedapest met de mogelijk
heid van extra week aan het Balatonmeer-, terwijl
voorts boerderij-vakanties in Slovenië (Noord-Joegosla
vië) worden geboden (per eigen auto of vliegen). Als
stuntje geeft deze touroperator de paren, die op huwe
lijksreis gaan een korting van 10 procent op alle reizen
uit de rij-vaar-vlieggids. 65-plussers krijgen op bepaal
de data een douceurtje van 25 tot 50 gulden.
AIRTOUROPA heeft voor het eerst Bulgarije (Zwarte
Zee-kust) opgenomen en brengt voorts fly-drive-reizen
naar de Griekse ivateren vliegen naar Athene en daar
een auto ter beschikking) en fly-sail-vakanties (vliegen
naar Athene en daar voor 230 gulden per dag een boot
met vijf slaapplaatsen te huur). Het Finland-program-
ma werd uitgebreid met een autoreis naar Lapland
(huurauto in de prijs begrepen) en in Spanje kwamen
Almunecar aan de Costa Banana en de Costa de la Luz
(aan de Atlantische kant) erbij.
FIT timmert aan de weg met een goedkope nieuwe Is-
raëlreis: 14 dagen voor f 782,-, vol pension. Wie alleen
de vliegreis wil betaalt maar f 588,-. Het bureau kan
dit zo voordelig doen door charters in plaats van lijn-
vluchten te organiseren. Dit houdt wel in, dat men aan
komt in Amman (een uur bussen van Jeruzalem)Is
raël staat geen charters toe. Voorts zijn nieuw: een
rondreis door Libanon, Jordanië en Israël, rondreizen
door Roemenië en Bulgarije (de reis naar het land
wordt gevlogen), cruises vanuit Athene en Venetië, een
rondreis door Hongarije (vliegen tot Klagenfurt).
DE MAGNEET biedt nu ook het Griekse eiland Kos
(mooier en minder druk dan Rhodos), een gecombi
neerde vakantie in Roemenië (strand plus rondreis),
Lido de Jesolo bij Venetië (veel strand en een beter
achterland dan de Adriatische Rivièra), Portugal (Al-
garve), terwijl ook een rondreis door Finland op het
programma staat en de Griekenland-reizen werden uit
gebreid met een Athene-arrangement (met mogelijk
heden voor cruises en een klassieke rondreis).
QUO VADIS, de touringcar-dochter van De Magneet,
brengt als nieuivs reizen naar Wiesensteig in de Schwa-
bische Alpen ten zuiden van Stuttgart, Elmau in Tirol,
Traunkirchen in het Salzburgerland, een rondreis door
Karinthië en Opatija op het Joegoslavische schiereiland
Istrië.
CENTOURI introduceert vakanties voor 'Doe-risten
onder meer een fly-sail-reis naar La Napoule aan de
Franse Rivièra vliegen naar Nice en verder varen met
een zeewaardig zeiljacht op de Middellandse Zee: 14
dagen vanaf f425,-). Voorts heeft het bureau Zuid-En-
geland (Torquai, de Britse Rivièra), het eiland Guern
sey en Corfu in het programma opgenomen.
SUN AIR in Vught timmert aan de weg met nieuwe 17-
daagse reizen naar Hawaii (vanaf 1700 gulden).
NECKERMANN breidde uit met reizen naar het Ma
rokkaanse vakantiedorp Al Hoceima (zeilen, golf, wa
terskiën in het arrangement begrepen), meer bestem
mingen in Finland (Lapland), Noorwegen (Hardanger-
fjorden Cyprus.
De Nederlander laat zich zjjn vakantie niet ontnemen. Mochten
de door benzineschaarste ingegeven voorspellingen aanvankelijk
nogal somber geweest zijn, in de praktijk blijkt de reislust zelfs
niet door crises te kunnen worden aangetast. Reisorganisatoren,
die nu enkele weken nadat de boekingenstroom voor zomer
vakanties heeft ingezet de balans opmaken, constateren dat
de aantallen al verkochte reizen niet lager liggen dan vorig jaar
om deze tijd.
Althans: het totaal blijkt niet
geleden te hebben. Wat dit
jaar wél sterk tot uiting komt,
zijn de soms merkwaardig gro-
i te verschillen tussen de resul
taten van de ene en de andere
touroperator. Er zijn er bij,
I die goede zaken doen, maar
ook (en dat is een niet onbe
langrijk deel van de rond der
tig vakantiefabrikanten), die
zich slechts met moeite boven
de rode lijn weten staande te
houden of zelfs dreigen te tui
melen in het diepe van de ne
gatieve saldi.
Die ontwikkeling te verklaren,
blijkt in kringen van reisdes-
kundigen een onmogelijkheid.
Ook voorzitter C. van Zwijn-
dregt van de Algemene Neder
landse Vereniging van Reisbu
reaus (ANVR) zegt over de
oorzaken daarvan in het duis
ter te tasten, 'Is het een kwes
tie van bedrijfsbeleid, van pre
sentatie, van produkt? We we
ten het niet. Wél, dat de situ
atie in de reiswereld als ge
heel lang niet zo rooskleurig
is als de brochures vol zonbe-
loftes zouden kunnen doen
vermoeden'.
Geluiden, die méér worden ge
hoord in de wereld van rei-
zenmakers, waar netto winst
marges van vijf procent hoog
worden genoemd, miljoenen
risico's moeten worden geno
men en keiharde concurrentie
de prijzen laag houdt, in ieder
geval geen gelijke tred met de
verhoging van de algemene in
dex toestaat. En dat betekent,
dat elke belangrijke stagnatie
voor de zwakkeren een réële
kans op een niet meer te bo
ven te komen financiële nek
slag tot gevolg zou kunnen
hebben.
Een paar jaar terug heeft
daartoe mede gestimuleerd
door de komst van het Duitse
Neckermann-concern (dat
overigens in Nederland lang
zo succesvol niet is gebleken
als aanvankelijk optimistisch
werd voorspeld) een aantal
touroperators hun krachten
gebundeld om de Goncurrentie
beter het hoofd te bieden. Fit,
Eurotours, Centouri, De Mag
neet en Silverjet kropen sa
men onder de vleugels van de
KLM. Nog maar onlangs volg
de een tweede, nog grotere
concentratie toen Lissone Lin
deman (met Railtour), Ruys
Intraned en Airtouropa zich
lieten opnemen in de sterke
Scheepvaartunie, die ook een
flink pakket aandelen in de
chartermaatschappij Martin
Air Holland bezit. (Op dat
moment was een andere groep
al min of meer van het toneel
C. van Zwijndregt: inblik
ken.
verdwenen: de een paar jaar
geleden opgerichte Vliegunie
waarin on'er meer Arke,
Neckermann gn de NRV. Deze
combinatie van overigens vol
ledig zelfstandig opererende
touroperators, had tot doel ge
zamenlijk vliegtuigstoelen bij
Transavia in te kopen om
daarmee de risico's van niet
volgeboekte toestellen te be
perken. Officieel bestaat de
groep nog wel, maar meer op
papier dan praktisch).
Maar hoewel de noodzaak van
samenbundeling tijdig is on
derkend en een belangrijk
deel van de reiswereld ook
met die ontwikkeling is mee
gegaan, heeft dat de harde
concurrentiestrijd niet be
slecht. In plaats van als een
lingen wedijveren de tourope
rators nu in blokken met el
kaar, dingend naar de gunsten
van het publiek, dat ruw
geschat jaarlijks een dikke
vijfhonderd miljoen gulden
naar het reisbureau brengt.
Dat lijkt een fors bedrag.
'Maar', werpt voorzitter Van
Zwijndregt tegen, 'het schrom
pelt ineen als je daarnaast de
kostenposten zet. Neem alleen
al het verkoop-apparaat, de
vierhonderd tot vijfhonderd
wederverkopers, de banken
(Rabo, Bondsspaarbanken,
AMRO, ABN en straks wel
licht ook de Middenstands-
bank), die allemaal hun provi
sie moeten hebben. De reis
branche is een verschrikkelijk
loonintensief en marginaal be
drijf.
Verscheidene touroperators
hebben deze kosten al enigs
zins trachten te ondervangen
door inschakeling van compu
ters. Maar daarmee alléén redt
men het niet.
Van Zwijndregt: 'Ik geloof,
dat we naar eeti nog veel ver
der doorgevoerde stroomlij
ning moeten. Naar volledige
kant-en-klaar-reizen, die je
bij wijze van spreken als
roodmerk. groenmerk of
blauwmerk van de plank
haalt. Rood dan bijvoorbeeld
voor een eerste klas-hotel in
een plaats, groen en blauw
voor andere accommodaties op
dezelfde bestemming. Gewoon
een volledig klaar produkt,
dat zo herkenbaar is, dat de
klant direct weet wat hij
koopt en daarover nauwelijks
nog verdere informatie be
hoeft. Een voorbeeld daarvan
is het ingeblikte weekendje
Londen van Albert Heijn'.
Of dit systeem tot het uiterste
kan worden doorgevoerd, be
twijfelt de ANVR-voorzitter
echter. 'Ik geloof, dat het in
deze branche niet haalbaar is
tot een volledig geautomati
seerd dienstbetoon te komen.
Op het gebied van de voor
lichting blijven er altijd vra
gen, die niet in een standaard
informatie zijn te vangen.
Bijvoorbeeld of je 's avonds
aan de Costa del Sol een trui
nodig hebt. Kleine, schijnbaar
onbelangrijke vragen, maar de
klant wil er een antwoord op.
En daar heb je dan toch weer
ter zake kundig personeel
voor nodig. Bovendien heeft
zo'n systeem ook het nadeel,
dat je nauwelijks variaties
kunt aanbrengen. De vakantie
ganger, die reis A wel wil ko
pen, maar graag een paar da
gen eerder terug wil zijn, of
de man, die tijdens zijn ver
blijf in Wenen graag een uit
stapje wil maken naar zijn ja
rige neef in Graz, kan met dit
gestandaardiseerde systeem
niet geholpen worden. Dan
moet je toch weer speciale ar
rangementen samenstellen,
maatconfectie, waarvoor je
mensen nodig hebt, voor wie
ook extra betaald moet wor
den'.
Hoge kosten, relatief lage prij
zen, harde concurrentie. Ze
dwingen de touroperators er
toe alle middelen te baat te
nemen hun markt uit te brei-
Stapels brochures vol zonbeloftes, maar ac hter de schermen van de reiswereld is de
toestand zorgelijker dan de folders zouden kunnen doen vermoeden.
foto Erwin Verheijen)
den. Zoveel mogelijk klanten
te werven, zowel 's zomers als
's winters en de investeringen
rendabel U. maken.
Verscheidene vakantie-'fabri-
kanten' komen daarvoor dit
jaar met speciale attracties. Zo
geeft de Rotterdamse tourope
rator Christoffel, die de reizen-
afdeling van Sporthuis Cen
trum heeft overgenomen, kor
ting op zijn Sunclub-reizen,
wanneer de klant kan aanto
nen artikelen bij het sport
huis te hebben gekocht: tien
procent van het daar bestede
bedrag. Centouri doet het an
dersom en heeft een eigen
postorderbedrijf (Travelshop)
opgericht, waar mensen, die
voor een reis hebben geboekt
tegen aanzienlijke reducties
reisaccessoires als fototoestel
len, kijkers en radio's kunnen
kopen.
Er moet zoveel mogelijk wor
den verkocht omdat de touro
perator in feite in een vicieu
ze cirkel werkt. Koopt hij veel
in, dan kan hij goedkope ho
telbedden eisen en voordelige
aanbiedingen doen om de con
currentie het hoofd te bieden
Maar die bedden moeten dan
natuurlijk wél bezet worden
Er waar in veel gevallen con
tracten voor een heel jaar
moeten worden afgesloten, be
tekent dat: ook winterarrange-
menten verkopen. Uit die po
litiek zijn enkele jaren gele
den de populaire overwinte-
ringsreizen en de tussendoor
reisjes in voor- en naseizoen
voortgekomen. Arrangemen
ten, die nauwelijks boven de
kostprijs worden aangeboden
en economisch gezien dus
geen grote winstmakefs zijn.
Maar de touroperator (én de
luchtvaartmaatschappijen)
hebben ze nodig om de bedrij
ven draaiend te houden en
ook 's zomers aan de markt te
kunnen komen met prijzen,
die de massa trekken. Die zo
merreizen moeten tenslotte de
winst maken.
Zeker in die periode kan men
zich dus haast helemaal geen
lege stoelen en bedden veroor
loven. Weliswaar gaat de tour
operator bij zijn prijsbereke
ning nooit uit van een bezet-
Deze vakantiepagina's
werden samengesteld
door:
Dick Ringlever.
vormgeving: Jan Blum
Volgens Christoffel loopt de
vakantieganger daar geen en
kel risico mee. Bij de boeking
(mogelijk na 1 maart) krijgt
hij de garantie, dat zijn va
kantie doorgaat en vier weken
voor vertrek hoort hij waar
hij naar toe gaat en op welke
dag. In alle gevallen gaat het
hier om reizen uit het officië
le programma, zodat men niet
ting van honderd procent,
maar hij moet er wel voor
zorgen, dat het aantal lege
stoelen niet te groot wordt.
Dat kan hem per reisgroep
tienduizenden guldens gaan
kosten en per seizoen een ver
lies van miljoenen betekenen.
Elk gaatje moet, als het even
kan, worden gevuld.
In dat li-'ht moet ook de actie
worden gezien van Christoffel
met zijn 'specials': bungalow-
en appartementsreizen naar
Spanje, die niet verkocht zijn
en tegen forse reducties wor
den aangeboden aan hen, die
niet vastzitten aan een bepaal
de vertrekdatum en ook niet
exact hoeven te weten in wel
ke bungalow en welke plaats
zij terecht komen.
De hoogste kortingen krijgen
die klanten, die hun limieten
het ruimst stellen. Wie bij
voorbeeld alleen maar zegt 'er
gens in de tweede week van
juli' te willen vertrekken (de
dag komt er niet op aan) en
geen voorkeur toont voor een
bepaalde plaats of streek (de
hele Spaanse kust is goed),
krijgt zelfs een reductie van
40 procent. Op die manier
wordt weliswaar onder de
kostprijs verkocht, maar de
touroperator beperkt er in ie
der geval zijn verlies mee on
der het motto, dat elke hon
derd gulden is meegenomen.
Hij hééft tenslotte al betaald
voor het .vliegtuig en het ap
partement.
de kans loopt met mindere
kwaliteit genoegen te moeten
nemen.
Van Zwijndregt: 'Zulk soort
acties tonen wel aan, dat men
in de reisbranche op alle mo
gelijke manieren probeert de
eindjes aan elkaar te knopen.
Ik geloof, dat het best eens
gezegd mag worden, dat ach
ter de zonnige fagades. waar
mee het reisbureau zich nu
eenmaal móet sieren, in veel
gevallen een veel somberder
beeld wordt aangetroffen. Het
publiek blijkt daarvan vaak te
weinig overtuigd en denkt,
dat alles van de grote hoop
gaat.
Als je ziet op welke manieren
en met welke argumenten
men soms schadeclaims in
dient en toch maar wét geld
terug te krijgen van de betaal
de reissom, dan sta je dikwijls
stomverbaasd. Gelukkig heb
ben we een geschillencommis
sie, die klachten zakelijk,
maar ook eerlijk behandelt
Ook de Consumentenbond
staat daar borg voor. Wie
recht heeft op een vergoeding,
krijgt die. Maar onredelijke
verzoeken worden zonder par
don afgewezen. En als je die
twee groepen naast elkaar zet,
dan blijkt het aantal werkelijk
gegronde klachten hard mee
te vallen. Afgemeten tegen
het totaal aantal vakantiegan
gers is het maar een fractie.'
