Prachtige Nabucco in
donker trappenhuis
>o
Deszö Ranki vertolkt
Liszt voortreffelijk
Red Wing, het meest
solide rockploegje
Bewondering vooral
voor Ellen Edinoff
Ether-activiteiten
van de Jakoma
Prof. Jaarsma: waar kwam
avondmaalswijn vandaan?
Trouw
K wart et
Hubert Soudant een
geboren dirigent
Er is een
aansteker
voor iedereen.
Overal
verkrijgbaar!
vandaag
Kerken in VS willen
Vietnam-amnestie
Boekenetalage
BINNENLAND T2/K2
1
trp
door Jac Kort
AMSTERDAM Nabucco, het eerste theatersucces van de toen 29-jarige Verdi, behaalde vrijdag
avond opnieuw geweldige ovaties tijdens de première in de Stadschouwburg die wat de bezetting be
treft weinig afweek van die van twee jaar geleden.
Opnieuw toonde Jan Derksen zijn fan
tastisch kunnen als zanger en acteur
in de titelrol en was de Engelse
sopraan Pauline Tinsley zijn opval
lendste tegenspeelster als eerzuchtige
bastaarddochter.
Zo kan men nog meer rollen noemen.
Bijvoorbeeld Henk Smit als een fraai
zingende, maar weliswaar wat stijf
acterende hogepriester, Zaccaria,
Nelly Mopurgo als Fenena en Jan
Blinkhof als Ismaele. Zij allen hebben
hun bijdrage geleverd aan een rede
lijk goede voorstelling van Verdi's
opera, die na 130 jaar nog boeit door
de muziekdramatische kracht van dit
werk. Ik mag hierbij vooral niet voor
bijgaan aan de overweldigende in-
door Jac Kort
AMSTERDAM Het spelen met geluidsbanen en klankvelden, zo
als het moderne componeren veelal wordt omschreven, kan soms
leiden tot verrassende resultaten, onverschillig of daarbij de klas
sieke muziekinstrumenten worden gehanteerd, of dat men geheel of
gedeeltelijk met nieuwe of onconventionele geluidsbronnen werkt.
Op de VARA-matinee roerde het Ra
dio Filharmonisch Orkest olv de Ja
panse dirigent Hiroyuki Iwaki het
werk Kyo-so van zijn landgenoot Maki
Ishii uit, waarin met het gebruikelij
ke orkest, zij het met een voltallig
slagwerkinstrumentarium, werd geëx
perimenteerd. Aangezien een en ander
met veel smaak en een zekere vindin
grijkheid en vakmanschap gebeurde,
was het enige bezwaar dat ik bij het
luisteren had, dat driemaal van de
teerste fluistering naar een oorverdo
vend lawaai gaan wat veel is.
Nu weet ik niet, of dat lawaai volgens
Ishii zo exhorbitant moest wezen, of
dat dirigent Iwaki daarvoor persoon
lijk verantwoordelijk moet worden ge
steld. Wanneer ik afga op de klankla
wines, die Iwaki na de pauze in
Tsjaikowsky's Eerste Symfonie ontke-
tende, dan begin ik hieraan te twijfe
len. Want Iwaki beschouwt zijn taak,
die hij op zichzelf kundig en enthou
siast vervult, hoofdzakelijk hieruit te
bestaan, dat hij correct maatslaat, zo
min mogelijk het geluid afdempt, ie
der crescendo opdrijft en tot het
absolute hoogtepunt opstuwt.
Klankverfijning was er zaterdagmid
dag daardoor nauwelijks bij, tenzij in
het fenomenale pianospel van Deszö
Ranki, die de solopartij vertolkte in
het Tweede Pianoconcert van Liszt.
Deze 20-jarige Hongaar beschikt niet
alleen over het technische vermogen
om een werk als dit te lijf te gaan,
maar bovendien over de artistieke
kwaliteiten om er muziek van te ma
ken. Een opmerkelijke, bewonderens
waardige prestatie, die een wat fijn
zinniger accompagnement van het Ra
dio Filharmonisch Orkest verdiend
had.
door Willem-Jan Martin
AMSTERDAM De Amsterdamse muziekfreaks hebben het er, de
goeden niet te na gesproken, afgelopen vrijdagavond lelijk bij laten
zitten. Ik bedoel als zo ongeveer het meest solide rockploegje dat de
wereld momenteel rijk is als een trein over en door de hoofdstede
lijke cultuurtempel dendert, dan dien je te zorgen dat je ter plaatse
bent.
En dan moet je niet met een of
andere flauwe smoes achter de kachel
blijven hangen of de spaarcenten be
steden aan zulke voorspelbare aange
legenheden als de beide zondagscon
certen van firma Santana die ruim
voor tijd volledig waren uitverkocht
(de zo idealistisch gestarte heren van
het organisatiebureau Mojo nemen
met de dag minder risico, een vol
huis lijkt meer eis dan wens). Toch
had het al blijft het een schande
ook zo zijn vrolijke trekjes, al die
onbezette stoeltjes tijdens het optre
den van Red Wing (overigens georga
niseerd door een zijtak van het bu
reau Mojo), de vijf uit het Californi-
sche Sacramento om wie het hier te
doen is: er was zo meer dan genoeg
"ruimte om eens flink rond te sprin
gen, iets waar de groep in zeer ferme
mate en onverbiddellijk toe uitnodig
de.
Het was te enen male onmogelijk om
je niet op de een of andere wijze
(geconstateerde uitersten: een be
schaafd met de hakken tikkende intel
lectueel en twee gesjeesde parachutis
ten, die luchtsprongen van een meter
of twee beproefden) aan enige ritmi
sche uiting over te geven. Er bestaat
immers zoiets als de wet van behoud
van energie, die zegt dat energie niet
De Rotterdammer
Nieuwe Haagse Courant
Nieuwe Leidse Courant
Dordts Dagblad
Uitgaven van
N.V. De Christelijke Pérs
Directie:
Ing. O. Postma, F. Diemer
Hoofdredactie:
J. de Berg (waarnemend)
Hoofdkantoor N.V. De
Christelijke Pers: N.Z.
Voorburgwal 276 - 280,
Amsterdam. Postbus 859.
Telefoon 020 - 22 03 83.
Postgiro: 26 92 74. Bank:
Ned. Midd. Bank (rek.nr.
69.73.60.768). Gem.giro
X 500.
zo maar kan ontstaan en evenmin
verloren kan gaan: de enonne dosis
inzet, stuwkracht en plezier die Red
Wing in zijn muziek stopte kon dus
weinig minder dan overslaan naar de
enkele honderden aanwezigen die
al na de eerste nummers volkomen
plat het optreden volgden op een
manier die de eerbiedwaardige gewel
ven sedert tijden zeker niet meer
zullen hebben beleefd. Wat een vrolij
ke keuken.
De muziek van Red Wing combineert
de verworvenheden van Rhythm en
blues en country and western. Voor
de praktijk betekent dat een nadruk
op een betonnen ritmische onderbouw
(drummer George Hulling, bassist Da-
Ie Lyberger, ritmegitarist Ron Floe-
gel), spetterende glasheldere gitaren
(de uitstekende tandem Andrew Samu
els en Tom Phillips) en hoge en
scherpe meerstemmige zang (alle vijf
minus Phillips en Lyberger). Twee
lp's getuigen bovendien van een soe
pel compositorisch vermogen: de drie
gitaristen schrijven zelf een en ander,
wat dan wordt afgewisseld met
klassiekers uit de rhythm and blues
sector. Vrijdagavond kwamen daar
nog bij een tweetal werkjes van Merle
Haggard (Prison Man, de titel van
het andere nummer ging in het geweld
verloren), het stuk Slow Down en de
Little Richard-compositie Tuttifrutti,
waarvoor bij wijze van uitzondering
Dale Lyberger voor de zangmicrofoon
stond opgesteld.
Behalve cl t, verschilde het podium-
werk alleen opzienbarend van plaatac
tiviteiten door het veel vollere min
der steriele geluid. Natuurlijk is het
altijd moeilijk om zaalenthousiasme
(de respons nietwaar) in studioter
men te 'vertalen', maar een zo opval
lend verschil als in dit geval gaat
eigenlijk niet. Dat moet anders kunnen
en als ik George Hulling met wie ik
voor de aanvang van de toernee enige
woorden wisselde, goed beluisterd
heb, zal dat ook gebeuren. Goed.
Tenslotte nog dit: zij die het concert
van Red Wing om welke reden dan
ook hebben gemist (zie aanhef) krij
gen nog één kans om hun vergrijp
goed te maken. Wegens ongehoord
succes zal de Nederlandse toernee van
Red Wing nog met twee concerten
worden uitgebreid. Een daarvan vindt
woensdag plaats in het welbekende
jeugdhonk Paradiso. Zorg dat je er
bent, dan kan je meteen CCC nog
even 'meenemen': de dames en heren
uit de Brabantse Peel die Red Wing
op hun toernee vergezellen komen er
steeds beter in. Hun nummers zijn
misschien niet altijd even sterk, maar
wat bijvoorbeeld jongens als Jaap van
Beusekom, Ernst Jans en Joost Belin-
fante uit hun instrumenten halen
(respectievelijk voornamelijk banjo,
piano en gitaar) is precies zoals
country en western zijn moet en niet
anders.
breng van het Nederlands Opera koor,
ingestudeerd door Cor Olthuis, dat
schitterende prestaties leverde.
Wanneer ik toch niet verder kom dan
'redelijk goed', l'igt het aan de volgen
de factoren. Ten eerste aan de regie
van Filippo Sanjust, waartegen ik het
bezwaar heb dat hij, evenals in Lo
hengrin, verzot is op trappen. In
Salomo's paleis maar ook in het kot
waarin Nebucadnezar zijn einde tege
moet ziet.
'Praktikabel' wordt door Sanjust tot
in het belachelijke opgevat als 'trapti-
kabel', zelfs zo dat Abigail aan het
eind de dood vindt door letterlijk van
de trap te vallen. Het is bijna mania
kaal, deze trappenregie van Sanjust.
Een tweede manie is dat het toneel
(evenals bij Lohengrin) de hele voor
stelling lang in schemerdonker wordt
gehouden, zodat men nimmer een ge
zicht, maar ten hoogste een silhouet
ziet, hetgeen buitengewoon irritant en
bovendien zeer verwarrend werkt.
Ook typerend voor deze regisseur is
zijn consequentie om de acteurs bijna
voortdurend op het achterste deel van
het toneel te laten zingen, wat ten
gevolge heeft dat zelfs iemand die
Italiaans verstaat niet weet waar zij
het over hebben.
Hans Vonk. die met deze voorstelling
zijn eerste Verdi opera deed, overtuig
de mij niet van zijn capar'eiten op
dit gebied. De samenwerking tussen
toneel en orkest verliep lang niet
altijd synchroon. (Stond Vonk niet te
laag om vanaf het toneel te worden
waargenomen?) en het Oroep-orkest
overstemde bijna voortdurend wat er
op het toneel door de solisten werd
gezongen.
Ik weet natuurlijk ook wel wat er aan
de akoestiek van (de orkestbak van)
de Stadsschouwburg ontbreekt, maar
ik meen toch wel dat Hans Vonk zich
daar meer rekenschap van had moe
ten geven.
De kostuums van Ruth Hellmer wa
ren in één woord prachtig, net zoals
de decors van Nico Out.
DEN HAAG Het promenadeconcert
van het Residentiekorkest stond zater
dagavond onder leiding van Hubert
Soudant. Deze 26-jarige Limburger,
die van huls uit hoornist is, werd bij
wijze van spreken als dirigent gebo
ren. Hij heeft het leiden van een
orkest tot in de toppen van zijn
vingers en hij maakte op dit concert
een uitstekende indruk. Lichtvoetig
en glashelder speelde het orkest het
Vivaldi-concerto. Soudants directie is
energiek, exact en zeer duidelijk. Hij
leidt het ensemble doch laat in de
solistische trekjes de instrumentalis
ten de vrijheid zichzelf te zijn.
Soudant werd naar het tweede plan
verwezen door Carlos Feller, de bari
ton-solist. in het kostelijke werk van
Cimarosa getiteld II Maestro di Cap-
pella. Een herhaling uit het vorige
seizoen, omdat Feller dit zo geniaal
presenteerde dat stormen van applaus
de afsluiting vormden van veel pu
bliekelijke lachslavo's. Op de avond
van 7 december kan men via Hilver
sum 2 deze prachtige stem bewonde
ren, al mist men dan wel het meester
lijke spel van Feller. Het orkest
vormde voor Feller een gewillig appa
raat en Soudant hield het geheel goed
in de hand.
De programma's van de promenade
concerten vallen bij het Haagse pu
bliek goed in de smaak. De meesle
pende dansen uit Galanta van Kodaly
en de sprankelende, meesterlijk ge
schreven burendans van Ponchielli.
Bijna 100 jaar oud is deze dans, doch
de tijd heeft van de waarde van deze
muziek weinig of niets kunnen af
doen. Als uitsmijter de driedelige sui
te uit Fancy Free van Bernstein, een
onvervalste voorloper van de West
Side Story.
Hubert Soudant heeft volkomen kun
nen overtuigen, het orkest speelde on
der zijn leiding geïnspireerd. Een
spoedige terugkeer op dit podium ver
diént Soudant zeer zeker.
ADR. HAGER
Achter papieren slingers en hoepels Ellen Edinoff, de meest bewon
derde danseres van de Stichting Eigentijdse Dans op de avond van
Koert Stuyf
Koert Stuyf had zijn avond
door Ber Huising
AMSTERDAM De zaterdagavond in Carré met de enkele voor
stelling van de Stichting Eigentijdse Dans, geleid door Koert Stuyf
en Ellen Edinoff, kwam goed aan bij het eigen publiek, dat stil aan
dachtig, en ook wel geduldig, toekeek, lachtte waar het kon, bewon
derde af en toe, en gul applaudiseerde.
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM In het maandblad
Tenminste (voor informatie en ge
sprek over de verhouding Reformatie-
Rome, p.a. Jodichemdreef 28, Odijk
staat de brief gepubliceerd die de r.k.
theoloog prof. dr. F. Haarsma aan de
centrale kerkeraad van de Utrechtse
hervormde gemeente schreef. Deze
brief luidt.
Broeders en Zusters in de Heer,
Op 19 aug. heb ik het voorrecht
gehad deel te mogen nemen aan de
open Avondmaalsviering, uitgaande
van uw gemeente bij gelegenheid van
de landelijke bijeenkomst tijdens de
vergadering van het Centrale Comité
van de Wereldraad van Kerken te
Utrecht. Het heeft mij ontroerd en
een diepe vreugde geschonken, dat dit
eindelijk mogelijk was: eten van het
ene Brood en drinken uit de ene
Beker samen met mensen, die je door
jarenlange kontakten hebt leren her
kennen als je medechristenen. Graag
wil ik u zeggen, dat ik daar dankbaar
voor ben.
Toch zijn er bij mij enkele vragen
gerezen, die ik u wil voorleggen in
het vertrouwen, dat u ze wilt beant
woorden, respektievelijk in overwe
ging nemen in dezelfde gezindheid,
waarin ze tot u gericht worden, name
lijk vanuit het verlangen naar een
verdere groei tot eenheid van de
gescheiden kerken.
Mijn eerste vraag is van informatieve
aard: hij heeft betrekking op iets wat
mij niet helemaal duidelijk is gewor
den. Gedurende de uitdeling en kom-
munie merkte ik op, dat de bekers op
de verschillende punten in de zaal
werden bijgevuld. Het was mij niet
duidelijk waar de wijn die daarvoor
diende vandaan kwam. Mijn vraag
u zult dat van een rooms-katholiek
kunnen begrijpen is of deze wijn
onder het voorgaande deel van de
dienst op de Avondmaalstafel heeft
gestaan. Is dit inderdaad het geval,
dan is er voor mij geen moeilijkheid.
Is dit niet het geval dan weet ik dat
dat niet in strijd hoeft te zijn met de
Avondmaalsgebruiken en -opvatingen
in uw kerk. Het zal u echter bekend
zijn, dat deze zaak in de rooms-
katholieke en verschillende andere
kerken anders ligt: bovendien dat het
om een zeer gevoelig punt gaat in de
beleving van de Maaltijd des Heren.
Vanuit oecumenische oogpunt rijst
dan de vraag, of het mogelijk zcw zijn
met deze gevoeligheid rekening te
houden.
Mijn tweede vraag heeft betrekking
op de orde van dienst, die u gekozen
hebt voor deze viering. Had het niet
meer voor de hand gelegen voor deze
De bewondering, ook de mijne, ging
uit naar Ellen Edinoff. Zij is uiterst
tenger en sierlijk," maar daarbij een
sterke persoonlijkheid met een krach
tige expressie, bijzonder beheerst in
haar, meestal zeer langzame, dus
moeilijke, bewegingen, soepel en mooi
van gebaren, opvallend aanwezig en
vreemd genoeg enigszins afwezig ook.
Zij heeft iets oosters en iets van een
tragische pierrot. Heel mooi om te
zien. En Koert Stuyf liet er ook heel
lang naar kijken. De anderen deden
niet veel meer dan het lege toneel
overlopen, langzaam, snel, met een
knikje of een draaltje, heen en weer,
zonder enige ontmoeting, terwijl El
len in zichzelf besloten dromerig
voortging, met veel herhalingen, op
een droevige muziek van Reinbert de
Leeuw aan de vleugel (die eenzaam
in de piste stond).
Na de pauze was er een verrassing
met humor en herkenbaarheid: Koert
Stuyf komisch nimisch als een music-
halzanger met het masker van de
eeuwige glimlach en een paar horen
tjes, die grappig verliefd om de danse
res heendraaide. Ellen Edinoff in
kleurige veren boa's, enerzijds ook
gemaskerd, danste en bewoog weer
wonderlijk zeker, op het toneel, er af,
over kabelklossen de pistevloer op.
Spiegels verstrekten de theatereffec
ten. Grammofoonplaatjes met hits van
vroeger en projecties van Nederlandse
kamerleden gingen eraan vooraf. Als
grapje. De avond begon, een half uur
over tijd trouwens, met eindeloos
neerstromende papieren bruiloftslin
gers, en het gekleurde vloeipapier
bleef uitvoerig aanwezig. Eerst in
strookjes, later in vellen, aan grote
hoepels geplakt, en daarmee, daarin,
daaronder werd eindeloos geschreden,
gezwenkt, gedraaid, gewapperd. Nu ja,
niet eindeloos, maar wél lang. Dat
gedoe met die toestanden hoefde vóór
mij niet. Van beweging, om van dans
niet meer te spreken, is het beperkt
en saai, van betekenis is het arm en
zo goed als leeg. De bijbehorende
dichtregels (Amerikaans van Dylon
enzo) maken mij weinig wijzer over
eventuele bedoelingen. De muziek
kwam van ettelijke grammofoonpla
ten. Al het werk, alle moeite, alle
kosten van affiches, advertenties,
stickers, een programma met vele fo
to's o.a. waren voor die ene, goed
bezette, voorstelling.
(ADVERTENTIE)
Drs. Manusama, directeur van de Jakoma (midden) laat de
studio in aanbouw zien
door Ton van der Hammen
Aan de Djalan Salemba Raya, bij
een druk kruispunt in Djakarta-
city, staat het gebouw van de Raad
van Kerken in Indonesië. Hier ko
men de draden van alle protestant
se kerken bijeen. De taken zijn
veelomvattend. Men zit er met de
verschillende diensten als haringen
in een ton. Daarom wil Kom over
de Brug met een halve ton wat
meer ruimte helpen maken.
Een bescheiden hoekje nem nog
gedurende een kleine maand de
Jakoma in. Dat is de stichting
voor massacommunicatie, die men
sinds 1969 van de grond probeert
te krijgen. Met Kerst wordt de
eigen, bescheiden produktiestudio
in gebruik genomen. Elders in de
hoofdstad legt men er de laatste
kom over da brug
giro 76oo
hand aan. Directeur drs. Z. J.
Manusama, wéér zo'n dag en nacht
werker in kerkelijk, politiek en
sociaal opzicht ('s nachts werkt hij
aan zijn proefschrift over de adat
op Ambon), zet de bedoelingen
met Jakoma uiteen.
In het hele eilandenrijk waren tot
voor kort, behalve de regeringszen
ders, zo'n vierhonderd particuliere
zenders in de ether. Vele uiterst
primitief. Daarom heeft de rege
ring minimum-eisen gesteld en
Zijn er nu nog honderdvijftig offi
cieel toegelaten: hiervan zo'n twin
tig evangelisch geïnspireerd. De
Raad van Kerken ging met mensen
van deze twintig in Sukabumi om
de tafel zitten en er kwam tenslot
te het volgende uit.
Met hulp van de World Associa
tion of Christian Communication in
Londen (directeur oud NCRV-man
drs. Aad van Duist) èn 'Oegstgeest'
kon het gebouw worden gezet en
de technische uitrusting bij Phi
lips worden aangekocht. Het plan
is niet zélf te gaan uitzenden. Wél
programma's te maken, technici op
te leiden en jonge mensen artis
tiek te scholen. Een begin zal
worden gemaakt met programma's
die gratis aan christelijke, maar
ook niet-christelijke zenders wor
den aangeboden. Afname is verze
kerd, want de behoefte is groot.
Daarnaast zullen tapes en cassettes
voor de verkoop met muziek (van
pop tot en met geestelijke liede
ren) worden 'gevuld'. Gewoon,
voor iedereen om te kopen, want
daar is grote vraag naar en het
helpt misschien een beetje bij de
exploitatie. Zo probeert Jakoma de
ziel te worden in evangelisch ge
richte ether-activiteit.
Vraag niet wat een hoofdbrekens
dat alles kost. De uitrusting moet
importloos binnenkomen. Dat al
leen vergt al veel (vruchteloze?)
tijd en energie. Op een NOS-man
werd gerekend, men was als een
kind zo blij, maar die liet pas
afweten. Toekomstige cursisten
moeten worden geselecteerd. Be
langstelling genoeg, maar wie? De
produktie moet starten met free
lance vakmensen, als het kan weJ
een beetje voordelig. Intussen gaat
het zinvol vullen van door de
regering aan de kerken aangebo
den zendtijd (radio en tv) door.
Kortom: een onafzienbare rij hor
des moet worden genomen. Niet in
de laatste plaats de geld-horde. Die
wil Kom over de Brug helpen
nemen. Drie ton als krap bemeten
werkkapitaal voor drie jaar.
Ik word meegevoerd naar de stu
dio in aanbouw. Hoofdopzichter
Hendrik Mangkin leidt ons rond.
Een degelijke, eenvoudige geluids-
fabriek, straks trillingvrij en ge-
luiddicht. Déér zie je al de contou
ren van de spreekstudio, dóér van
de studio voor muziek- en zanguit
voeringen, dóér van de controleka
mer. Er is ook een ruimte voor de
administratie. Vijftien man moeten
er straks aan het werk. Nu zijn er
nog maar vier. Zal het allemaal
lukken?
gelegenheid zij het in verkorte
vorm de 111e orde van dienst uit
het Dienstboek van de Nederlandse
Hervormde Kerk te gebruiken? Het is
immers deze orde, die de christenen
van andere tradities (oud- en rooms- I
katholieken, anglikanen) zoveel meer
vertrouwd is en die bovendien aan
sluit bij de praktijk van de onverdeel
de kerk. Nomgaals, deze vragen zijn
volstrekt niet bedoeld als een aan
klacht of een beschuldiging. Hiervan j
kan geen sprake zijn, alleen reeds
omdat het hier ging om een open
avondmaalsviering, waarvoor enkel
uw kerk de verantwoordelijkheid
droeg. Waar het om gaat, is de vraag
wat wij voor elkaar en met elkaar
kunnen doen, zonder ontrouw te wor
den aan onze diepste geloofsovertui- j
ging
Met gevoelens van hoogachting.
F. Haarsma I
VOORBEDE
Nog dieper is de afdaling van God in
deze geschiedenis, onderweg naar So
dom en Gomorra. Nu komt het initia
tief van de zijde van Abraham. Eerst
zagen we als 't ware God een ogenblik
peinzend stilstaan, voordat Hij aan
zijn partner meedeelde waarheen de
reis was en met welk doel, nu lezen
we: maar Abraham bleef nog staan
voor den HERE. Abraham draalt. Zal
hij zijn mond opendoen? God heeft
hem moed gegeven. Maar kan hij wer
kelijk met zijn vraag komen? U kent
de vraag: het gaat om de eventuele
rechtvaardigen die nog in Sodom ge
vonden worden. Abraham brengt een
soort 'handel' met God op gang. Hij
begint met het stellen van de moge
lijkheid van vijftig rechtvaardigen in
Sodom. Zal dat de Heer kunnen bewe
gen tot het schenken van vergiffenis?
De Heer heeft zelf gezegd dat Hij op
onderzoek uitgaat. Maar het wordt
goed gevonden dat hier een mens er
nader naar informeert. Bijna klinkt
Abrahams vraag als: U zult toch wel
nauwkeurig onderzoeken. God! Er
komt geen afkeuring over deze vraag
waarvan Abraham zelf aanvoelt dat 't
nog al wat is: de rechter van hemel en
aarde herinneren aan een zekere accu
ratesse bij het onderzoek. Eindeloos
geduldig spreekt de Heer van vergiffe
nis tot het vinden van tien rechtvaardi
gen toe. Zelfs bij slechts tien zal de
Heer zelf het lijden van de vergiffenis I
op zich nemen. Hier is geen onbesuisde
strafexpeditie op gang gebracht. 'Alle
vergeving is plaatsbekledend lij den voor
wie vergeeft', schrijft Van Selms. De
voorbede van de aartsvader gaat diep
op Gods geduld en ontferming in. Maar
het kan en het mag. Hij heeft iets van
de weduwe bij de rechter waarvan
Jezus later spreekt. Hij houdt vol.
Voorbede is ook iets van volhouden bij
God, niet het doorgeven van een in
tentie-briefje. En dan komt er een ein
de aan- Abraham keert terug. God gaat
verder. Het gericht is zijn zaak. Het
rechten over de aarde heeft te maken
met zijn diepe wil dat het hier recht
is en toegaat. Heel veel later zal God
in de Messias uitgaan om te rechten.
Dan zal de grote vergiffenis plaats vin
den waarbij God plaatsbekledend lijdt.
Dan zullen de dingen tussen God en de
mensen recht gezet, gericht en geoor
deeld worden, definitief. (Genesis 18,
22-33)
DALLAS (AP) Vertegenwoordigers
van de meeste Amerikaanse protes
tantse en oosters orthodoxe kerken
hebben aangedrongen op amnestie
voor de duizenden, die zich hebben
onttrokken aan militaire dienst in de
Vietnamese oorlog. De kerkvertegen-
woordigers meenden dat amnestie
noodzakelijk was om een begin te
kunnen maken met het genezen van
de wonden die de oorlog het Ameri
kaanse volk heeft toegebracht.
Met dit standpunt gaat de algemene
vergaderin van de Amerikaanse
gevangen zitten of gevaar lopen ver
volgd te worden. In totaal gaat het
om 500.000 jonge Amerikanen.
Ben Borgart. De vuilnisroos. De Be
zige Bij, Amsterdam, 1972. 149 blz.
LRP 423. ƒ12,50.
Zwerversverhalen, romans over on-
maatschappelijken doen het goed op
het ogenblik (denk aan Hesse). Onaf
hankelijk gedrag en een drang naar
vrijheid kenmerken de hoofdfiguur
van het romandebuut van Ben Borgart.
'De vuilnisroos'. Hij dobbert in een
bootje door Noord-Holland, leeft na
bij en van een vuilnisbelt, tussen de
zwijnen als een Verloren Zoon, raakt
zijn schuit kwijt, komt bij gegoede
burgers thuis, trekt met een jong meis
je, na uit het ziekenhuis ontsnapt te
zijn, op de fiets door Nederland en
vlucht tenslotte voor de politie. Zo
ongeveer is het romanverloop. Veel in
teressante bespiegelingen over dit
soort leven, of over het leven dat de
meeste anderen leiden, staan er niet in
het boek. De tegenstellingen natuur-
cultuur en vrijheid-gebondenheid spe
len vanzelfsprekend wel sterk mee,
maar veel meer dan een vrijbuiterig
verhaal maakt Borgart er niet van.
Op de belt, hoe symbolisch, treft de
hoofdfiguur een zogenaamde vuilnis
roos aan, teken van zuiver leven te
midden van de cultuurrommel. Bor
gart heeft die vuilnisroos in zijn ro-
manopzet te weinig overtuigend laten
bloeien. Met al z'n avonturen is het
boek toch betrekkelijk vervelend
T.v.D.
