De Sadisten': écht
aeeld van Australië
DISCUSSIE KUNSTBELEID
:ILMPREMIERES VAN DEZE WEEK
Boeiende tentoonstelling van
Eisenstein in het Filmmuseum
Amerikaanse dichter
Ezra Pound overleden
Minister Engels wil subsidie we ttelijk regelen
FREEDO/V1M/EEK
Nieuw blad
'Filmfan'
SIP* #5?
Ezra Pound (links) in gesprek met de Italiaans-Amerikaans compo-
ijOL'W/KWARTET VRIJDAG
3 NOVEMBER 1972
BINNENLAND Tll/Kll
De Sadisten, zoals Outback hier heet, gaat het niet om sadisten in het bijzonder, maar over Austra-
rs die zich in Bundanyabba op hun vrije dagen rot vervelen, al willen zij dat niet weten. Zij noe-
n Yabba, dat afgelegen mijnwerkersstadje, 'de beste plaats op aarde'. Zolang er bier is tenminste,
drinken ze bij sloten, met wat whiskij er tussendoor, en wie een biertje weigert is beledigend. Ze
n vlot van weggeven, dat wel. En ze vergokken met een simpel kruis-of-munt weeklonen.
andere sport is kangeroes jagen.
)on met de auto de steppe op,
kanten heen, en dan kangeroes
idrijden of -schieten. En de gewon-
afmaken met een mes. De lol
rvan is dat zo'n beest soms vecht
ir zijn leven. Daar zijn ze dus wel
i5ten in. Omdat kangeroes uitge-
id dreigen te worden is er aan zo'n
de, joelende, dronken jacht veel
'dacht besteed.
J jonge onderwijzer (Gary Bond)
let het allemaal meemaken. Hij zit,
veel verder in dat eindeloos vlak
ke. droge, hete en lege land, in een
schooltje zijn studieschuld aan de re
gering bij elkaar te verdienen. Met
Kerst wil hij naar zijn meisje in
Sydney. In Yabba moet hij overnach
ten. Ze gieten hem daar vol bier. Hij
vergokt al zijn geld in de hoop de
schuld te winnen. Overgeleverd aan
de andere kerels moet hij hun genoe
gens meemaken. Zuipen, rommelen
met een triest sletje, jagen, vechten,
schreeuwen en vernielen. En als hij
daar met moeite van los komt, rijdt
een vrachtwagenchauffeur hem per
vergissing weer naar Yabba terug.
Zijn zelfmoord mislukt en hij komt
weer net op tijd bij het schooltje. Dat
is een houten hok, bij een ander hok
als hotelletje, en een perronnetje aan
de spoorlijn die van horizon naar
horizon loopt.
Ted Kotcheff verfilmde dit verhaal,
naar een scenario van Evan Jones, ter
plaatse. De schroeiende verlatenheid
is in de eerste beelden al bedrukkend.
Het hotel en de rumoerige kroeg in
Yabba, met een zonderlinge dodenher
denking tussen de herrie door, lijken
echt genoeg. Er worden werkelijk
Donald Pleasance en Gary Bond in De Sadisten
kangeroes vermoord. De kerels zijn
onbehouwen en dn zekere zin goedhar
tig ook, met zo'n mannen-onder-el-
kaar-jovialiteit, die tegen het homofie
le aanhangt. Donald Pleasense maakt
een prachttype van een alcoholisch
blitieke films
het hele land
D kan bij tijd en wijle best eens
tek hebben op filmkeuze en werk-
e van de Cineclub, de organisatie
de politieke film in haar vaandel
'ft geschreven. Dit neemt niet weg,
zij met beperkte mankracht en
i beperkt budget een 'festival' van
grond heeft gekregen, waar men
«n maar d'iep de hoed voor kan
emen. Het heet 'Vrijheidsweek' en
speelt zich af van 3 tot en met 12
rember. Het centrum is de Brakke
nd te Amsterdam, waar tentoon-
Hingen worden gehouden en een
Alimentatie- en persafdeling geves-
'zijn. Verschillende regisseurs zijn
t de gelegenheid naar Nederland
omen en de week wordt besloten
een demonstratieve slotbijeen-
it in de Mozes en Aaronkerk te
lerdam, met films over Ierland
sprekers van de IRA en de Black
"lers.
|r de activiteiten blijven niet be-
't tot Amsterdam en andere grote
middelgrote steden (Rotterdam,
'it, Eindhoven, Arnhem, Nijme-
Tilburg, Den Haag schittert,
Het herkenningsteken van de
'Vrijheidsweek', van 3 tot en met
12 november.
vreemd genoeg, door afwezigheid). Ci
neclub trekt, zoals gebruikelijk, het
land in om zijn films in vormingscen
tra en buurthuizen, in dorpscafé's en
wereldwinkels aan de man te bren
gen. Ze zijn present in Beneden-Leeu
wen, in Helden-Panningen en in St.
Willebrord, om maar een paar namen
te noemen van plaatsen die niet ie
dereen zo maar een, twee, drie zal
kunnen aanwijzen op de kaart.
Het accent ligt op revolutionaire
films uit Latijns-Amerika en uit actie
films uit de Nederlandse stadsbuurten
(Iroek, het kind van de rekening en
de nieuwe Jordaanfilm). Maar er zijn
ook films over China en Rhodesië, er
is de Franse stakingsfilm Baas in
eigen Fabriek en de schokkende Viet-
nam-documentaire Winter Soldiers,
enfin, teveel om op te noemen. Voor
inlichtingen omtrent tijd, plaats en
omstandigheden kunt u zich wenden
tot Cineclub, Prinsenstraat 28, Am
sterdam, telefoon 020 - 250045 - 250057
255523.
W. Wielek-Berg
Zienema Octopus
In Oktopus aan de Amsterdmase Kei
zersgracht, waar aan allerlei artistieke
en anderssoartiige activiteiten wordt
gedaan, is ook een 'zienema' geves
tigd, een club die tot doel heeft films
te vertonen die om welke reden dan
ook niet normaal in roulatie komen.
Een alternatief bioscoopje dus. gestof
feerd met kerkbanken, maar men
moet wel lid zijn om erin te mogen.
Twee gulden per jaar kost dat en
men koopt daarmee bovendien in
spraak. De leden vormen een collec
tief, dat in openbare vergaderingen de
programma's bepaalt. In principe wor
den elke vrijdagavond voorstellingen
gegeven.
Twee Oktopus-evenementen, Fidel,
een filmportret van Fidel Castro en
een avond met diverse Latijnsameri-
kaanse films, zijn in Cineclub's Vrij
heidsweek opgenomen. Maar de eroti
sche underground-films van de En
gelsman Steve Dwoskin, die op 3 en 4
november worden vertoond, zijn uit
sluitend van Oktopus. Ze gaan over
sexuele activiteiten van mannen en
vrouwen, hijgend op weg naar het
einde. Steve Dwoskin omhangt het
overbekende gebeuren met allerhand
pretentieuze mooifilmerij en gezochte
achtergrondgeluiden en laat het on
draaglijk lang duren. Hij heeft het
vooral op gezichten voorzien, die tast
hij af met de camera tot er niets
meer te tasten valt en dan gaat hij
nog door. Voor mij hoeft het allemaal
niet.
W. W.-B.
ftlan I moet nu, na maanden en
anden voorbereiding, bij ongeveer
verkopers van bladen liggen.
ƒ2.50,- de prijs die op de voor-
Bjna strategisch is vermeld onder
beha van Rita Hayworth krijgt
koper een dikke krant vol lees-
rk en plaatjes. Rita Hayworth en
rlon Brando kregen elk eerlijk
11 pagina's foto's uit de archieven,
oie en grote foto's Rita ligt
3 te zwijmelen over twee pagina's
®aar als pin-up (opgeprikt dus)
"en zij spoedig vervallen aan de
»te vergeler, op dat krantenpapier.
Janet Leigh en Eddie Constantine
weet u nog? staan er ook veel in en
zij hadden, in interviews gezellig wat
te vertellen. Over vroeger, toen zij
nog sterren waren. Het oude ster
rensysteem, dat ogenschijnlijk voorbij
is (honoraria van Marlon, Liz, Ri
chard e.a. spreken het met zes, zeven
cijfers duidelijk tegen) wordt door
Filmfan weer opgehaald. Nostalgiek,
met alles wat erbij hoort. Zelfs de
regisseurs die aan het woord komen,
oudjes als John Huston en Douglas
Sirk van de melodrama's doen lekkere
neurotische anekdotes over moeilijke
sterren door hun verhalen. Jan Wol
kers die van thuis niet naar de bio
scoop mocht, praat nog verlekkerd
van zijn denkbeeldige zonden met Ma
rilyn Mariene, Mae, Brigitte, en Tar-
zan. die hij zo mooi kon nabrullen.
Bovendien zijn er ook nog pagina's
'gossip' (roddel) en nieuws. Er is een
verjaardagskalender van de maand zo
dat de echte fans Hedy Lamar, Abel
Gance, Petra Laseur en vele anderen
een kaartje kunnen sturen. Het pittig
ste stukje in Filmfan gaat over kat en
muis Tom en Jerry. Filmfan is, naar
het eerste nummer te oordelen een
blad voor bioscoopgangers die geen,
of niet alleen, filmkritieken willen
lezen, en van redacteuren als Fred van
Doorn, Ap van Ieperen, Peter van
Bueren. Thijs Ockersen onder meer,
die wel eens wat anders willen doen
dan kritieken schrijven.
vervallen dokter, Chips Rafferty doet
een luie politieman, Sylvia Kay is de
indroevige vrouw die bij gebrek aan
een man elke man wel wil, Al Tho
mas speelt haar zwaar drinkende va
der. Alle types zijn raak neergezet.
Het beeld van het Australische leven
buiten de grote steden, in het barre
binnenland, is naar de werkelijkheid,
maar eenzijdig misschien. De mensen
van Yabba en akelig-wijde omstreken
houden het daar blijkbaar toch uit.
Maar de lust om daarheen te emigre
ren zal bij het zien van deze film wel
vergaan.
BER 1IULSING
(Amsterdam-Alhambra, 18 j.)
AMSTERDAM Het Film
museum heeft, in vier zalen van
het Stedelijk Museum, van 1 no
vember af tot aan eind december,
een bijzonder goede Eisenstein-
tentoonstelling. Samengesteld uit
de collecties en archieven in Mos
kou en Bielye Stolhy, speciaal
voor Nederland.
Mooi en boeiend samengesteld om een
indruk te geven van Eisenstein's veel
zijdige en voortdurende ontwikkeling.
Natuurlijk zijn daar do foto's uit zijn
films, de bekende en de nimmer vol
tooide Staking, Potemkin. Oktober,
Het Oude en het Nieuwe, Que Viva
Mexico, De Weiden van Besjin, Alek-
sander Nevski, Iwan de Verschrikke
lijke en die foto's zijn zo gekozen,
dat zij de stijl, de voortgang, de
bedoeling van elke film duidelijk ma
ken. Er zijn ook series kleinere foto's,
die getrouw zijn methode van monte
ren tonen.
En daar tussendoor, ermee verbonden,
zijn er de tekeningen. Sergei Eisen
stein tekende al wat hij zag, in werke
lijkheid of visionair als toekomstig
filmbeeld: karakters, kostuums, de
cors, bewegingen. Hij noteerde zijn
gedachten, plannen, indrukken en in
vallen in tekening. Haastig opgezet,
op hotelpapier soms, maar altijd raak
in vastbesloten, levendige lijnen, be
stemd als geschetste notitie voor wat
eens filmbeeld en filmactie zou moe
ten worden. Niet om tekenaar te zijn
dus, maar hij was er wel een. Er zijn
zo'n honderdvijftig tekeningen meege
komen. Hele series, waaraan te zien is
wat Eisenstein voor ogen stond, hoe
Sergei Eisenstein
hij zich een filmische ontwikkeling
dacht, en in welke stijl dat zou moe
ten gebeuren (of gebeurd is). In een
bepaalde volksstijl, bijvoorbeeld die
van Mexico, of in een romantische
historische, of in een satirische, cari-
caturale. Hij begon, jong nog, pas
twintig, als decorontwerper voor
Mysterium Buffo van zijn vriend Ma-
jajovski in 1918. Hij werkte, als ont
werper en regisseur, voor het theater.
Toen al met nieuwe vormen om het
toneel dichter bij het publiek,
middenin, te brengen. Toen al met
experimenten, die nu nog nieuw ge-
noemd worden, met een soort totaal
theater, als Meyerhold, zijn leermees
ter. Hij liet Gasmaskers van Tetrjakov
al in de Moskouse gasfabriek spelen,
in '24, en kwam tot de film doordat
hij het toneel verrijkte met projec
ties. De eerste zaal is aan zijn theater
werkzaamheden gewijd, en daarbij is
de nadruk gelegd op de vernieuwin
gen die Eisenstein vond op grond van
het al bestaande, dat hij niet weg
wierp, maar veranderde naar de nieu
we eisen van die tijd. Een revolutio
naire tijd die hem, naar hij schreef,
tot de kunst leidde (anders was hij
misschien ingenieur geworden, zoals
eerst het plan was), en zo leidde de
kunst hem weer tot de revolutie. Hij
bleef zijn leven lang, tot aan 1948,
een rusteloze, geniale zoeker, die niet
altijd gewaardeerd en gevolgd werd,
maar toch ook niet werd vergeten of
verworpen.
Deze tentoonstelling getuigt ervan.
Foto's en tekeningen worden nog aan
gevuld met projecties, vele affiches en
enkele bijzondere documenten. Voor
zijn andere werk, zijn theorieën, les
sen, lezingen, artikelen, die in vijf
dikke boeken in verschillende talen
zullen verschijnen, was op deze ten
toonstelling geen ruimte meer. Het
Filmmuseum is, zoals wij vorige week
al vermeldden, op 1en 2 november
begonnen met de vertoning van de
Weiden van Besjin en Pantserkruiser
Poterakim en zet het programma
voort met Oktober (9 nov.) Het Oude
en het Nieuwe (de Generale Lijn) (22
nov.), Que Viva Mexico (23 nov.)
Aleksander Nevski (29) Ivan de Ver
schrikkelijke (30).
B. H.
krijgen als de subsidie aan bijvoor
beeld het onderwijs.
Een kunstbeleid dat is gericht op de
maatschappelijke werking van de
kunst, moet ook ten aanzien van indi
viduele kunstenaars deze richtlijn
aanhouden. Dat houdt in dat dit be
leid moet zijn gericht op de werking
van hun produkten op de samenleving
en niet op de instandhouding van de
kunstenaars als zodanig.
Dientengevolge is er geen aanleiding
te aanvaarden dat ieder, die zich als
kunstenaar presenteert, er recht op
heeft dat de overheid hem in de
gelegenheid stelt zijn creativiteit op
de door hem gewilde manier te bele
ven en hem tevens de bestaansbasis
daartoe verschaft. Deze instelling, al
dus de nota. moet in haar absoluut
heid met grote stelligheid worden
verworpen.
In dit verband is de passage belang
rijk waarin de nota de sociaal-econo
mische maatregelen aansnijdt Een
blijvende garantie van beroepsuitoefe
ning door specifieke groepsregelingen
of andere specifieke voorzieningen
van sociaal-economische aard moeten,
zo wordt gesteld, terdege worden ge
toetst op de vraag of zij permanent
moeten voortbestaan. De nota be
schouwt sociaal-economische maatrege
len als tijdelijke noodvoorzieningen.
Wanneer er structurele en blijvende
storingen in de arbeidsvoorziening op
treden. moet gezocht worden naar een
andere werkwijze die gericht is op de
algemene verbetering van de werksi
tuatie of zonodig op ombuiging van
het terrein van beroepsuitoefening.
Kunst bedrijven
Het hoofdstuk over kunst bedrijven
handelt voornamelijk over concert- en
theaterleven. Daarvan wordt gezegd
dat het wegens de hoge kosten niet
zonder subsidie kan bestaan. De over
heid houdt dit door haar steun in
stand vanwege de maatschappelijke
betekenis zowel door de directe deel
neming als door het indirecte bereik
ervan (radio en tv). Nadrukkelijk
wordt echter gesteld dat dit niet in
houdt dat voortgezette steun aan ie
der willekeurig orkest, toneelgezel
schap of opera verantwoord is.
Een mogelijk aangrijpingspunt voor
het kunstbeleid is volgens de nota
een accommodatiebeleid, gericht op
de ruimten waarin kunst en cultuur
zich afspelen. Totnutoe werd door de
rijksoverheid de verantwoordelijkheid
daarvoor primair aan de locale over
heden overgelaten.
Eenzijdig
Nederland beschikt thans over een
niet onaanzienlijk aantal schouwbur
gen die tamelijk eenzijdig zijn inge
steld op traditionele kunstuitingen.
Het is niet noodzakelijk, aldus wordt
geconstateerd, in deze categorie nog
stimulerend op te treden. In de cultu
rele sector wordt de door statussym
boliek gevoede behoefte aan officiële
cultuurpaleizen steeds minder, terwijl
in de sector van het maatschappelijk
werk het besef groeit dat uit de
culturele sector een reëel antwoord
kan worden gegeven op tal van maat
schappelijke wensen.
Een accommodatiebeleid dat met de
zich ontwikkelende inzichten rekening
houdt, kan van grote betekenis zijn
voor het gehele complex van het soci
aal-culturele werk. Met name zal een
dergelijk beleid zich moeten richten
op het ontstaan van accommodaties
die veelzijdig bruikbaar zijn en een
informeel karakter hebben.
En dan nog...
Wie de tentoonstelling van grafie
ken, tekeningen en beelden van Kathe
Kollwitz in Tilburg gemist heeft, kan
mi tot 3 december terecht in
'De Moriaan', Markt, Den Bosch.
'Beelden binnen', tot 20 november
in het 'Markiezenhof', Bergen op
Zoom: een collectie kleinere plastie
ken, die een representatief overzicht
geeft van de hedendaagse Nederlandse
beeldhouwkunst met de nadruk op de
laatste vier jaar.
Op de tentoonstelling 'Mensen kij
ken' die tot 28 januari in Dordrechts
Museum gehouden wordt, laat men
aan de hand van verschillende groe
pen portretten zien hoe mensen (ge
durende de laatste vier eeuwen) in
hun verschijningsvorm kunnen veran
deren, maar dn wezen dezelfde men
sen blijven.
VENETIë De bekende Amerikaanse
dichter Ezra Pound is woensdagavond
in een ziekenhuis te Venetië overle
den. Hij was maandag 87 jaar gewor
den.
Sinds 1958 woonde de dichter, die
eens door T. S. Eliot 'de grootste
vakman' werd genoemd, in totale af
zondering in Venetië. Hij kwam daar,
nadat hij dertien jaar in een psychia
trische inrichting te Washington had
gezeten. Aanleiding hiertoe was het
feit, dat hij gedurende de Tweede
Wereldoorlog vanuit Rapallo anti-
Amerikaanse radio-uitzendingen voor
het fascistische Italië verzorgde. In
een van die radiopraatjes zei hij toen:
Als de Amerikanen zo verstandig wa
ren geweest Roosevelt en zijn joden
of de joden en hun Roosevelt uit te
schakelen, zouden zij nu niet in oor
log zijn'. Hij liet zich ook meermalen
gunstig uit over het optreden van
Hitier. Doordat hij, na naar Amerika
te zijn gebracht, geestesziek werd
verklaard, ontkwam hij aan een pro
ces wegens landverraad. Toen hij in
1958 uit de inrichting werd ontslagen,
vroeg hij zich af: 'Hoe kan iemand in
Amerika leven buiten een krankzinni
gengesticht?'
Ezra Loomis Pound werd op 30 okto
ber 1885 te Hailey in de staat Idaho
geboren. Hij speelde op het gebied
van de dichtkunst een dergelijke rol
als Picasso in de beeldende kunst en
Strawinsky in de muziek. Hij wordt
beschouwd als een van de meest in
vloedrijke en tevens meest ondoor
grondelijke schrijvers ter wereld. Hij
had een grote invloed op auteurs als
James Joyce, Robert Frost, Ernest
Hemingway, T. S. Eliot en Wyndham
Lewis.
Dikwijls werd hij ook aangeduid als
de vader van de opstandige beweging
in de moderne Europese letterkunde.
Pound kwam in 1907 naar Europa en
maakte al snel furore in de literaire
salons van Londen en Parijs. Zijn
meest beroemde gedichten zijn de 800
bladzijden beslaande centos, die de
gedachten weergeven van de mens
heid van Confucius en Aristoteles via
het Romeinse Rijk tot de moderne
tijd.
an een onzer verslaggevers
EN HAAG Minister Engels (cultuur, recreatie en maatschappelijk werk) heeft gisteren een
fecussienota kunstbeleid' gepubliceerd, waarin het ministerie zijn beleidsopvattingen formuleert
I ter discussie stelt van alle betrokkenenkunstenaarsorganisaties en kunstinstellingen alsmede pro-
bciale en gemeentelijke overheden.
titel 'discussienota' is gekozen om
it naar de mening van de minister
vaststelling van het beleid niet van
ven af moet worden opgelegd, maar
deze vaststelling moet worden
irafgegaan door een brede discussie
>r het nagestreefde doel. De minis-
kondigt deelnota's aan voor de
■schillende sectoren, maar ook voor
er algemene problemen als bijvoor-
ild de amateuristische kunstbeoefe-
n paar concrete punten uit de nota
a
de minister spreekt zich duidelijk
voor het scheppen van een wette-
>lj ke regeling voor het subsidiestelsel;
het beleid zal gericht moeten zijn
de maatschappelijke werking van
kunst en niet op het kunstenaar-
ihlap (en samenhangend daarmee)
het beleid zal eerder streven naar
teek scheppen van culturele voorzie-
llfcen (een accommodatiebeleid) dan
het instandhouden van organisaties
instellingen, die nu middel zijn
Pt r een kunstbeleid:
het cultureel beleid van de rijkso-
heid en dat van de provincies en
leenten zal meer dan nu het geval
als aanvullend moeten worden ge-
tel
fl menleving'
TT LM
rl
i uitgangspunt van de nota is ook
Ti kunst en overheid elkaar slechts
,ro r ontmoeten, waar de kunst in
icte relatie staat tot de samenle-
^6g; dat kunstbeleid niet in dienst
gloort te staan van de kunst, maar
drel» de samenleving.
ILje de doelstellingen, de middelen en
beleidspositie er in het algemeen
zouden moeten zien wanneer de
rheid wil bijdragen aan het functi-
Q|ren van de kunst in de samenle-
wordt in het tweede deel van de
behandeld. Doelstelling van het
stbeleid. zo wordt gesteld, is geen
rkeur voor één bepaalde soort
st. Maar er moet wel geselecteerd
Minister Engejs van CRM
worden, en dat gebeurt in belangrijke
mate op advies van derden.
Tot nu toe was het belangrijkste be
leidsinstrument van de rijksoverheid
de subsidie. De huidige vorm van
subsidiëren berust op ministeriële be
schikkingen welke genomen worden
op grond van de departementale be
groting. Men kan inderdaad stellen,
aldus de nota. dat in het huidige
bestel te weinig garantie bestaat op
continuïteit van bestaande voorzienin
gen. Mede met het oog op het belang
dat aan de duurzame aanwezigheid
van kunstuitingen in onze samenle
ving moet worden gehecht, is een
wettelijke regeling in beginsel ge
wenst. Dat betekent dat minister En
gels hier erkent dat de subsidies aan
de kunsten dezelfde basis dienen te
