Protestanten in
Ulster verklaren
Londen de oorlog
W&M
Klop Klop
'n ogenblikje.
Tahiti een dure droom
He vi~
Nixon beschuldigt nu
'corrupte' democraten
Pop Le v
Huwelijkszwendelaar
in Nice ontmaskerd
Europese top in Parijs
begeleid door strenge
veiligheidsmaatregelen
Egyptische premier snel
uitgepraat in Kremlin
Nieuwe golf van geweld op komst?
Tito keert zich
tegen de Serven
Aanslag op Amerikaans
hotel in Buenos Aires
Amin gaat nog meer
Aziaten uitwijzen
Parijse betogers anti-Nixon
Leden verboden
Turkse partij
zwaar gestraft
TROUW/KWARTET DINSDAG 17 OKTOBER 1972
BUITENLAND
K7
BELFAST (Reuter, UPI) Na een bloedige nacht, waarin vier jonge protestanten het leven lieten,
is de spanning in de Noordierse hoofdstad Belfast weer hoog opgelopen. De Ulster Defence Associa
tion (UDA), een militante protestantse organisatie, heeft gisteren het Britse leger en de Britse regering
de oorlog verklaard.
Volgens de UDA hebben Britse mili
tairen in de nacht van maandag op
dinsdag een 24-jarige man aangereden
en tegen een muur verpletterd en
hebben /.ij drie andere jonge protes
tanten. waaronder een jongen van
tien jaar. doodgeschoten tijdens de
hevige onlusten die uitbraken.
De UDA heeft gistermorgen een felle
verklaring uitgegeven over de gebeur
tenissen van vorige nacht. 'We willen
geen officieel onderzoek. We zullen
nu ons eigen onderzoek houden. Naar
de verdoemenis met het Engelse le
ger Naar de verdoemenis met het
bewind van Whitelaw (de door Lon
den aangewezen minister voor Noord-
lerland, red.) Het Britse leger en de
Britse regering zijn nu onze vijan
den.'
De UDA roept alle 'loyalisten' (pro
testanten) op geen medewerking meer
te geven aan het leger en het bestuur
van minister Whitelaw. De organisa
tie eist het herstel van het zelfbe
stuur van Noord-Ierland en als dat
uitblijft, zal de UDA het streven naar
onafhankelijkheid van de ultra-rechtse
Vanguardbeweging van oud-minister
William Craig, gaan steunen.
Volgens de UDA was een Britst pant
serwegen in Belfast het trottoir opge
reden om een vluchtende man tegen
een muur te pletter te rijden. Bij de
grensplaats Coagh zijn twee jonge
mannen door militairen gedood toen
ze zich verzetten tegen het doorzoe
ken van hun auto. Een derde inzitten
de, die vluchtte, werd ook doodge
schoten.
Bij de onlusten in Belfast werd ook
een rooms katholieke kerk en een
sch >ol in brand gestoken. Britse een
heden zijn uren in de weer geweest
om de rust te herstellen.
OFFENSIEF
De vice-voorzitter van de UDA.
Tommy Herron, heeft gisteren in Bel
fast gezegd, dat zijn organisatie nu in
'McGovern speelt vuil
WASHINGTON (UPI, Reuter) De democratische kandidaat voor
het presidentschap, George McGovern en de Washington Post hante
ren 'enkele van de vuilste taktieken en de beledigendste taal', die
ooit in een verkiezingscampagne zijn gebruikt, zo heeft Nixons
campagneleider Clark MacGregor op een persbijeenkomst in Wash
ington verklaard.
Hij zei, dat de geloofwaardigheid van
de Washington Post nog verder is
gezakt, dan die van McGovern. De
Post heeft een reeks artikelen afge
drukt over schandalen in de verkie
zingsstrijd waarbij medewerkers van
het Wiite Huis de campagnes van de
Democraten gesaboteerd zouden heb
ben. MacGregor weerlegde deze be
schuldigingen overigens niet. Hij las
uit uitvoerige verklaring voor, waar
over geen vragen konden worden ge
steld.
Hij zei, dat de Washington Post voor
wendt geschokt en verontwaardigd te
zijn over 'beweerde spionage' in het
hoofdkwartier van de Democratische
Partij 'die kennelijk door enkele vrij
willigers' is verricht. Er wordt ge
zegd. dat dit een smerige campagne
is, maar alle vuil komt maar van een
kant. Alleen de aanhangers van McGo
vern gooien met modder, houden
scheldpartijen, uitten vage beschuldi
gingen zonder bewijzen, helpen repu-
'aties om zeep en geven geruchten uit
de tweede hand door. President Nixon
blijft daarboven verheven, en be
spreekt do werkelijk belangrijke kwes
ties eerlijk en open', aldus MacGre
gor
Volgens MacGregor gaan McGovern
en zijn aanhangers over tot 'vuile
taktieken', omdat ze wanhopig zijn
over de grote achterstand in de opinie
peilingen op Nixon. MacGregor vroeg,
waarom de Post nooit onderzoeken
had ingesteld naar de molotov-cock-
tjH, die in Nixons hoofdkwartier i
Newhail (Californië) was gevonden,
naar de branden in Nixons hoofd
kwartieren in Hollywood en Phoenix
on het inslaan van de ruiten in
Nixons kantoren in New York. Los
Angeles en Arlington.
MISBRUIK
Neger-Ie-len van het Amerikaanse
tongres hebben de regering-Nixon
maandag beschuldigd van pogingen de
negerkiezers te beïnvloeden door 'grof
misbruik' te maken van politiek naïe
ve neger-sportlieden en conferenciers.
Ze hebben ook scherpe kritiek op
sportmensen en beroemdheden als
Sammy Davis, die zich door hun
openlijke steun aan president Nixon
voor dit doel lenen. Daarmee keren ze
hun eigen vclk de rug toe en verdie
nen ze rle sterkste afkeuring van de
zwarte Amerikanen, aldus Louis Sto
kes, voorzitter van een pressiegroep
van Neger-congresleden.
/da Nixon wordt herkozen, zullen de
blanke Arneiikanen in 1976 de her
denking van de onafhankelijkheidsver-
BELGRADO (AP) President Tito
heeft bekend gemaakt dat er ernstige
meningsverschillen bestaan tussen de
leiding van de communistische partij
van Servië, de grootste van Joegosla-
en hemzelf.
"et officiële persbureau Tan jug gaf
maandag een communiqué uit van
vierdaagse besprekingen tussen Tito
en de leiders van de Servische com
munistische partij, die gehouden wer-
nfil °m c'e moe'tUkheden uit de we-
te helpen. Tito noemde geen
namen van de leiders op wie hij
Kritiek had, maar hij zei wel dat het
(mn aan zelf-kritiek ontbrak,
volgens sommige berichten verschilt
uto van mening met Marko Nikezic,
\a .Voorma'ige minister van buiten-
ri'm8e zalcen> die voorzitter is van
communistische partij van Servië. Het
oeiangrijkste bezwaar van Tito zou
«Ju: 'verontachtzaming van de strijd
egen het anarchistisch liberalisme'.
H» andere reden voor onenigheid
«R In de weigering van de Servische
»rl» u ers om op te treden tegen
grote banken en export-maatschappij-
60 ta Servië.
President Nixon
vuile taktieken
klaring vieren, maar de zwarte Ameri
kanen zullen niets anders te herden
ken hebben dan een terugkeer van de
slavernij.'
Het Congres-lid William Clay noemde
de neger-atleten 'onwetende pionnen'
van de regering. Nixon moet denken,
dat alle negers stom zijn en voor
dertig zilverlingen en met zijn politie
ke sluwheid gekocht kunnen worden
zo zei hij.
Een ander congreslid, John Conyers,
zei, dat Nixon liet kennelijk gemakke
lijker vindt om sportmensen en confe
renciers te vertellen wat hij doet om
de achterstand van zwart Amerika
ongedaan te maken, dan om dat aan
Congresleden mee te delen.
OPINIEPEILING
Bij de laatste opiniepeilingen in de
VS blijkt 60 procent van de Ameri
kaanse kiezers de voorkeur te geven
aan president Nixon, terwijl 34 pro
cent voor senator George McGovern
zijn. Tijdens de Republikeinse conven
tie in augustus was de stand 64-30 in
het voordeel van Nixon.
het offensief zal gaan. 'We kunnen
onze mensen niet onbeschermd laten
en toekijken als ze door Britse mili
tairen worden vermoord', zei hij.
De afgelopen weken is de spanning
tussen de protestanten en het Britse
leger steeds groter geworden. Toen
Londen het zelfbestuur van Noord-
Ierland opschortte en het gebied on
der rechtstreeks bestuur van Enge
land plaatste, besloten de militante
protestanten voorlopig samen te wer
ken met het Britse bestuur. Zij eisten
echten dat hard zou worden opgetre
den tegen de guerrillastrijders van
het geheime Ierse Republikeinse Le
ger (IRA). Volgens de UDA is het
Britse leger er niet in geslaagd een
eind te maken aan de activiteiten van
het IRA en de UDA behield zich
daarom het recht voor wapens te
blijven dragen. Toen deze week Britse
soldaten enkele UDA-leden ontwapen
den. was de boot aan. Er volgden
ongeregeldheden, die uitliepen op de
massale vechtpartijen van maandag
nacht.
KLEINE GROEP
In he«t Lagerhuis in Londen heeft
minister Whitelaw gisteren verklaard,
dat als de UDA aanstuurt op een
bots'ng met het Britse leger en het
Britse parlement moet rekenen op
tegengeweld. Volgens de minister is
het maar een kleine groep die deze
koers wil varen.
Het leek er gisteravond in Belfast op
dat de bevolking weer een onrustige
en bloedige nacht tegemoet zou gaan.
Het Britse leger, dat versterkt is met
nieuwe eenheden, was in staat van
paraatheid gebracht. Whitelaw heeft
de bevolking de verzekering gegeven,
dat het Britse leger zich tussen de
protestanten en rooms-katholieken on
partijdig zal opstellen
BUENOS AIRES Op de 22-ste
verdieping van het nieuwe Ameri
kaanse Sheratonhotel in de Argentijn
se hoofdstad Buenos Aires is maandag
avond een bom ontploft. Er brak
brand uit die door de brandweer
wordt bestreden. Een Canadese vrouw
werd gedood, haar echtgenoot en de
Amerika nse vrouw raakten gewond.
De ontploffing in het hotel - bezit
van de International Telephone and
Telegraph Corporation - werd in heel
het centrum van Buenos Aires ge
hoord. Waarnemers menen, dat aan
hangers van ex-president Peron voor
de aanslag verantwoordelijk zijn
Gisteren is de 27-ste verjaardag ge
vierd van het feit,- dat in 1945 duizen
den arbeiders de straat opgingen om
de vrijlating te eisen van ex-president
Juan Domingo Peron - toen kolonel -
uit de gevangenis. Ze kregen hun zin.
Peron werd kort hierna tot president
gekozen en hij bleef dat tot een
militaire staatsgreep in 1955 hem aan
de dijk zette.
Peron ging in ballingschap wonen in
Spanje. Hij bereidt zijn terugkeer
naar Argentinië in de naaste toekomst
voor.
KAMPALA (UPI) President Idi
Amin van Oeganda heeft verklaard
dat Aziaten die het Keniase, Tanzani-
aanse en Zambiaanse staatsburger
schap hebben, mogelijk uit Oeganda
zullen moeten worden uitgewezen om
dat zij pogen de zaken over te nemen
die andere vertrekkende Aziaten heb
ben achtergelaten.
Volgens radio-Kampala zei Amin in
een telefoongesprek met president
Kenjatta dat de Keniase leider 'niet
geschokt moet zijn als hij hoort van
hun uitwijzing'.
PARIJS (UPI) De Franse politie heeft voor Parijs ongekend
strenge veiligheidsmaatregelen getroffen om de negen staatshoofden
en regeringsleiders te beschermen, die morgen voor de Europese
topconferentie naar de Franse hoofdstad komen. Men houdt daarbij
ook rekening met mogelijke activiteit van Palestijnse guerrilla
strijders.
De tweedaagse topconferentie van de
uitgebreide Europese Economische
Gemeenschap brengt gedurende twee
dagen meer staatslieden bijeen, dan
Parijs sinds de begrafenis van presi
dent Charles de Gaulle binnen haar
muren heeft gehad.
Herhaaldelijk is in politiekringen te
vernemen, dat vooral de kans op Ara
bische terroristische aanslagen de vei
ligheidsdiensten slapeloze nachten be
zorgt. Vooral de door bindskanselier
Willy Brandt geleide Westduitse dele
gatie wordt extra bewaakt, aangezien
men vind!, dat deze na de gebeurte
nissen tijdens de Olympische Spelen
het grootste risico loopt.
MÜNCHEN
'We houden alles scherp in het oog.
We moeten zelfs denken aan de kans
op een volgend Mtlnchen', verklaarde
een politiefunctionaris. Alle ambassa
des, hotels en andere gebouwen waar
de negen Europese leiders verblijven,
eten of vergaderen, zijn gewaar
schuwd dat zij onmiddellijk de politie
moeten waarschuwen, als er verdachte
post binnenkomt, waarin explosieven
verborgen zouden kunnen zitten. Het
politiolaboratorium is dag en nacht
bezet om eventuele bombrieven direct
te kunnen onderzoeken.
Zelfs de journalisten, die de topconfe
rentie verslaan, worden niet zonder
meer vertrouwd. In tegenstelling tot
vroeger gebruik, dat zij hun perskaar
ten per post kregen toegezonden,
moet nu elke journalist zijn of haar
perskaart persoonlijk afhalen, waar
bij een onderzoek naar de identiteit
van de betrokkenen wordt ingesteld.
Jonge betogers in Parijs, die deelnamen aan een demonstratie tegen
de Amerikaanse acties in Indo-China, droegen dit weinig flatteuze
portret van president Nixon mee.
Overleg op niets uitgelopen?
MOSKOU, ROME (UPI, Reuter. AP) De Egyptische premier Aziz
Sidky heeft gisteren onverwacht vlug zijn besprekingen met de Rus
sische leiders in het Kremlin beëindigd. Algemeen werd aangenomen
dat het overleg, dat maandag begon, zeker drie dagen zou duren.
NICE (AFP) In Nice is een geval van huwelijkszwendel ontdekt
van een zogenaamde graaf, die onmetelijk rijk zou zijn en een hogere
handelsstudie achter dè rug zou hebben en er in geslaagd was een
vrouw uit een gegoede fapiilie in Nice aan de haak te slaan, teneinde
zich van haar fortuin meester te maken.
Bij terugkeer van de huwelijksreis in
Serajewo, tijdens welke de echtgenote
overleed, werd de oplichter, de 56-
jarige Alphonse Vallart. gearresteerd.
Toen de rijke en ondanks haar vijftig
jaren nog aantrekkelijke, gescheiden
Germaine Beaufrere via een huwe
lijksbureau liet weten dat zij een
nieuw leven wilde beginnen, had zij
niet gedacht een op het eerste gezicht
zo ideaal lijkende partner te zullen
ontmoeten, als die welke zich presen
teerde. 'Graaf Vallart d'Esteries' bood
behalve zijn titel een maandelijks
inkomen van 35.000 gulden aan. Hij
zei aandeelhouder te zijn in farmaceu
tische laboratoria en een pand in
Parijs in bezit te hebben.
Ook bood hij aan het appartement,
dat Germaine bewoonde, voor de som
van 350.000 gulden te kopen. Op het
raadhuis van Roquebilliere (Alpen)
werd Germaine, dankzij valse papie
ren. gravin. De 'jonggehuwden' ver
trokken op huwelijksreis naar Zuid-
Slavië waar de 'gravin d'Esteries'
overleed.
Intussen heeft de familie Beaufrere
een onderzoek ingesteld naar de
reeks desillusies. Het ware beeld van
Alphonse verdween al spoedig. Hij is
een voormalig drogist, is drie maal
gescheiden en is niet bekend bij alle
bestaande farmaceutische laboratoria.
'Zijn' pand in Parijs bleek gehuurd te
zijn.
Toen hij vernam van zijn ontmaske
ring haastte hij zich de eigendommen
van zijn vrouw te verkopen, maar al
spoedig werd hij gearresteerd op be
schuldiging van zwendel. De politie
stelt nu een onderzoek in naar de
oorzaak van het overlijden van me
vrouw Beaufrere.
(ADVERTENTIE)
Er is gisteren niet bekend gemaakt
wat het resultaat is van de besprekin
gen. Waarnemers herinneren eraan dat
Sidky op 14 juli dit jaar ook naar
Moskou ging en nog dezelfde dag naar
huis terugkeerde, toen de Russische
leiders hem niet de wapens wilden
geven waar hij om vroeg. Daarop
stuurde president Sadat van Egypte
20.000 Russische adviseurs naar huis.
Sidky was nu naar Moskou gegaan om
de betrekkingen tussen de twee lan
den weer te verbeteren. President
Sadat heeft afgelopen zondag ver
klaard. dat zijn land de misverstanden
met de Sowjet-Unie uit de weg wilde
ruimen.
Waarnemers in Moskou hielden er
gisteren rekening mee, dat Sidky ook
dit keer niet heeft gekregen waar hij
om heeft gevraagd en daarom de
onderhandelingen heeft afgebroken.
Het Russische persbureau TASS liet
gisteren alleen weten, dat Sidky
standpunten met de Russische leiders
had uitgewisseld over de situatie in
het Midden-Oosten en andere zaken
die de twee landen aangingen. Deze
formulering wijst er ook op dat er
vermoedelijk geen concrete resultaten
zijn geboekt. De besprekingen waren
wel in een vriendelijke sfeer gevoerd.
Volgens TASS heeft Sidky met pre
mier Kosygin en president Podgorni
gesproken. Over partijleider Breznjew
werd met geen woord gerept.
ANKARA (AP) Een krijgs-
raad in de Turkse hoofdstad An
kara heeft gisteren dertien lei
ders van de een verboden partij,
de Turkse Partij van de Arbeid,
veroordeeld tot vijftien jaar ieder.
Een van de gestraften is de voor
zitster, mevrouw Behice Boran.
Alle dertien peisunen werden er van
beschuldigd de wet te hebben overtre
den, volgens welke organisaties verbo
den /ijn, 'die propageren, dat de ene
maatschappelijke klasse een andere
klasse overheerst, of die proberen de
fundamenten van de economische or
de te "erstoren.'
De veroordeelden hebben, aldus de
uitspraak, marxlstisch-leninistische
doeleinden nagestreefd en systema
tisch getracht de regering van het
land te ondermijnen, en voorts de
jeugd opgestookt tot revolutionaire
hanJeüngen met als gevolg, dat vele
jonge mensen werden gedood.
zeggen: o ja, de Klop-
Klop nog even.
En die fijne, luch
tige garnering maakt
er gegarandeerd iets
feestelijks van.
Zonder schade te
doen aan uw lijn.Want
Klop-Klop is calorie-arm.
Hebt u al een
pakje?
'n Heel gedoe om Klop-
Klop klaar te maken?
Niets ervan, 't Is
in een ogenblikje
gebeurd (4 minuten).
En'tk^n een
voudig niet mislukken.
Zelfs als het
toetje of de koffie
al op tafel staat,
kunt u altijd nog
P.S. Klop-Klop kan ook fijn wórden gemixt dóór veel gerechten.
Zie de leuke recepten op elk zakje. r
'n ZNZ produkt
De pracht van deze wereld is onwaarschijnlijk
In een koude winternacht, uitgerekend om één minuut voor twaalf,
stijgen wij op, breken door het donkere wolkendek en zoemen dan
door een eindeloos duister in noordoostelijke richting, uren achter
een. De volgende ochtend, die de vorige ochtend is, want de dag be
gint weer helemaal opnieuw (en anders dan Phileas Fogg zijn wij
het ons wel bewust), ontwaken wij uit een onrustige slaap en zien
beneden ons de grijze wolken drijven, vaag doorlicht door de eerste
schemering.
Langzamerhand worden zij ijler en
doorschijnender, het licht wisselt van
grijs naar rose naar oranjerood, door
de witte sluiers heen begint de zee
zichtbaar te worden, te glanzen en te
tintelen. Homerus' rozenvingerige da
geraad openbaart zich in al haar heer
lijkheid. Of met een oud-christelijk
dichter te spreken: Aurora lucis ruti-
lat: (Alles krijgt kleur en glans en
licht, in 't glanzen van uw aangezicht).
Een stralende zomermorgen breekt
aan. Wij dalen zo meteen neer in het
oorspronkelijke paradijs.
Wij zien het opeens vlak voor ons
liggen, het eigenlijke eiland der geluk
zaligen, een grote glanzend-groene berg
midden in de zee. En een ogenblik la
ter zijn wij er al geland en als wij de
trap van het vliegtuig afdalen, staat
er een nymf zo liefelijk als Nausikaë
en hangt ons een sluier van geurende
bloemen om de hals. Ik behoor tot de
gezegende stervelingen die met eigen
ogen de droom van alle toeristen
mogen aanschouwen, het eiland Tahi
ti. de parel van dc Polynesische eilan
den, gelegen midden in de Stille Oce
aan. in een eeuwige zomer. Ik betreed
het met een hunkerende verwonde
ring. Ik denk aan al die dromen, aan
de lyrische verrukking waarmee het
sinds twee eeuwen door de arme be
schaafde westerlingen uit -ons deel
van de wereld begroet is.
'De natuur heeft dit eiland gelegd in
het heerlijkste klimaat van het uni
versum, het met een glimlach al haar
schoonheid geschonken, het begiftigd
met al haar gaven, heeft er mensen in
geplaatst die knap zijn, groot en
sterk, zij zelf heeft hun wetten ge
maakt. In vrede gehoorzamen zij daar
aan, zij vormen waarschijnlijk de ge
lukkigste gemeenschap die op deze
globe te vinden is. Wetgevers en
wijsgeren, kom hierheen om gereali
seerd te zien wat gij in uw stoutste
dromen niet kunt voorstellen.' Ik
citeer de Bougainville (1771) en ik
kan net zo goed de modernste folders
van de reisbureau's citeren. Hier is
het dus, hier is de droom waar. Dit is
het eiland waar vriendelijke, gelukki
ge mensen, niet bedorven door de
corrupte beschaving, er alleen maar
op uit zijn om de vermoeide vreemde
ling op te vrolijken, hier vormen
natuur en bewoners een volmaakte
eenheid van zorgeloos geluk.
Onwezenlijk eiland
De drie dagen dat wij hier zijn,
worden wij in die droom opgenomen.
En het is waar, de pracht van deze
wereld is onwaarschijnlijk. Tahiti is
een onwezenlijk eiland, een uniek
landschap, dat alle afbeeldingen op de
1 rentbriefkaarten overtreft met zijn
groene palmen op witte stranden, zijn
vochtige glanzende bergen, zijn adem
benemende vergezichten, zijn diep
blauwe zee. Wij lopen langs de stran
den, wij zien neer in het heldere
water, waar de koralen bloeien en
scholen schitterend gekleurde vissen
rondzwemmen, schoner dan in onze
mooiste aquaria. Wij rijden in een
auto het hele eiland rond, almaar
opgetogen over de heerlijkheid van
wat wij zien. Wij varen in een kleine
boot naar het nabijgelegen eiland
Moorea, dat nog verrukkelijker, nog
ongerepter is, dat diepe blinkende
baaien heeft, waaromheen de wonder
lijkste berggevaarten staan opgericht,
grillig en groots. Dit is waarlijk een
paradijs, een droom.
Een dure droom, dat wel. De edele
wilden die er wonen zijn niet zo
volmaakt als de dromers en de toeris
tenreclames het ons wilden doen gelo
ven. Integendeel, zij lijken op niets
anders uit te zijn dan het uitplunde
ren van onnozele vreemdelingen, en
zij doen dat met een glimlachende
achteloze superioriteit, zeker van hun
zaak. Zij weten wat we waard zijn, zij
laten zich betalen en nemen nauwe
lijks de moeite om daar enige hoffe
lijkheid tegenover te stellen. Dat ze
groot en sterk zijn laat ik voor reke
ning van de achttiende-eeuwse bewon
deraars en knap zijn ze alleen als ze
jong zijn. Daarna worden ze vorme
loos en vadsig, men ziet nergens zo
veel dikke lelijke mensen.
Melville
Hebben de enthousiaste ontdekkings
reizigers. die zo vlijtig Rousseau had
den gelezen, zich zo vergist, zo laten
misleiden door hun fantasieën? Of
prof.dr. j.w.schulte nordholt
hebben de twee eeuwen omgang met
de westerlingen deze mensen zo gecor
rumpeerd? Zijn wij de schuld? Als
bewonderaar van de Amerikaanse
schrijver Melville (één van de eersten
die in de negentiende eeuw dc roman
tiek van de Stille Zuidzee hielp bevor
deren) herinner ik mij hoe hij. al in
1842, de eilandbewoners beschreef
met een mengsel van bewondering en
irritatie. Op de Marquesas-eilanden
had hij tussen de bewoners in geleefd
als één der hunnen, daar had hij ze
leren kennen in hun oorspronkelijke
staat; zij hoeven niet te werken voor
hun brood, zij zijn volmaakt zorgeloos
en gelukkig. Maar met al zijn roman
tische bewondering kon hij het toch
niet bij hen uithouden, tenslotte ont
snapte hij uit hun gesloten maat
schappij naar de beschaving.
Maar diezelfde beschaving moest, zo
stelde hij vast, hun ondergang beteke
nen. Op Tahiti zag hij, toen al, dat
proces beginnen, in Hawaii (weer een
andere groep eilanden waar dezelfde
mensen woonden) was het al ver
gevorderd. Mensen uit een verloren
paradijs werden uit hun slaap gewekt
door zendelingen en handelaren, ge
dwongen tot bewustzijn en verant
woordelijkheid en daar konden ze
niet tegen. Zij waren, vond hij (ik
citeer zijn woorden, uit zijn tweede
boek Omoo) te Indolent, te impulsief,
te genotzuchtig en afkerig van werk
om. het activisme van dc westerlingen
te kunnen verdragen. Zij pasten pre
cies in de wereld van hun natuur;
toen het Westen danr in doorbrak en
de oerorde verstoorde, moesten zc wel
vervallen tot de ontwrikte, onnatuur
lijke wezens, die nu de vreemde be
zoekers bloemenkransen omhangen en
afpersen.
Dubbelheid
De dubbelheid die te horen is in
Melville's oordeel is tekenend geble
ven voor de benadering van de wes
terlingen. Als er al een paradijs was,
dan was het zo onwezenlijk, zo buiten
de werkelijkheid gelegen, zo gehuld
in de geluidloze stilte van een oer-
slaap, dat het niet kon blijven bestaan
toen het eenmaal geconfronteerd werd
met het leven en de gesohiederis
daarbuiten, dat het wel moest worden
gecorrumpeerd door die ontmoeting.
Natuurlijk, de hele problematiek, zo
gesteld, is romantisch van karak'er,
en alles wat de Bougainville en Mel
ville en zoveel enderen schreven, zegt
meer over hen dan over de mensen
die zij bewonderen. Maar dat die
droom bestond en bestaat, is op zich
zelf een werkelijkheid geworden,
waarin de bewoners van Tahiti met
hun vreemde bezoekers gevangen rjn
geraakt. De werkelijkheid daarachter
Is nauwelijks meer te achterhalen, zo
is zij gekleurd door onbegrip, dat zih
op zichzelf heeft gekregen.
Gauguin
Asn de zuidkant van het eiland is,
vlak aan de zee. een museum opgezet,
heel charmant gebouwd, ter ere van
een andere zoeker van het aardse
paradijs, die hier zijn vervulling
meende gevonden te hebben, de Fran
se schilder Paul Gauguin, Al Is er
daar geen enkele origineel werk van
hem te vinden, toch is het een bezoek
meer dan waard. Niet alleen omdat
het door middel van foto's en docu
menten een goed beeld geeft van het
leven van Gaueuin. maar meer nog
omdat het, zoals het daar ligt, een
evocatie is van zijn grootheid. Hij is
er haast lijfelijk aanwezig, in die
kleuren, in dat licht. Alleen dat al,
dat wij nu pas een dieper begrip
hebben gekregen voor zijn vurige,
stralende schilderijen, maakt ons be
zoek aan dit eiland meer dan de
moeite waard.
Of is het net andersom? Zien wij
alles hier om ons heen alleen maar zo
volmaakt, omdat hij het ons zo heeft
leren zien, dwingend, onontkoombaar?
Kunnen wij hier nog iets anders zijn
dan de erfgenamen van zijn droom,
en die van Melville, en al die andere
zoekers naar het geluk? Zijn wij de
makers van onze wereld, is er een
andere werkelijkheid dan die der dro
men?
