Israël verwacht
iets van nieuw
opperrabbinaat
In de boot genomen
c
J
Trouw
K wartet
Fransen, willen doop
niet missen
Geen feest, maar
boete in Boeroendi
Kamerleden:
minister had
lak aan regels
Buit achttien mille
bij twee inbraken
vandaag
Beroepingswer
b
Boekenetalage
i
TROUW/KWARTET DINSDAG 31 OKTOBER 1972
KERK/BINNENLAND
T2/K
so
door M. Kopuit
Gaat het jodendom een nieuwe richting uit? Zal de toekomst leren
dat de wet er is ten dienste van de mensen en de mensen niet ten
dienste van de wet? Het is een vraag die velen bezighoudt nu in
Israël het onverwachte is geschied: bij de verkiezing om het opper
rabbinaat zijn de twee zittende opperrabbijnen die zich weer herkies
baar hadden gesteld niet herkozen.
De 150 kiesmannen, onder wie tachtig
rabbijnen, hebben geen vertrouwen
meer gehad in de 86-jarige Isser Je-
hoeda Unterman, de opperrabbijn van
de Asjkenazische (westerse joden en
de 76-jarige Jitschak Ntesim, de op
perrabbijn van de Sefardische (ooster
se) joden.
In plaats van hen te herbiezen kozen
zij met 89 stemmen vóór en 57 stem
men tegen Shlomo Goren (56), de
zwaar bestreden, want te lichtzinnig
gevonden Asjkenazische opperrabbijn
van Tel Aviv en oud-opperrabbijn van
het Israëlische leger, en Obadja Yosef
(51), de Sefardische opperrabbijn van
Tel Aviv, met 81 tegen 68 stemmen
op zich.
Opperrabbijn Goren in woord en
praktijk, opperrabbijn Yosef in ge
schrift en gedachten hebben er nim
mer misverstand over laten bestaan,
dat binnen de halacha (de joodse
wet) vrijwel alles, ook de problemen
van de moderne maatschappij, een
oplossing kan vinden. Daarmee staan
zij tegenover opperrabbijn Unterman
en zijn aanhang, die van mening wa
ren dat nieuwe interpretaties van de
halacha niet mogelijk is. Het leidde
in Israël tot steeds grotere tegenstel
lingen tussen de rabbijnen en hun
volgelingen enerzijds en de regering
met grote delen van de bevolking
anderzijds.
Een nieuw inzicht van het opperrab
binaat van Israël heeft zijn invloed op
de gehele joodse wereld. Weliswaar
Links: Chadja Yosef; rechts: Shlomo Goren.
zijn opperrabbijnen overal ter wereld
binnen hun ressort autonoom, maar
steeds meer worden de beslissingen
van het opperrabbinaat van Israël be
palend. Hoewel alle rabbijnen gelijk
zijn richt de gehele joodse wereld
zich toch naar de besluiten van de
opperrabbijnen van Israël. Men mag
dan soms van de lijn afwijken, maar
ver kan dat nooit zijn. Wie trouwens
zou zich belangrijker, wijzer achten
dan de Israëlische opperrabbijnen?
De verrassing van de uitkomst van de
verkiezingen was zo groot, omdat in
het bijzonder opperrabbijn Goren niet
De redactie behoudt zich bet recht voor om
ter opname tn deze rubriek ontvangen me
ningsuitingen verkort weer te geven. BIJ
publlkatic wordt met dc naam van do
Inzender ondertekend. Blieven kunnen wor
den gezonden aan dc heer Job. C. Francken.
secretaris van dc hoofdredactie van Trouw-
Kwartet, Postbus 85». Arasterdam.
Kort geding (2)
Het ging in 'Kort Geding* voor de tv
over het bestaansrecht van christelij
ke partijen. Het ergerniswekkende
was voor mij dat de linkse partij
steun accepteerde en verkreeg van
een predikant om genoemde stelling
aan te vallen. Waarom ik deze hou
ding van de predikant niet kan en
mag accepteren? Omdat in de bood
schap die links ons volk dagelijks
brengt, totaal niets te herkennen valt
van de kanselboodschap elke zondag.
Ze is er zelfs mee in flagrante strijd.
Ook bevordert links ln niet geringe
mate de ontkerstening van ons volk.
Linkse predikanten zorgen nu voor de
malle vertoning: én steun geven aan
links én tegelijkertijd offers vragen
van kerkmensen voor evangelisatie-
arbeid. Werd het kerkvolk maar eens
wakker! Dan zouden we deze 'herders
en leraars' nog eens de vragen kun
nen voorleggen die zij bij hun ambts
aanvaarding met 'ja' hebben benat-
woord. Dit alles niet terwille van de
christelijke partijen, die wij natuur
lijk onze steun geven, maar om een
kerk te redden die bedreigd wordt
Velp
J. Draisma
De Rotterdammer
Nieuwe Haagse Courant
Nieuwe Leidse Courant
Dordts Dagblad
Uitgaven van
N.V. De Christelijke Pers
Dagelijks bestuur: B. Bol. Den
Haag; dr. E. Bleumink, Paters-
wolde; mr. G. C. van Dam,
Nootdorp; W. A. Fibbe, Rot
terdam; J. Lanser. Utrecht;
drs. J. W. de Pous. Den Haag;
J. Smallenbroek, Wassenaar.
Overige leden van het alge
meen bestuur: K. Abma, Am
sterdam; H. A.de Boer, IJmui-
den; Th. Brouwer, Assen; mr.
dr. J. Donner, Den Haag; J.
van Eibergen. Schaarsbergen;
mr. K. van Houten. Wagenin-
gen; ds. C. I. Hylkema, Bilt-
hoven; Jac. Huijsen. Delft;
mevrouw M. C. E. Klooster-
man-Fortgens, Voorschoten;
mevrouw J. G. Kraayeveld-
Wouters, Heerhugowaard;
prof. dr. G. N. Lammens.
Naarden; ds. F. H. Lands
man. Den Haag; H. de Mooij,
Rijnsburg; H. Ottevanger. Bui
tenpost; mr. dr. J. Ozinga,
Lunteren; dr. A. Veerman,
Rijswijk (Z.H.); H. H. Wem-
mers, Den Haag; drs. R. Zijl
stra, Oosterland (Zld.).
Directie:
Ing. O. Postma, F. Diemer
Hoofdredactie:
J. de Berg (waarnemend)
Hoofdkantoor N.V. De
Christelijke Pers: N.Z.
Voorburgwal 27Ó - 280,
Amsterdam. Postbus 859.
Telefoon 020 - 22 03 83.
Postgiro: 26 92 74. Bank:
Ned. Midd. Bank (rek.nr.
69.73.60.768). Gem.giro
X 500.
Kort geding (3)
Men stake nu eens eindelijk het ge
zeur over het al of niet present
mogen zijn van confessionele partijen,
die in de loop der jaren althans
getracht hebben gestalte te geven aan
datgene wat vanuit het evangelie als
bron van politiek denken en handelen
geboden wordt. Een andere zaak is
natuurlijk dat de confessionelen
nog meer dan tot nu toe elkaar in
eendrachtige samenwerking moeten
vinden in een radicale aanpak met
betrekking tot het opkomen voor de
armen en hulpelozen in onze maat-
schappij, m.a.w. ik verwacht van hen
een open oog voor de economisch
zwakken en voor hen die tot nu toe
to.v. vele anderen een minder welva
rend bestaan hebben geleid.
Utrecht
D. C. J. Oostlng
Kort geding (4)
Velen, misschien wel duizenden in
ons land zal het goed gedaan hebben
het getuigenis te horen van de heer
Roolvink in de tv-uitzending 'Kort
Geding*. Meer dan ik zeggen kan
heeft het mij bedroefd en ik neem
aan ook duizenden, dat dit getuigenis
werd gezegd tegen iemand, die geen
tegenstander, maar een medestrijder
moest zijn.
Bruinisse
J. AI. de Waal
Kort geding (5)
Ds. Buskes kent geen 'christelijke'
politiek (tv-uitzending NOS 22 okt).
Akkoord! Ik vind dit ook geen goede
uitdrukking. Men kan wel, moet zelfs
vanuit het evangelie als basis, politiek
bedrijven. Dit kan het beste gebeuren
door het bundelen van hierover ge-
lijkdenkende groepen mensen, dus
door het vormen van politieke partij
en. (Liever nog van één partij). Als
ds. Buskes het eens is over dezelfde
grondslag of basis, nl. het evangelie,
dan vind ik zijn 'methode' om lid te
zijn van een 'niet-christelijke partij',
niet praktisch en constructief. Enke
lingen als hij zijn dan overgeleverd
aan de meerderheid van zo'n partij
(50 en 1 beslist). Hoogstens probeert
ds. Buskes in zijn partij evangelise
rend te werken. Wezenlijke politieke
invloed is m.i. praktisch nihil. Dat de
partijen op evangeliebasis, soms com
promissen moeten sluiten, kan men
niet aanmerken als inconsequent met
het evangelie. Meestal betreft dit de
methodische kant Als we de hele
socialistische levens- en wereldbe
schouwing volgen via Kamerverslagen,
Vara-uitzendingen en vakbondspubli-
katies, dan voelt ieder christen wel,
de wenselijkheid, zelfs de noodzake
lijkheid van politiek op evangelische
grondslag.
Appingedam
F. Bolt
Droevig
Er klonk afkeuring in het commen
taar van Tr./Kw. op het PvdA-congres
en ook Ned. Gedachten zet een vraag
teken achter mogelijke samenwerking
met een partij die dergelijke 'ondoor
dachte' besluiten neemt over NAVO
en atoombewapening. Alsof het niet
bekend is dat al jarenlang in allerlei
groepen o.a. het gereformeerd vredes
beraad deze voorstellen doordacht
zijn. En alsof men vergeten is dat op
het ARP-convent van 1970 soortgelijke
voorstellen zijn gedaan door verschei
dene kamercentrales. Dat deze voor
stellen uitvoerig besproken, na een
magistrale rede van prof. Verkuyl
met applaus werden begroet en dat de
ARP-leiding het aannemen toen
slechts kon voorkomen door het
schorsen van de vergadering. Het is
indroevig dat het aannemen van deze
christelijke voorstellen in de PvdA,
de samenwerking van deze partij met
de christelijke partijen in gevaar kan
brengen.
Baarn
H. J. v. d. Mark
Ds. Vroegindeweij
'Geen mens, ook dr. v. d. Heuvel niet,
kan de kerk redden', stond er boven
het verslag over een toespraak van ds.
Vroegindewey voor de hervormde
mannenbond op gereformeerde
grondslag. Eerder, nog vóór de stem
ming in tweede ronde voor een nieu
we secretaris-generaal in de hervorm
de synode moest plaats hebben, las ik
van hem de uitspraak: 'Benoeming
van dr. v. d. Heuvel zou een ramp
zijn voor de kerk'. Het is duidelijk
dat ds. Vroegindewey (eufemistisch
uitgedrukt) 'wat heeft' tegen dr. v. d.
Heuvel. Dat is zijn goed recht Er zijn
meer zaken waar ds. Vroegindewey
'wat tegen heeft', zeer vele zelfs,
dacht ik. Als ds. Vroegindewey daar
uiting aan meent te moeten geven,
laat hij dan zakelijk en rechtvaardig
argumentpren. Het gebrek aan zake
lijkheid en rechtvaardigheid in de
kruistocht van ds. Vroegindewey te
gen dr. v. d. Heuvel wordt, dacht ik,
dudidelijik geïllustreerd door de merk
waardige disorepamitie tussen boven
genoemde uitspraken van ds. Vroegin
dewey. Enerzijds heet het dat dr. v. d.
Heuvel de kerk niet kan redden maar
anderzijds wordt hem wel de macht
toegedacht de kerk naar de ondergang
te voeren (benoeming dr. v. d. Heuvel
ramp voor de kerk). Weet ds. Vroeg
indewey dan niet Wie het is die Zijn
kerk in stand houdt?
Beek (Ubbergen)
L. v. Vierzen
Ds. Vroegindeweij (2)
Is de strijd van ds. A. Vroegindewey
van Veenendaal wel zo geestelijk?
Inderdaad, we hebben niet te strijden
tegen vlees en bloed. Maar wat be
doelt hij met gehoorzaamheid aan het
Woord? Als we om het licht vragen
en daarin wandelen zullen we elkaar
vinden en ook de ander in zijn nood
(1 Joh. 1:7). Of bidden we liever:
Geef ons heden onze dagelijkse steun
pilaren en laat niemand die ons ont
nemen? In plaats van: geef ons en
onze medebroeders het dagelijks
brood en leid ons uit de verzoeking
om vast te houden aan tastbare zeker
heden, breng ons tot elkaar want,
Heer, wij verwachten, net als Abra
ham de stad Gods die fundamenten
heeft.
Confignon
Zwitserland
B. Schot
Ds. Vroegindeweij (3)
Ds. Vroegindewey, Veenendaal, wijt
de crisis in de kerk aan de 'politieke'
prediking. Dat de geloofsafval het lo
gisch gevolg is van de onwaarachtig
heid in de kerk in de afgelopen
decennia, vermeldt ds. Vroegindewey
wijselijk maar niet. Neen, de politieke
prediking is geen politiek in engere
zin, maar een appèl aan het wereldge
weten t.a.v. onrecht, verdrukking, ter
reur, honger en ellende. Dat deert ds.
Vroegindewey blijkbaar niet.
Hilversum
J. C. de Jong
Gereformeerd zijn
Het Wagenings 'sociologisch onder
zoek' naar de opvattingen van gerefor
meerden is wel eerlijk en tegelijk
ontdekkend. Wie dacht 'dat het nog
wel meevalt' wordt hier geconfron
teerd met de harde feiten. Wordt zo
'gereformeerd-zijn-op-andere-manier'
niet veel meer een term voor 'van de
kerk vervreemden', 'afglijden in de
wereld'. Moeten we niet nodig terug,
uitzien naar een nieuw reveil, in
verbondenheid met de kerk-van-alle-
eeuwen en in gehoorzaamheid aan het
Woord van God?
Zierikzee
P. G. Rotte
Gereformeerd-zijn (3)
Met verwondering heb ik geconsta
teerd dat men gemeend heeft te moe
ten kiezen voor de wat men noemt
neutrale en algemeen gangbare tegen
stelling: behoudend of vooruitstre
vend. M.i. zijn andere termen in deze
situatie beter op hun plaats. Verderop
in het artikel komt men dan tot de
slotsom dat duidelijk blijkt dat voor-
uitstrevenden minder vaak naar de
kerk gaan enz. Hier begrijp ik niets
van en ik kan mij voorstellen dat
Johannes hier een andere tegenstel
ling zou hebben gebruikt, n.l. dat gij
lauw zijt en noch koud noch heet enz.
(Openb 3: 15-19).
Bant
E. Oosterhoff
Ervaringen in de DDR (5)
Mr. M. C. Kroon (Trouw-Kwartet di.
24 okt.) bestrijdt mijn stelling dat de
DDR de heilstaat is waarin het socia
lisme eindigt en voorts dat socialisme
identiek is aan nationaal-socialisme
behoudens het voorvoegsel. Het socia
lisme gaat niet uit van de gelijkwaar
digheid van de mensen hoe hoog
moedig plegen socialistische bureau
craten niet op te treden tegen dege
nen die onder him macht zijn ge
bracht doch wel van de gelijkheid
van de mens. En voor dit leugenach
tig dogma moet alles wijken, desnoods
met geweld. Want ieder die door zijn
persoonlijke prestaties deze gelijk-
heidsleuze doorkruist, handelt tegen
het partijdograa. Vandaar het geweld
waartoe iedere socialistisch geregeer
de staat zijn toevlucht moet nemen
om zich staande te houden.
Den Haag
mr. L. van Heijnlngen
Woningnood (2)
Het voorstel van de familie Breuke
laar in Trouw-Kwartet van 24-10 om
van hun bescheiden pensioen 100
ter beschikking te stellen voor de
woningnood is aandoenlijk. Men
wendt zich echter tot het verkeerde
adres. Ondanks de toenemende inter
nationale ontspanning geeft de rege
ring-Biesheuvel voor 1973 een bedrag
van 5.500 miljoen uit voor defensie,
dat wil zeggen meer dan 100 miljoen
gulden per week! De familie Breuke
laar moet dus niet bij de belasting
betalers aankloppen, maar bij de rege
ring-Biesheuvel, die het geld van de
belastingbetalers verkeerd besteedt.
Hoe lang zullen de regeerders, die
zeggen evangelisch geïnspireerd te
zijn, deze treurige politiek nog vol
houden?
Baarn
A. Rooker
heeft laten misverstaan dat hij beslis
singen wenst te nemen in allerlei
tragische en om oplossing schreeu
wende menselijke vraagstukken, ook
al gaan ze lijnrecht en tegen de
opvattingen van de vorige opperrab
bijnen. En deze wisten zich bij hun
houding gesteund door een groot deel
van de rabbijnen in Israël. Maar ken
nelijk was de mening die zij openbaar
verkondigden niet gelijk aan die zij
konden uiten in de beslotenheid van
het stemhokje.
'Geen macht ter wereld kan de joodse
wet opheffen' heeft opperrabbijn Go
ren bij herhaling verzekerd. Dat is
ook niet te verwachten.
'Concili'
Maar het is al hoopvol, dat hij een
conferentie van opperrabbijnen uit de
gehele wereld bijeen wil roepen om
de problemen te bespreken en tot
oplossing te brengen. Dat heeft zijn
voorganger niet gedaan. Geen vraag
stuk heeft deze aangepakt. Ongetwij
feld is het verschil in opleiding en
opvoeding medebepalend voor de op
vatting van opperrabbijn Goren. Hij
was 23 jaar opperrabbijn van het
Israëlische leger en verkeerde daar
door te midden van de jongeren. Bij
hen heeft hij zich bemind weten te
maken door zijn principiële houding
en zijn moed.
Shlomo Goren is waarschijnlijk de
enige opperrabbijn ter wereld die ook
parachutist en paratrooper is. Hij
heeft die opleidingen gevolgd toen
hem bleek dat bij die legeronderdelen
in Israël de joods-religieuze wet min
der nauw werd genomen, daar er
geen orthodoxe joden bij dienden. In
het bijzonder voelt opperrabbijn Go
ren zich aangesproken door de mense
lijke problemen die zich voordoen.
Hij ds voorstander van een bijzondere
wijze van opneming in het jodendom
van de niet-joodse vrouwen die hun
joodse man als immigranten naar Is
raël vergezellen. Niet ter wille van
het 'zieltje', maar om in een overwe
gend joodse staat, waar de joodse wet
veel invloed heeft, moeilijkheden te
voorkomen. Hij wiil ook een oplossing
voor het vraagstuk van de zgn. 'mam-
zeriem', 'kinderen uit het tweede hu
welijk van een moeder, wier eerste
huweiijik niet is ontbonden. Het is die
kinderen in Israël onmogelijk met
een joodse partner te trouwen. Het
opperrabbinaat van Israël heeft met
de joodse wet in de hand zich tot nu
toe op het standpunt gesteld, dat
trouwen van mamzeriem met joden
niet is toegestaan en daarmee uil
Opperrabbijn Goren meent, dat er
vele wegen naar en van de joodse wet
leiden en dat men niet moet verbie
den wat maar enigszins kan worden
toegestaan. Hij vindt daarbij een
geestverwant in zijn Sefardische colle
ga Obadja Yosef. Weliswaar heeft de
ze zich minder uitgesproken, maar
zijn geschriften laten over zijn me
ning ook geen misverstand bestaan.
PARIJS De grote meerderheid van
de Franse bevoUkkng boe weandig
kerks ook blijft zeer gehecht aan
de gewoonte, de kinderen te laten
dopen. Volgens een enquête van het
r.k. weekblad Le Pèlerin antwoordt 88
procent van de Fransen met ja op de
vraag 'Als u binnenkort een kind zou
krijgen, zou u het dan laten dopen?'
De Fransen accepteren het niet, dat
een priester goede redenen zou kun
nen hebben, om een doop te weige
ren. Slechts zestien procent is van
mening, dat een priester mag weige
ren te dopen, wanneer de ouders niet
van plan zijn het kind christelijk op
te voeden. Zelfs wanneer de ouders
ongelovig zijn, is 74 procent van me
ning, dat de priester het kind toch
moet dopen, als daarom gevraagd
wordt. Elf procent vindt een weige
ring in dat geval gerechtvaardigd.
Voornaamste redenen om een kind te
laten dopen: bevestiging van het ge
loof (43 procent), familie-traditie (36
procent), van belang om later in de
kerk te kunnen trouwen (26 procent).
BOEJOEMBOERA De viering van
het 75-jarig bestaan van de rooms-
katholieke kerk dn Boeroendi is door
de bisschoppen uitgesteld. In plaats
daarvan hebben zij een boetejaar afge
kondigd, 'om boete te doen voor het
kwaad dat wij hebben gedaan en onze
wonden te helen.' Bisschop A. Makari-
za zei naar aanleiding van de in april
uitgebroken massale moorddadige on
lusten tussen Toetsi's en Hoetoes:
'Zonden zuiden er altijd zijn op aarde,
maar dit jaar vormden de zonden in
ons Boeroendi een niet te stuiten
zondvloed.'
Geen revolutie
Van opperrabbijn Garen noch van
opperrabbijn Yosef kan binnen het
jodendom een religieuze revolutie
worden verwacht. Maar bedde opper
rabbijnen hebben oog voor de veran
derende wereld om zich heen, zij
hebben er begrip voor dat soepelheid
binnen de joodse wet, het zoeken
naar oplossingen, het geven van uit
leg, grote openheid, meer respect af
dwingt dan starheid ter wille van de
starheid. Dat is al veel meer dan van
menig rabbijn kan worden gezegd.
DEN HAAG Minister Lardinois
(landbouw) heeft de spelregels voor
bedrijfssluitingen met voeten getre
den bij de opheffing van het Neder
lands Instituut voor Toegepaste Huis
houdkundig Onderzoek in Wagenin-
gen.
Dat ds de beschuldiging, die de Twee
de-Kamerleden Vortman en Brauti-
gam (beiden van de PvdA) hebben
neergelegd in ey hele reeks van
schriftelijke vragen aan de ministers
van landbouw en sociale zaken. De
kamerleden willen weten hoe en wan
neer het bestuur van het instituut, de
directeur, het overige personeel en de
ambtenarenorganisaties zijn ingelicht
over de voorgenomen opheffing.
Ze willen van de minister van land
bouw horen waarom hij niet is inge
gaan op de mogelijkheid om het insti
tuut totaal te reorganiseren. Het insti
tuut zooi worden toegerust om zo goed
mogelijk te kunnen bijdragen aan een
modern consumentenbeleid. Volgens
de vragenstellers heeft de directeur-
generaal van het ministerie 30 novem
ber 1971 het bestuur van het instituut
gezegd, dat hij een reorganisatie in
overweging had genomen. In een
brief van 29 december liet hij weten
dat het ministerie voornemens was op
de begroting van 1973 een bedrag van
ten hoogste één miljoen gulden voor
het instituut op de begroting op te
nemen. Het bestuur heeft een beleids
nota over de reoganisatie laten opstel
len. Daarover zou 17 oktober een
bespreking worden gehouden met de
Raad van Advies, maar een maand
voor die datum werd de opheffing
van het instituut bekend gemaakt.
ARNHEM Voor ruim 18.000 gulden
aan geld en goederen is verdwenen
bij twee inbraken in Arnhem. Bij
modemagazijn Witteveen verdwenen
dertig japonnen, 25 jumpers vijf
truitjes, 25 pantalons en 26 mantels
(waarde 7000 gulden). Bij architecten
bureau Wiegerink werd de buit ge
vormd door zeven elektrische schrijf-
en telmachines (waarde elfzuidend
gulden).'
SOLA GRATIA
Op deze Hervormingsdag lees ik ev4
door in Genesis 15. Op Abrams vraj"
naar het bezit van het beloofde laitr
moet hij iets doen. Hij moet dienT"
door midden delen en een duif
een jonge duif nemen. Hij moet iei
een soort straat van maken. Met a^n
weerskanten de stukken beest en
twee duiven. Abram moet meteen b
grepen hebben waarvoor het was.
plachten nomaden met elkaar een vi ot
drag aan te gaan. De bedoeling wa
wij zijn niets zonder elkaar, dood, ape
deze beesten, ellendig als een kiaisi
dat van z'n moeder gescheiden is at
duiven). De partners gingen dan, wve
derzijdse beloften en verplichtingi ai
reciterend over de bloederige strai er
Alsof ze wilden zeggen: mij zal deMe'
ellende overkomen als ik het beloof fl
vergeet! Als Abram klaar is gebeti Ifii
er niets. Of liever: de gieren korai ie
en dreigen de beesten te verslinden
Abram jaagt ze weg. Dit kan niet, 1 pc
wachten is op God. Maar God koijer
pas in diepe nacht. Eerst valt Abra ni
in slaap en ontvangt in zijn slaap v io
God een openbaring die hem v e
moeite en verdriet en van verlossli :h
spreekt. Maar dan komt God. Vreera dc
zoals Hij is. Moeilijk te omschrijve ia;
een rokende oven en een vurige fi &r
kei. De heilige God, die tegelijk ijlt
verborgene is. Maar opvallend is cior
Abram er op een afstand in de dujer
ternis naar moet kijken. God ga e
alleen over straat. Hij neemt alles k
zich. Wat Hij zelf belooft en ijr
Abram moet beloven. Wat Hem ei
wachten zou staan en wat Abram »a
wachten staat. Eigenlijk kan het o ee
niet anders. Want God is geen vi el
ding van Abram. God is God, *ie
unieke en 'natuurlijk' is zijn verdr pi
uniek en is de wijze waarop 1. i
daarin toegaat uniek. Volstrekt gedi es
gen door Hem. Sola gratia, allet itt
door genade. Zo formuleerde Luth n
het heil voor de mens. Zo alleen koi 'ei
de mens niet tekort. Ook al hoeft ltnc
niet over de bloedstraat, zoals ijat
niet door de hel heen hoeven. K ar
zouden er niet'door komen. En jui oi
dat richt de mens op om mens te zij ei
Mens van deze God. Op aarde. Tussi oc
de rivieren en onder de volken. (Gfot
nesis 15. 7-21) >n
al
)t
NED. HERVORMDE KERK
Beroepen: te IJsselstein: J. Bogaard dal
Woerden; te 's-Gravenhage-Looijdi |M
nen: J. W. Th. Cohen Stuart
Nieuwhoorn.
Aangenomen: naar Geldermalsen:
G.Wiegers te Balk. »e
GEREF. KERKEN he
Beroepen te Edam: P. M. J. vw
Hoogstrate, kand. te Santpoort (a~
acclamatie);
Bzdankt: voor Dokkum en Haren:
Schelhaas te Delft. Aangenomen:
Eindhoven: R. J. A. Hanenburg
Nieuwkoop-Woerdenseverlaat
GEREF. KERKEN (VRIJG)
Beroepen: te Mussel J. M. A.' Groerp
veld, kand. te Utrecht. J
CHR. GEREFK. KERKEN
Beroepen te Santpoort, drs. T. Bn
nen te Groningen.
Bedankt: voor Harderwijk P. den Buïa
ter te Bunschoten. n!
Beroepen in Haarlem-Noord: drs. ee
Brienen te Groningen
BAPTISTEN GEMEENTEN
Aangenomen: naar Emmen:
Schouten te Eindhoven.
DOOPSGEZ. BROEDERSCHAP
Overleden: R. J. Faber te Apeldoorlai
56 jaar.
L
ren: j
n: nai
urg
Jafie
iu'
ul
Dr. H. Bartels, die op pagina 5 van In de waag
schaal nr. 15 doende is met gereformeerde bonders,
houdt zich een eindweegs verder in hetzelfde blad
(voor wie 't direct wil opslaan: op pagina 18, 19 en
20) bezig met de confessionelen. De geven een uit
gebreid citaat:
'Van nature, zou men zeggen, horen confessionelen
en gereformeerde bonders bij elkaar. Zij werken
volgens dezelfde methode. Zij gaan uit van wat ach
ter hen ligt en vaststaat en leiden daaruit af waar
het hun om gaat: de bonders de leer en het leven,
dc confessionelen de belijdenis en de kerkorde; de
'nltcud en de vorm. Het past precies op elkaar, het
sluit als een bus. Het lijkt, of wij in onze dagen
eon dergelijke situatie beleven, ze schrijven in el-
kaars organen en richten zich samen tot de synode
in vragen van kerkelijk beleid.
Maar de geschiedenis leert, dat de confessionelen
pas echt vruchtbaar worden en een factor in de
kerk worden, als zij zich overbuigen naar de an
dere kant. Do grote voorbeelden daarvan zijn het
samengaan van Hoedemaker en Gunning aan het
begin van deze eeuw en de situatie van 1938, toen
Haitjema en Noordmans samen achter de tafel van
de reorganisatie zaten. En eigenlijk heeft deze si
tuatie zich vele jaren na de oorlog voortgezet.
Hoe moeten we dit verschijnsel verklaren? Het zal
wel conplex zijn, iedere verklaring zal wel te sim
pel wezen, maar ik wil een poging wagen.
Men kan zien, dat de gereformeerde bond en de
brede middenstroming tot een gereformeerde kerk
behoren, doordat ze beide de nadruk leggen op
het trekken van konsekwenties uit de leer: hel
evangelie moet in het leven doordringen en daar
zijn gevolgen hebben. De verschillen ontstaan
ik maak hierbij gebruik van gedachten van Noord
mans als het gaat om de vraag, hoe deze be-
invloeding van leer en leven plaats vinden. Bij de
bonders gaat het van schrift tot belijdenis, van
belijdenis op leer, van leer op leven, een recht
lijnige afleiding in één richting. Dat voor een
andersdenkende die afleiding niet klopt is een an
dere kwestie, die in dit verband niet ter zake doet.
Bij dc brede middenstroming gaat het ook zo, maar
er is bovendien een beweging andersom: het leven
beïnvloedt de leer, er is wederkerigheid. Men leze
na, hoe Noordmans dit beschrijft van zijn leer
meester Gunning: 'Niet alleen wordt het leven
door de waarheid geheiligd, maar ook omgekeerd
ontwaakt in verband met en tegenover het christe
lijk leven een lied in het dogma. Dat ontwaakte
dogma is geen leerpunt meer. Wie het christelijk
leven niet kent, kent ook de christelijke leer niet,
evenmin als omgekeerd. Waarheid en zedelijkheid
zijn één.' We herkennen de wederzijdse verwijten
van vandaag: de niet-bonders verwijten de bonders
starheid en een buiten het leven staan, omgekeerd
het verwijt, dat het leven in allerlei vormen de
leer is gaan overheersen.
Hoe zit het nu met de confessionelen? Noordmans
zag bij Gunning reeds het risico van het boven
staande verwijt, dat de bonders aan de niet-bonders
doen. Dan worden de laatsten even on-dialectisch
als de eersten en komen even ver van de 'chal-
cedonensische verstrengeling van leer en leven
Uit de kerkbladen
af te staan, zij het net aan de andere kant, dan is
er ook bij hen te weinig wederkerigheid meer.
Daartegen kunnen de confessionelen helpen, zij
zijn het correctief dat daarop nodig is. Zij brengen
geen dogmatiek in engere zin mee dat hoeft ook
niet, want daar schort het niet zozeer aan maar
een kerkrechtelijk uitgangspunt, dat, blijkens de
geschiedenis, critisch de wederkerigheid herstellen
kan. Dan gebéurt er wat, en komt de kerk verder.
Maar verbinden zij zich met de bonders, dan zetten
ze zichzelf buiten spel en gebeurt er niets. Wat de
confessionelen inbrengen wisten de bonders al
lang, cn zij wisten het wel erg goed. Bij hen kan
nóg een scheut van dit kerkrechtelijk uitgangs
punt alleen maar de onveranderlijkheid van het
geestelijke patroon bevestigen. Want bij hen zit
het wél vast op dogmatische aspecten, nl. dat zij
ondanks de bevindelijkheid, of misschien juisl
daardoor de wederkerigheid principieel ver
werpen. Daaxop hebben de confessionelen geen
antwoord. Dan worden zij in de boot genomen cn
houden deze boot voor het schip der kerk. Dat er
ondanks deze omarming aan boord niets gebeurt,
is in het leven van de kerk te zien: in de steeds
voortdurende spanning tussen bonders cn niet-
bonders in gemeenten, kerkeraden en classicale
vergaderingen is het in het algemeen niet ondui
delijk, aan welke kant de confessionelen staan'.
In Wereld en zending, tijdschrift voor missiologie,
schrijft C. S. I. J. Lagerberg (wetenschappelijk
hoofdmedewerker voor ontwikkelingseconomie aan
de Tilburgse hogeschool) over: De oude kerk en de
ontwikkeling van de derde wereld. We geven één
paragraaf liit zijn betoog door:
,De vergrijzing en het opdrogen van het mlssio'
naire potentieel in de kerk van Nederland bewijst,
dat de oude aanpak niet meer inspireert; de vrij
blijvendheid van de aanhangers van het nieuwe
kerkbeeld zet echter niet zichtbaar zoden aan de
dijk.
De praktijk van de kerkelijke ontwikkelingsin
spanning vanuit Nederland is nu dan ook hoofd
zakelijk: koffers pakken en weg wezen. De doekjes
voor het bloeden zijn: verwijzing naar het isatie-
proces (er moet geafrikaniseerd, gesurinamiseerd
etc. worden), naar de verantwoordelijkheid van
de staat (onderwijs, gezondheidszorg), naar inter
nationalisatie van het hulpproces (uitzending van
deskundigen, budgettaire hulp) en soortgelijke ont
snappingsclausules. Van solidariteit met de ont
wikkelingslanden blijkt slechts uit protesten tegen
kolonialisme, rassendiscriminatie e.d. H?t protest
richt er zich dan ook veelal op, dat anderen het
beter moeten doen. De anderen zijn dan gewoonlijk
degenen tegen wie wij op andere gronden reeds
bezwaren hebben; kortom, het protest is sterk aan
de eigen emancipatie gebonden. Men mist echter
een postieve inbreng zoals (om eens aan twee
protest-categorieën te refereren) een ontwikke
lingsplanning voor herstelwerkzaamheden in de
Eest-Central State in Nigeria of in Zuid-Vietnam,
laat staan dat we gezamenlijk in aktie zijn om de
rassenhaat in Burundi of het migratieprobleem van
Java op te lossen, ofschoon de kerken daar toch
aanwezig zijn'.
'Een Vlaming bekijkt Nederland', doR
Paul de Wispelaere. Uitg. Elsevïtjjia
Amsterdam, 142 pag., prijs 9,50.
Jan Wolkers denkt dat de PvdA
genwoordig wat strijdbaarder
'vooral nu het schuim van de Pvcsa'
zichzelf naar DS'70 doorgetrokki P1
heeft', maar PvdA's Joop den 1)
heeft een heel ander verhaal overop
door Paul de Wispelaere gesignalet
de 'toegenomen progressiviteit' vi J1*
deze partij, hij haalt er o.m. de ven 'ef
deringen in de r.-k. kerk bij. 1
soort zaken kun je opvissen uit de
bundel interviews, die min of m(
een reactie is op Bomans' kostelij
boek 'Een Hollander ontdekt Vlaai*
ren' (ook een uitgave van Elsevw
Op uitnodiging van de KRO is ?p
Vlaamse auteur en criticus De Wisp "ff
laere gaan praten met een paar in cc
land wonende Vlamingen: letterkunl
ge Simone Dubois, sexuoloog dr .J(
M. W. van Ussel en t.v.-regisse
André Truyman, èn met een a^ni g
'echte' Nederlanders, nl. bisschi l
Bluyssen van Den Bosch, a.r. kame
lid Schakel. Man Vrouw Maatschl
pij's Joke Kool-Smit, de al genoeial
heren Den Uyl en Wolkers, essayi
Jan Wesseloo en radiocorresponde
Kees Middelhof. De hier gebundel
interviews worden voorafgegaan do
een rijkelijk lang zelfgesprek van t
Wispelaere. Ik zou jokken wanneer
beweerde dat ik op dit boekje h
zitten wachten, maar ik kwam
lezend toch wel aardige dingen tegi
zoals het slot van het gesprek met
heer Schakel. Het gaat dan over d<
krant. De Wispelaere oppert dat
rol van een bepaald volksdeel uit|
speeld raakt. Schakel: ik deel
pessimisme niet. De Wispelaere: dit
geen pessimisme, het is een hoop'
uitzicht.Verder vinden we in
boek mevrouw Kools afscheidsrc
van de Amsterdamse gemeentera
die meer dan zeven pagina's blijkt
beslaan (dat éne woord van drie li
ters is dus wel goed verpakt a
weest!). Tenslotte zij gesignaleerd dl
Jan Wolkers zich voor de gelegenh»
een opgepept Recht voor Allenachfll
taaltje heeft aangemeten, en met ko4
estront werkt. I
itu
)e
Nc
