UNIE VAN LINKS EN
E MACHT IN FRANKRIJK
Uruguese militairen
vallen regering aan
T12Ï/KWARTET VRIJDAG 29 DECEMBER 1972
BUITENLAND
T13/K13
Chris Blankenburgh
rijks regerende gaullistische meerderheid voelt zich erristig bedreigd door de linkse oppositie,
n nie gd (1°01' een reeks spectaculaire politieke schandalen, haar onvermogen de inflatie te beteugelen
omvangrijke prijsstijgingen tegen te gaan, staat de regering van president Georges Pompidou
mier Pierre Messmer aan het begin van een spannende verkiezingsstrijd.
ij is,
d zal
nige
vani 011
11 maart worden
^g.jk algemene verkiezingen ge-
Steeds meer opinie-onderzoe-
a jzen uit, dat de gaullistische
gelee jscombinatie het bij de kiezers
•rbruid. Het voor de gaullisten
kende resultaat hiervan is dat
oppositie in korte tijd bij-
1 populair is geworden. Uit een
opiniepeiling is gebleken, dat
van Links, het politieke
lootschap van socialisten en
i| listen, door 44 procent van de
1 wordt gesteund. De Gaullis-
den nog slechts rekenen op de
jiie van 39 procent van de
aagden. De sterke daling in de
ing voor de regeringspartijen
ioor diverse andere enquêtes
d. Het gevolg is dat in Frank-
luidruchtiger wordt gedel
over de vraag wat er zal
als links na de verkiezingen
k de macht overneemt,
se oppositie van socialisten en
aisten heeft zich in een half
1 opgewerkt tot een voor velen
aardig alternatief voor het
ische bewind. Begin 1971 wa-
Franse- socialisten nog een
iterde menigte vernieuwers
uiteenlopende opvattingen,
en half jaar later slaagden zij
ch binnen één partij te her
en onder leiding van de gezag-
politicus Frangois Mitter-
)it voorjaar publiceerde de
partij een interessant program
radicale linkse vernieuwing
hnkrijk. Onmiddellijk daarna
ansluiting gezocht bij de com-
che partij.
nunisten
anse communisten grepen de
n kans gretig aan. De partij
gaan in de Franse politiek al lange
rder i n vrij onbetekenende rol, ook
Irukki zij tienduizenden leden. Voor
met liddelde Franse kiezer zijn de
nisten wegens hun orthodoxe
ilger ngen en contacten met Oosteu-
t zusterpartijen een uiterst ver-
gi groep. Onder Georges Mar-
zal h sinds kort officieel leider van
De zagen de communisten einde
n kans uit het politieke ghetto
'^en en de partij te ontdoen
jaren ar reputatie dat zij een satelliet
aan oskou is, die zo snel mogelijk
lance tatuur van het proletariaat' in
tverb 'Jk wil vestigen. Dé partij
ie di voor het eerst met een eigen
ïgsprogram, waarin er de na-
?den ip werd gelegd dat de traditio-
:ijn ai emocratische vrijheden in Fran-
h"m n'e* zouden worden aangetast
dat cinmunisten aan de regering zou-
een i imen. De partij hamerde erop
der 1 j het politieke spel volledig
van s de erkende spelregels zou spe-
ers inder te proberen de macht te
1 zodra de gelegenheid zich
i' Ba; led. De aanvoerders van de com-
2 f ten wisten echter, dat hun be
^oor de gemiddelde kiezer met
Bon inke korrel zout worden geno-
De slechte naam die de partij
een hlok aan het been.
in combinatie met een groepe-
die als fatsoenlijk en betrouw-
A1 e: te boek stond, zou de CP zich
n beï aar verdachte reputatie kunnen
'erge n.
iger erlangen van de communisten te
is n erkend als volwaardige partij
e hoop een eigen rol in de
ek te kunnen spelen, hebben
grijk bijgedragen tot de succes-
mi afronding van moeizame bespre-
oot i n met de socialistische partij
tus litterrand. Eind juni werd een
n ti] fd bereikt over een gemeen-
n pelijk programma, dat door de
coalitie zal worden uitgevoerd
vijf jaar na een eventuele
izingsoverwinning. Duidelijk
- afgesproken dat de regering zou
en, zodra een motie van wan
en door het parlement werd
nomen en vervolgens ook een
ing van het linkse kabinet door
arlement was afgewezen. 'Als het
zijn vertrouwen aan de partijen
eyem e meerderheid weigert, zien deze
e spt de macht af en zetten zij de
voort in de oppositie', zegt het
programma.
id so
i J
n E:
nal npi
Vis
den
romis
radicale vernieuwingsprogram
Ie Unie van Links was duidelijk
psultaat van een moeizaam com-
Muh is. dat tot diverse conflicten tus-
;n R 'e partners aanleiding kan geven,
de punten waarover beide par-
het volledig eens zijn, vormen
programma dat aantrekkelijk ge-
is voor linksgezinde en minder
ogende kiezers. Het is voldoende
aal om de behoudende Franse
jeoisie de stuipen op het lijf te
doven socialisten en communis-1
na de machtsovername meteen
minimumloon van 1000 franc per
ad in te voeren. Mannen worden
60 en vrouwen met 55 jaar ge-
oneerd. De werkweek wordt tot
e vilur verkort en een vrije zaterdag
'0erd- Het onderwijs zal worden
euwd, predikanten en priesters
v..., n de scholen worden geweerd
nadruk zal worden gelegd op
uij i ,scholen, waar het onderricht
naar °.os zal zijn. Echtscheiding bij
arzijds goedvinden wordt inge-
ibr; vr'ie «ibortus mogelijk ge-
is :t. terwijl de doodstraf wordt af-
m la? en de militaire dienstplicht
lt bekort ,tot zes maanden.
unie van Links wil voorts de
lse staatsinstellingen grondig wij-
n- Zij wil onder meer de macht
president beknotten door hem
zeven jaar, maar vijf jaar in het
1 te laten. Het referendum zal,
onder generaal De Gaulle, niet
'-fc Sehanteerd mogen worden om
!hi *ezer$ tegen een halsstarrig parle-
te mobiliseren. Artikel 16 van
ondwet, dat de president in een
Francois Mitterrand: leider van de Franse socialistische partij en aan
voerder van de Unie van Links.
noodsituatie speciale en zeer vergaan
de volmachten geeft, wordt afgeschaft.
En de besluiten die het staatshoofd
op eigen houtje kan nemen, worden
tot een minimum beperkt.
Defensiebeleid
Ook de Franse defensiepolitiek zal
door links radicaal worden omgebo
gen. De betrekkingen met de NAVO,
die altijd al gespannen waren, zullen
niet worden verstevigd. De Franse
kernmacht, de force de frappe, wordt
in de ijskast gezet. De kernindustrie
zal worden omgebouwd tot een be
drijfstak, die zich uitsluitend op
vreedzaam gebruik van atoomenergie
richt. Daarnaast zullen de Franse
kernproeven worden stopgezet. De
Unie van Links wil verder de verkoop
van wapens aan fascistische en racisti
sche regimes verbieden en de wapen
leveranties aan andere landen krach
tig aan banden leggen. Frankrijk be
houdt zich verder het recht voor
zelfstandig defensieverdragen en niet-
aanvalsakkoorden te sluiten, zegt het
programma.
Eén van de grootste geschilpunten
tussen socialisten en communisten
was destijds de vraag welke houding
moest worden aangenomen jegens de
Europese Economische Gemeenschap,
die door de CP werd afgewezen. in
het programma is dit conflict voorlo
pig opgelost door de verklaring dat
met de EEG zal worden samenge
werkt, maar dat de EEG-bepalingen
de Franse regering niet mogen hinde
ren bij haar socialistische hervorming
van Frankrijk. De linkse regering zal
ernaar streven de EEG te bevrijden
van de invloed van het 'groot-kapi
taal', werken aan de democratisering
van de EEG-instellingen en proberen
de stem van de EEG-werknemers
meer invloed te geven, aldus het
programma.
eveneens enkele vertegenwoordigers
in de leiding zal benoemen.
Het streven naar wijziging van de
machtsverhoudingen in de Franse eco
nomie en speciaal in de ondernemin
gen, door democratisering van het
bedrijfsleven, is het kernstuk van het
beleid van de Unie van Links. Het
gaat erom wie het in het bedrijfsle
ven voor het zeggen zal hebben en
niet zozeer om de vraag: nationalise
ren of niet nationaliseren.
Staatsinvloed
De aankondiging van nationalisaties
heeft, blijkens de opiniepeilingen, de
Franse kiezers weinig vrees ingeboe
zemd. De Fransen leven al vele jaren
met genationaliseerde ondernemingen.
Een door de staat gedirigeerde econo
mie is in Frankrijk een oeroud ver
schijnsel, dat al onder koning Lode-
wijk XIV in de 17de eeuw bekend
was. En wat de meer recente geschie
denis betreft: na de eerste wereldoor
log verwierf de Franse overheid vér
gaande invloed op het bedrijfsleven,
omdat zij massaal aandelen van belang
rijke concerns in handen kreeg. On
der generaal de Gaulle kwam na 1946
de gehele gas- en electriciteitsproduk-
tie in staatshanden.
De spoorwegen en wapenindustrieën
waren al volledig genationaliseerd.
Bovendien werden de vier grootste
Franse banken cn 34 grote verzeke
ringsmaatschappijen door de staat
overgenomen. Daarna werden de ko
lenmijnen, het automobielconcern Re
nault en het reclame- en public-relati-
onsbedrijf Agence Havas genationali
seerd, terwijl de Franse omroep al
een tijd in handen van de staat was.
Discrete voogdij
'Thans wordt ongeveer de helft van
alle Franse investeringen door de
staat gecontroleerd. De grote staatsbe
drijven, of ze nu gas aanboren, siga
retten of straalvliegtuigen fabriceren,
worden als particuliere ondernemin
gen geleid. Zij kunnen gewoonlijk
hun eigen zaken regelen. Maar dat
gebeurt altijd onder het discrete voog
dijschap van één of ander ministerie',
zo schreef John Ardagh, voormalig
correspondent in Frankrijk van The
Times een paar jaar geleden.
Het Franse bedrijfsleven bestaat voor
een groot deel uit overheidsbedrijven
of uit gemengde ondernemingen, met
de staat als grootste aandeelhouder en
particulieren met een minderheidsbe
lang. De Franse economie is na de
Tweede Wereldoorlog steeds door de
staat gedirigeerd aan de hand van de
nationale plannen. Deze planning
werd uitgewerkt in nauwe samenwer
king tussen overheid en particuliere
bedrijven onder de supervisie van de
departementen en gefinancierd door
de staatsbanken, aldus Ardagh.
In deze economische structuur, die
uiterlijk nogal veel op een socialisti
sche planeconomie lijkt, wordt de
macht uitgeoefend door gespecialiseer
de functionarissen, die veelal afkom
stig, zijn van de elitescholen ENA
(nationale bestuursschool) en de Ecole
Polytechnique (een hogere technisch-
economische opleiding). Deze selecte
groep, die haar opleiding kreeg omdat
zij op vorige scholen steeds de beste
cijfers behaalde, vormt een gesloten
en tamelijk arrogante clan van tech
nocraten, die in Frankrijk feitelijk de
touwtjes in handen heeft.
Het is er de Unie van Links, blijkens
haar program, vooral om te doen, een
einde te maken aan de exclusieve
macht van deze selecte technocratie
door de werknemers meer inspraak te
geven.
'Moord op economie'
Door woordvoerders van de gaullisti
sche meerderheid en ook van de cen
trum-oppositie van Jean Lecanuet en
Jean-Jacques Servan-Schreiber is het
linkse programma bijzonder fel aange
vallen. Servan-Schreiber 'noemde de
linkse plannen 'moord op de econo
mie'. De Onafhankelijke Republikei
nen van minister Valéry Giscard d'Es-
taing verklaarden, dat links heeft ge
kozen voor 'een weg die slechts kan
leiden tot de opbouw van een politie
staat en het economisch failliet van
Frankrijk.' Frangois Néglisse, econo
misch expert van het conservatieve
dagblad Le Figaro raamde de kosten
van het linkse programma op 62 mil
jard franc bijna een derde van de
Franse begroting. Uitvoering van het
programma zal de inflatie bevorderen,
mensen nopen tot een vlucht in roe
rend goed en goud en ondernemers
ontmoedigen; het kapitaal zal wegstro
men naar Zwitserse banken, Frankrijk
zal een geïsoleerd eiland worden in
de EEG en deze gemeenschap ver
zwakken en daardoor de Unie van
Links tot de 'onvoorwaardelijke diena
ren maken van de Amerikaanse dol
lar', aldus Néglisse.
Nadat de meeste tegenstanders van
links hun bezwaren hadden opgesomd,
rangschikte het weekblad Le Nouvel
Observateur de critici in vier groe
pen: mensen die zeggen dat het linkse
programma teveel kost; zij die menen
dat de oppositie teveel belooft; tegen
standers die het linkse program een
'verrot compromis' noemen dat moet
leiden tot ruzie tussen socialisten en
communisten en daardoor alleen maar
een net is om kiezers te vangen; en
degenen die van oordeel zijn, dat een
linkse regering, waarin communisten
zitten, de democratie zal uithollen,
waardoor de kans op een communisti
sche dictatuur niet denkbeeldig is.
Nationalisering
Het allerbelangrijkste deel van het
linkse programma, dat de kern zal
vormen van het beleid van een even
tuele linkse regering is het plan het
aantal genationaliseerde bedrijven in
Frankrijk drastisch uit te breiden en
in deze b'edrijven dc werknemers vér
gaande medezeggenschap te geven.
Onder een links kabinet zullen ban
ken, financiële instellingen, de farma
ceutische industrie, de wapenproduk-
tie, ruimte- en luchtvaartindustrie, de
produktie van kernenergie en de
mijnbouw volledig worden genationa
liseerd. De elektronische industrie
(computers) en de chemische bedrij
ven zullen gedeeltelijk door de staat
worden overgenomen. Daarnaast zul
len bedrijven worden genationali
seerd, als het merendeel van de arbei
ders zich voor nationalisatie uit
spreekt en ook het parlement dit
goedkeurt. In het programma worden
veertien grote Franse ondernemingen
opgesomd, die onmiddellijk genationa
liseerd zullen worden.
'De genationaliseerde ondernemingen
zullen zelfstandig worden geleid. De
staatscontrole wordt achteraf uitge
voerd, zodat de nationalisatie geen
staatsvoogdijschap zal betekenen', zegt
het programma. In de genationaliseer
de ondernemingen zal vergaande me
dezeggenschap voor de werknemers
worden ingevoerd. De bestuursraden
zullen worden samengesteld uit leden,
die voor een belangrijk deel zijn ge
kozen door de arbeiders, voor eer
deel door afnemers van de produktei
van het bedrijf, terwijl de overhei'
Georges Marchais, de leider van de Franse communistische partij.
De Uruguese militairen vormen na hun geslaagde klopjacht op de Tupamaros de belangrijkste
machtsfactor in het land.
door Ferry Versteeg
De militairen van Uruguay hebben sinds de eeuwwisseling in het politieke leven van hun land nau
welijks meer invloed gehad dan andere geüniformeerden, zoals briefbestellers en hotelportiers.
De laatste Uruguese geüniformeerde eenheid, die om politieke redenen rebelleerde, was de brand
weer van Montevideo ('42Want sinds de befaamde president Battle y Ordonez in het begin van
deze eeuw op grote schaal liberale hervormingen doorvoerde en de welzijnsstaat introduceerde,
heeft het Uruguese leger een strikte politieke geheelonthouding in acht genomen. Nog niet lang
geleden bezat het nauwelijks voldoende munitie
Maar deze plezante omstandigheid is
definitief verleden tijd. De huidige
conservatieve burger-president, Juan
Maria Bordaberry, voelt thans de
verhitte adem van de ambitieuze en
danig versterkte strijdkrachten op
onbehaaglijke wijze in de nek en in
Montevideo gonzen al maandenlang
coup-geruchten.
De toenemende invloed van de mili
tairen die zich al halverwege de
jaren zestig begon af te tekenen
liep helemaal parallel met de tragi
sche desintegratie van het economi
sche, sociale en politieke leven in de
voormalige model-staat Uruguay, die
in de jaren twintig al bekendheid
genoot als het 'Zwitserland van La
tijns Amerika' en die door de export
van wol en vlees zijn geëmancipeer
de burgers een redelijke welvaart en
genereuze sociale voorzieningen kon
bieden.
Maar toen de exportkansen in de
jaren vijftig verschrompelden, zag
de Uruguese hogere klasse ge
wend aan gemakkelijk vergaarde
rijkdommen geen kans tijdig
nieuwe welvaartsbronnen aan te bo
ren. Dit onvermogen tot aanpassing
aan gewijzigde omstandigheden en
de daarop volgende dailing van het
levenspeil leidden tot een algemene
malaise-stemming. Voor vele tien
duizenden, veelal hooggekwalificeer
de, Uruguezen was dat de afgelopen
jaren aanleiding te emigreren. Een
hunner kladderde op een blinde
muur nabij het vliegveld van Monte
video de leuze: 'De laatste die ver
trekt, moet het licht uitdoen'.
Onrust
De sociale ongust groeide en werd
nog gestimuleerd door de gebrekki
ge moraal van de hogere klassen,
zoals die zich weerspiegelde in tal
rijke meest financiële schanda
len. Toen generaal Gestido in 1966
onder auspiciën van de conservatie
ve Colorado-partij de presidentsver
kiezingen won, werden alle belangrij
ke bestuurlijke posten aan militai
ren toevertrouwd. Het aandeel van
de militairen in de macht steeg in
versneld tempo onder zijn opvolger
Pacheco Areco, wiens regeringspro
gramma goeddeels bestond uit strijd
tegen de opkomende Tupamaros-gu-
errilleros, die voornamelijk in Monte
video opereerden en via een gewa
pende revolutie het verkalkte tradi
tionele politieke systeem wilden ver
vangen door een socialistisch bestel.
Deze Tupamaros vormden jarenlang
een van de meest sucesvolle guerril
la-organisaties ter wereld en hadden
talrijke navolgers. Met hulp van tak-
tieken als beroving, diefstal ('ontei
gening') en ontvoering ('revolutio
naire gerechtigheid') tekenden ze
voor diverse kabinetscrises en ver
diepten ze 's lands economische mi
sère door kapitaalbezitters en toeris
ten af te schrikken. Ze slaagden er
zelfs gedeeltelijk in een zogenaamde
'dubbele machtsstructuur' te schep
pen in die zin, dat ze de officiële
Uruguese staatsmacht op een aantal
terreinen verdrongen en een soort
parallel-regime instelden.
De Tupamaros traden voor het eerst
in de openbaarheid in 1965, toen zij
hun naam hechtten aan een mani
fest, waarin lokale oligarchen en
Amerikaanse indringers in Vietnam
de komende nederlaag werd aange
zegd en het opblazen van de Bayer-
fabriek in Montevideo als een voor
proefje van dit gebeuren werd aan
geprezen. Tot 1968 verkeerde de Tu-
pamaros-beweging in de opbouwfase,
waarin kaders werden gerecruteerd
en de acties vooral waren gericht op
de aanleg van voorraden geld, wa
pens en andere uitrusting.
De guerilla-beweging werd naar Al
gerijns voorbeeld opgebouwd vol
gens het celsysteem om zich te be
schermen tegen overvallen en infil
traties van politie en leger. Er wer
den 'vuurgroepen' van vier of vijf
man gevormd, onder wie een leider,
die de contacten moest onderhouden
met een superieur in de beweging.
Later werden ook kolonnes van on
geveer honderd man gevormd, die
vuurgroepen en andere ondersteu
nende eenheden omvatten en even
eens onafhankelijk van elkaar kon-
de opereren. Deze simpele organi
satievorm betekende, dat de liquida
tie van een vuurgroep of zelfs een
kolonne en de aanwezigheid van spi
onnen de beweging slechts beperkt
konden schaden. De supervisie
kwam in handen van een vijf-koppig
uitvoerend comité en van een zeven
leden tellend secretariaat.
Sinds 1968 gingen de volwassen Tu
pamaros in het offensief om de
positie van de regering-Pacheco Are
co met een keur van gewaagde ac
ties verder te ondermijnen. Zij con
centreerden zich daarbij op een
drietal technieken. Allereerst werd
de politieke ontvoering druk beoe
fend. Zo hebben de Tupamaros sinds
1968 zeker twintig vooraanstaande
figuren onder wie buitenlandse
diplomaten ontvoerd en tijdelijk
opgesloten in hun 'volksgevangenis
sen'.
Verder werd veel gedaan aan 'gewa
pende propaganda', want de guerrille-
ros moesten zelf hun boodschap aan
de man brengen, omdat de regering
hen wegcensureerde uit het nieuws.
Zo werden communicatie-media en
publieke plaatsen met regelmaat
overvallen, waarna de Tupamaros
hun colleges aan de verbouwereerde
aanwezigen dicteerden.
Indachtig Lenins advies, dat er geen
sprake kan zijn van een serieuze
revolutionaire strijd, tenzij de revo
lutie een massaal karakter krijgt en
het moreel van de strijdkrachten
wordt gebroken, hebben de Tupama
ros zich tenslotte met élan gewijd
aan het demoraliseren van de politie
en de strijdkrachten. Aanvankelijk
slaagden ze daar uitstekend in door
militaire établissementen en politie
bureaus met succes te overvallen en
individuele militairen en politie
mensen te intimideren.
Uitgeschakeld
Maar de afgelopen twee jaar is de
kwaliteit en de kracht van de Uru
guese strijdkrachten met Amerikaan
se en Braziliaanse steun sterk toege
nomen en momenteel zijn de rollen
volstrekt omgekeerd: de tupamaros
zijn door de militairen vergaand
gedemoraliseerd en grotendeels uit
geschakeld. Het échec werd afgelopen
april ingeluid, toen de nieuwe pre
sident Bordaberry 'de staat van bin
nenlandse oorlog* proclameerde en
daarmee het leger bijna absolute
volmachten gaf in de strijd tegen de
guerrilleros.
Naar grove schatting zijn sindsdien
ongeveer vijfduizend Uruguezen
(meest Tupamaros en linkse of links
geachte intellectuelen) achter de
tralies beland. Van het vijf-koppige
uitvoerende comité zijn nu vier man
uitgeschakeld, onder wie de oprich
ter van de Tupamaros-beweging,
Raul Sendic en van de zeven leden
van het secretariaat slaagden slechts
twee erin uit handen van de politie
te blijven.
Verder zijn talloze vuurgroepen en
kolonnes geheel of gedeeltelijk uit
geschakeld, terwijl de meeste 'volks
gevangenissen', medische posten en
wapenarsenalen van de guerrilleros
zijn ontmanteld. Het is voorbarig te
zeggen, dat de Tupamaros nu defini
tief zijn uitgeschakeld, maar dat
hun beweging voorlopig 'plat' ligt,
is overduidelijk.
Er zijn al heel wat verklaringen
gegeven voor het opzienbarende fa
len van de zolang onkwetsbaar ge
achte Tupamaros. Allereerst hadden
de strijdkrachten dit keer onbeperk
te volmachten om hun gang te gaan
en kennelijk strekten deze zich ook
uit tot de op arrestanten toegepaste
ondervragingsmethodieken. Want
geen middel ging de militairen te
ver in hun streven bekentenissen
los te krijgen.
Behalve elektrische schokken en het
'waarheidsserum' Pentothal, behoort
in Uruguay ook het Indiaase pijlgif
Curare tot de anti-subversieve strijd
middelen. Dit middel wordt het
slachtoffer ingespoten, zodat alle
spieren van hoofd tot en met de
voeten verkrampt raken, waarna
verl ammingsverschijnselen optreden
Kort voordat de dood intreedt,
wordt een anti-gif ingespoten, waar
na de procedure zich kan herhalen.
Daarnaast heeft ook verraad de gele
deren van de Tupamaros geteisterd.
Met nam de voormalige guerillalei-
der Amodio Perez, die zijn carrière
binnen de beweging niet naar wens
zag verlopen, nam rigoureus wraak
door de militairen tegen forse beta
ling zijn diensten aan te bieden.
Maar de Tupamaros hebben hun ne
derlaag deels ook aan zichzelf te
wijten. Zo verspeelden zij bij de
overwegend burgerlijke bevolking
van Uruguay hun nobele 'Robin-
Hood-imago' en veel sympathie door
afgelopen april binnen enkele uren
op straat vier mensen te liquideren,
die verantwoordelijk werden geacht
voor de mishandeling van politieke
gevangenen. Was in april, volgens
de opiniepeilingen, 33 procent van
de Uruguezen nog van opvatting,
dat de militairen er goed aan deden
op Tupamaros te jagen, in juli was
dat percentage al toegenomen tot 59.
Tot slot is de veiligheid van de
beweging waarschijnlijk verzwakt
door het mislukte streven ook op
het platteland guerrilla-cellen te vor
men en door een al te voortvarende
opname van guerrilla-recruten, wat
een voldoende opleiding in de weg
stond.
Door hun succesvolle operaties te
gen de Tupamaros is het toch al
hoog opgeschroefde zelfbewustzijn
van de militairen verder gestegen
en de werkelijke beslissingen wor
den nu niet meer door president
Bordaberry, maar door de top van
de strijdkrachten genomen. Bij re
cente meningsverschillen met de mi
litairen dolf de president steeds
weer het onderspit. Bovendien zagen
de militairen er geen been in acties
te ondernemen tegen lastige politici,
zoals Jorge Battle, een leider van
Bordaberry's eigen Colorado-partij,
en senator Ferreyra Aldunate, de
leider van de oppositionele Blanco
partij en Bordaberry's voornaamste
tegenstander bij de presidentsverkie
zingen van vorig jaar.
Deze overgang naar een semi-mili-
tair regime kan, merkwaardig ge
noeg, voor een niet onbelangrijk
deel op het conto van de Tupamaros
worden geschreven. Door hun
hoogst onplezierige, maar intensieve
contacten en gedachtenwïsselingen
met de militairen, hebben de Tupa
maros de laatste maanden in de
strijdkrachten kennelijk het inzicht
kunnen verdiepen in de werkelijke
oorzaken van de Uruguese malaise.
Zo hebben de militairen, die aanvan
kelijk uit hun kazernes zijn getrok
ken om het burgerlijke gezag te
verdedigen tegen de Tupamaros, nu
de strijd aangebonden tegen het eco
nomische gewroet van datzelfde ge
zag. Daarom hebben nu de eerste
zakenlieden, bankiers en politici
zich in de militaire gevangenissen
bij de Tupamaros gevoegd in het
kader van nieuwe militaire acties
tegen corruptie en 'het verdwijnen
van nationale rijkdommen'. En uit
kringen van de bedreigde burgerlij
ke machthebbers kan men thans de
verzuchting vernemen, dat de Tupa
maros de hersens spoelen van hun
militaire bewakers.
Een soortgelijke ontwikkeling deed
zich in de jaren zestig voor in Peru,
waar de militairen na geslaagde ac
ties tegen guerrilla-haarden een an
der zicht kregen op de werkelijke
problemen van het land en in 1968
na hun machtsovername een natio
nalistische. reformistische koers gin
gen varen.
Coupgeruchten
Zoals reeds gezegd hebben deze ont
wikkelingen in Montevideo al enige
tijd voedsel gegeven aan geruchten
over een op handen zijnde militaire
staatsgreep. Maar het waarheidsge
halte van deze speculaties is voorals
nog moeilijk te bepalen, omdat dc
situatie in de Uruguese strijdkrach
ten zelf tamelijk gecompiioeerd is.
Momenteel zijn dn de Uruguese ge
wapende macht twee hoofdstromen
vertegenwoordigd. De ene, geleid
door de chef-staf van het leger,
generaal Cesar Martinez, wenst on
danks alle kritiek het voortbestaan
van het burgerlijke bestuur.
De andere, nationalistisch getinte
stroming kent op haar beurt weer
twee vleugels: een sterk anti-commu
nistische rechter vleugel, die met
bewondering de verrichtingen van
de Braziliaanse collega's in het noor
den volgt en wordt geleid door ge
neraal Esteban Cristi. chef van het
belangrijke eerste militaire district,
dat de hoofdstad Montevideo omvat;
en een meer links georiënteerde
vleugel, die de Uruguese maatschap
pij structureel wil hervormen en
zich verwant voelt met de reformis
tische militairen in Peru. Deze pro
gressieve vleugel, die haar voor
naamste aanhang heeft bij lucht
macht en marine, wordt aangevoerd
door generaal Gregorio Alvarez, de
chef-staf van de gezamenlijke strijd
krachten, ofwel de voornaamste ar
chitect van de strijd tegen de Tupa
maros.
