PNIEUWJAAI^S
WENSCHEN
m»«vT
/co/ie c/ino
Hierbij bieden wij u de vijfdelige
opgave aan, bestaande uit een
kruiswoordraadsel met ingebouwd
spreekwoord, een scherfjesraadsel,
een kryptogram (warwoord) en
twee normale kruiswoordraadsels.
Deze vijf opgaven zijn onafhanke
lijk van elkaar; met andere woor
den: indien u slechts tijd heeft om
kruiswoordraadsel 7 op te lossen,
dan behoeft u niet ook de andere
vier opgaven in te zenden om voor
een prijs in aanmerking te komen.
Voor elk der vijf opgaven zijn na
melijk afzonderlijke prijzen be
schikbaar. Maar het staat u natuur
lijk vrij, bijvoorbeeld twee of alle
opgaven in te zenden.
Maak voor het opsturen van de oplos
singten) gebruik van het inzendformu-
lier. U behoeft dus niet de volledige
oplossing in te zenden, doch slechts
datgene wat op het formulier staat.
Plak dit op een briefkaart (postzegel
van 30 -rent) en vermeld linksboven op
de adreszijde: 'Kerstpuzzel'. Per gezin
mag slechts één oplossing (bestaande
uit één tot vijf opgaven) worden inge
zonden. Over de prijsvraag wordt niet
gecorrespondeerd.
oplossingsformulier
Diagram '1': de letter E komt maal
voor.
Diagram '9': de letter E komt maal
voor.
Diagram '7': de letter E komt maal
voor.
Diagram '2-3': de letter E komt
maal voor.
Middendiagram: de letter E komt
maal voor.
Voor de telling komen slechts de door
u ingevulde letters in aanmerking; in
dien een E op de kruising van een
horizontaal en een vertikaal woord
staat, dan geldt dit slechts voor één
maal de letter E.
Uw Inzending dient uiterlijk woensdag
17 januari 1973 in het bezit te zijn van
TROUW-KWARTET. Postbus 859, Am-
sterdam.
Kruiswoordraadsel '1'
In drie vertikale rijen leest u een
spreekwoord; de pijlen wijzen deze ver
tikale rijen aan.
Horizontaal: 5. Hieruit lepelt men; 9.
Heerlijkheid van een baron; 12. Ge
schikt; 13. Wangen; 15. Reeds; 16.
Schaap; 17. Bevel; 19. Voetbalclub
(afk); 20. Voetbalclub (afk); 22. Deel
van een mast; 24. Zeuren; 26. Nuttiger;
27. Laagte tussen duinen; 28. Dansende
personen; 29. Kers; 31. Straatje; 33.
Weefsel; 35. Met de; 36. Koeien; 38.
Kunstwerk; 40. Nieuw, in samenstellin
gen; 42. Gevoelsorgaan; 44. Kippenpro-
dukt; 45. Draden van; 33. horizontaal;
46. Zielsgenot; 47. Blijf op je plaats; 48.
Dienaar; 50. Smoor; 51. Vragend voor
naamwoord; 52. Buffet; 54. Verdwenen;
56. Verlegenheid; 57. Zoogdiertje; 59.
Eerlijk; 60. Metaalverbinding; 61. Ver
zoek; 63. Ingang; 65. Stremsel; 67. Duit
se badplaats; 68. Bouwlanden bij een
dorp; 69. Onderwijs; 71. Gaffelzeil; 74.
Getal; 75. Laag; 76. Noot; 77. Vrucht;
78. Verloop 80. Meisjesnaam; 82.
Plaatskaartenloket; 83. Bazige vrouw.
Vertikaal: 1. Witte doek of strook; 2.
Zwaardwalvis; 3. Op die tijd; 4. Nega
tief; 5. Hakkelen; 6. Familielid; 7. Deel
van het spreekwoord; 8. Handel; 9.
Indische vogel; 10. Deel van het spreek
woord; 11. Ieder; 14. Deel van het
spreekwoord; 17. Pech; 18. Niet hij; 20.
Jaargetijde; 21. Godin van de landbouw:
22. Zoon van Noach; 23. Vrijgevig; 24.
Hoop; 25. Zelfkant; 30. Deel van het
spreekwoord; 32. Deel van het spreek
woord; 34. Zeer goede; 36. uitgestrekte
vruchtbare vlakte; 37. Oud-wercldkam-
pioen schaken; 39. Maat; 41. Familielid;
42. Moet!; 43. Grasland; 44. Boom 47.
Groen; 49. Letter van het spreekwoord;
52. Onder; 53. Vacantie van een rechts
college; 54. Beweren als strijd met een
ander; 55. Voorspoed; 56. Geboren
(afk); 58. Soort aap. 62. Deel van het
spreekwoord; 64. Plus; 66. Aan het
werk; 70. Vreemde munt; 71. Vrucht;
72. Leuk; 73. Voertuig; 75. Waarvan
Sint Nicolaas bisschop was; 78. Open
strook; 79. Deel van een schip; 80.
Gelijk aan; 81. Voorzetsel.
SLOTVRAAG: Hoeveel maal komt de
letter 'E' in de oplossing, dus in de
figuur voor?
scherfjesraadsel 9
Even ter toelichting: het aan de gege
ven woorddelen ontbrekende gedeelte
(aangegeven door een streepje) moet in
de figuur worden ingevuld. Vertikaal 1
(gegeven st-s) zou kunnen worden aan
gevuld met UUR of EEL, enz. (met het
gegeven woordgedeelte vormt dit het
woord STUURS of STEELS, enz) en
als dit juist is moet UUR of EEL enz,
in de figuur worden ingevuld.
Horizontaal: 5. sc-us; 8. s-uwer; 12. 1-s;
13. tr-en; 15. a-ei; 16. s-rt; 18. t-ts; 19. p-
o; 21. a-sie 22. s-en; 24. ka-al; 26. b-n,
27. a-n; 28. m-ie; 29. g-te; 31. d-; 34. b-og;
35. vo-f; 37. oo-m; 38. e-1; 39. ko-f; 41.
t-kje; 43. k-an; 44. h-er; 45.
m-pt; 46. k-ijn; 47. m-; 48. ta-la; 50. ge-d;
52. pa-k; 54. as-naat; 55. b-ruk; 56. wer-
er; 58. z-1; 59. mo-og 60. luc-; 62. tr-ijl;
64. kwa-e; 65. ge-fd; 66. bl-em; 67. B-r;
71. t-ef; 72. co-ie; 73. br-s; 74. pi-r; 76.
ka-1; 78. i-nds; 79. k-nd; 81. k-er; 82. ma-
8.
Vertikaal: 1. st-s; 2. tr-e; 3. sc-m; 4. sp-
en; 5. be-g; 6. in-n; 7. ze-k; 9. s-p; 9. s-e:
10. me-e; 11. ko-t; 14. s-ij; 16. in-rt; 17.
k-en; 19. p-meel; 20. T-an; 22. s-ep; 23.
w-s; 24. i-t; 25. g-i; 30. kwa-er; 32. o-g;
33. d-; 35. st-g; 36. kl-ker; 38. ko-; 40. p-
e; 41. kre-1; 42. h-oor; 43. p-ier; 49. b-er;
50. z-ek; 51. bo-cht; 52. kli-el; 53. st-ag;
55. p-ng; 57. cha-te; 61. sch-s; 63. va-or;
66. p-eur; 68. s-vo; 69.m-ter; 70. kw-ie;
71. kr-el; 75. p-ver; 76. be en; 77. 1-ig;
79. z-ar; 80. st-ds.
SLOTVRAAG: Hoeveel maal komt de
letter 'E' in de oplossing, dus in de
figuur, voor?
kryptogram in het midden
Horizontaal: 3. De wolf zei verward;
'een half gram en 999 van de Romei
nen'; 7. Liefde door elkaar in een
geestelijke zuster vormt een zeerover
uit de vroege middeleeuwen; 8. Bij het
maken van een kiekje ziet men omge
keerd in zijn Bargoense gezicht; 10. Het
meisje van de schoenlapper; 11. Bij e~n
optelling van watervlakten kan men
eisen, er aan te voldoen; 12. Voetbal
schoenen als onderdelen van een fiets;
13. Heeft die vogel reeds een slaghout
voor een paard? 16. Het meisje heeft
menie in haar kar; 18. Ach, kon men
zijn lot laten verkeren, dan zou het een
spel worden; 19. Dat is flink, een dreg
in de thee! Ha, maar zonder mij!; 20.
Duizenden jaren geleden was het nog
geen pasen, ma, maar toen leefde hij
juist wel; 21. Weliswaar is hij vadrig,
maar hij hoort toch tot de lieden van
karakter.
Verticaal: 1. Zou ik u schragen als ik u
ging lenen?; 2. Ook een rots in het
oude testament is een steun in het
leven; 3. Altijd zit een Ier om de
tweeduizend; 4. Ook als van dit verblijf
de lettergrepen worden verwisseld zijn
ze bij elkaar; 5. Een moor op zijn kop
op een halm in de race voor het betere
gooi- en smijtwerk in oude films; 6.
Het onmens kon helemaal om die pan
komen; 7. Odol in een ton kan men
niet vermijden; 9. Plaats die er niet is
en toch een grens heeft; 14. Is dat
werkelijk een opstootje om water?; 15.
Dat is vast een vest van een gram; 16.
Voor drievijfde was ie klaar met zijn
grap over agenturen zonder tijd; 17. Ik
heb de pé in de mode van de Duitse
bromfiets.
SLOTVRAAG: Hoeveel maal komt de
letter 'E' in de oplossing, dus in de
figuur voor?
kruiswoordraadsel 7
Horizontaal: 1. Smalle straat; 5. Fami
lielid; 7. Opdracht; 9. TYirkse titel; 11.
Huisdier; 13. Zangstem; 15. Noot; 16.
Toestel met takel; 18. Muziekinstru
ment; 19. Bevatting; 21. Maat; 22. Ver
laagde toon; 24. Indien; 27. Binnenste;
28. Piepzak; 30. Muziekstuk; 31. Afstam
melingen; 32. Elk der getallen die tot
een reeks behoren; 34. Verfstof; 35.
Vangtoestel; 38. Beker; 39. Dwaas; 41.
Schrijfwerktuig; 43. Hard gedeelte van
brood; 47. Persoonlijk voornaamwoord;
48. Kort gedicht; 49. Geestelijke; 50.
Aanduiding van afstand; 51. Herkau
wend dier; 53. echtgenote; 54. Mand; 55.
Europeaan; 57. Alvorens; 58. Strafwerk
tuig; 60. Joodse sagefiguur; 62. In het
begin; 64. Punt; 65. Wetenschappelijk
ervaren; 66. Tegenvaller; 67. Door een
administratie geheven rechten; 69. Be
de: 71. Oude maat; 73. Geschreven par
tij voor een toneelspeler; 74. Gat in het
ijs; 76. Zuster; 78. Gelofte; 80. Naderen;
82. Lidwoord; 83. Toegang tot een trap:
84. Spotnaam voor een landbewoner.
Vertikaal: 2. Tabbaard; 3. Getij; 4.
Dwaas; 5. Voorzetsel; 6. Reeds; 8. Woe
keraar; 10. Laan 12. Pastei; 14. Speel
tuig; 15. Werkplaats; 17. Voertuig; 18.
Soort aap; 20. Vergeving; 22. Zich in
het water dompelen; 23. Geknot voor
werp; 25. Bergplaats; 26. Onverzettelijk;
27. Lidwoord; 29. Engelse titel; 33.
Probleem; 35. Bureau; 37. Onderwijzen;
Van een onzer verslaggevers
HAARLEM Wie het in de grote verscheidenheid aan nieuwsjaars-
kaarten. die in de handel is. toch nog niet kan vinden, kan wellicht eens
langs gaan bij het gemeente-archief in Haarlem. Daar bevindt zich een
kleine maar alleraardigste verzameling nieuwjaarswensen uit het eind
van de achttiende en het begin van de negentiende eeuw. Die zijn uiter
aard niet te koop, maar wel te bezichtigen.
Ook toen waren er al bont versierde
nieuwjaarskaarten te koop. Ze waren
van een kloek formaat, want de bedoe
ling was, dat de verzender er een versje
op sohreef. De 'beste wensen' moesten
op rijm worden gezet. Het schrijven
van zo'n versje was een uiterst serieuze
/aak, zo kan men bij het doorbladeren
van de Haarlemse verzameling leren
Pe rijmelarijen getuigen allemaal van
een grote deugdzaamheid en godvruch
tigheid. De toespelingen op de vergan
kelijkheid van het leven op aarde zijr.
vele. Grapjes zijn er niet bij. Dat hoeft
ook geen verwondering, want de meeste
versjes zijn geschreven door kinderen,
dienstmeiden en knechten, die hun ou
ders of werkgevers en -geefsters het
beste toewensen. Zelden vertellen de
doorgaans in sierlijke letters neerge
schreven versjes bijzonderheden over
de verzender en aangesprokene.
Grote gebeurtenissen uit het afgelopen
jaar blijven onbesproken. Slechts één
uitzondering vonden wij in een gedicht
je uit 1797 waarin waarschijnlijk naar
een epidemie wordt verwezen met de
regels:
Die God, die vele huisgezinnen
door zinkingkoorts (om wijze reên)
het vorig jaar heeft afgesneè..
Dit ontbreken van persoonlijke noten
en actualiteit steunt de veronderstel
ling, dat de gelegenheidsdichters en
dichteressen hun inspiratie doorgaans
putten uit de pennevruchten van ande
ren. De meeste teksten zijn aaneenrij
gingen van oliché's, enkele kennelijk
geslaagd gevonden versjes komen ver
schillende malen terug. In dat licht
bezien krijgt men toch respect voor de
manmoedige pogingen van de Haarlem
mer Jan Tukker om elk jaar weer een
nieuwe aanhef te bedenken. Zijn eer
ste versje, dat voorkomt in de Haarlem
se verzameling is van 1802. Met frisse
moed begon hij toen met
'Met de aanvang van het nieuwe jaar
zo wenscht de een aan de aór
Veel heil, geluk en zegen'
Twee jaar later had hij er duidelijk
minder zin in:
Ik ben genoopt door pligt
Dit kinjerlijk, dit klein gedigt.
Maar in 1805 moest hij al weer:
Afijn kinderlijke liefden-pligt
Verbint mij om dit kort gedigt
Mijn waarde u op te dragen.
Een jaar later wrocht hij:
'Het nieuwe jaar, dat pas begind.
verpligt mij, die nog ben een kind,
heden naar 't gebruik der menschen.
Mocht het dan niet iedereen lukken
iets eigens uit de dichtader te persen,
gebrek aan ijver kan men de meesten
toch niet verwijten als men op de
handschriften let. Geen krul was ken
nelijk teveel. Vooral de hoofdletters,
waarmee alle regels beginnen, werden
versierd met veel tierlantijntjes, die de
leesbaarheid niet altijd bevorderen.
Kinderen kregen waarschijnlijk hulp
bij het vervaardigen van de sierletters,
want soms is nog duidelijk te zien, dat
ze eerst met potlood op het papier zijn
gezet
Bij de Haarlemse verzameling, die bijna
geheel is samengesteld uit schenkingen
van particulieren, hoort ook een voor
beeldenboekje van M. Smit. Er komt
geen datum in voor, maar het is waar
schijnlijk wel jonger dan de rest van
de collectie. Aan de o zo brave rijmela
rijen van de heer Smit, waarvan hierbij
enkele proeven worden gegeven be
stond kennelijk wel behoefte, want zijn
boeke haalde op zijn minst vijf druk
ken.
'Daar op vele plaatsen de gewoonte is.
hunne bloedverwanten, als ook wel
goede vrienden aan wien zij vele ver-
'fez(MéVc 1 -.V
^üjHL
v.-/.-. I,
tn'tó
"*£-v. •- (;r„è
I/'-i))-•• - -
"K i
pligting hebben, of welke zij bijzondere
hoogachting toedragen, zegenwenschen
vereeren, die veelal in dichtmaat zijn
geschreven geworden en deze kinderen
niet in staat zijn (slechts enkelen uit
gezonderd). dezelve dusdanig op eene
voldoende wijze te vervaardigen
zoo vindt U hieronder eenige voorbeel
den. Men kan deze verzen des verkie
zende ook eenigszins veranderen, naar
gelang de omstandigheden zulks mogten
vorderen'.
Aan mijne Ouders
De eersteling van 't nieuwe jaar
Herinnert mij mijn kinderpligt,
Om u, mij onwaardeerbaar paar
Mijn Wensch te bieden (in gedicht.)
Gezondheid zij uw duurzaam deel;
Leef lang, gelukkig- en geheel
Uw ivandel zij in eer en deugd,
Zoo heilzaam voor mijn teed're jeugd.
Dat u de voorspoedszon bestraal';
Dat ramp noch onheil op u daal'.
Op dat ge in ongestoord genot,
Mij vormen moogt, tot kind van God.
En zinkt uw ligchaam in het stof,
Dan vare uw ziel naar 't hemelhof!
Aan eenen Vader
Zou ik u geen zegen wenschen?
Lieve Vader! mij zoo waard.
Lees dan hier 't gevoel mijns harten
Kinderlijk geopenbaard.
God beicare u lang in 't leven,
Zoo onschatbaar voor mijn jeugd,
Nimmer moge uw heilzon tanen,
Leef voor God en voor de deugd.
Aan eenen Moeder
Lieve Moeder
Beste leidster van mijn jeugd
Heel dit jaar zij u tot zegen.
Voorspoed en gewenschte vreugd!
Nimmer tane
Uw geluk door tegenspoed;
En na 't scheiden van dit leven
Schenke u God het hoogste goed!
Aan eenen Broeder
Lieve Broeder! heel dit jaar
Schenke aan u de Alzegenaar,
Vlijt, gehoorzaamheid en vreugd,
Tot geluk van uwe jeugd.
God, die ook de kind'ren mint,
Vorme u tot een deugdzaam kind.
Neem uw ouders wil in acht
Zoo zij eens uw sterfbed zacht.
Aan eenen Grootvader en eene
Grootmoeder
God schenke u in uw hooge jaren,
Al wat den ouderdom verheugd:
Nog lang moog' Hij uw leven sparen,
U leiden langs het pad der deugd.
Gezondheid blijve uw vreugd vetmee-
ren.
En maakt den levenslast u ligt,
Leer mij gestaag den weg des Heeren,
En wijs mij 't pad van deugd en pligt.
Aan eenen Schoolonderwijzer
Uw werk tot nut voor 't algemeen
Smelt' met Gods zegen steeds in een;
De vorming van de teedre jeugd
Blijve u tot zaligheid en vreugd.
Dat en gehoorzaamheid en vlijt
Der kinderen u steeds verblijd
Gezondheid schenke u lusf en kracht
In alles wat uw ijver tracht.
Dat God nog lang uw leven spaar;
Dat niets uw voorspoed evenaar.
Aan onzen waardigen broodheer
Een reeks van jaren schenke u God,
Met vreugd en voorspoed in uw lot,
Tevredenheid bij al uw daan;
Gezondheid lagche u immer aan.
Geen onheil perse u tranen af,
Ga met blijmoedigheid naar 't graf
En rust uw stof in zijnen schoot,
Dan zij uw heil, daar boven groot!
Uit: Verzameling van Nieuwjaars-
wenschen ten dienste der Jeugd bij
M. Smit te Groningen.
<-V '(/M
V'
Hg v-v
r. (r/a/r/
p '"((/n ((/(/e...
J
!!v - ;V:I
De meeste nieuwjaarswensen werden geschreven op kaarten waarop
tekeningen meestal van bijbelse taferelenals versiering waren af
gedrukt. Sommigen gebruikten gewoon briefpapier en lieten de talrijke
krullen aan de letters uitgroeien tot versieringen. Hierboven een voor
beeld van dergelijke vlijt.
Van vlijt getuigt ook het oudste handschrift uit de Haarlemse collectie
(onder). De dichteres besteedde aan het handschrift niet zoveel aan
dacht, maar haar voor een nieuwjaarswens lange tekst, is duidelijk
wel eigen werk.
a PPê- &.,./&,-
PüpP&efP*"''
3Z .ff- <4 Ui gy O**"'.
f.' - .-—ft--
PI
i. rru-rrf&hri
5^- ",'T
v ges-tüMe. pr /J r C?
HBHHVL
