VERGIS U NIET
cDe merkwaardige laqdheer
van QroofSpriel
HALUMI
BON
10 RECREATIE-BUNGALOWS
idag kou en dag
kostenmet
voorzetramen
De oplossing van uw woonprobleem vindt U op deze pagina
HAREN (GRON.)
MAKELAARDIJ OLGERS
BEDRIJFSPAND
HAVELTE IN Z.W. DRENTE
EXCLUSIEF WONEN
OP DE UTRECHTSE HEUVELRUG
44
HERENHUIZEN
in aanbouw
Ind.: entree, hall, met w.c. en open trap, grote kamer, ruim 40 m2, open
keuken met luxe Inrichting, o.a. kookplaat, oven, afzuigkap, afwasmachine en
veel kastruimte, grote bijkeuken, garage.
EERSTE VERDIEPING: 3 slaapkamers, badkamer met ligbad, vaste wastafel
en 2c toilet en bidet. Aparte douche-ruimte met vaste wastafel en 3e toilet.
TWEEDE VERDIEPING: grote slaapkamer en zolderruimte.
GASGESTOOKTE CENTRALE VERWARMING.
Inlichtingen:
Koopsommen vanaf 143.600,- incl. alle kosten
BEI LEKSTRAAT 63 ASSEN Tel. 03920—14042 b.g.g. 05907-27 87
makelaar-taxateur in onroerende goederen.
TE SOESTERBERG
aan de VELDMAARSCHALK MONTGOMERYWEG
Bestaande uit: 3 hallen met een totale vloeroppervlakte van
ruim 550 m2, kantoor, woonhuis en een verhard terrein.
Mogelijkheid tot uitbreiding van bebouwing met hal van ea.
350 m2, totale grondoppervlakte ca. 2.000 m2. Oplevering
1 januari 1973
h.j.c.Qictcmb a zonen
MAKELAARS O.G.
JANSKERKHOF 24. UTRECHT.
TEL. 314921*
LOGISCH, OAT U HET DUBBELE RAMEN ZO'N 25-^0% BESPAART OP VERUARMING3-
K0STEN. GEWONE RAMEN ISOLEREN NIET, ZODAT DE KÓU MET HEEL WAT KUBIEKE
METERS PER UUR UW WONING BINNENKOMT. EN DAT KOST HANDENVOL GELD, ELKE
DAG OPNIEUW. NOG AFGEZIEN VAN DE ELLENDE VAN NATTE EN BESLAGEN RUITEN.
pasklare
oplossing
HALUMI VOORZETRAMEN, ELEGANT GEVAT IN ONVERWOESTBAAR, EN ELEKTRONISCH
GEM0FFEL0 ALUMINIUM, WORDEN PASKLAAR IN EEN WIP GEMONTEERD. BINNEN OF
BUITEN. DAN IS 'T AFGELOPEN HET DIE HOGE KOSTEN, DE TOCHT EN 00K ALLE
NATTE NARIGHEID. INTERESSANT OM MEER VAN TE WETEN, GELOOFT U 00KNIET?
voor 't gèld hoeft u 't
niette laten
VOORZETRAMEN ZIJN HEUS GEEN LUXE HEER. HALUHt HAART ZE! HOOI, PEREEKT
PASSEND EN... ZEER VOORDELIG. BESLIST, HET IS GE MOEITE WAARD OH EVEN
DE BON IN TE ZENDEN. DAAR KUNT U ALLEEN HAAR WIJZER VAN WORDEN. 0HDAT
HALUMI U HET PLEZIER ALLES VERTELT OVER VOORZETRAHEN, EN U NATUURLIJK
GRAAG LAAT ZIEN HOEVEEL" GELD U ZICH ERMEE BESPAARJ". JAAR-IN JAAR-UIT.
VOORZETRAHEN
ZONWERING
KOHPLETE SERRE'S
KOMPLETE PATIO'S
DEURLUIFELS
WINDSCHERMEN
CAR-PORTS
OVERKAPPINGEN
KOZIJNEN-DEUREN
RAAMHORREN
DEURHORREN
WINKELPUIEN
EN NOEMT U
MAAR OP...
IN OPEN ENVELOP ZONOER
POSTZEGEL ADRESSEREN
AANi
HALUMI, ANTW.NR.8i2, HARDERWIJK.
ADRES»
I PLAATS»
TEL»
OVERAL ORIËNTEERT MEN ZICH MAAR
NERGENS
VINDT MEN ZULKE RIANTE
SCHAKELBUNGALOWS, woonk. 38 m2, open Tielsa-
keuken, 3 sik., compl. badk. met ligbad en 2e toilet,
garage, c.v.
Koopsommen nog vanaf 117.500,— v.o.n.
SCHAKELWONINGEN, woonk. 38 m2, 4 ruime sik., badk.
met ligbad en 2e toilet, garage.
Koopsommen nog vanaf 90.000,— v.o.n.
OF HUUR EEN HUIS IN HOOGLAND
Drive-ins huur 457,50 p. mnd.
Schakelwoningen garage huur 460,- p. mnd.
Eengezinswoningen huur 384,- p. mnd.
VRIJE VESTIGING VOOR ALLE WONINGEN!!
Verkoop/verhuur:
KRUYSW IJ K-HOOGLAND
Beukstraat 6 Hoogland Tel. 03493-1400
WIJ ZIJN NU VERGEVORDERD MET DE BOUW VAN
Deze zijn gelegen op een prachtig perceel grond, dat grenst aan de uitgestrekte
bossen van
Oppervlakte der percelen 1400 m2.
De bungalows zijn Ingedeeld als volgt: zeer ruime salon met open haard,
tuindeuren naar het overdekte terras van 14 m2, met ingebouwde gemetselde
bloembakken, 3 slaapkamers, badkamer en open keuken.
Momenteel zijn nog slechts beschikbaar
2 BUNGALOWS
De koopsom van de bungalows (Incl. eigen grond) bedraagt NU NOG.
48.500
Int: J. H. STOLLE BOSWEG 74 - APELDOORN - TEL 05760-52189
Te LEERSUM (20 min. van Utrecht, Amersfoort en Arnhem)
kunnen wij u, in een zeer EXCLUSIEF BOUWPLAN, te koop aanbieden:
1 2 LANDHUIZEN
met de volgende pluspunten:
verregaande inspraak In overleg met de architect mogelijk
grote woonkamer
35 slaapkamers
groot sousterrain en grote garage
uitgebreid en luxe sanitair
zeer fraaie ligging in eigen bos
complete sauna als standaard.
KOOPSOMMEN vanaf 250.000.-.
Oplevering eind 1973.
Bemiddeling door de Directiemakelaar:
WEEDA EN JELLEMA
Oranje Nassaulaan 49, Culemborg, tel. 03450 - 2289 en
2370. Tevens kantoren te Woerden en Zaltbommel.
5
door Jac. Lelsz
PUTTEN Wanneer ik
met Aart Jansen en zijn
vrouw praat, is het de dag
na de nacht waarin de
zwaarste stormen sinds 1921
over Nederland zijn gegaan.
De Veluwe, en vele andere
plaatsen in ons land waar
de orkaan heeft huisgehou
den, zit vol littekens. Op
enkele tientallen meters
van Huize Groot Spriel in
Putten is een beuk, één
meter dik, twintig meter
hoog, en honderd jaar oud.
door midden gebroken. En
op vijf meter van het koets
huis, waarin de Jansens
wonen, is een linde afge
knapt, maar die viel geluk
kig de goede kant op.
Aart Jansen, nu 61, is bijna
veertig jaar koetsier geweest
van Johan Willem van Door-
ninck, de nu al legendarische
eigenaar van het ruim driehon
derd hectare grote landgoed
Groot Spriel in de gemeente
Putten, die in 1968 is overle
den, 80 jaar oud. Sinds de land
heer stierf, is het op Groot
Spriel alweer vier keer lente,
zomer, herfst en winter ge
weest, maar nog altijd staat het
grote huis, dat als decor voor
een telcvisiespookserie zou kun
nen dienen, leeg. Het bezit ging
naar de achttien neven en nich
ten van Van Doorninck, die
niet getrouwd was. Zij verkoch
ten het tenslotte voor twee en
een half miljoen gulden aan
Staatsbosbeheer, dat er door
combinatie met aangrenzende
bossen een boswachterij van
2400 ha van wist te maken.
Maar voor het gebouw was
moeilijk een passende bestem
ming te vinden.
Johan Willem van Doorninck.
Een feodaal, individualistisch,
merkwaardig mens. Toch ook
een mens met een hart. Al liet
hij dat soms spreken op een
wijze, die het in deze tijd niet
meer zo doet. Het verhaal van
Van Doorninck is voor een
groot deel het verhaal van Aart
Jansen, zijn koetsier. En niet
minder van diens vrouw. Me
vrouw Jansen: 'Toen hij over
leed, was dat heel erg. We zijn
er nog niet aan gewend. Ineens
zaten we zonder doel. Hij heeft
het goed met ons gemaakt,
maar we moeten er veel voor
missen.'
Groot Spriel ligt enkele kilome
ters buiten Putten, richting
Garderen. Vele toegangswegen
naar het huis zijn nu door
takken versperd. Die toegangs
wegen hebben nooit zo'n vrien
delijke indruk gemaakt. Op en
kele van die wegen had de heer
Van Doorninck borden ge
plaatst. Daarom waarschuwde
hij eventuele bezoekers niet al
leen zich te wachten voor hon
den, maar ook voor 'loslopende
stieren, voetangels en klemmen'
etcetera. Voor militairen was er
een extra waarschuwing.
Hoe was Van Doornincks voor
geschiedenis? Jansen (nu weer
in het paardevak bij mevrouw
Benedictus-Lieftink, dressuur-
aniazone te Putten): 'Daar is
niet veel over bekend. Hij werd
in Deventer geboren. Daar was
hij als jongen altijd te vinden
bij een stalhouderij. Zijn zus
ters vonden dat maar niks, die
stallucht die hij mee naar huis
bracht en zo. Daarna heeft hij
nogal wat gereisd: Indië, Zuid-
Amerika, Noord-Amerika enz.
Hij is in ieder geval ook nog
een tijdje cowboy geweest daar.
In 1929 overleed zijn tante en
erfde hij Groot Spriel. Vóór de
oorlog liep hier wel zo'n zestig
Johan Willem van Doorninckzoals hij zich gaarne liet fotograferen. Op een concours
hippique te Nijmegende schimmels mennend, die de Spider of Napoleon voorttrek
ken. Naast hem een charmante jonge vrouw. Achter hem zijn onafscheidelijke koet
sier, Aart Jansen.
man, later veel minder. Na de
oorlog had hij maar een paar
bosarbeiders (er moest veel
geld bij die bossen) en dan was
er een kleine kring van getrou
wen, die hem alle dagen van
dichtbij meemaakten.
Dat waren Aart Boeschoten, de
boswachter, Gijs van Beek, de
huisknecht en ik. Elke morgen
om zeven uur moesten we ons
bij hem melden. Hij lag dan
nog in bed. Dan gaf hij instruc
ties voor de hele dag, en dat
vond hij prachtig. Boeschoten
ging de bossen in, Van Beek
begon met de kachel aan te
maken (met hout uit het bos;
dat noemden we Sprielse antra
ciet) en ik had de paarden te
verzorgen. Paarden, dat was
zijn hartstocht. Na de oorlog
had hij zes schimmels. Daarmee
ging hij naar concoursen in
Wassenaar, Nijmegen, Utrecht,
Rotterdam, Zelhem en vele an
dere plaatsen. Hij deed niet
mee aan de wedstrijden, maar
gaf altijd een demonstratie weg
met een Spider, een rijtuig dat
ook wel Napoleon genoemd
wordt. Hij mende met gemak
twee paarden, en ook wel vier.
Hij kon tegen het personeel zo
tekeer gaan, dat de bladeren
aan de bomen trilden. Maar als
hij naderhand vond dat hij on
gelijk had gehad, kwam hij
naar ons toe en bood zijn excu
ses aan. Éénmaal heb ik hem zo
De landheer met achter hem het driemanschap, dat hem
zoveel jaren diende. Van links naar rechts: Boeschoten,
de boswachter, Jansen, de koetsier. Van Beek, de huis
knecht.
horen schreeuwen, dat ik er
koud van werd. Dat was in de
oorlog. Ik was met het tafelge
rei bezig, en hij ging zelf naar
de voordeur toen iemand de
stoep op kwam. Het was een
NSB'er uit Putten, die voor de
Winterhulp liep. Ik hoorde hem
schelden: vuile landverrader, le
lijke NSB'er. De volgende mor-
Het sinds 1968 leegstaande huis van Groot Spriel te Put
ten.
gen werd hij door de Griine
Polizei gehaald. Hij heeft drie
jaar in Sint Michielsgestel geze
ten.
Aart Jansen vergeet de koffie,
die zijn vrouw hem en mij
heeft ingeschonken. Voor mij
rijst het beeld op van een man,
in wie de grootste contrasten
samenvloeiden. Een man, die in
bepaalde opzichten een eeuw te
laat leefde. Op een door hem
georganiseerde verkleedpartij
op de Koperen Kop te Leuve-
num in de stijl van Dickens' tijd
was hij de enige, die niet wat
anders behoefde aan te trekken,
want hij zag er met zijn baard
en met zijn veelgedragen hoge
hoed toch al bijna zo uit. Een
zuinig man, die toch ook grif
afstand deed van zijn geld. Me
vrouw Jansen deed allerlei
klusjes voor hem, zijn kleren
verstellen enz. De onkosten zet
te ze in een schrift. Om de
zoveel tijd werd er afgerekend.
Als het, bijvoorbeeld 99,99
was en hij gaf haar honderd
gulden mee, moest ze die cent
komen brengen, of hij schreef
in het schrift 'tegoed één cent'.
Maar als de jongens van de
Jansens met een goed rapport
thuiskwamen, kregen ze vijf
gulden. Hij telde persoonlij!
het wasgoed op de zolder uit.
Radio en televisie waren er op
Groot Spriel wel, maar geen
centrale verwarming en geen te
lefoon. Als er een boodschap
het huis uit moest, stapte Gijs
van Beek gezwind op zijn fiets.
Wie de heer Van Doorninck
dacht te pakken te nemen,
wachtte hij op met de rijzweep.
Hij sloeg er niet mee, maar de
man vluchtte wel schielijk de
struiken in. Een auto bezat hij
niet. Wel maakte hij veel ge
bruik van een taxi, die altijd
door Arle van Rossum geteden
moest worden. ELke avond at
hij buitenshuis, meestal in ho
tel 't Speuldersbos. Hij had maar
enkele vrienden, die ook geld
hadden. Met twee van hen, de
een zat in de wijn en de ander
in de scheepsbouw, maakte hij
in het begin van de jaren der
tig een reis naar Moskou.
In de grond van de zaak is hij
een eenzaam mens geweest,
vooral, toen zijn oudere vrien
den hem ontvielen. Zijn ver
scheiden was even mysterieus
als zijn leven. We hebben hem
nooit helemaal leren kennen
maar we waren wel als het
ware vergroeid met zijn eigen
aardigheden. Aart Jansen en
zijn vrouw worden nog ont
roerd als zij erover vertellen,
en zij vullen elkaar aan. Het is
hun beider verhaal. Hij voelde
zich vaak alleen. Een mooie
vrouw kon hij waarderen, maar
hij wilde zijn vrijheid niet
kwijt, 's Zondagsmorgens, als we
uit de kerk kwamen, stond hij
al naar ons uit te kijken. Dan
had hij behoefte aan een praat
je aan gezelschap. Zelf ging hij
op die dagen met zijn honden,
katten en bokken wandelen. Of
hij een voorgevoel heeft gehad,
weet ik niet. Maar kort voor
zijn dood zei hij dat hij alle
weitjes was langsgegaan. Dat
was op een zondag, en dat deed
hij anders nooit. Hij zei dat er
dit aan moest gebeuren, en dét.
Ik moest vroeg sluiten, want hij
zei dat hij erg moe was. Iedere
avond om halfzes dronken we
een borreltje, dat vond hij leuk,
maar ditmaal wenste hij dat
niet. Hij wilde vroeg naar bed;
de volgende dag zou hij naar
Boekelo, omdat 'het zout' zoveel
Jaar bestond.
De taxi moest langer wachten
dan gewoonlijk. Het takkeltje,
dat altijd meeging, zat er al in.
Maar Van Doorninck liet op
zich wachten. Eindelijk ver
scheen hij aan de voordeur.
Zijn gezicht was lijkbleek en
langs zijn hoofd sijpelde bloed.
Wat was er binnen, toen hij
alleen was, gebeurd? Vermoede
lijk is hij over de poes gestrui
keld. Hij kan ook zomaar geval
len zijn, hij had suikerziekte.
De klap moet hard zijn aange
komen op de betonnen Vloer.
Toen hij met de ziekenwagen
naar Zwolle werd gebracht, wa
ren zijn laatste woorden: 'Jullie
laten me toch niet alleen?'
Voordat hij de poort uit was,
was hij al bewusteloos, en hij is
niet bijgekomen. In zijn testa
ment stond, dat na zijn heen
gaan de paarden moesten wor
den afgemaakt, en dat is ge
beurd.'
Als ik weer langs het landhuis
rijd met zijn lege, holle kamers
(een achterstand van onderhoud
van enige tonnen, want voor
zijn huis had hij geen belang
stelling, alleen voor zijn paar
den, voorzover het zijn bezit
betreft) beeft de storm van de
vorige nacht nog na in de krui
nen van de bomen op Groot
Spriel. Ik zie opnieuw de mach
tige. afgeknotte beuk. Misschien
is het wat melodramatisch ge
dacht als ik er een uit de
natuur zelf voortgebracht monu
ment in ontdek voor Johan Wil
lem van Doorninck, een van de
merkwaardigse mensen, die op
de Veluwe hebben geleefd. Dat
zij dan zo.
