Bali - schoon, liefelijk, gruwelijk
Wij zien graag dat u niet over
één nacht ijs gaat.
114.05
109.95
V
ledereen is gelukkig zo lijkt het tenminste
'De christelijke, toekomst
verwachting, in verband met de
hedendaagse opvatting van
dood en hemel.'
GEZINSVERZORGING
RIJNSBURGERWEG 86
MEDEWERKER (STER)
HUISHOUDELIJKE
DIENST
ERVAREN BEDRIJFSAUTOMONTEURS
CHAUFFEUR/CORVEEËR
BLOM's
AUTOMOBIELBEDRIJF C.V.
JUBILEUMCONCERT
de
wonderbaarlijke
bijenstaat
TROUW/KWARTET DINSDAG 17 OKTOBER 1972
prof.dr. j.w.schulte nordholt
Over het vrolijke, heerlijke, heidense eiland Bali is al veel geschre
ven, en nu het de droom der toeristen is geworden, zwelt de stroom
van boeken nog aan. Ik heb het gezien als een toerist, een paar stra
lende dagen. Ik ben rondgeleid door de hele kermis van kitsch die
aan de vreemdelingen gesleten wordt als inheemse kunst.
Ik heo een paar tempels gezien, een
paar magnifieke bergen, en overal
mensen, overal bezig met hun gods
dienstige gebruiken, die de nieuwsgie
righeid van de toeristen opwekken
maar die geheel los van alle kijklust
lijken voort te bestaan, echt gemeend
of tenminste gespeeld.
Een dikke vrouw met een afgrijselijke
mond vol bruine stompjes van tanden,
loopt met een mand vol eieren en
vruchten rondom een hoop as en
beenderen, zevenmaal, ik tel het, en
werpt dan haar offergaven met een
achteloze devotie in het vuur. Ten
minste, dat is de bedoeling, denk ik,
bewonderend. Maar het komt zover
niet, de vroomheid knapt af op het
beslissende moment. Als ze de mand
neerzet, aan het eind van haar zeven
de omgang, springen er een paar
mannen en jongens toe en graaien de
gaven er uit met gretige behendig
heid. De goden moeten het doen met
de goede bedoeling.
Op een stralende zondagmorgen rij
den wij naar de uiterste zuidpunt van
het eiland, waar hoog op een rots de
heilige tempel van Uluwater ligL Zo
als het gebruik is, het sacrale ge
bruik, daar mogen wij niet in als wij
niet gereinigd zijn, aan de ingang
staat de man met de sjerpen die wij
om moeten gorden, willen wij binnen
treden. Zo zijn wij rein, voor een
geringe gave, vijftig roepia's. Dan be
klimmen wij de hoge trappen en
beleven, geheel alleen met de zon en
de wind, de heiligheid van die emi
nente plaats, dat platform uitstekend
in de blinkende oceaan. Diep onder
ons orandt de zee, wij staan van
aangezicht tot aangezicht met het eeu
wige licht. Een man leidt mij, als wij
weer neergedaald zijn, een uur later,
door wilde struiken, naar een andere
rotspunt, even verder, vanwaar ik dat
hemelbastion fotograferen kan. Voor
honderd roepia is mijn morgen rond,
mijn eredienst voltooid.
Rijdend langs de weg van Bangli,
waar een aardige tempel staat, naar
het zuiden, zie ik opeens links van de
weg een serie reliëfs en ik roep mijn
gids toe dat ik daar wil kijken. We
staan stil en stappen uit. Een man die
kennelijk de koster is van dit tempel-
complex, leidt ons rond, en vertelt
(met alweer zo'n mond als een bruine
kloof) met veel enthousiasme en eer
bied over zijn tempel. Hij legt ons de
betekenis van de afbeeldingen uit,
een oude Mindoe-sage, het verhaal
van Bima. De ijzeren wet van het
bestaan is uitgebeeld, met hel en al.
Want de hel is geen westerse uitvin
ding, men kent haar in het Oosten
evenzeer, en ook hier wordt zij gaar
ne op afschrikwekkende wijze ver
toond aan de gelovigen. Zo gelukkig
als het lijkt, zo zorgeloos paradijselijk
en liefelijk, is het leven op dit eiland
niet, dat staat daar gruwelijk te lezen.
Wat de leugenaars en de hoereerders
overkomt is zo logisch als het maar
zijn kan. De lasteraars wordt de tong
uitgetrokken, de voyeur het oog uitge
rukt, enzovoorts, op mijn foto staat
het in bizarre duidelijkheid te lezen.
Het wonderlijke van Bali is dat het
door de toeristen overstroomd wordt
en toch zichzelf is gebleven, dat het
zelfs die stroom van vreemdelingen
als het ware betrokken heeft in zijn
spel. Romantisch gesproken is dat
prachtig, en wij zijn tegenwoordig
allemaal romantisch en al druk bezig
met het herstel van de legende van
de edele wilde, de zuivere natuur
mens, die niet lijdt onder de euvelen
van onze vervuilde, gecorrumpeerde
beschaving. Op Bali komen wij aan
onze trekken, daar leven de mensen
hun leven wat wij ook doen. Daar is
iedereen een kunstenaar (de markt
lijkt nooit verzadigd met zo'n aanhou
dende stroom toeristen), iedereen ge
lukkig. Zo lijkt het tenminste, zo
wordt het spel gespeeld en gedanst en
in hout gekorven. Een kostelijk klein
fragment, vallend onder de afdeling
blijspel van het grote wereldtheater,
zo schoon, zo liefelijk, zo gruwelijk.
Dit is het tweede van een tweetal
artikelen over Indonesië. Het eerste
stond in Trouw/Kwartet van zaterdag
JI.)
'~7!* .-'i 7",
Gruwelijk is het leven, afgebeeld op de reliëfs in de Wrede Tempel:
de lasteraar wordt de tong uitgetrokken, de voyeur het oog uitgerukt,
enzovoorts.
Over dit onderwerp spreekt de Weleerwaarde
heer
Ds. J. M. D. v. d. Berg,
uit IJmuiden
op DINSDAG 19 OKTOBER a.s. in de wijkzaal
bij de Oude Kerk aan de Boulevard te Katwijk
aan Zee. Aanvang 8 uur.
Alle belangstellenden hartelijk welkom.
De besturen van de Kring Leiden en de
afd. Katwijk der Confessionele Vereniging.
De gezinsverzorgsters van de Interkerkelijke Op
leidingsschool gaan weer in de praktijk werken
voor halve dagen.
Gezinnen, met kinderen die wegens ziekte, hulp
nodig hebben, kunnen regelrecht aanvragen
aan de school.
tussen 9 en 10 uur des morgens.
Telefoon 5333Ó.
Bijdrage voor deze hulp naar draag
kracht.
CHR. LYCEUM
Dr. W. A. VISSER 't HOOFT
Kagerstraat l te Leiden
vraagt voor indiensttreding per 1 januari 1973
een
die naast een bepaalde schoonmaaktaak.
zal worden belast met de organisatie van
de schoonmaakwerkzaamheden en met de leiding
van het overige schoonmaakpersoneel.
Ervaring op dit gebied is noodzakelijk.
Minimum leeftijd 25 Jaar.
De werkzaamheden, die een volledige dagtaak
omvatten, zullen voor een deel moeten worden
uitgevoerd buiten de schooltijden.
Het salaris voor deze funktie ligt op een
behoorlijk niveau. Tevens gelden goede
secundaire arbeidsvoorwaarden.
Na gebleken geschiktheid kan aanstelling in
vaste dienst volgen.
Sollicitaties uitsluitend schriftelijk in te dienen
aan het adres van de school.
Sinds 1 september j.l. zijn wij dealer geworden voor
DAF-bedrijfsauto's.
Daarom gaan wij uitbreiden (o.a. Zoeterwoude, in het industrieschap
Grote Polder)
Hiervoor hebben wij dan echter op korte termijn nodig:
in algemene dienst in het bezit van rijbewijzen B-C-D-E,
(eventueel 65+
Heeft U interesse om onder goede omstandigheden in een
expanderend bedrijf te werken solliciteer dan bij onze heer
B. van Egmond.
Graag even telefonisch afspreken.
Telefoon 01718 -13341 (na zes uur 01718 -14983).
DAF-dealer: Bedrijfswagens - Aanhangwagens - opleggers
Hofstraat 17 Rijnsburg Telefoon 01718 - 13341.
Importeur voor Nederland:Holfmann-La Roche N.V.-Mijdrecht
Christelijke Oratoriumvereniging
'CON AMORE'
Opgericht 21 november 1912
Dirigent Jan Pasveer.
Stadsgehoorzaal Leiden
op dinsdag 24 oktober 1972 om 8 uur.
MENDELSSOHN
SYMPHONIE LOBGESANG
BRITTEN
SAINT NICOLAS CANTATE
Solisten:
Annette de la Bije sopraan
Thea Ekker-Van der Plas sopraan
David Johnston tenor
Simon O: Jansen orgel
Jongenskoor van de Kathedraal St. Bavo
Haarlem
(dirigent Jan Valkesteijn).
Koor: Chr. Oratoriumvereniging 'Con Amore'.
Orkest: Gewestelijk Orkest voor Zuid-Holland.
Het geheel onder leiding van Jan Pasveer.
Kaarten a 7,50 verkrijgbaar bij firma Bender,
Hogewoerd 90 Leiden, telefoon 20097. Een be
perkt aantal kaarten 4,is beschikbaar voor
houders van CJP's.
Plaatsbespreken vanaf dinsdag 17 oktober a.s.
's morgens 10 uur bij firma Bender.
Het grote bijenboek geheel in kleui
door Nils Gonnert
In meer dan 100 zeldzaam fraaia
kleurenfoto'» en pakkende tekst
••n compleet overzicht van hat boaianda bijenleven
KIJK EN LEES hoe volmaakt georganiseerd de samenleving van
deze bijzondere insekten ie. U ziet alles wat zich In da .wonder
baarlijke bijenstaat" aftpaeit in kleur het bouwen van da cellen
wacht houden, cellen echoonmaken. broed varzorgen, voedsel
verzamelen, da rol van de koningin, het laven van da darren,
de bestrijding van de staatsvijanden'' enz. Bijzonder interessant
ie ook wat vertald wordt ever da bijentaai. En de microfoto'e
zijn meesterlijkl
Een ongelooflijk moort boek voor liefhebbert van da
lavende natuur. Hat eerste bijenboek in het Nederland»
mat louter kleurenfoto's.
Vtrkrljgbaor m de bo»khond»l f28.50
ZOMER tKEUNING-WAQENINQIN
Want echt, onze collecties zijn te goed
voor haastige koopsters. Met eindeloze
zorg samengesteld, om u èn ons veel
plezier tc doen.
Een stijlvolle japon in
„two-tones". Zuiver
scheerwol.
Kleuren o.a.: bruin-beige/
grijs-rood/marine-écru/
donkerbruin-roest/ s~\r—
zwart-geel. QQ 95
Maten: 38 t/m 48 Ot-A
Een mantel om mee voor de
dag te komen. Zuiver wollen
flannel. Heel leuk doorgestikt
met sierzijde.
Kleuren o.a.: donkerbruin,
marine, bottle en
lever.
Maten: 38 t/m 50
Een eindeloze mantel van
zuiver wollen velours. Even
aandacht voor de modieuze
kraag en zadelsteek-
garnering.
Kleuren o.a.: marine, bruin,
rood, groen en zwart.
Maten: 38 t/m 50.
Leiden,
Haarlemmerstraat 163a
(donderdagavond-koopavond)
Amersfoort, Breda, Dordrecht, Eiridhoven, Den Haag, Haarlem, Leiden, Rotterdam, Tilburg, Utrecht,
I"
a
k
li
0
