De moefti van Plovdiv heeft
geen moeite met de staat
Moedig boek over (r.k.)
kerk en sexualiteit
Regel uw bankzaken
tijdig vóór de Kerst
Gij sen wil
studenten
op internaat
Islam tweede religie in Bulgarije
Willibrordvereniging
achter 'beperkte
open communie'
Trouw
K wart et
vandaag
Kirchentag zonder
open communie
Boekenetalage
Synodepraeses
in Mozambique
dood in cel
Bcroepings-
werk
PI
N S
TROUW/KWARTET VRIJDAG 15 DECEMBER 1972
door A. J. Koejemans
InsjaUah! Het is Gods wil!
Er zijn weinig gesprekken met.
islamieten, waarin niet tenmin
ste eenmaal deze verzuchting
wordt geslaakt, en stellig niet als
stopwoord. Er spreekt een gela
tenheid uit, een overgave aan het
lot, dat toch niet te keren is en
het relativeert op z'n minst sterk
het menselijk handelen.
Ook in de woorden van Ismaïl Ach-
matov Kllssov klinkt die gelatenheid
door. Hij is de moefti van Plovdiv, de
tweede stad van Bulgarije, waar twin
tigduizend islamieten wonen. Turken,
Bulgaren, ook Zigeuners. Van die ge
loofsgemeenschap is hij het hoofd. Ik
zit tegenover hem in zijn werkkamer,
een kleine, levendige man, het hoofd
bedekt met een witte tulband, teken
van zijn waardigheid. Een vijftiger,
schat ik. Zijn bureau ligt op de derde
verdieping van een hoekhuis aan een
der drukste straten van de stad. Ik
ben er gekomen langs een kale trap,
met brede portalen. Daar komen bu
reaux op uit van enige instellingen
van de geloofsgemeenschap. Het ge
heel maakt een naar onze begrippen
wat verwaarloosde indruk. Het bene
dengedeelte van het pand is een win
kel, die verhuurd is aan de staat; er
is een textielhandel in gevestigd.
Insjallah het is Gods wil geweest,
dat de Islam niet langer de overheer
sende macht is in het land, zoals het
vijf eeuwen lang, van 1393 tot 1878,
het geval was. Toch vormen de isla
mieten nog de tweede geloofsgemeen
schap in dit land, met haar ruim 650
duizend nominale aanhangers. Maar
evenals bij de orthodoxie trouwens
een belangrijk percentage heeft
het geloof de rug toegekeerd; de
atheïstische propaganda werkt sterk
door.
Zelfde rechten
Er is geen discriminatie van de isla-
mistische godsdienst, noch van de
Turkse minderheid, verzekert, mij de
moefti, en andere moslems, met wie
ik sprak, konden dit slechts bevesti
gen. De Islam geniet dezelfde rechten
en dezelfde ondersteuning van de
staat voor het onderhoud der moskee
ën, etc. als de andere kerken. Noch bij
het onderwijs, noch bij de economi
sche ontwikkeling van het land wor
den de islamieten en de Turkse gebie
den (die zich vooral in het zuid
oosten bevinden) achtergesteld. 'Al
len kunnen geheel vrij hun geloof
beleven, overal zijn onze moskeeën ge
opend', zegt hij.
Bidden op het werk
Ik vraag hem, of het uitspreken van
de gebeden, dat vijf maal daags moet
De moeftie Ismaïl Achmatov Küssov (links) met de schrijver voor
de moskee van Plovdiv.
plaats vinden, bijvoorbeeld in de be
drijven geen moeilijkheden onder
vindt. Zijn antwoord is, dat die gebe
den niet aan een bepaalde plaats en
tijd gebonden zijn; zij kunnen ook
thuis worden uitgesproken. Het kan
ook zijn, dat men zich in het bedrijf
daartoe wat afzondert. Een gebed
duurt nauwelijks een kwartier; het is
geen hindernis bij de arbeid. Op vrij
dagavonden worden in de Moskee
langere diensten gehouden; ook de
moslem-feesten worden in de avondu
ren gevierd.
'De tijd voor de gebeden wordt toch.
overeenkomstig uw gebruiken, vanaf
de trans van de minaret der moskee
bekend gemaakt?'
'In de overwegend islamitische steden
en dorpen gebeurt dat ook nu. In
plaatsen met een gemengde bevolking,
zoals hier in Plovdiv, heeft de oproep
in de moskee plaats. Wij worden in
niets gehinderd.'
'Vijf eeuwen lang voelde het Bulgaar
se volk zich door de Turken over
heerst. U bent nu die macht kwijt.
Bestaan er toch nog niet ressentimen
ten wederzijds?' is mijn vraag.
'Misschien, bij een enkel individu. In
werkelijkheid zijn wij geheel in deze
samenleving opgenomen. Bijna al
mijn gelovigen zijn leden van het
Vaderlandse Front en ondersteunen
daardoor als islamieten de regering in
haar binnen- en buitenlandse politiek.
Ook binnen onze eigen gemeente be
staan er geen tegenstellingen tussen
Turken, Bulgaren en Zigeuners; wij
vormen één enkele geloofsgemeen
schap.'
Later sprak ik nog eens met een
student in de theologie, assistent aan
de Academie in Sofia, over de verhou
ding tussen moslims en christenen.
Hijzelf was in een Turks district ge
boren, zijn vrouw kwam uit een dorp,
waar uitsluitend Turks werd gespro
ken en ook het onderwijs in het Turks
werd gegeven. Ook hij verzekerde me,
dat er van enige discriminatie weder
zijds, noch van oude rassentimenten
sprake was.
Toch', meende hij, 'is een dialoog
tussen beide godsdiensten vrijwel on
mogelijk. Het theologisch peil der
moslems, ook van de islamitische
geestelijkheid, is daartoe echt te laag.
De Turken ontwikkelen zich meestal
buiten de Islam om; zij worden inge
nieurs, dokters, letterkundigen, heb
ben zich in het Bulgaarse leven geïn
tegreerd, maar hebben dan met de
Islam niets meer op, zij zijn atheïsten
geworden.'
De vrouw
In Sofia liet de groot-moefti van Bul
garije mij zijn moskee zien van
buiten een oud kavalje, van binnen
en machtige ruimte onder een verhe
ven koepel. Een klein gedeelte was in
een hoek afgescheiden. Ik vroeg, waar
dit toe diende.
'Voor die vrouwen, die behoefte heb
ben om te komen bidden. Eigenlijk is
dat alleen een zaak voor de mannen.'
'Kan men de vrouwen in een socialis
tisch land zo discrimineren? En ac
cepteren zij dat nog?'
'In het dagelijks leven niet meer', gaf
het hoofd der Bulgaarse Islamieten
toe. 'Wij handhaven echter onze voor
schriften; wij zijn ook in dit land wat
ons geloofsleven betreft autonoom.' In
de Koran staat beschreven, hoe Mo
hammed eens tegen zijn leerlingen
zeide: 'Help je moslem-broeder, hetzij
hij een onderdrukte of een onder
drukker is'. Een der leerlingen vroeg
daarop: 'Zeker zal ik mijn onderdruk
te broeder helpen, maar hoe kan ik de
onderdrukker helpen? 'Door hem te
beletten kwaad te doen', was het ant
woord van de profeet.
En ik vroeg: 'Heeft zo'n uitspraak van
Mohammed wellicht te maken met uw
aanvaarding van de socialistische
staat?' 'Wij beoordelen hem naar de
criteria van ons geloof en naar eigen
overtuiging. En wij vinden, dat deze
staat overeenstemt met ons geloof en
dat dit daarin zeer werkzaam kan
zijn'.
Op mijn vraag echter, of ook bede
vaarten naar Mekka hoogtepunt in
het goedsdienstig leven der moslims
mogelijk zijn, luidde het wat verle
gen antwoord: 'Een gecompliceerde
kwestie, heel gecompliceerd. Enkelen
zijn gegaan.
Als ik de Moskee verlaat schijnt bo
ven Sofia hoog aan de heldere hemel
de maansikkel. Als symbool beheerste
zij eens heel Bulgarije. Nu schijnt zij
nog slechts over een gelaten minder
heid. Insjallah.'
HEERLEN (KNP/ANP) Op 15
januari zal de contactraad van de
hogeschool voor theologie en pasto
raat (HTP) te Heerlen met bisschop
Gijsen praten over het convict (inter-
haat), dat de bisschop voor alle pries
tersstudenten wil oprichten. Dit con
vict krijgt vrijwel zeker een strak
seminarie-karakter met een duidelijk
reglement
Vicaris dr. H. van der Meer heeft in
een gesprek met de contactraad laten
doorschemeren, dat de bisschop op de-
duur geen mensen meer zal wijden,
die niet in dat convict zijn geweest.
Men verwacht dat bisschop Gijsen
voor de leiding personen van conser
vatieve huize zal aantrekken. Ook
vermoedt men, dat het convict be
doeld is als een correctie op de theo
logie en de spiritualiteit van de HTP.
waartegen de bisschop wantrouwend
staat, zoals bleek tijdens de gedach-
tenwisseling op 27 april. Het wordt
geenszins onmogelijk geacht, dat bis
schop Gijsen het convict langzaam zal
uitbouwen tot een volledig groot-semi
narie. waar steeds meer lessen zullen
worden gegeven. Aan de HTP stude
ren op het ogenblik 156 studenten.
Woensdag hebben weer drie stafleden
van het bisdom ontslag genomen, om
dat zij 'geen heil meer zien in verde
re gesprekken met bisschop Gijsen'.
De heren B. van Delden. H. Meertens
en W. Nohlmans van de dienst pasto
raal groepswerk zijn weggegaan 'om
in een vrijere opstelling, dus tegen de
wil van de bisschop in, verder te
kunnen werken aan de begeleiding
van groepen pastores en andere kerk
leden'.
DRIEBERGEN De Willlbrord-vere-
niging blijft de oecumenische avond
maalsvieringen, zoals die op zondag 5
november in de tv-kerkdienst vanuit
Rijswijk, stimuleren. Dit ondanks de
afkeuring van deze viering door bis
schop Simonis van Rotterdam.
De viering in Rijswijk was een 'be
perkte wederzijdse open communie.'
De Willibrord-vereniging meent, dat
een voortgang in de oecumenische
ontwikkeling wordt belemmerd, als
dit soort vieringen niet mogelijk is.
De Willibrord-vereniging is het offi
cieel adviesorgaan van het Nederland
se episcopaat inzake de oecumene. Het
lag in de bedoeling, dat de viering in
Rijswijk dinsdag besproken zou wor
den door de bisschoppen in hun
maandelijks beraad. Maar door de
langdurige behandeling van de ont
wikkelingen in het bisdom Roermond
zijn de bisschoppen er niet meer aan
toegekomen.
De redactie behoudt zich het recht voor om
ter opname In deze rubriek ontvangen me
ningsuitingen verkort weer te geven. BIJ
riublikalic wordt met de naam van de.
nzender ondertekend. Brieven kunnen wor
den gezonden aan de heer Joh. C. Francken.
Secretaris van de hoofdredactie van Trouw-
Iwartet, Postbus 839. Amsterdam.
Wèl over de brug (1)
Aan alle broeders en zusters uit die
delen van de gereformeerde gezindte
die niet meedoen aan 'Kom over de
De Rotterdammer
Nieuwe Haagse Courant
Nieuwe Leidse Courant
Dordts Dagblad
Uitgaven van
N.V. De Christelijke Pers
Directie:
Ing. O. Postma,
F. Diemer.
Hoofdredactie;
Drs. J. Tamminga.
Hoofdkantoor N.V. De
Christelijke Pers: N.Z.
Voorburgwal 276 - 280,
A'dam. Postbus 859.
Telefoon 020-22 03 83.
Postgiro: 26 92 74. Bank:
Ned. Midd. Bank (rek.nr.
69.73.60.768). Gem.giro
X 500.
Brug' zou ik het volgende aan de
deur van het geweten willen leggen.
Door uw leidslieden en publiciteitsor-
ganen wordt gesteld, dat deze actie
onvoldoende theologisch is gefun
deerd en daarom in wezen onbetrouw
baar is. Bedoeld is, dat ze onvoldoen
de overeenkomt met eigen dogmati
sche inzichten en dat er Igroepen mee
doen, die theologisch en kerkhisto
risch gezien ver uiteen liggen. Wij
zijn Nederlanders en we zoeken het
heel diep. Met de waarheid (ónze
waarheid) in de hand kunnen we
hard zijn.
We vergeten dat de mensen voor wie
de hulp bestemd is, niets begrijpen
van onze theologische verdeeldheid.
Ze interesseren zich er ook niet voor.
Eigenlijk hebben ze groot gelijk. Ze
vragen niet allereerst naar onze mo
tieven maar naar wat we aan hulp
kunnen bieden. Ik zou u willen vra
gen in de geest van Christus (Filip.
2) niet onze verschillen te.projecteren
in andere landen.
U wordt officieel door uw leidslieden
en persorganen aangeraden niet mee
te doen, maar eigen acties te steunen.
Die acties zijn natuurlijk voortreffe
lijk, maar waarom konden zé niet
ondergebracht worden in een groot
geheel? De zegslieden die u oproepen
niet mee te doen, roepen u bij voort
during op te leven uit de reformatori
sche beginselen. Die zijn mij ook lief.
vooral dat beginsel waarin verankerd
ligt dat elke christen individueel en
persoonlijk verantwoordelijk is tegen
over God en medemens. Leest u
vooral de slothoofdstukken van Mat-
theus nog eens door, waar het gaat
over de maatstaven van intrede in het
Koninkrijk. Wees reformatorisch, be
slis zelf.
Meerkerk
Dr. A. v. d. Melden
Wèl over de brug (2)
De leiders van de gereformeerde bond
in de hervormde kerk, de EO en de
vrijgemaakten hebben hun volgelin
gen verteld, dat ze niet mee mogen
doen met deze broodnodige actie. Re
denen: 1. de katholieken doen mee; 2.
't is een linkse actie; 3. we doen nooit
iets samen met andere kerken. Dit
alles is voor mij een volkomen onbe
grijpelijke en verdrietige zaak. Als ik
in het evangelie lees, dat je van je
twee jassen er één moet weggeven,
dan staat er toch niet bij, dat je het
beslist niet doen mag samen met
anderen, met wie je het kerkelijk
helemaal niet eens bent? En als ge
ven aan onze veel minder bedeelde
broeders en zusters daarginds 'links'
is, wel, dan wil ik graag links zijn. Ik
ben dankbaar en blij. dat Jezus de
termen links-rechts en licht-zwaar
niet kende. Is het zonder dat alles al
niet moeilijk genoeg om Hem na te
volgen?
Wezep
G. M. van Groen-Everaars
door prof. dr. J. A. Rasker
Dr. Stephan Pfürtners Kirclie und Sexualitat komt in veel opzichten overeen met het in de synode van
de hervormde kerk in juni verworpen rapport over Sexualiteit en nieuwe moraal (dat echter dezer
dagen door de rapporteur dr. F. O. van Gennep is gepubliceerd onder de titel Mensen hebben men
den nodig).
Het is wel uitvoeriger in zijn argu
mentatie en gaat met name en zeer
uitdrukkelijk in tegen de officiële
sexuele moraal van het hoogste leer
ambt der r.-k. kerk zoals die vooral
door paus Paulus VI is ontwikkeld in
de encycliek Humanae Vitae van 1968.
De paus is in deze encycliek naar
Pfllrtners mening teruggegaan tot
achter de voorzichtige vernieuwing
van het kerkelijk denken dat gebracht
is door het tweede Vaticaans concilie
in de pastorale constitutie XIII, 'De
kerk in de wereld van deze tijd.'
Pfürtner stelt uitdrukkelijk dat de zin
van het huwelijk niet primair in de
voortplanting is gelegen. De voortdu
rende pogingen van vertegenwoordi
gers der traditionele huwelijkstheolo-
gle, nadruk te leggen op het primaat
van de voortplanting of de dienst aan
de nakomelingschap, is door de meer
derheid van het concilie (Vaticanum
II) afgewezen. Nadruk is nu gelegd
op het karakter van het huwelijk als
Verbond, 'innige gemeenschap van le-
In bijgaand artikel bespreekt
prof. dr. A. J. Rasker, hoogle
raar vanwege de hervormde
kerk aan de rijksuniversiteit te
Leiden (voor: vaderlandse kerk
geschiedenis, christelijke ethiek
en apostolaat) het boek 'Kirche
und Sexualitat' van de Zwitser
se r.-katholieke hoogleraar dr.
Stephan Pfürtner, die onlangs
uit zijn kerkelijke leeropdracht
aan de universiteit te Fribourg
is ontzet (zie Trouw/Kwartet
van 7 dec.). Prof. Rasker noemt
terloops ook het pas bij Bosch
Keuning te Baam uitgeko
men boek 'Mensen hebben men
sen nodig' van dr. F. O. van
Gennep (170 pag., prijs 9,50).
Dit is het door de auteur bijge
werkte rapport over Sexualiteit
en nieuwe moraal, dat door de
hervormde synode niet werd
aanvaard. Zoals wij onlangs al
berichtten is bij het Boekencen
trum in Den Haag verschenen
'Liefde en sexualiteit' (76 pag.,
5,70), de door de hervormde
synode aanvaarde 'pastorale
handreiking', welk stuk oor
spronkelijk als minderheidsnota
van prof. dr. P. J. Roscam Ab-
bing op de synodetafel lag. Wat
'Kirch und Sexualitat' van
Pfürtner betreft, dat is Rowohlt
Taschenbuch 8039 (prijs inge
naaid DM 6.80).
ven en liefde'. Hiermee is in het
huwelijk alle nadruk gelegd op de
persoonsverhouding, waaraan het
funktie-karakter ondergeschikt is
(124). Dit heeft ingrijpende gevolgen
voor een positievere waardering van
de geslachtsgemeenschap op zichzelf
als uitdrukking van de liefde. De
tegenwoordige paus is in Humanae
Vitae echter teruggegaan achter deze
verworvenheid naar oudere r.-k. in
zichten: hij stelt dat sexus in wezen
op voortplanting gericht is, beroept
zich daartoe op de z.g. natuurwet (dei
et naturae lex) met theologisch verou
derde en onhoudbare voorstellingen,
doet in een overtrokken vrees voor
genotzucht een beroep op een heroï
sche offerzin met pseudotheologische
motieven, en acht zich verplicht op
conservatieve wijze alle oudere kerke
lijke uitspraken vol te laten gelden.
Tegenover zulk een 'repressieve sexu-
ale moraal' (201) stelt Pfürtner de eis
van theologisch realisme en humani
taire gezindheid. Bitter is hij tegen
de onbewegelijkheid van de hoogste
kerkelijke leiding en haar ideologi
sche bevangenheid (193). Die bevan
genheid geldt o.a. de maagdelijkheids-
Ideologie; daartegen stelt hij dat het
normaal geacht moet worden de over
gang van maagd tot geslachtspartner
niet als een verlies maar als een
rijping en levensverwerkelijking van
de vrouw te beschouwen, als een
verrijking in haar persoonlijkheids
vorming, en tot de creditzijde van
haar menswording behorend (89).
Hij heeft een positieve waardering
voor de tegenwoordige jongere gene
ratie, die niet immoreler is dan vroe
gere generaties, ofschoon zij tot nu
toe algemeen aangenomen normen
doorbreekt. Het gaat bij haar over het
algemeen om vrije opvattingen onder
conditie van werkelijke wederzijdse
toeneiging; deze generatie heeft 'een
uitgesproken gescherpt besef voor de
andere mens als persoon en voor
diens recht'; verantwoordelijkheid
staat bij haar in het centrum. Dat dit
risico's inhoudt beseft hij, maar die
kunnen door een repressief kerkelijk
leerambt niet vermeden worden (226
v.v.).
Het is vanzelfsprekend, dat hij tegen
d ecelibaatsverplichting is (275 v.);
ook tegen het feit, dat deze verplich
ting ofschoon nooit tot dogma verhe
ven, gehanteerd wordt alsof hiermee
de onfeilbaarheid van het kerkgezag
in het geding is. De kerk Is een
menselijke inrichting, en als zodanig
'heilig en zondig tegelijk', dat geldt
ook voor haar leerambt (205; vgl. wat
dr. K. Blei zegt in zijn 8 dec. In dit
blad gerecenseerde dissertatie: de
kerk is feilbaar en onfeilbaar tege
lijk; 205).
Pfürtner is met deze meningen duide
lijk in conflict met het hoogste kerke
lijke leerambt. De generaal van de
paters dominicanen (Pfürtner be
hoort tot de dominicaner orde!) heeft
hem zijn kerkelijke leeropdracht ont
nomen en wenst, dat nu ook de staat
hem zal ontslaan. Misschien komt er
nog een compromis, maar dat zal wel
moeilijker liggen dan bij de hervorm
de kerk, wier synode er meer weet
van heeft, dat haar gezag aan mense
lijke beperkingen onderworpen is en
dat laatste en definitief geldige uit
spraken door haar nooit gedaan kun
nen worden. Maar, wie weet, is er ook
hoop voor de kerk van Rome, die
evenals de protestantse kerken alleen
werkelijk kerk kan zijn wanneer en
inzover zij 'semper reformanda' is.
Hoe dat ook zij, Pfürtner's boek is
daartoe een belangrijke en moedige
stoot.
Bisschop Gijsen
/an
ESSEN (EPD) De leiding van de
evangelische kerk van Rijnland heeft
de r.k. bisschoppen de verzekering
gegeven, dat tijdens de komende Duit
se kerkedag, volgend jaar in DUssel-
dorf, geen gemeenschappelijk avond
maal zal worden gevierd. Op een
bijeenkomst in Essen zei een woord
voerder van de evangelische kerk, dat
het voor deze kerk gemakkelijk zou
zijn om een open communie aan te
bieden voor alle kerkedagbezoekers,
maar dat dat de eenheid der kerken
niet zou dienen. Door voorbarig te
handelen in de kwestie van de inter
communie kunnen nieuwe moeilijkhe
den ontstaan, die het streven naar
eenheid eerder schade, zei hij. Op de
kerkedag in Stuttgart, vorig jaar,
vond een open communie plaats, die
het misnoegen van de r.k. bisschop
pen opwekte.
Kathleen Whyte: VORMGEVING IN
KREATIEF NAALDWERK (oorspr.
titel Design in Embroidery). Verta
ling Ir. Louise Corfieau, 234 pag.
Ultg. Cantecleer N.V. de Bilt. Prijs
32.50.
Ongeveer een jaar geleden bespraken
wij in deze rubriek de eersteling in
de serie 'Handboeken' van Uitgeverij
Cantecleer N.V., met als titel 'Inspira
tie voor Kreatief Naaldwerk' van Con
stance Howard.
In het thans uitgekomen derde deel
in deze serie 'Vormgeving in Kreatief
Naaldwerk' is het Kathleen Whyte die
haar suggesties en aanwijzingen voor
het ontwerpen van eigentijds bor
duurwerk grondig uiteenzet.
Beide studieboeken zo mogen we
de diep op de materie ingaande wer
ken wel noemen lopen in veel
opzichten parallel, hetgeen ook uit de
identieke literatuurlijst blijkt (voor
het tweede boek slechts, aangevuld
met later verschenen wérken). Het
zou moeilijk zijn een keuze te maken.
Zoals reeds gezegd, het gaat hier voor
namelijk om borduurwerk, hoewel
ook andere technieken, meest in com
binatie met vrij borduurwerk, ge
noemd worden. Veel aandacht voor
allerlei borduursteken met vrije toe
passingen en alle mogelijke soorten te
gebruiken draden, waarmee ongeken
de effecten bereikt kunnen worden.
Mooie duidelijke afbeeldingen van
proeflapjes, stekenlappen, wandkleed-
]es e.d. eisen, naast vele originele en
persoonlijke suggesties om tot een
goed ontwerp te komen, de meeste
bladzijden van 'Vormgeving in Krea
tief Naaldwerk' op. De getoonde werk
stukken zijn merendeels van de hand
van niet met name genoemde naald
werksters (ook leerlingen). De enkele
door schrijfster zelf vervaardigde
werkstukken steken hier wat ongun
stig bij af.
Door middel van veel duidelijke tekst,
een 276 tal foto's (waarvan 8 in
kleur) tekeningen en schetsen, gaat
schrijfster (soms zeer theoretisch) diep
In op vele onderwerpen. Waarvan wij
noemen: technieken, tekenen, ontwer
pen, kompositie, kleuren» inventivi
teit, borduren. Haar visie op het ont
werpen: kijken, zien, herkennen (kon-
trast-harmonie; ritme- evenwicht), lij
nen, vormen, patronen, kiezen en or
ganiseren kan voor velen tot steun
zijn bij het kreëren van een werk
stuk.
Veel mogelijkheden worden uitge
werkt op evenzovele terreinen van de
veelzijdige en veelomvattende bor
duurkunst (in deze tijd bij voorkeur
kreatief naaldwerk genoemd).
Het uitstekend vertaalde werk geeft
na de gebruikelijke inleiding
ook een kort historisch overzicht. Aan
het einde nog een hoofdstuk gewijd
aan modern kerkelijk borduurwerk.
R.D.-S.
iEII
Het begint al weer afschuwelij ,eV(
'kersten'. Een omroepveren
poogt, tot meerdere glorie van e
dan ook, een kerstplaat met e f
nacht' en dergelijke liederen ai rek(
man te brengen. Winstgevende
Zit altijd goed. Stille nacht metl [u c
stemmen en dergelijk gesnor, aan
juffrouw in een onberispelijke n lens
met bijbehorend bont tegen de a (ran
grond van besneeuwde bergen looi,
het altijd. 'Sfeertje' hebben dt tn 1
zenmakers gezegd. Dat kan een n vi
kopen. Haal het in huis! Graaj je L
kilo of een paar meter sfeer! In i utii
prijsklasse had u gedacht? Ik
nog goed dat wij vroeger ovqf
belang van de sfeer discussiïf
Volgens sommigen van ons wï
woord 'sfeer' verdacht. De sfeel
het gevaar van te verdoezelen n
het gaat. Dat kan heel goed. L
zei mij eens: over het gevoel!
geloof, want daar hadden we 'tg
hoef je je nooit druk te makt
komt er, als het goed is, vana
Hij had mijns inziens heel ergl
Zo is het met de kerstsfeer, f
niet te koop. Het is een
bedrog om sfeer aan de man prol
te brengen. Alleen surrogaat, r
kitsch, vervangingsmiddelen i
dit gebied te koop. Wie het
doen wil, het zij zo, maar hetJ
kent niets. Het is leegte toevoeg
leegte. Het heeft niets te mak»
de dingen waarom het op kej
gaat. Het dient misschien een'
ander feest, mijlenver van del
kerstvreugde verwijderd. Al datg
gedoe dat u per extra aanbiec"
kleuren en geuren voorgesi^
wordt slaat nergens op. 't Is
de dagelijkse stuff, alleen v(
verkoop voorzien van het voort
'kerst'. We moeten ons nietl
beetnemen. Het gaat straks opl
om het komen van God tot onf
dat komen is een heel ingetogen
God is heus niet gekomen omdi
hier op aarde zo goed en gezellig
Hij begaf zich in een wespen:
een gebied waar geschoten 1
wordt, waar een mens nauwelijl
kan leven. Hij kwam in een
als een rovershol. Maar Hij kwaï
en liet zich door niets weerho
Om ons te verlossen, te helptiei
leren wat echte vrede is en red
ning. En dat is allemaal ieti
geweldig blij mee te zijn. Uitb
blij. Maar tegelijk, en dat is zoie nj
een opgave, ingetogen. In zijn f71
die een sfeer was van liefde tot
niets lief te hebben viel'.
GENÈVE De voorzitter van
nodale raad van de presbyter! ia<
kerk in Mozambique, Zedequias
ganhela, is afgelopen maandag
aangetroffen in zijn cel in Lai
Marques in Mozambique. VolgeiL
dedelingen die de wereldraad vu rSa
ken ontving zou de synodepraei one
vele langdurige verhoren zelfi lan
hebben gepleegd. Hij was opgeha
In het begin van deze zomer
Manganhela samen met dertig ai
leidende figuren van de presbytei rot
se kerk gearresteerd. Manganheli ldu
sinds 1963 praeses van de synodile I
had een deel van zijn opleiding ic ucts
tugal gehad en trad in Mozamjüs
vaak op als gangmaker voor
nisch werk.
Beroepen te Hoevelaken, te Voo „„t
zen en te Wouterswoude: G. Ji npn.
feil
Jrijf
fel
It
oud
hulpprediker te Driedorp bij
te Haaksbergen: W. K. van DeunC^
Stolwijk.
Bedankt voor Meerkerk: A. Romf
Wezep.
Beroepbaar: G. Jansen, hulppi
Barneveldseweg 94 A te Nijkerk;
Bouman, hulpprediker. Stienfi
wei 7 te Ee (Fr.).
GE RE F. KERKEN (VRUG)
Beroepen te Terneuzen: M.
kerk te Meppel.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen te Hoogvliet: J. Mol t«
dinxveld-Giessendam. die bi
voor Waardenburg.
ADVERTENTIE
De laatste dagen van het jaar
zijn razend drukke dagen voor uw bank.
Vooral nu er zoveel vrije dagen
tussen zitten.
Daarom deze goede raad:
regel uw bankzaken die niet tot 1973
kunnen wachten, begin volgende week.
De gezamenlijke banken in Nederland.
