Geref. zendingsbond wil
meedoen met breed gesprek
>o
Weinig eenstemmigheid op
gereformeerde synode
School bedient
vier kerken
Trouw
Kwartet
Tweede-kamerleden
nu ruim 50 mille
vandaag
Beroepliigs-
werk
Boekenetalagi
TROUW/KWARTET DONDERDAG 23 NOVEMBER 1972
KERK
T2/]
Jaarverslagen op hervormde synode
DRIEBERGEN De tegenstellingen die men dinsdag in de hervormde synode kon waarnemen
rondom het Getuigenis tekenden zich woensdag ook weer af bij de behandeling der jaarversla
gen van de raad voor de zending en van de gereformeerde zendingsbond in dt hervormde kerk.
Maar: er komt overleg.
Opmerkelijk was dat de partijen el
kaar, toen het er op aankwam, met
dezelfde behoedzaamheid ontzagen als
een dag eerder gebeurde toen beslo
ten werd om een concept-boodschap
naar aanleiding van het Getuigenis
niet in stemming te brengen. Ds. M.
van den Bosch uit Goes vertaalde dat
als een ernstig voornemen van alle
synodeleden om elkaar hevig over
deze zaken te blijven aanklampen en
niet kwasi-tolerant langs elkaar heen
te leven.
Het gesprek over de zendingsversla
gen stond onder de onbehaaglijke
spanning van een dreigende breuk
tussen de gereformeerde zendingsraad
(de GZB) en de raad voor de zending,
nadat de bond zich al aan de overkoe-
plende Nederlandse zendingsraad
heeft onttrokken.
Ds. P. J. Mackaay, adviseur namens
de raad voor de zending, bracht ten
slotte (in zijn zwanezang want hij
wordt 'gewoon'dominee in Lemele)
dit onbehagen onder woorden toen hij
de rol van de GZB in de raad be
schreef. 'Wij zien hen bijna niet meer
in onze vergaderingen. Alles waar de
raad mee bezig is ligt open voor hen.
maar wij ervaren dit niet wederkerig'.
Bij de tot standkoming van de nieuwe
kerkorde hadden alle corporaties zich
opgeheven, omdat de zending niet
langer te vondeling lag in de kerk
maar een rechtstreekse taak van de
kerk werd. De GZB bleef liever zelf-
Ds. P. J. Mackaay
standig bestaan, maar men hoopte
door zijn vertegenwoordiging in de
raad toch op een toenemende integra
tie. Die mogelijkheid i s n u v erder
weg dan ooit. 'Ik weet dat men dit
afzijdig staan indek erk v an de
Toradjas' niet begrijpt en ik kan me
niet voorstellen dat dit in de kerk in
Kenia anders is.' aldus ds. Mackaay,
daarmee doelend op de twee belang
rijkste zendingspartners van de GZB.
Aan weerskanten
Ds. J. van Sliedregt, voorzitter van de
GZB. dankte d s. Mackaay v oor zij n
openhartigheid en zei dat het verdriet
aan w eerskanten i it. Dat geldt, zei
hij, net zozeer de kerk als geheel. De
eigen roeping van de GZB w ordt
volgens hem duidelijk door alles wat
zich rondom het Getuigenis heeft af
gespeeld. Dezelfde zorgen als in het
Getuigenis tot uiting komen heeft de
GZB t en a anzien van d e z ending.
Daarom 1 egt h ij alle nadruk op de
verkondiging en houdt hij zijn hart
vast voor de 'woordloze dienst'. Er
wordt nu d oor d e b ond ter nadere
gedachtenbepaling een beleidsnota op
gesteld.
Daarop kw am drs. H. B ootsma na -
mens de raad voor de zending naar
voren om een uitspraak van de syno
de te verlangen over de noodzaak van
openheid van beide kanten en over de
vraag wie er nu verantwoordelijk is
voor de verkondiging van het evange
lie. Die verantwoording dragen name
lijk de kerken dadr, ook voor de wijze
waarop ze het willen doen.
Al e erder h ad d s. H. Landsman
aan de GZB gesuggereerd om de
moeilijkheden die deze zegt te hebben
in de raad voor de zending ook eens
in het breed moderamen te brengen.
Hij toonde zich voorstander van een
breed gesprek waaraan ook leden van
de raad voor de zending en vertegen
woordigers van de Nederlandse zen-
dinsraad deelnemen. Deze sugges
tie werd door de bestuursleden van
De redactie behoudt 7leh het recht voor om
ter opnante In deze rubriek ontvangen me
ningsuitingen verkort weer tc gevou. BIJ
puhllkatic wordt met de naam van dn
inzender ondertekend. Brieven kunnen wor
den gezonden nan do lieer Joh. C. Francken.
secretaris van de hoofdredactie vnS Trouw-
Kwartet. Postbus HSS. Amslerdnm.
Vietnam
Prof. Delfgauw uit Groningen is, vol
gens Tr/Kw van 10-11 j.l. weer voor
de Noord-Vietnamezen en de Vietcong
in het strijdperk getreden. Hij maak
te duidelijk, dat het gaat om een
aanvalsoorlog van Amerika en dat
Amerika niet het recht heeft oorlog
ln Vietnam te voeren. Voor zover ons
bekend ontwikkelt de strijd in Viet
nam zich toch in Zuid-Vietnam met
bombardementen als repercussie in
Noord-Vietnam terwijl het toch niet
Zuid-Vietnam (met behulp van Ame
rika) is dat zijn samenlevingssysteem
aan het Noorden wil opleggen, maar
Juist andersom. Er zijn Nederlanders,
zoals prof. Nauta, prof. Delfgaauw, ja
zelfs kardinaal Alfrink, enz. die van
mening zijn dat de 'tegenpartij' en
daarmee bedoelt men Zuid-Vietnam
beter aan het woord komt dan de
zegenbrengende Vietcong (lees Ha
noi). Wanneer men echter de publici
teitsmedia goed volgt kan men toch
bepaald niet zeggen, dat Hanoi niet
aan zijn trekken komt. Het zijn de
bombardememtcn op Noord-Vietnam
die verontwaardiging wekken, niet de
Noordvietnamese raketten en grana
ten op Zuldvietnamese bevolkingscen
tra, het zijn de nog steeds niet door-
5ebroken dijken van Noord-Vietnam
ie gedicht moeten worden, niet de
volledig met de grond gelijk gemaak
te Zuid-Vietnamese dorpen, 'hamiets'
en wat grotere plaatsen, die opge
bouwd moeten worden.
Berkel P. J. G. A. Ego.
Vietnam (2)
Over het stuk van de heer L. v.d.
Graaf (Tr./Kw. 14-11-72) het volgende.
Dat de zendelingen om het leven zijn
gekomen staat vast. De vraag is ech
ter, of ze vermoord zijn en in dat
De Rotterdammer
Nieuwe Haagse Courant
Nieuwe Leidse Courant
Dordts Dagblad
Uitgaven van
N.V. De Christelijke Pers
Directie:
Ing. O. Postma, F. D<emer
Hoofdredactie:
J. de Berg (waarnemend)
Hoofdkontoor N.V. De
Christelijke Pers. N Z.
Voorburgwal 276 28U,
Amsterdam. Postbus 859.
Telefoon 020 - 22 03 83
Postgiro: 26 92 74. Bank
Ned. Midd Bank Gek nr
69.73 60 7681. Gem g.,o
X 500.
geval door wie. Ais we de Amerikaan
se propaganda moeten geloven, zou
den de Noord-Vietnamezen, reeds ge
wikkeld in een strijd, die al hun
energie vergt, nog behoefte hebben
aan een tweede en derde front, daar
mee hun strijdkrachten verspreidend
over een gebied van de omvang van
Frankrijk. Dat men in Washington
niet terugdienst voor een leugen,
blijkt wel uit het Tonkin-incident ver
zinsel. In 1900 stuurde Wilhelm II
troepen naar Peking met de bood
schap het christendom en de bescha
ving te redden van het gele gevaar.
Hitler had de nobele plicht op zich
genomen om Europa te beschermen
tegen de Russische horden. Japan
vond het nodig, dat Zuid-oostazië ging
meedoen aan de Aziatische welvaarts
sfeer. En nu bewaken de Amerikanen
het christendom en de vrije wereld
in Indo-China. Dan moet ik denken
aan het opschrift bij een scanner in
een warenhuis: 'We waken over uw
en onze eigendommen'. Als er geen
winkeldiefstal gepleegd werd. zou
men vermoedelijk lezen: 'De directie
is niet verantwoordelijk voor zoekge
raakte voorwerpen.'
Helden
The Tjoe Tie
Verbetering In het ingezonden
stuk van D. Meursing te Epe over de
Unicef-Indonesië (Tr/Kw 15-11-72)
was sprake van adoptie van 'n vierja
rig kind. Het gaat echter om de'adop
tie van 'n vierjarig gezondheidsproject
ten bate van moeder en kind in
Indon«H>ië.
Bond van Huurders
Tr/Kw van 6 november bericht over
de kraakactie van langdurig leegstaan
de nieuwbouw in Nijmegen. Daarin
wordt de Bond van Huurders en Wo
ningzoekenden (BHW), die deze actie
organiseert, genoemd als een marxis-
tisch-lenlnistisch georiënteerde organi
satie. Tr/Kw laat dat weliswaar uit de
mond van de eigenaar van de ge
kraakte woningen komen, maar onder
tussen is de associatie gelegd. De
BHW is geen politieke partij, maar
een brede organisatie van mensen die
daadwerkelijk iets tegen allerlei vor
men van woningnood willen onderne
men. Net zoals bij een vakbond, zijn
er leden uit verschillende politieke
richtingen, al moet ik toegeven dat er
weinig VVD'ers op dit terrein actief
zijn.
Juist om op dit punt tweedracht en
verwarring te voorkomen, heeft het
hoofdbestuur enkele maanden gelden
de afdelingsbesturen opgedragen er
nauwlettend op toe te zien dat de
BHW nie tvoor partijpolitieke doel
einden wordt misbruikt. Ik beschouw
Tr/Kw als een vooruitstrevende
krant. Tot nu toe werd de BHW
alleen communistische sympathie aan
gewreven door reactionairen. In Arn
hem gebeurde dat door iemand die
beweerde. 'Het zijn communisten. Ik
heb er geen bewijzen voor, maar ze
zeggen dat eenheid de macht van de
buurtbewoners is, dus het móeten wel
communisten zijn'. Ik neem aan dat
Tr/Kw zich er niet van bewust was
zich aan de kant van dit soort mensen
te plaatsen en wil graag helpen om
dat te corrigeren.
Nijmegen K. van Zomeren,
voorzitter hoofdbestuur BHW
Keerpunt '72
M.i. kan dhr. Biesheuvel slechts tot
de uitspraak 'Geen rood avontuur in
Nederland' gekomen zijn omdat hij
mogelijk niet op de hoogte is van het
bestaan van 'Keerpunt 1972', het geza
menlijk verkiezingsprogram van de
progressieve drie.
Als dhr. Bkiesheuvel nog eens de
moeite neemt dit werkje te lezen of
over te lezen, dan ontdekt bij dat de
kiezer zeer veel duidelijkheid geboden
wordt.
De uitspraak van de premier over de
z.g. verdeelde Partij v.d. Arbeid moet
de scherven en barsten in eigen gele
deren verdoezelen en slaat dus nergens
op.
Amsterdam K. Bevaart
Klein getal
In het dezer dagen verschenen boek
over de Binnenlandse Strijdkrachten
schrijft luitenant kolonel G.J. van
Ojen, dat er een heel kleine groep
verzet gepleegd heeft tijdens de oor
log '40-'45? Namen degenen die niet
officieel bij de 'B.S.' waren, maar die
joden en onderduikers, met groot ge
vaar ook voor hun gezin, onderdak
verschaften, niet actief deel aan het
verzet? Doet luitenant van Ojen deze
mensen geen onrecht en zouden daar
om soms de minister president dr.
Drees sr en ir Staf de publicaties van
B.S. geweigerd hebben.
A.C. Cornelisse
de GZB graag en onder applaus van
de synode aanvaard.
Problemen
Eerder had het verslag van de raad
voor de zaken van overheid en samen
leving een a antal pr oblemen a ange-
stipt. Bijvoorbeeld problemen met de
sectie kerk en krijgsmacht naar aan
leiding van de standpuntbepaling van
het interkerkelijk vredesboraad inzake
de Europese veiligheid en samenwer
king.
Wat betreft het ijveren van de bis
schoppen en de hervormde synode
voor erkenning van selectieve gewe
tensbezwaarden vermeldde drs. L. J.
Hogebrink dat dit in de Tweede Ka
mer gehoor heeft gevonden. Blijkens
een voorlopig verslag zijn zeer vele
leden van oordeel dat het gewetensbe
zwaar tegen deelneming aan oorlogs
handelingen met kernwapens erkend
moet worden. Vele leden dringen aan
op verandering van de wet omdat zij
erkennen dat politieke bezwaren zich
kunnen verdichten tot gewetensbezwa
ren.
Ds. H. Binnekamp vond het wel merk
waardig dat er wel geld is voor
ontwikkelingswerkers in kerkelijk
verband terwijl vele gemeenten niet
eens een dominee kunnen bekostigen.
Maar hij kreeg ten antwoord dat die
ontwikkelingswerkers bekostigd wor
den door 'de commissie-Claus' voor
ontwikkelingsstrategie. En dus indi
rect door de overheid.
Politiek beraad
Herhaaldelijk werd gevraagd waarom
het evangelisch politiek beraad (zoals
destijds door dr. Bruins Slot voorge
steld) nooit van de grond is gekomen.
Namens de raad werd gewezen op
organisatorische gebreken in de opzet
die zich vooral hebben gewroken toeri
een van de bijeen roepers in oen
ander werkverband kwam te staan.
(Hier werd gedoeld op het uittreden
van drs. D. de Lange uit de Willi-
brordvereniging en daarmee uit het
oecumenisch' actiecentrum in Drieber
gen -red.).
Ds. Landsman betoogde dat een evan
gelisch politiek beraad, gezien de poli
tieke impasse in ons land, tot de
eerste prioriteiten blijft behoren.
Van een verslaggever
DEN IiAAG De schadeloosstelling
van de Tweede Kamerleden is met
terugwerkende kracht tot 1 januari
1972 verhoogd tot 50.425 gulden per
jaar. Vanaf 1 juli 1971 bedroeg de
schadeloosstelling 47.155 gulden. Bin
nenkort zal een nadere verhoging vol
gen.
De verhoging per 1 januari is geba
seerd op de zogenaamde nacalculatie
van de ambtenarensalarissen over
1971 en op de geraamde stijging van
lonen en salarissen in het particulie
ren bedrijfsleven in 1972 met vier
procent.
door Ton van der Hammen
De theologische opleidingsschool 'Abdi Sab da' bij Medan, met geld van
Kom over de Brug gebouwd. Rechts op de voorgrond direeteur, ds. J.
Winnen Saragih; naast hem een van zijn deenten.
Bij de Batak-kerken en zeker bij
die van de Karo's, een van de drie
waarin lk me het meeste heb ver
diept, is een tekort aan predikan
ten, goeroes en evangelisten. Bijna
driekwart van de Karo-kerkdien-
sten wordt door onderlingen, meest
al eenvoudige landbouwers en zelf
amper christen, geleid. Een kleine
zestig jonge Karo's studeren theo
logie op academisch niveau. Daar
naast is er onder meer de wat ik
eenvoudigheidshalve maar noem
theologisch middelbare opleiding
van 'Abdi Saba', (dienaar van het.
Woord) die evangelisten en gods
dienstonderwijzers opleidt.
Het keurige schoolgebouw, zo'n
twaalf kilometer buiten Medan ge
legen. is van de vorige actie Kom
over de Brug. Vier kerken worden
door 'Abdi Sabda' bediend: de Si-
malungun-kerk. de Karo-batak-
kerk, de Javaans gereformeerde
kerk en de Niaskerk. Waarom ei
genlijk a'. die kerken? Een begrii-
pelijk vraagje, dat ook bi.i mij
opkwam, maar vrij simpel beant
woord kan worden: omdat het onk
hier weer in feite aparte, elk hun
eigen taal sprekende, volken be
treft. die overigens weer samen
werken. zie bijvoorbeeld 'Abdi Sab
da'.
D'recteur-dominee J. Winnen Sara
gih vertelde me. dat de cursus
honderdvijftig lperlingen telt en
drie .jaar duurt. Veertig procent
studeert voor evangelist, de overi
gen voor godsdienstonderwijzer.
Drs. K. L. F. Legrand, afgestaan
door dé gereformeerde, eh ds. D.
van Brtdengraven. van de hervorm
de zending zijn daar full-timers, de
overige docenten part-timers. Vak
ken (om enige indruk te geven):
Oude en Nieuwe Testament, exege
se. kerkgeschiedenis (ook Indonesi
sche) bijbelse theologie, dogma
tiek. catechese, homiletiek, stamre-
ligies, ethiek, archeologie, islam,
pastorale zorg. kerkorde, algemene
geschiedenis, aardrijkskunde, filo
sofie, psychologie, didactiek, ont
wikkelingsproblematiek, bahasa, In
donesia, Engels, biologie, gezond
heidszorg, tekenen en gymnastiek.
Aantal lesuren: 47 per week! Alle
leerlingen, vooropleiding een soort
mavo. hier SMP geheten, zijn in
tern. Hun ouders en hun plaatse
lijke kerken betalen naar vermo
gen; lees: onvoldoende. Financiële
hulp komt ook van de Duitse zen
ding. Schrijnend wordep boeken,
dus ook een bibliotheek, gemist.
Ik woon een les bij, waarin (zie
boven) helaas veel gedicteerd moet
worden. M'n naam komt op het
bord. m'n functie en m'n krant.
Belangstellende vragen worden
gesteld, heel leuk, waarbij ds. Le-
Kom over de brug
giro 7600
grand mij 'vertolkt'. De gebouwen
zijn eenvoudig, maar degelijk uit
gevoerd. Tweedejaars cursist Ban-
gun Purba (20) leidt me rond.
kent geen Engels, zegt hij, maar
spreekt het geweldig na anderhalf
jaar. Een compliment voor de
school, waarop hij het naar zijn
zin heeft.
Hij wil dat we elkaar schrijven en
vraagt me papier voor zijn naam
en adres. Aan het slot schrijft hij
in zijn karaktervol handschrift
veel Indonesiërs hebben dat 'I
was very glad to talk with this mas
ter, who Photographed me and gave
me a peppermint. Thanks. Bangun
Kreysen Jeremia Purba'. Vertaald:
'lk vond het erg leuk met deze
meneer te praten, die een foto van
mij maakte en me een pepermunt
gaf. Danku wel.
Onvolledig
Een party -speech kan in een dag
blad niet in zijn totaliteit worden weer
gegeven.
Toch meen ik. dat een belangrijke
uitspraak, gedaan op 15 nov. te Am
sterdam door premier Biesheuvel,
niet tot z'n recht is gekomen. In het
verslag 'Economie is dolgedraaid'
stond: 'De V.V.D. is onvoldoende
doordrongen van de structurele pro
blemen van deze maatschappij'. Dat is
de helft van de uitspraak en op zich
zelf genomen, negatief.
Mr. Biesheuvel voegde er echter aan
toe:
'maar de V.V.D. laat z'n te grote
individual stische instelling varen en
is een prettige partner gebleken om
mee samen te werken'.
Zo is de uitspraak volledig, want
overleg en samenwerking is één der
standpunten van dc A.R.P.
Je ki n' K mn ers nooit weten...
Ams tcrrium
McJ. K. de Haan
Van een onzer verslaggevers
LUNTEREN De vraag waar de gereformeerde synode woensdag
voor stond, was deze: kan prof. dr. H. M. Kuiters de historiciteit van
de zondeval ontkennen en toch tegelijk belijden dat God de mens
goed geschapen heeft? Uit de langdurige discussies bleek althans
één ding duidelijk, nl. dat er weinig eenstemmigheid heerste.
der wil praten en wel via een depu-
taatschap met bredere opdracht, nl.
om te bezien 'in hoeverre de theologi
sche gedachtengang van prof. Kuitert,
voor zover zi.i n et de belijdenis der
kerk in strijd komt van uit Schrift
gezien, legitiem genoemd kan wor
den'.
In het synodale debat kwam men deze
uiteenlopende visies opnieuw tegen.
Sommige leden konden zich vinden in
de gedachtengang van dr. Broek Roe-
lofs en de zijnen, anderen waren
geneigd de weg van ds. Van Til in te
slaan weer anderen wensten de rich-
tig van ouderling van Houweling te
gaan (waarbij dan ook gedacht werd
aan verder spreken binnen een raad
voor kerk en theologie, naar de instel
ling waarvan verscheidene synodele
den zeiden te verlangen). Er waren er
ook die tussen rie nota-Van Til en het
rapport-Broek Roelofs zouden willen
gaan: van de nota wat af. bij het
rapport wat bij... iets in die geest.
Kortom, een «enstemuvee beslissing
lag althans overdag niekt in 't ver
schiet.
Om nu een paar momenten uit het
dehat te releveren, ds. A. C. van Nood
wenste een duidelijk antwoord op de-
'e vraag: veroordelen we nu de visie
van prof. Kuitert. ja of nee. Zijns
inziens was de opvatting van prof.
Kuitert door de vorige synode
('Sneek') duidelijk afgewezen.
Ds. P. Riemersma zou willen dat de
synode .duidelijk sprak, 'anders sta ik
voor de gevolgen niet in'. Ds. I. de
Jong vreesde dat je via ds. Van Til
Assen-'2ö (leeruitspraak in kwestie-
Geelkerken. red.) weer in huis haal
de. Ds. J. C. Seegers: we hebben ons
in vorige uitspraken onthouden van
een oordeel over de specifieke aard
van het Schriftverhaal in Genesis 1
tot 3; gaan we nu wel een oordeel
geven?
Ds. W. Feenstra: waarom vindt men
geen maatregelen nodig? (Eerder had
ds Van Nood de weg-Van Til aange
prezen. 'zonder nog over consequen
ces te spreken').
We hebben in ons blad van afgelopen
dinsdag al gemeld dat de deputaten
voor het voortgezet gesprek met prof.
Kuitert niet met een eenstemmig rap
port kwamen, maar met een meerder
heids- en een minderheidsnota. De
synodale commissie ad hoe welke de
synode hierover moest adviseren, was
ook niet tot overeenstemming geko
men en leverde zelfs drie verschillen
de rapporten op!
Daar was om te beginnen het rapport
van dr. O. C. Broek Roelofs, mee
ondertekend door prof. dr. G. P. Hart-
velt. ds. J. D. B. van der Meulen en
de ouderlingen C. Mastenbroek en
mr. R. J. Mulder. Dit rapport volgde
in grote lijnen de meerderheid van de
deputaten. Voorgesteld werd een
punt achter het gesprek te zetten,
omdat er nu wel voldoende helder
heid was over wat prof. Kuitert wil.
nl. vasthouden aan het belijden dat
God de mens goed geschapen heeft en
dat van meet af aan heel de mensheid
door moedwillige ongehoorzaamheid
van God vervreemd is, ook al acht
prof. Kuitert elke poging om dat
vallen van de mens uit de bedoeling
van God in de tijd te localiseren of
op de een of andere wijze nader te
preciseren (bijv. door over de 'histori
citeit' ervan te spreken) niet een zaak
van kerkelijk belijden maar van theo
logie is.
Ds P van Til echter zou, mèt ds. D.
H. Borgers willen, dat de synode
uitsprak: 'dat de historiciteit van de
zondeval een zo fundamentele plaats
inneemt in de Heilige Schrift en in
de belijdend van onze kerken en van
zo wezenlijk belang Is voor de verkon-
d ging van het evangel'p. dat die niet
gploochend kan worden zonder schade
toe te brengen aan de bltbelse visie
op het volle werk van Christus; en
dat de loochen ii" "in 'le historiciteit
van de zondeval (le verankering van
de dieDe demensie van on-e schuld in
Adam's zonde weeneemt'.
Ten derde was er een rapport van
ouderling -J. van ''ouweling. die ver
Dr. C. Rijnsdorp
applaus
Dr. F. L. Bos: niemand ontkent de
staat der rechtheid (van de mens,
red.), het gevecht gaat over de toe-
.stand der rechtheid, maar déórover
spreekt de confessie niet: we vechten
dus tegen windmolens. Drs. A. M. van
der Zanden: in Kuitert's gedachten
gang wordt de erfschuld uitgehold.
Deputaat prof. dr. Nic. H. Ridderbos:
wat 'Sneek' uitsprak blijft gehand
haafd. De hoogleraar vond het voor
stel van ds. Van Til 'doodgevaarlijk':
weliswaar noemt hij geen maatrege
len. maar ze zitten er ingebakken,
want wat moet je bijv. als een theolo
gisch kandidaat straks verklaard, het
op dit punt met Kuitert eens te zijn?
Dr. C. Rijnsdorp. deputaat: is de 16e
eeuwse reformatie voor eens en altijd
geschied? Of heeft Herman Bavinck
gelijk die zei dat gereformeerd-zijn
inhoudt dat je altijd bereid bent leer
en leven te herzien? Ik hoor vaak de
oude wijn prijzen, maar hoe komt het
dat er niemand dronken van wordt?
Anders gezegd: dat er wel getuigenis
sen van uit gaan, maar zo weinig
geestdrift en élan? (Dr. Rijnsdorp
kreeg applaus uit de overvolle publie
ke tribune net als tevoren dr. Bos).
Dr. II. B. Weijland dacht ook dat je
via Van Til 'Assen' door de achter
deur bmnenhaalde. Overigens vond
hij dat het rapport-Broek Roelofs
KERKSLUITING
Het gebeuren in Eindhoven met
Lambertuskerk heeft opnieuw de i
dacht gevestigd op het sluiten J
kerkgebouwen in de binnensteden
televisiebeelden van de laatste
dienst in de Eindhovense 'Lambe
lieten oen aantal bijzonder opge
den mensen zien die de sluiting
hun kerk voorshands niet namen
zullen in 't algemeen mensen gei
zijn die daar de kerkdiensten me
ken en ock door hun geestelijk
materiële inzet mogelijk maken,
welk recht maakt men immers a
bezwaar? Ieder protest tegen ker
tingen afkomstig van mensen d
zelf nooit komen of ook andej
het kerkelijk leven in zo'n kerk
dragen kan zonder meer terzijd
legd worden. Ook in Amsterdam
ben in het verleden mensen ziel
eens druk gemaakt om kerksluiti
terwijl men zich kon afvragen of z
terecht deden en daar recht toe
den. Men onderschat gemakkelij
geweldige problemen waarvoor
besturen en kerkeraden, comm
van beheer en wijkraden zich g«
zien. De emigratie van gezinne
eenheden die in het verleden
kerkelijk leven voornamelijk dro
gaat weliswaar met golven, 1
er zijn golven van verhuizingen
op een gegeven moment zo hard
komen dat men als besturende
men volledig in het nauw
Waar geen geld is verliest de
zijn recht eS waar gemeentelede
financiële nood van hun kerken
honoreren verliezen gemeentel
hun recht. Dit zijn algemene ojj
kingen en er zullen zich ongetw|
gevallen voordoen waarbij met
schien wat meer inspraak en invj
andere oplossingen mogelijk gei
zouden zijn. Waar het nog niet te
is zullen in 't algemeen kerke
instanties altijd open staan voor
gelijke inventies. Intussen is het
ten van kerken in binnensteden
nieuw verschijnsel. Voor mij lig|
menteel een afdruk van een bijze
geslaagde tekening van de Boomi
kerk. Rechts onder de foto staat
sloten 1 juli 1934. ok die kerk
eens zondag aan zondrg 'een 1
bak', Kuyper en andere gereformi
voormannen kerkten er. Toch i
deze kerk reeds bijna veertig
geleden gesloten worden Kerkslu
is trouwens niet een gebouwen-l
tie alleen, maar evenzeer een k\i
van meeleven, ook van de 'meel
den'.
NED. HERVORMDE KERK
Beroepen: te Wormerveer: drs. 1
Mooij, kand. te Nuis (Gr.).
Aangenomen: naar Raamsdonk: E
der Lelie te Hansweert.
FEREF. KERKEN (VRIJGEM.)
Beroepen: tc Grootegast: L.J. J
kand. te Hattem; te Gees en te 1
halen: E. Woudt, kand. te Bun
ten.
Bedankt voor Delft: K.J. Kapte]
Spakenburg-Nrd.
CHR. GEREF. KERKEN
Beroepen: te Zuidland-Spijkei
H.U. Wsterterp tc Midwolda.
GEREFORMEERDE KERKEN
Beroepen: te Sassenheim, D.Wi
sink, luchtmachtpred. te Hessisi
dendorf (Duitsl.; die geen ve
beroepen in overweging kan nenj
weer te weinig zei. Dr. Weijland zou
wel nader beraad willen. Moet het
persé nu tot een beslissing komen?
Dr. D. van Swigchem zag wel iets in
het voorstel-Van Houweling.
Prof. dr. C. Augustijn deed een drin
gend beroep op ds. Van Til, zijn
voorstel in te trekken: in deze vorm
zou het een stuk onwaarachtigheid
betekenen. Ik kan niet uit de voeten
met1 de historiciteit van de zondeval,
zei prof. Augustijn, ik ken wèl de
zondeval, dat is een zaak van gelóóf,
en dat is bij ieder van ons zo. En
mijn geloofsovertuiging dat de zonde
geen lot is dat je overkomt, maar
schuld, ligt niet verankert in de 'his
toriciteit' van de zondeval.
Ook prof. dr. T. J. Bakker vond dat
je met ds. Van Til weer bij 'Assen'
terecht kwam; we moeten dan ook
uitspreken dat Adam en Eva zesdui
zend jaar geleden geleefd hebben.
Prof. dr. J. van den Berg: wat s.
Van Til wil. maakt de crisissituatie in
de kerken nog maar erger en de
boodschap van de kerk ongeloofwaar
diger. Hij zou willen dat men het
verschil van inzicht rustig en ontspan
nen naast elkaar zou laten staan, na
elkaar herkend te hebben in het ge
loof. Het zou een zegen zijn voor de
kerken als de synode deze kerkelijke
moed zou opbrengen.
Prof. Kuitert. laatste spreker in de
middagvergadering, beriep zich op de
consensu van 'Sneek': daar waren we
het over de fundamentele stukken
van het geloof eens. 'Wilt u méér dan
dat, dan gaan we naar een groepskerk
en dat is erger dan een hotelkerk'.
Hij vond het een aanfluiting voor de
wereld 'det we om deze dingen zoveel
op het spel zetten'. Tot prof. dr. K.
Runia. die gezegd had dat Kuitert
voor zijn opvatting weinig of geen
exegetisch materiaal had aangedragen,
zei hij wèl argumenten te hebben en
die ook gemiblieeerd te hebben (in
'Anders gezegd').
In de avondzittingen kwamen zóveel
amendementen op tafel, dat het raad
zaam werd geoordeeld de discussie af
te breken. De commissie gaat, aange
voerd door praeses dr. A. Kruyswijk,
zich over de zaak buigen en hoopt
vanavond aan de synode een nieuw
omschreven voorstel voor te kunnen
leggen.
Victor E. van Vriesland. Bijbed
gen. Querido Amsterdam 1972. 3:
7,90.
Blijkens de uitgave van deze besj
lende prut'.elingen over oud levf
nabije dood heeft de bejaarde
Vriesland zich niet helemaal g
den aan de afspraak die in een o
onsje met de 'geest' is gemaal
zwijgen. Anderzijds heeft hij ei
aangehouden door geen beuzelj
frases, holle woorden aan het p
toe te vertrouwen, en, door de i
wie dal ook moge zijn, troii
blijven door als taak van dichti
gedicht te blijven zien: de openl
van der dingen wezen, eö
spraak waaraan hij ook de lezer I
die zien niet mag laten bedotten
'schuifeltuig, kledderige verreK
gen' die 'elkaar uit modeziek onl
napraten Immers, de waarheid
zich uiteindelijk door de schijn j
zo houdt Van Vriesland ons voor
lijkt Var Vriesland aan de ll
waarheden toe te zijn, nadrukkej
dan ooit (zijn Verzamelde Gedii
(1968) spreken er ook al van)
hij er ip dat 'het wezen van hel
niets (is)'. Intussen blijft hel
Platonische tweespalt parten s|
'In het bleke hemelblauw W
der ideeën luister-/ Maar hoe wj
dat ik luister Als ik voortkoij
een vrouw?' Vandaar dat hij ii
besef 'alle tijd' kwijt te zijn,
vlucht 'Uit de waargenomen vr
naar het Verborgen eigene
binnen, Maar nu verrijkt do(
zelfkennis die de bewustwol
van het verleden ls. En toch:
de dood leven? best, als het
leven is-/ Al is ook dat een vod
deel /Misschien'.
Het zal uit dit lange citaat duil
zijn dat 'Bijbedoelingen' late i
bevat die het spel van de von.igi
voorbij is; maar magere bespiei
gen behoeven natuurlijk )k
vette vorm. De geest zal hem
schien nog wijzen op de gemj
afspraak.
I
