Met moderne muziek
geen 'avondje uit'
NOVIB: Kom over de brug
werkt toch verwarrend
Sjostakowitsj moet
andere componisten
te hulp roepen
arbeid Er is maar één werkgever: God.
11 R JONGELING fcM
Nell Koppen speelt
gave rol in De Meid
Briefschrijvers krijgen
gezamenlijk antwoord
vandaag
Trouw
Kwartet
TROUW/KWARTET MAANDAG 27 NOVEMBER 1972
KERK/KUNST T2/1
cm
\^,r. 3" rr'
jfotl.'è
door R. N. Degens
HAARLEM/DEN HAAG Het
is al eens eerder opgemerkt dat
toneel- en concertbezoek lang
niet altijd meer het gezellige
avondje-uit in de nieuwe jurk en
het goede pak betekent. En dat
geldt niet uitsluitend voor expe
rimenteel toneel en avant-garde
muziek; zelfs bij La Bohème of
De Parelvissers loop je tegen
woordig voor gek in een smo
king of een avondjapon, al gaan
de meeste mensen daar nog voor
hun plezier naar toe. Dat kun je
niet zeggen van concerten met
eigentijdse muziek.
Een groot deel van de toehoorders,
misschien wel het merendeel, zit daar
om er wijzer van te worden, en
meestal worden ze er ook wat droevi
ger van. Omdat het wéér tegenviel, of
omdat ze er maar niet aan kunnen
wennen. Maar ze kómen wel, en weer.
Soms alleen uit nieuwsgierigheid, om
dat er bij zulke concerten de gekste
toestellen op het podium staan en
omdat er uit normale instrumenten
vaak de vreemdste klanken komen. Er
wordt dan ook nog wel gegiecheld
door hen voor wie dat nog nieuw en
vreemd is. Maar de meesten zijn toch
wel toe aan belangstelling voor het
doel van al die nieuwe middelen. Dat
doel is heel simpel: muziekmaken. De
toelichtingen, vooral die van de com
ponisten zelf, verhullen dat doel vaak
in gewikkelde bedoelingen. Zoals Pe
ter Schat die zijn fascinerend stuk
slagwerkmuziek 'On escalation' ook
nog een demonstratie van 'democratie
in de muziekpraktijk' wil doen zijn
doordat de leidende functie van de
dirigent tegen het eind wordt overge
nomen door de uitvoerende (zes) slag
werkers. Daarbij moet de toehoorder
ook nog weten dat het zich afspeelt
op twee 'niveaus', het ene binnen en
het andere buiten de partituur, en
dat het is opgedragen aan Che Gue-
varra. Wie dat allemaal vergeet en
alleen maar luistert, hoort een lekker
bikkelhard stuk, boordevol boeiend
nieuw geluid en in kort bestek mu
zikaal recht voor z'n raap. Het werd
zaterdagavond door het Residentie Or
kest gespeeld onder leiding (voor een
deel!) van Hiroyuki Iwaki. En het
werd door de zaal, die voller was dan
ooit bij deze concerten, uitbundig
gewaardeerd. Dat was ook het geval
met 'Siebengesang van de 33-jarige
Zwitserse componist-hoboist-dirigent
Heinz Holliger. een van de interes
santste figuren van de hedendaagse-
muziekscène. Een jaar of vijf geleden
was zijn naam nog maar in heel
kleine kring bekend, nu kan hij de
aanbiedingen van concertagentschap
pen. en platenmaatschappijen niet
meer verwerken. Begrijpelijk, al was
het alleen maar om de sublieme ver
tolker die Holliger is van de klassieke
hobo-literatuur. Hij gaf daar zaterdag
avond een staaltje van in Donizetti's
Concert voor alt-hobo; overigens niet
In topvorm dacht ik, en bovendien is
het stuk muzikaal van weinig beteke
nis. Maar in zijn eigen 'Siebengesang'
kon hij zich laten horen in een stuk
dat hij zichzelf op het lijf heeft
geschreven voorzover het de solistisch
behandelde hobo-partij betreft, die
met verschillende orkestgroeperingen
en met zeven vrouwenstemmen wordt
gecombineerd. Een wonderlijk verras
send en doorlopend boeiend stuk,
waarin de klankexperimenten (o.a.
contactmicrofoon in de hobo) volledig
functioneel zijn. Van de vele composi
ties van Holliger die tot het berte van
door J. Kort
AMSTERDAM Tegenover een componist als Ravel,'die na ge
constateerd te hebben, dat van het nagelaten werk van een com
ponist slechts een derde deel wordt uitgevoerd en die zoveel zelf
kritiek had dat hij uilsluitend dat eenderde deel wilde compone
ren en nalaten (hetgeen hem vrij aardig is gelukt!) staan de veel
schrijvers.
Dat zijn zij, die dag in dag uit
componeren en uitgeven, maar bijna
onvermijdelijke epigonen zijn, van an
dere, of, wat nog triester is, van
zichzelf. Zondagmiddag hoorde ik de
première van de laatste Symfonie (tot
nu toe) van Sjostakowitsj: nummer 15
opus 141. Zaterdagmiddag zie el
ders in deze krant een Strijkkwar
tet van dezelfde componist van 25
jaar geleden. Nog steeds verblijfen
ons de virtuositeit en het vakman
schap van deze componist, net gelijk
voor welk instrument of voor welke
groep instrumenten hij schrijft. Nog
steeds zijn zijn speelse volksmelodiet
jes het aardigst, maar valt hij door de
mand, als het ernst wordt, ook in
deze Symfonie, waarin Wagner en
Bruckner om de hoek komen kijken
als het ernst wordt en Richard
Strauss. Strawinsky en Bartok even
goed als Rossini (Wilhelm Teil!) te
hulp geroepen worden voor de pret.
De Russische dirigent Kirill Kondras-
jin, die het Concertgebouworkest leid
de. zowel als het orkest zelf mitsga
ders de vertolkers der soli: Herman
Krebbers, viool, Jean Decroos, cello
en Kees Blokker, trombone, kond;\
hun voortreffelijke kwaliteiten in de-
e symfonie volop demonstreren, maar
daarmee was het belang van deze
uitvoering dan wel zo ongeveer beke
ken.
Trouwens, ook voor de pauze viel er
uit zuiver muzikaal oogpunt bezien,
niet zoveel te beleven.
Debussy's Petite Suite is in 1907 door
Henri Büsser voor orkest bewerkt.
Dat de componist daarmee genoegen
genomen schijnt te hebben, is nog
geen bewijs dat dit arrangement he
den ten dage nog houdbaar is. Ravel
had er wei iets anders van gemaakt,
vermoed ik.
1IT GAMPE
En dan 'Het' evenement van de mid
dag: een 12-jarig meisje dat het Viool
concert van Mendelssohn op haar
driekwart vl«ol kwam voorspelen. Het
ligt er aan. van welke kant je zoiets
bekijkt. Wanneer je voornamelijk ver
tederd bent door dat lieve schoolmeis
je dat zich zo knap en kranig dooi
die partij heen slaat, (zoals je je laat
vertederen door haar 90-jarige over
grootmoeder die nog Chopin speelt),
ben je enthousiast. Kom je om mu
ziek te horen (zonder flauwekul) dan
vraag je. waarom dat allemaal moet.
ADVERTENTIE
leder mens, ook de machtigste, is bij Hem werknemer
en heeft de roeping te arbeiden tot eer van de Aller
hoogste en tot heil van de naaste.
Dit normatieve feit moet alle arbeidsverhoudingen be
heersen. Ook de overheid dient hi«r het uitgangspunt te
vinden voor haar sociaal beleid.
B.v. door in een tijd van snelle veranderingen omscho
ling als één van de middelen ter bestrijding van werk
loosheid te hanteren.
De regering zal hiervoor de grootst mogelijke facili
teiten moeten verlenen. Vrijwillige werkloosheid van
arbeiders die een werkloosheidsuitkering ontvangen,
moeten worden opgespoord en tegengegaan.
Regelmatig en opbouwend bedrijfsoverleg binnen de
onderneming is van grote waarde.
In voor dit doel ingestelde ondernemingsraden moeten
niet slechts leden van de grote vakbonden vertegen
woordigd zijn, maar alle werknemers in de onderneming.
U vindt dit in het G.P.V.-program.
Als concreet onderdeel van een consequent christelijke
politiek, die het Evangelie centraal stelt.
Vraag het Verkiezingsmanifest 1972 bij het secretariaat
van het G.P.V., Oranjelaan 97, Dordrecht.
II GEREFORMEERD POLITIEK VERBOND fcrXJ
de hedndaags literatuur gerekend
kunnen worden, is dit dacht ik de
sterkste. Het kreeg ook wat het or
kestaandeel en dat van het vrouwen
koor (uit het NOS Kamerkoor) be
treft een uitstekende verklanking.
De Haarlemmers zitten nog wat on
wennig tegenover de nieuwe muziek.
Het waren er vrijdagavond in het
Haarlemse Concertgebouw overigens
maar weinig. En hun concentratie op
het beste stuk van de avond ïhet
Pianoconcert van Kees van Baaren)
werd nog bemoeilijkt door de Da-
miaatjes van de Bavo, die te goed
hoorbaar door de vele subtiele passa
ges in dit stuk heen klingelden. Theo
Bruins was weer de onovertroffen
vertolker van de solopartij in dit met
enorme spanningen geladen stuk en
hij werd goed terzijde gestaan door
het Noordhollands Philharmonisch
onder Yves Prin. Die ook een eerste
uitvoering in Nederland dirigeerde
van een oud stuk (1955) van Xenakis.
getiteld 'Metasstaseis'. dat door één
eenzame boe-roeper op de juiste
waarde werd geschat. Maar misschien
vond hij het alleen maar te nieuw
klinken.
Dan zal hij meer genoegen hebben
beleefd aan 'Cinq métaboles' van Hen
ri Dutilleux, dat in 1964 werd gecom
poneerd in een kleurige, zeer gevari
eerde instrumentatie met veel herinne
ringen aan Strawinsky uit de Pe-
trouchka-tijd; maar wèl een zeer
dankbaar stuk voor het orkest, dat
het met hoorbare animo knap speelde.
Wat zeer gewaardeerd werd door de
weinigen die deze avond huis en buis
in de steek hadden gelaten om naar
eigentijdse muziek te gaan luisteren.
In een programma dat ondanks het
Harpconcert van HSndel (soliste
Sylvia Veelo) waarmee het begon
toch ook niet echt iets voor een
ouderwets gezellig avondje uit was.
LUN TEREN De gereformeerde synode heeft in haar laatste zij
ting (volgend jaar mei wordt alweer een nieuwe synode geopen
in Haarlem-Noord) besloten dat de briefschrijvers een gezamenlij
antwoord krijgen op hun vragen over of bezwaren tegen bepaali
ontwikkelingen en visies in de gereformeerde kerken.
gebeurd. Bezwaar is, dat ze een eig
leven gaan leiden. Velen, die niet n
de synodale werkwijze op de hooi
zijn, houden zo'n uitgave voor
mening van de gereformeerde
ken', terwijl de synode er nog ga
oordeel over heeft kunnen geven.
steld eens, dat de synode zo'n rapp<
niet gunstig ontvangt, hoe moet
dat dan corrigeren? Ook zou publl
tie vooraf kunnen leiden tot ongewi
ste druk.
Toch besloot de synode deze prakt
te handhaven. Deze openheid bevi
dert het meeleven van de gemeente
den, terwijl de mogelijkheid van
spraak de synode alleen maar
goede kan komen. De beslissing
het al of niet publiceren van
rapporten berust bij de desbetreff
de deputaten in overleg met het i
deramen. Wel zal bij publikatie stei
duidelijk vermeld worden, dat
nog maar een voorlopig stuk is,
niet aangezien mag worden voor
standpunt van de gereformeerde
ken', omdat de synode zich nog
erover heeft uitgesproken.
Nell Koppen en Sigrid Koetse in "De Meid*
Glinka Kwartet
overtrof de
verwachtingen
door J. Kort
AMSTERDAM De kunst van het vi
oolspel staat in Oost-Europa op een
bizonder hoog peil. Daarom zijn de
verwachtingen altijd hooggespann ^n,
wanneer Tsjechen, Hongaren of Rus
sen hier komen kwartetspelen.
Het:Glinka Kwartet uit de Sowjet
Unie', dat zaterdagmiddag op de VA-
RA-matinee werken van Sjostakowitsj
Haydn en Tsjaikofski vertolkte, heeft
aan deze verwachtingen ten volle be
antwoord en deze zelfs ver overtrof
fen.
Kwartet nr. 3 van Sjostakowitsj, dat
het voornamelijk moet hebben van de
motoriek en dat het geloofwaardigst
is in die delen, waarin eenvoudige
volksmelodieën op virtuoze manier
worden verwerkt, kreeg een schitte
rende vertolking, waarin de le violist,
Alexander Arankov, en de cellist,
Dmitri Fertschman. de uitblinkers
waren, instrumentalisten, die men
zonder meer als solist in een viool- of
celloconcert (met orkest) kan laten
optreden, wat hun technische en artis
tieke kwaliteiten betreft. Dat zij met
Sergei Pishukin (2e viool) en Michael
Heller (altviool) tot een prachtig
evenwichtig ensemblespel kwamen,
bewees dat zij ook als kwartetspelers
uit het goede hout zijn gesneden.
Bewijzen van homogeniteit lagen ook
voor het grijpen in de voordracht van
het Kwartet opus 74 nr. 3 (g klein)
van Haydn, al werd ik in dit werk
nog het meest getroffen door de aan
grijpende sonore vertolking van het
langzame deel.
Werkelijk fameus was de manier,
waarop na de pauze Tsjaikofski's
Kwartet in es klein (opus 30 nr 3)
werd uitgevoerd, waarbij men over
rompeld werd door de intensiteit en
de virtuositeit, waarmede de vier Rus
sen dit in het westen al te zeer ver
waarloosde stuk ten gehore brachten.
Het talrijke publiek toonde zijn en
thousiasme op ondubbelzinnige wijze.
Kamerorkest met
Annie Fischer
ROTTERDAM De reeks concerten
van het Nederlands Kamerorkest met
pianoconcerten van Mozart als leitmo
tiv is vrijdagavond in de Kleine Doe
lenzaal en zaterdag in het Amsterdam
se Concertgebouw, verder zondagmid
dag in herhaling in Rotterdam en
maandagavond in Den Haag onder
leiding van Goldberg voortgezet met
het solistisch optreden van de bekende
Hongaarse pianiste Aniie Fischer. Zij
vertolkte de solopartij van het derde
Salzburgse concert KV 415 in C ma
jeur en zij deed dat op een bijzonder
ingetogen en toch geladen wijze, tech
nisch gaaf en sterk geconcentreerd.
Het orkest onder Goldberg zorgde
voor een passend reliëf. Zoals op
meer concerten van het Kamerorkest
prijkte er een zelden uitgevoerd werk
op het programma, de suite uit
DSmon opus 28 van Paul Hindemith,
een uittreksel uit de muziek voor een
gedanste pantomime uit de expressio
nistische periode 1923/23: weliswaar
en sterk tijdgebonden stuk, maar toch
de moeite van het aanhoren waard.
Het was een aantrekkelijke gedachte
het concert te omlijsten met twee
symfonieën van Haydn, de eerste,
een fris jeugddig, aanstekelijk ouver-
ture-achtig werkstuk van rond 1759 en
de laatste, de grandioze Londense in
d nummer 104. Afgezien van een
enkel minder geslaagd detail in laatst
genoemde opus werd er steeds adrem
en muzikantesk werk geleverd, terwijl
de stillistische benadering volkomen
aanvaardbaar was.
AMSTERDAM In de Stadsschouw
burg hebben wij zaterdagavond ple
zier beleefd aan De Meid en dan
vooral aan de meid zelf, zoals die
wordt neergezet door Nell Koppen.
Het spel leefde op als zij op was en
daar tussendoor was het wachten tot
zij weer kwam. smijtend met de deur
en één brok kwaadaardige astranterig-
heid. zoals dat toen heette.
Herman Heijermans heeft deze 'kome
die van haat' in 1905 voor die ene
grote rol geschreven en wat er om
heen is staat niet zo sterk. De meid
overheerst. Haar leven lang moest zij
onderdanig sloven en dienen, jaloers
op dat verwende jonge mevrouwtje,
dat zij als kind al achterna moest
lopen, en nou had zij haar opeens in
haar macht. Meneer was maanden op
reis, mevrouw had wat met de piano
leraar, en de meid heeft een gestolen
brief als bewijs. Ze neemt het ervan.
Ze eet en drinkt lekker, en niet meer
in de keuken Haar verjaardagsfeest
met meneer z'n drank loopt lollig uit
de hand. Ze laat zich niks meer
zeggen. Mevrouw, en tante Bettina, en
meneer als hij weer thuiskomt, wor
den brutaal afgebekt en als ze wat
willen doen ze het zelf maar. Nell
Koppen is daar kostelijk In, een en al
verongelijktheid, genietend van haar
wraak, komisch bazig en boosaardig,
eventjes zielig ook als ze van haar
trieste eenzame leven vertelt (één
vrijer had ze on die liep weg), en
grappig in haar beheerste dronken
schap. En als ze verslagen wordt,
doordat mevrouw opbiechtte en me
neer vergaf, gaat ze toch nog waardig
af. met drie maanden loon, driehon
derd gulden voor de brief, en met
haar sijsje. Zij heeft het gemaakt, zij
had het spel in handen.
Sigrid Koetse is aardig als het zenu
wachtige, verwarde mevrouwtje, dat
pas onder de terreur uitkomt als zij
eindelijk de waarheid durft zeggen.
Wim de Haas is de echtgenoot, eerst
verbaasd, dan kwaad, dan gauw weer
goedig. Mimi Boesnach speelt de tante
die. terecht trouwens, altijd 'wat op
het huishouden heeft aan te merken.
Heijermans typeerde ze oppervlakkig
als nogal vervelende burgerlieden, en
ze hebben nu bovendien nog tegen
dat hun manieren van praten en doen
uit de tijd zijn. Ze leven niet half zo
als dc meid. Elly van Stekelenburg,
wel lollig. Jan Hundling en Maya
Kunst, zijn de verjaardagsvisite, door
Heijermans ook nogal gemakkelijk en
zonder enige diepte geschetst. Dolf
Lasscher doet een wasbaas.
Bij Heijermans moet alles zo natuur
lijk mogelijk zijn. In het. ongezellig
kleinburgerlijke lelijke decor, van
Machteld Mulder was dus alles echt
aanwezig, behalve de hond en die
misten wij dan ook. De kostuums uit
die tijd zijn enig: sierlijk voor me
vrouw. belachelijk voor de meid. Ju
les Croiset. die regisseerde, hield z' !i
goed aan de naturalistische stijl (ik
had door het open raam ook nog
paardengetrappel of een straatroep
verwacht) maar bewerkte wel het een
en ander. Dat de pauze daardoor mid
den in een tafereel viel, dat later dus
weer opnieuw begonnen moest wor
den, leek mij geen verbetering. Het
nachtelijke scènetje daarna is een leu
ke toevoeging.
In hun brieven werden tal van funda
mentele zaken aan de orde gesteld. In
sommige gevallen heeft de synode
konkrete uitspraken gedaan, zoals bij
voorbeeld ten aanzien van de bezwa
ren tegen opvattingen van prof. dr. H.
M. Kuitert. Maar vele andere zaken
kunnen niet die concrete beantwoor
ding krijgen, die de adressanten wen
sen, Het is, om maar een enkel voor
beeld te noemen, niet mogelijk om
zomaar een antwoord te geven op het
verzoek van een kerkeraad om 'een
duidelijke stellingname van de synode
tegenover de steeds meer om zich
heengrijpende zedenverwildering en
het plegen van abortus.' Vele brieven
geven ook van een algemeen gevoel
van verontrusting blijk.
Diaken A. S. van Hulzen uit Zwolle
stelde voor, een dialoog aan te gaan
door alle briefschrijvers uit te nodi
gen voor een 'landdag', maar daarin
zag de synode onoverkomelijke prakti
sche bezwaren. Prof. dr. G. P. Hart
veld vreesde, dat dat een Poolse land
dag zou worden. Wel werd besloten,
dat het moderamen in het blad Kerk
informatie een samenvatting zal ge
ven van de problemen, die de kerken
de laatste tijd hebben bezig gehouden.
In dit geschrift, dat aan alle adressan
ten zal worden gezonden, komen dan
telkens na elk zwaartepunt van de
analyse de desbetreffende synodebe
sluiten met een toelichting. Eventueel
zal ook duidelijk worden gemaakt,
waarom in een bepaalde situatie nog
geen beslissing kon worden genomen.
Wat de ethische punten in de be
zwaarschriften betreft, sprak de syno
de uit, dat er als gevolg van de grote
verschuivingen in de samenleving in
derdaad groot gevaar is van verwar
ring en ontsporing. Maar in plaats
van algemene oordeelvellingen of
boodschappen, waarop sommige brief
schrijvers hadden aangedrongen, vond
dc synode een diepgaand onderzoek
van de vele' ethische vragen bij het
licht van de bijbel veel meer gewenst.
Er zijn al studiedeputaatschappen
voor de vragen van oorlog, bewape
ning, dienstweigering en homofilie,
terwijl deze synode ook een deputaat-
schap instelde ten aanzien van de
abortus-problematiek. De synode gaf
voorts het nieuwe deputaatschap voor
ethische vragen ernstig in overwe
ging, zich in de eerste plaats te
bezinnen op dc vragen rond de eutha
nasie.
Tenslotte praatte de synode nog over
de vraag, of het experiment geslaagd
mocht heten, dat deputatenrapporten
vóór de behandeling in de synode al
op ruime schaal verspreid worden,
zoals dit jaar met de rapporten over
oorlog en vrede en de homofilie is
Boekenetalage
Karei Jonckheerc: De zwangere stop
naald. Paris - Mateau - 120 blz, 3,95.
Het pocketje van Jonckheere met zo'n
honderd korte verhaaltjes van een
halve bladzijde valt tegen. Misschien
komt dat omdat ik het boekje achter
elkaar uit laj. Maar erg origineel kon
ik de stukjes niet vinden. De schrij
ver is stellig een wijs man, maar ik
heb de indruk dat zijn levenswijsheid
hem dit keer wat al te vlot uit de pen
is gevloeid.
Kerkelijk werk of ontwikkelingswerk?
Van een onzer verslaggevers
DEN HAAG Op de voorpagina van liet NOVI B-orgaan 'Onze wereld' wordt zij liet met de
beste wensen voor de actie Kom over de brug liet bezwaar uitgesproken dat deze actie die
duidelijk kerkelijk gericht is, toeli onvermijdelijk zal worden opgevat als een actie voor ontwikke
lingssamenwerking.
De organisatoren waarschuwen wel
tegen deze verwarring, maar een
aantal projecten op de lijst is vol
gens de NOVIB niet te. omschrijven
als steun aan kerken overzee. Gezien
deze onduidelijkheid vindt de NO
VIB dat het tijd wordt voor een
dialoog tussen NOVIB en kerken
'over principiële en praktische vra
gen met betrekking tot onze ge
meenschappelijke verantwoordelijk
heid voor de wereldgemeenschap'.
In een artikel van het bestuurslid
Simon Jelsma herinnert deze aan
'fervente pogingen' van de NOVIB
in het begin van de vijftiger jaren
om als nationale organisatie met de
kerken tot een goede verstandhou
ding en een optimale samenwerking
te komen. Die gesprekken hebben
niet tot ruzie maar evenmih tot
resultaat geleid: 'principieel is van
echte pogingen tot coöperatie, inte
gratie en dialoog, taakverdeling en
daadwerkelijke onderlinge solidari
teit nog nauwelijks sprake', aldus de
heer Jelsma.
Inmiddels zijn zowel de kerken als
de NOVIB met allerlei nieuwe in
zichten over het ontwikkelingsvraag
stuk verrijkt en dat zou een nieuwe
dialoog tussen de kerken en de NO
VIB nuttig kunnen maken. De
schrijver noemt de volgende uit
gangspunten die de NOVIB in zo'n
gesprek naar voren zou kunnen
brengen. Ten eerste zouden kerkelij
ke instellingen voorzover zij zich
met ontwikkelingssamenwerking be
zig houden aan de NOVIB moe
ten deelnemen en zo de verantwoor
delijkheid moeten delen voor een
geïntegreerde aanpak van een geïn
tegreerd beleid van voorlichting, on
derwijs, opvoeding, mentaliteitsbeïn
vloeding en projecthulp. Ook dienen
de kerken zich met nationale acties
terzake van ontwikkelingssamenwer
king. voorzover deze niet in strijd
zijn met enig christelijk geloofsarti
kel. geheel solidair te verklaren en
haar apparatuur contacten en media
daarbij zoveel mogelijk in te schake
len
De enige redenen voor eigen finan
ciële acties van de kerken zouden-
moeten zijn: specifiek kerkelijke
doeleinden, zoals bijbelverspreiding
en kerkebouw. het aanvaarden van
deeltaken in een totaal voorlich-
t ngsbeleid ten behoeve van het ker
kelijk publiek, het voldoen aan een
maal op zich genomen verplichtin
gen waarvoor men geen nationale
steun kan krijgen.
'Versmalling'
Namens het secretariaat van Kom
over de Brug wijst de publiciteitsse-
cretaris de heer J. Filius op dat het
werk van de kerken in de Derde
Wereld al van oudsher belangrijke
ontwikkelingsaspecten heeft. Daarom
zitten in de projecten-commissie ook
twee ontwikkelingseconomen, name
lijk de hoogleraren Jansen en Lin-
neman. (welke laatste toevallig ook
bestuurslid van de NOVIB is
red.).
'Wat de heer Jelsma in het blad van
de NOVIB suggereert is dat de ker
ken in Nederland hun geloofsgeno
ten in de Derde Wereld best mogen
helpen in de zgn. traditonele taken,
namelijk geloofsverkondiging en
dienstbetoon, maar zodra er ontwik
kelingsaspecten in het geding komen
moet alles via de NOVIB gekanali
seerd worden', zo leidt de heer Fili
us uit dit artikel af. 'Het is niet aan
Kom over de brug om te beslissen
nf deze gedachte een vruchtbare ba
sis kan zijn voor de dialoog die de
NOVIB wil, maar we kunnen wel
vermoeden dat de kerken in Neder
land weinig voor deze versmal
ling van huurrelaties met de kerken
in de Derde Wereld zullen voelen.'
De heer J. Bos. secretaris van het
actiecomité Kom over de Brug zei
zich best voor te kunnen stellen dat
de NOVIB zich gezien haar pioniers
werk op het terrein van ontwikke
lingssamenwerking ietwat onbehaag
lijk voelt nu kerken zo'n spectacu
laire actie voeren. Maar die onbe
haaglijkheid moet men volgens de
heer Bos nu niet ineens op deze
interkerkeliike actie gaan richten,
want de oorzaken liggen elders. Het
is vervelend voor de NOVIB dat de
Nationale Commissie Ontwikkelings
strategie haar niet alleen zoveel gras
voor de voeten wegmaait maar haar
ook niet meer benut voor de mobili-
sering van de publieke opinie.
Zeggenschap
'Ik vind dat de NOVIB voluit natio
nale organisatie moet blijven en dat
dc kerken zich zeker in de voorlich
tende taak hier haar meer serieus
moeten nemen. Maar men mag niet
van de kerken verlangen dat zij hun
dienst aan de kerken overzee onder
schikken aan een soort nationale
beoordeling. Dat zou te kort doen
aan de eigen zeggenschap van de
partner-kerken overzee. Bovendien
is het niet erg reëel want al die
stukjes werk over de hele wereld
lopen zozeer uiteen, dat het onmoge
lijk is daar een algemene strategie
voor te ontwerpen.'
)F
OOK SARA LACHTE
Ja, zo zullen we het dus moeten
gen, na Genesis 17. Sara krijgt
altijd de schuld, maar zij lachte
nl. zoals de vader der gelovigen
eerst gedaan had. Intussen wordt
nog duidelijker wat wij bij Abrah
lachen opmerkten. De HERE spr
over de geboorte van een zoon'bil
een jaar, nadat 'zij' naar Sara gevra
hebben en Abraham geantwoord h l"
dat ze (achter hem?) in de tent iijs1
is vlakbij en kan de toezegging h 'ei
baar horen. Abraham en Sara s u<
niet meer vóór het leven, maar
reeds 'ingegaan in dagen', wat wil
gen dat ze al een hoge leeftijd hel 'u
bereikt. Ook 'de wijze der vrou J
heeft bij Sara opgehouden. Het I
derkarakter wordt zodoende sterl zul
derstreept. Sara lacht in zichzel er
kan zich daardoor veroorloven in H
sarcastische termen over zichzel ijk
spreken of te denken. De HERE n:
het echter opgemerkt eu gaat oiiljj
lachen in. Op een bijzonder tege ui
komende wijze. Hij spreekt overlhee
zelf in de derde persoon (Zou vo um
HERE iets te wonderlijk zijntöe
verplaatst zich dus in de mem
voor onmogelijkheden staat. Zeil
Sara zegt dat ze niet gelachen
en daarmee misschien doelt op heli. 1
dat ze het bij zichzelf deed en
hardop, komt het antwoord van
over haar vrees heen met alleen
constatering: Neen, gij hebt w
lachen. Men kan zich hier over
tegelijk verbazen. Niet het minst
de nederige wijze waarop God hiei
de mensen spreekt. Hij 'strijdt
hen over lachen en niet lache
komt geheel in hun twijfel. Dat
vanzelfsprekend geen vrijbrief
over God gering te denken. Dat a v
we als mensen die wanneer ie ng;
hen nederig tegemoet treedt da -oos
meteen de vrijheid ontlenen om ïav
op te treden. Een dergelijk 'str d.
met God kan grof worden. En datakej
dan ook nergens toe. Men gaa «st
aan God voorbij, nadat men Hem
verweten heeft dat Hij aan ons
bijgaat. Het gesprek met God kaï
wat hebben, maar het moet w< ifr
gesprek blijven waarin mensen
hun God spreken. (Genesis 18,
.fisin
it'id
m
GEREFORMEERDE KERKEN ndve
Benoemd: door de generale synoitoor
pred. in algemene dienst (functii 9 z
van het deputaatschap kerk en iet
H. Hogenhuis te Zwolle, die s bo
benoeming heeft aangenomen.
De Rotterdammer
Nieuwe Haagse Courant
Nieuwe Leidse Courant
Dordts Dagblad
Uitgaven van
N.V. De Christelijke Pers
Directie:
Ing. O. Postma, F. Diemt
Hoofdredactie:
J. de Berg {waarnemend
e moi
Hoofdkantoor N.V. D6. in
Christelijke Pers: N.i
Voorburgwal 276 - 28(
Amsterdam. Postbus 859
Telefoon 020 - 22 03 8? 39,
Postgiro: 26 92 74. Boni
Ned. Midd. Bonk (reM reïï
69.73.60.768), Gem.gif akser
v.
'eninn
De
tot 1
erv:
>er t
rt B
6t ti<
tfarij
e en
een
larja
bej
woe
kast
>er ei
ig za
van
die t
