VS: Chili krijgt Russische wapent Chinese premier: Vietnam-bestand lijkt op handen Neutraliteit blokkeerde weg naar EEG Stakers leggen EEG-raderwerk stil Gematigde Unionisten willen Vanguards uit partij zetten Links zou gaulliste nu kunnen verslaan Sartre bezet kantoor electriciteitsbedrijf China: berichten over grensincident niets dan laster Veiligheidsconferentie Leger ruimt in Parijs huisvuil op TROUW/KWARTET DINSDAG 12 DECEMBER 1972 BUITENLAND WASHINGTON (AP) Amerikaanse militaire woordvoerders W ben verklaard, dat de Russen de socialistische regering van Chy^ 50 miljoen dollar krediet tegen lage rente hebben aangeboden vo) de aankoop van Russisch militair materieel. Staakt-het-vuren z<?u met kerst ingaan PEKING, PARUS (AFP, UPI, Reuter, AP) Volgens premier Tsjoe En-lai van China is het mogelijk dat binneii één of twee da gen Amerika en Noord-Vietnam een verdesovereenkomst sluiten. De premier heeft dat gisteren in Peking op een bijeenkomst van buitenlandse journalisten gezegd. ADVERTENTIE Tsjoe En-lai wilde slechts op de mo gelijkheid van een akkoord wijzen en zei optimistisch noch pessimistisch te zijn over het Parijse vredesoverleg. Hij vroeg zich wel af waarom er zoveel kabaal werd gemaakt over en kele honderden krijgsgevangenen in Noord-Vietnam, terwijl in Zuid-Viet- nam tienduizenden mensen gevangen zitten. De Amerikaanse onderhandelaar Henry Kissinger en de Noordvietna- mees Le Doec Tho hebben gisteren weer enkele uren met elkaar gespro ken. Na afloop is niets meegedeeld. Het gezaghebbende Franse dagblad Le PARIJS (AFP) Twaalf mensen, onder wie de Franse wijsgeer Jean- Paul Sartre, hebben gistermorgen het hoofdkantoor bezet van het algemene electriciteitsbedrijf in Parijs. Het persbureau 'Bevrijding* gaf een communiqué uit, waarin stond dat Sartre en de zijnen contact wilden opnemen met de directeur van de Parijse dochteronderneming van de kabelfabrieken in Lyon, die van de electriciteitsmaatschappij afhankelijk zijn. Zij wilden de directeur de eisen voorleggen van 63 Marokkaanse arbei ders, die al een maand in staking zijn. Na een bezetting van drie kwartier verlieten de twaalf het kantoor weer zonder door de directie te zijn ont vangen. Er was geen direttielid aan wezig, zo werd gezegd. Sartre liet weten dat hij terug zou komen. Monde heeft gisteren uit Saigon ge meld dat Zuidvietnamese regerings functionarissen verwachten, dat op 20 december een staakt-het-vuren in Viet nam van kracht wordt. Het zou een 'voorlopig' bestand zijn, dat zou be ginnen met het kerstbestand en dan voor onbepaalde tijd zou worden ver lengd. President Thieu van Zuid-Viet- nam zou drie voorwaarden hebben gesteld aan een bestand; een bijeen komst met president Nixon ergens in de Stille Oceaan; voortzetting van de Amerikaanse economische en militaire steun en de garantie van Amerikaanse militaire interventie in het geval van een 'flagrante schending' van het staakt-het-vuren door de communisten Nixon zou die drie voorwaarden heb ben geaccepteerd, maar of hij en president Thieu elkaar voor of na de ondertekening van het bestand zullen ontmoeten, stond nog niet vast. Australië zal zijn resterende militai ren binnen drie weken uit Zuid-Viet- nam terugtrekken. Dit heeft vice pre mier Lance Barnard gisteren gezegd. Australië, dat in 1969 bijna 9000 mili tairen in Vietnam had, heeft er nu alleen nog 150 adviseurs. De vijftig Nieuwzeelandse militaire adviseurs die nog in Vietnam zijn. zullen na het verwachte akkoord worden terug getrokken. Minister van defensie Faulkner zei gisteren te hopen dat ze nog voor kerst thuis zullen zijn. Volgens Washington zijn er nu nog 25.200 Amerikaanse militairen in Vietnam. Golven Amerikaanse B-52- bommenwerpers hebben gisteren 900 ton bommen ten noorden van de hoofdstad Saigon laten vallen waar Noordvietnamese troepenconcentraties waren gesignaleerd. Volgens de woordvoerders, betekent het Russische aanbod een belangrijke stap in een campagne tot uitbreiding van de Russische militaire en politie ke invloed in Latijns-Amerika. Tot dusverre, aldus deze functionaris sen, heeft -geen enkel Latijnsameri kaans land met uitzondering van com munistisch Cuba belangrijke hoeveel heden militair materieel uit de Sow- jet-Unie ontvangen. Woordvoerders van de westerse in lichtingendiensten zeggen, dat het Russische wapenkrediet aan Chili werd verstrekt nog voordat president Salvador Allende van Chili verleden week een bezoek aan Moskou bracht. Er zijn geen aanwijzingen of het onderwerp is besproken door Allende en de leiders in het Kremlin. In officiële bekendmakingen wordt ge wag gemaakt van Russische toezeggin gen voor een grotere mate van econo mische hulp aan Chili. Sommige Ame rikaanse zegslieden zijn van mening, dat economische ontwikkelingshulp kan worden gebruikt als dekmantel voor militaire bijstand. In dit verband, zeggen zij, moet her innerd worden aan het Ri voorstel om te helpen bij de onto, keling van Chili's vissershavens ruil voor toestemming om Rus marineschepen gebruik van die vens te laten maken. Een dergelijk recht zou betek dat de groeiende Russische n haar eerste bases krijgt aan de fic-kust van Latijns-Amerika. Het Russische wapenkrediet van| miljoen dollar zou 1 procent dragen en in 50 jaar aflosbaar De Russen dringen er al maanden bij de Chilenen op aan Russische 21 straaljagers te kopen ter ver ging van sterk verouderde oorli vliegtuigen van Britse makelij. De leiders van de Chileense luifel macht geven echter de voorkeur i nieuw Amerikaans materieel, zeg| Amerikaanse functionarissen, het Congres heeft strikte beperk opgelegd aan de Amerikaanse wa| hulp en verkopen aan Latijns-^ ka. President Allende is gisteren op aangekomen. BRUSSEL (ANP, Reuter, UPI) De staking van 6000 EEG-ambte- naren in Brussel heeft vrijwel alle activiteiten van de Europese Economische Gemeenschap stilgelegd. wat president Pompidou zal doen. A"| zou formeel met een anti-gaullistisdCJ meerderheid kunnen blijven. het parlement De ministers van landbouw van de EEG zijn gisteren toch aan hun bij eenkomst begonnen, maar moesten het zonder tolken stellen. Ook de werkgroep, die over voedselhulp aan arme landen zou confereren, kwam bijeen. Tegelijkertijd werd voor de gebou wen, waarin werd vergaderd door pos tende stakers betoogd en werden pam fletten uitgedeeld waarin stond dat de staking niet bedoeld was meer geld voor de ambtenaren te verwerven, maar dat het om een principe-kwestie - ja rlijkse aanpassing van de salaris sen - ging. 'Wij hebben er genoeg van altijd te moeten vechten voor handha ving van de koopkracht van onze inkomens en het te beschermen tegen de uitholling ervan door stijgende kosten van levensonderhoud', aldus Theodor Holtz, de Westduitse voorzit ter van de stakingscommissie. De sta king zal in beginsel duren tot 19 december. Dc ambtenaren blijven sa larisverhoging eisen van 11,2 procent, de EEG zullen worden, dat een berg pet. geboden. De staking komt op een hoogst onge lukkig tijdstip, nu Engeland, Ierland PEKING (Reuter) Het Chinese ministerie van buitenlandse zaken heeft gisteren berichten over een bot sing in het grensgebied van Kazakh stan vorige maand, tegengesproken. Volgens deze berichten zouden vijf Russische soldaten door Chinese infil tranten zijn gedood. In antwoord op vragen zei een woord voerder van net ministerie: 'Voorzo ver wij weten, heeft zich helemaal niets dergelijks voorgedaan. De be richten over het incident zijn zuiver kwaadaardige verzinsels en laster.' Volgens westelijke diplomatieke krin gen in Moskou waren in een vertrou welijk Russisch bericht de Chinezen beschuldigd van het doden van vijf soldaten en een aantal schaapherders en van meenemen van een grote kud de schapen naar China. De Chinese autoriteiten zouden de verantwoorde lijkheid daarvoor hebben afgewezen onder het motief dat de infiltranten bandieten waren. Diplomaten in Peking beschouwden het incident niet ernstig of op eniger lei wijze vergelijkbaar met de grens incidenten tussen China en de Sow- jet-Unie in 1969. Voorts zeiden zij dat een felle aanval op China, in het openbaar door partijleider Breznjew uitgesproken tijdens zijn bezoek aan Hongarije, vrijwel zeker niets te ma ken had met het incident van vorige maand. HELSINKI (DPA, UPI) De voor bereidende besprekingen voor een Eu ropese veiligheidsconferenite in Hel sinki worden vrijdag verdaagd tot 15 januari. en Denemarken per 1 januari lid van de EEG zullen worden, dit een eberg extra ambtelijk werk met zich mee brengt. BELFAST (Reuter) In de protes tantse Noordierse Unionistische Partij zijn hevige spanningen ontstaan naar aanleiding van een voorstel partijle den te royeren die tevens lid zijn van de militante Vanguard Beweging, die door ex-minister William Craig wordt geleid. Extreem-rechtse protestanten hebben gewaarschuwd een nieuwe partij te stichten als het voorstel wordt aange nomen. Aangenomen wordt dat een royement van de Vanguards de Unio nistische Partij zal vernietigen. In de plaatselijke kiesverenigingen heeft de. rechtervleugel de overhand, zodat aan nemen van het voorstel het einde van de Unionistische Partij en de opkomst van een nieuwe extreme protestantse partij tot gevolg zou hebben. Het voorstel Vanguard-leden het par tijlidmaatschap te ontzeggen was af komstig van de gematigde Unionisten Stratton Mills, die tevens Brits Lager huislid is, en van Basil Mclvor de voormalige Noordierse minister voor gemeenschapsbetrekkingen. Geschat wordt dat ongeveer 40.000 leden van de Unionistische Partij te vens leden van de Vanguard-beweging zijn. De Vanguards hebben meerma len uiterst militante geluiden laten horen. Hun leider William Craig was de man die in oktober 1968 als minis ter van binnenlandse zaken een eerste massabetoging van voorvechters voor gelijke burgerrechten met harde hand uiteen liet drijven. Later begon Craig, die er in zijn partij al snel uit lag, steeds feller te ijveren voor eenzijdige onafhankelijkeid, zoals Rhodesië, door de stichting van een zelfstandig Ul ster. Het voorstel van de Vanguards uit te stoten is op fors verzet gestuit van oud-premier Brian Faulner en andere hoge functionarissen van de partij. PARIJS (AFP, UPI) Als er nu verkiezingen in Frankrijk gehoud zouden worden, zou de 'linkse coalitie', bestaande uit communist* II socialisten en de linkervleugel van de radicaal-socialisten een vo t sprong van 7 procent behalen op de gaullistische regeringsmeerd Ij" heid. Deze cijfers zijn gisteren in het Fran se dagblad Figaro gepubliceerd en zijn gebaseerd op een opinieonder zoek, dat op 1 december is uitgevoerd door het Sofrès-instituut.' Van de on dervraagden sprak,45 procent zich uit voor de 'linkse coalitie' en wel 22 procent voor de communisten en 23 procent voor de nlet-communistische linkse groeperingen. De regeringsmeerderheid, bestaande uit de gaullistische UDR, de rechts-, onafhankelijken en de christen-demo cratische centrumgroep, kreeg de voorkeur van 38 procent van de on dervraagden. Bij een opiniepeiling van hetzelfde instituut in november sprak 43 pro- cen zich uit voor de linkse coalitie en 42 procent voor de regeringsmeerder heid. In oktober was de verhouding nog 45 tegen 42 procent in het voor deel van de regeringspartijen. In maart volgend jaar worden er in Frankrijk algemene verkiezingen ge houden. De linkse partijen hopen dan de meerderheid te krijgén in het 489 zetels tellende parlement. In Frank rijk is een discussie op gang gekomen ion H >oni m eer 1 h PARIJS (Reuter) Het Franse leien heeft gisteren in Parijs de taak o\ dich genomen van het stakende person tot van de reinigingsdienst en is beflde nen met de hopen huisvuil op jver ruimen die een bedreiging voor 3e volksgezondheid gingen vormen. 0 ii De prefect van Parijs, Jean Ver<Jieer maakte zondag bekend dat hij W! leger te hulp zou roepen in verb: ngj, met de volksgezondheid en dat hij je i; staking op deze manier niet wi |jtsl; breken. Ongeveer 75 procent van vooi 4.700 vuilophalers staakt nu al v t hi dagen ter ondersteuning van lo nde eisen, betere arbeidsomstandighei iagc en leren schorten voor allen. vink Zweedse industrie weinig ingenomen met regeringsbeleid In Zweden heerst diepe verdeeldheid over de vraag, welke relaties het land moet onderhouden met de Europese Economische Gemeen schap. Ruim een jaar geleden wees de regering-Palme associatie met of volledig lidmaatschap van de EEG af, omdat dit niet met 's lands neutraliteit zou stroken. In plaats daarvan werd een beperkt vrijhan delsverdrag met de Euromarkt gesloten. hier bereid te betalen voor het be houd van onze onafhankelijkheid om dat ons inkomen per hoofd al hoog genoeg is en omdat er van herverde ling van de inkomens meer terecht zal komen in een volstrekt zelfstandig Zweden. Wij willen niet gestoord wor den in ons werk. Dat is het belang rijkste punt'. Over dit verdrag is tussen de regering en industrie een hevige twist ont brand. Ook een deel van de rechtse oppositie heeft zich vierkant tegen het EEG-beleid van de sociaal-demo craten gekeerd. De regering heeft, wat de EEG be treft, lange tijd de kat uit de boom gekeken. De EEG is voor Zweden van vitaal belang, nu met het toetreden van Engeland, Ierland en Denemar ken ruim 60 procent van het Zweedse afzetgebied voor industrieprodukten in de Euromarkt is komen te liggen. Toen de Zweden begin vorig jaar in Brussel gingen onderhandelen, leek het erop. dat Stockholm nauwe ban den met de Gemeenschap wilde aangaan. De Zweden trokken zich ech ter schielijk terug, nadat de EEG had gekozen voor een Europese economi sche en monetaire unie en plannen voor politieke samenwerking wilde uitvoeren. Volgens het Zweedse kabi net was de neutraliteitspolitiek van het land niet met deze EEG-koers verenigbaar. In feite echter legde het ideologische protest dat opklonk uit de linkse gelederen van de sociaal-democrati sche partij, meer gewicht in de schaal. 'De doelstelling van de EEG verschuift van economische en politie ke integratie naar een uniforme bui tenlandse politiek. En daaruit vloeit het verlangen voort naar een gemeen schappelijke militaire organisatie', zo concludeerde de SAME, de EEG-werk- groep van de sociaal-democratische partij. 'Een nauwe band met de EEG .-«u is onverenigbaar met het streven, de OOOr CnriS ölankenDUrgn arbeidersklasse zelf te laten beslissen over de voorraden en waarden die in Zweden worden geschapen'. Socialisme Links vreesde, dat de typisch socialis tische verworvenheden in Zweden in de meer kapitalistische EEG zouden worden aangetast. De sociaal-democra ten zijn bang, dat toetreding ons streven naar een volledig socialisti sche samenleving zal belemmeren, al dus de econoom Eric Lundberg. 'Wij zijn hier meer met de socialistische houding vertrouwd geraakt. Als socia listen hebben wij een voorsprong op de andere West-Europese landen, on danks het feit dat er in Frankrijk en Italië meer genationaliseerd is. Men is De meeste ondernemers denken veel gunstiger over de EEG. 'Zij hebben het gevoel, dat toetreding een van de middelen is om onze gang naar het socialisme af te remmen', verduide lijkte Lundberg. Het Zweedse be drijfsleven is dan ook hoogst ontevre den over de keuze van de regering en vooral over het in Brussel gesloten vrijhandelsverdrag. In dit akkoord is bepaald, dat per 1 juli 1977 de invoer rechten op industrieprodukten weder zijds zullen zijn afgeschaft. Maar dit geldt niet voor het grootste deel van de papierprodukten en de speciale staalsoorten. En papier cn staal zijn de belangrijkste Zweedse industriepro dukten. Zij maken ongeveer 15 pro cent van de Zweede export Voor staal zullen de invoerrechten pas in 1980 verdwijnen en voor papier pas in 1984. Tot grote woede van de g§ Zweedse exporteurs komt daar bij, dat g| zij om naar de EEG te kunnen expor teren een reusachtige lading paperas sen moeten doorworstelen. Zowel Zweden als de EEG-landen eisen, dat produktcn uit hel buitenland worden voorzien van certificaten die land van -- herkomst aangeven. Het gevolg is dat de Zweedse industriefederatie druk cursussen organiseert in het behande len van EEG-papieren. Wilhelm Paues. de EEG-expert van de Zweedse industriefederatie, vertolkte dc boosheid van de ondernemers toen hij vertelde dat de industrie volstrekt geen inspraak heeft gehad bij de besluitvorming in Brussel. Al voordat Zweden met de EEG ging onderhandelen, stond vast dat er een beperkt verdrag uit de bus zou ko men. Volgens Paues twijfelt de industrie aan de bewering dat het lidmaatschap van de EEG of associatie de Zweedse neutraliteit in gevaar brengt. Daardoor zijn tussen het bedrijfsleven en de regering grote spanningen ontstaan. 'Er is een heleboel irritatie aan beide kanten', zegt Paues. De sociaal-democraten zien het indus triële verzet tegen het vrijhandelsver drag als een hetze tegen de regering. Bengt Dennis, de Zweedse staatssecre taris van handel en industrie vertelde me: 'Ik geloof dat het geoorloofd is te zeggen dat dit voor een groot deel een politieke campagne is tegen de regering. Wij staan voor verkiezingen in september 1973. De Zweedse indus triefederatie is niet alleen opgetreden als pressiegroep ten dienste van de economische belangen van haar leden, maar komt, geloof ik, ook tegemoet aan de politieke aspiraties Van haar leden'. De regering is ook fiks onder vuur genomen door twee van de drie recht se oppositiepartijen. 'Wij hebben scherpe kritiek op de wijze waarop de onderhandelingen in Brussel gevoerd zijn', zegt Bo Karlsson. een 28-jarige econoom van de conservatieve partij (Moderata .Samlingspartiet), die zich sinds 1969 'gematigd' noemt. 'De rege ring heeft heel weinig bereikt van wat ze in 1970 zei te willen'. Ook de liberalen (Folkpartiet) zijn slecht te spreken over het vrijhandelsakkoord. 'Onze partij zal op haar congres in Gothenburg nieuwe onderhandelingen met de EEG eisen', zegt David Wir- mark, een liberaal parlementslid. De liberale partij heeft in tegenstelling tot de conservatieven, die een volledig lidmaatschap wensen, associatie met de EEG in haar programma staan. mi ïeic hc d d erer dui it t< de t laats str ;scei har 0_ 'Als n*3™ onze neutraliteit zou willen opgei 0"g( zouden de Zweden tot actie overga ®w: Zwedens neutraliteit wordt zelden |s^?. nooit in het openbaar ter discu! fellJ gesteld. Het onderwerp is taboe. 'leei achtergrond: Zweden is sinds II (158 jaar geleden) niet meer bij i oorlog betrokken geweest en he 'gt ving van Stockholm, zegt: veel materieel profijt van deze Rechtse kringen in Zweden verwijten premier Olof Palme dat hij de neutrali teit van het land in gevaar brengt met zijn Victnam-politiek en zijn kritiek op de VS. Door 'links' wordt Palme's actieve neutraliteitspolitiek geestdriftig ge steund. In me van dit jaar droegen Vietnam-betogers n Stockholm dit protest bord mee naar aanleiding van de Amerikaanse bombardementen op Nord-Viet- nam en de mijnblokkade. Nixon drinkt een kopje bloed. Eronder staat: 'Hoe gaat het met je maag?'. Ie 1 De neutraliteitspolitiek leverde het argument waarmee Zweden de EEG- boót afhield. Een zeer succesvol argu ment, omdat neutraliteit in Zweden een onaantastbaar begrip is. 'Het heeft een morele en sentimentele waarde voor de Zweed', zegt de li beraal David Wirmark. 'Neutraliteit is een magisch woord geworden', meent prof. Erik Lundberg. 'Ik geloof dat het een van onze heilige koeien is', verklaart Anna Eliasson, parlements lid van de opponerende Centrum Par tij (voorheen Agrarische Partij). De neutraliteit wordt in Zweden met een hele reeks argumenten ge rechtvaardigd. Gezegd wordt, dat de neutraliteit de stabiliteit handhaaft in noordelijk, Europa, dat tussen Oost en West ligt; dat ze een steun vormt voor Finland, dat steeds onder pressie van Moskou staat; dat ze in het be lang is van de NAVO en het War- schau-Pact, die allebei voor onze neu traliteit zijn; en dat ze Zweden de mogelijkheid geeft internationaal te bemiddelen. 'Zweden is alleen neutraal in geval van oorlog', zegt Lennart Dafgaord, de EEG-specialist van het ministerie van buitenlandse zaken. 'In vredestijd is onze buitenlandse politiek erop ge richt buiten elke politieke alliantie te blijven. Het verschil tussen de Zweed se neutraliteit en die van Zwitserland en Oostenrijk is, dat zij neutraliteit in de grondwet hebben verankerd. Dat hebben wij niet. In Zweden wordt de neutraliteitspolitiek bepaald door de zittende regering', aldus Dafgaord. De neutraliteit is er bij de Zweedse kiezers traditioneel zo ingehamerd, dat verzet ertegen desastreus zou zijn voor elke Zweedse politieke partij. Lars Hedin, een tandarts uit de omge- tiek getrokken. Onmiddellijk na gee Eerste en Tweede Wereldoorlog reikte de Zweedse economie hot punten en ook tijdens deze oorlo handhaafde het land zich door n alle strijdende partijen handel te dfJÏ ven. Zweeds staal was een ges) produkt. De geallieerde landen i niet vergeten, dat Zweden in r Tweede Wereldoorlog Duitse troep °u over zijn grondgebied liet trekken. In rechtse kringen in Zweden wo aan het gehalte van de Zweedse n traliteit getwijfeld, gezien het sta 'anc punt van premier Palme inzake V e.' nam. Bij de oppositie leeft een s merend verlangen, de neutraliteit 4? discussie te stellen, in verband i de wens om aansluiting te vinden 1 de EEG. Maar zij durft niet, voo j omdat de verkiezingen in zicht zijn Gevolgen M Voor de Zweedse economie is I verzet tegen de EEG, verdedigd I y een beroep op de neutraliteit, i j zonder gevolgen. Veel Zweedse firn |'e overwegen dochterondernemingen r( assemblagebedrijven in EEG-landen vestigen. Onmiddellijk nadat Dl mm marken voor toetreding tot de E de had gekozen, werden Deense advert is ties in Zweedse bladen geplaatst me bedrijven tot de overtocht te be irledi gen. In Zweden ontmoette ik hij handelsdelegatie uit de Ierse Ret bliek, die honderden firma's had zocht om ze naar Ierland te krijt 'e be waar zij 15 jaar van belasting won San: vrijgesteld. Al geruime tijd investei sin grote Zweedse concerns niet meer E al: eigen land, maar in hun dochter Per drijven in de EEG. Het zijn firn °nlic zoals SKF (kogellagers), L. M. Er £he son (tele-communicatie), Sven De Tandsticks AB (hout en chemis industrie) en Alfa-Laval, bedrij''fd die reeds meer dan de helft van werknemers in het buitenland I ben. De recente samenwerking t de Volvo-autofabrieken en DAT derland past eveneens in dit bel Het is de prijs die Zweden bereid te betalen voor zijn EEG- en neutr teitspolitiek. Dit Is het rijfde artikel van een - De vorige afleveringen werden geput; ceerd op 2, 5 cn 7 december. len.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1972 | | pagina 8