Missers in Kerkelijke
kaart van Nederland
.URISTONFV
Caesar, Petrus en de knikkers
Theologen bezig met
'Zicht op pinksteren'
Doopsgezinde zending
viert 125ste verjaardag
U houdt van puzzelen?
Holec zoekt samenwerking
op transformatorgebied
Trouw
Kwartet
Blad over verhouding
christenen-joden
Beroepfngs-
werk
Personalia
Boekenetalage
TROUW/KWARTET VRIJDAG 13 OKTOBER 1972
KERK/BINNENLAND
door L. M. P. Scholten
Bij Kok, Kampen is de derde (geheel herziene) druk verschenen van Impeta's Kaart van kerkelijk Ne
derland. De bedoeling van dit boek, dat behoorlijk uitgedijd is, waardoor ook de prijs is opgelopen tot
12,50, is een objectieve inventarisatie van alles, wat voor een doorsnee-lezer wetenswaardig is uit alle
kerken. Als we goed geteld hebben, worden er 33 kerken in besproken, plus de nodige zelfstandige
gemeenten en een 22 buiten-kerkelijke religieuze stromingen.
Men vindt hier dus niet alleen de
grote, bekende kerken, maar ook de
kleinere en zelfs de allerkleinste, zo
als de vrije zendingsgemeenten, Nije-
trijne, Bantega en Glanerbrug, vruch
ten van de prediking van evangelist
D. de Gilde uit de school van Jan de
Liefde in de vorige eeuw (kenmerk:
alleen gelovigen dopen, maar de doop
geschiedt dan niet, zoals bij de baptis
ten, door onderdompeling). De zeven-
dedags-baptisten (wel te onderschei
den van de zevendedags-adventisten
komen aan de orde, de apostolischen,
die maar liefst in tien groepen uiteen
zijn gevallen: katholiek-apostolischen,
hersteld-apostolischen, nieuw-apostoli-
schen enz. Ook wordt, zij het beknopt,
informatie gegeven over stromingen
als Mazdaznan, de Swedenborgianen,
de Unified Family. We willen maar
zeggen, dat het boek zich presenteert
als een encyclopedie in zakformaat
over de kerken.
Bos niet gezien
Jammer is het daarom, dat de bewer
ker ds. P. Visser door de vele bomen
het bos dikwijls niet meer heeft ge
zien. Terecht is hij ervan uitgegaan, Ds. P. Visser
dat in een boekje als dit het accent
niet zozeer op de historiebeschrijving
moet vallen als wel op informatie
over de recente ontwikkelingen. Juist
daarom mis je soms zeer elementaire
gegevens.
waarop een dominee emeritaat mag
aanvragen enzovoort.
Om een voorbeeld te noemen: terecht
bevat het onderdeel, dat gewijd is aan
de hervormde kerk, een paar aparte
hoofdstukjes, waarin ds. Visser uit
voerig de verschillende richtingsorga
nisaties beschrijft. Maar wie nu zou
verwachten, dat bij de gereformeerde
kerken ook aandacht zou worden ge
geven aan de toch niet weg te denken
vereniging van verontrusten 'Schrift
en getuigenis' komt bedrogen uit.
Geen woord schrijft ds. Visser over
de polarisatie, geen woord over de
verschuivingen In het denken. Er is
voor hem blijkbaar niets aan de hand
of aan de gang in deze kring.
Bij zijn beschrijving van de Israëlieti-
sche kerkgenootschappen zet ds. Vis
ser omstandig uiteen, waar het woord
'sjoel' vandaan komt en het woord
'parnassijns'. En dan vind je aan het
slot terloops de volgende opmerking
van de liberaal-joodse rabbijn dr. J.
Soetendorp: 'Aan ieder die lid wil
worden stellen wij de vraag of hij de
Heilige Schriften gelooft; doet hij dat
niet dan Iran hij geen lid worden. Bij
de beide andere Joodse kerkgenoot
schappen is men lid, omdat men Jood
is, al zou men atheïst zijn. 'Dat laat
ste lijkt ons een opmerking van kapi
taal belang, die veel meer aandacht
verdiende dan de sjoels en de parnas
sijns.
Wèl geeft hij de synodebesluiten over
de verzoening en over Assen-1926, om Plank mis
dan vervolgens weer uit te wijden
over in dit boek weinig op hun plaats
zijnde synodemaatregelen betreffende
het ene offer, de bevoegdheid van de
kerkeraad algemene zaken, de leeftijd
Soms slaat ds. Visser de plank mis,
zoals ten aanzien van de oud-gerefor
meerden: 'De zendingsopdracht wordt
in deze gemeenten niet verstaan'
(203). Soms treft ineens een subjec
tieve oordeelvelling, zoals: "De Advent
kerk is bijbel-getrouw en rechtzin
nig' (230).
Van de Nieuwe Vertaling lezen we:
'behalve in de Chr. Geref. Kerken en
in de (Chr. en Oud-) Geref. Gemeen
ten is ze door alle protestantse kerken
in gebruik genomen' (278). Het is de
bewerker blijkbaar ontgaan, dat in de
meeste christelijke gereformeerde ker
ken de Nieuwe Vertaling al jaren
lang gebruikt wordt Anderzijds zag
hij de grootste groep, die de Nieuwe
Vertaling afwees, over het hoofd: de
gereformeerde bond in de hervormde
kerk.
En wil je nu eens weten, hoe het met
de nieuwe gezangen zit en je kijkt
in het register naar het trefwoord
'gezangen', dan wordt je verwezen
naar de pagina's 32, 194 en 202, waar
tot driemaal toe verteld wordt, dat
Ledeboer tegen gezangen in de kerk
was, blz. 95, waar staat dat de her
vormde synode een nieuwe bundel
van 'ongeveer 450 gezangen' aanvaard
de en blz. 137, waar je weer leest dat
de gereformeerden samen met ande
ren nog werken aan een bundel van
'ruim 400 liederen'. Punt uit
Kans gemist
De naar onze schatting 20.000 pink
stermensen in ons land komen er met
drie pagina's (net zoveel als het 136
leden tellend quaker-genootschap) wel
zeer bekaaid af. Ds. Visser miste hier
de kans, om deze beweging in al haar
bonte verscheidenheid aan namen, or
ganisaties, kringen en groepen met
hun verschillende leringen in kaart te
brengen. Trouwens, ook groepen als
de Noorse broeders, de Spade Regen,
die wel niet zo aan de weg timmeren,
maar waarvan toch in bepaalde delen
van ons land een duidelijke invloed
uitgaat, zoek men in dit boek tever
geefs.
De waarde van dit boekje ligt vooral
in het vastleggen van documenten,
die je elders niet of moeilijk vinden
kunt, zoals de Proeve van beginselver
klaring van de raad van kerken, de
Open Broef aan de Tehuisgemeente
(1966), die in de gereformeerde ker
ken (vrijgemaakt) de lont in het
kruitvat werd, in de consensus tussen
de hervormde en de lutherse kerk.
Aan de andere kant mis je dan weer
het Getuigenis.
ROTTERDAM Dinsdag 14 novem
ber wordt op rVVoudschoten' (Zeist)
een Charismatische Theologische Con
ferentie gehouden. Deze gaat uit van
de onlangs opgerichte 'Charismatische
Werkgemeenschap Nederland', waarin
werkverbanden vertegenwoordigd zijn
als Interkerklijk Reveil, de Kruis-
kring, Oase en Vuur.
Het ligt in de bedoeling priesters,
predikanten en theologische studenten
(eventueel met echtgenoten) te infor
meren omtrent de snel groeiende in
ternationale charismatische beweging.
In de theologische bezinning zal aan
dacht geschonken worden aan het
werk van de Heilige Geest in de
kerken en in het leven van de gelovi
ge.
Op het programma sta^n referaten,
getuigenis, informatie, forum en toe-
wijdingsdienst Medewerking wordt
verleend door: ds. W. C. van Dam
(herv.), ds. J. H. Karelse (vrij
evang.), ds. D. van Keulen (geref.),
dr. K. J. Kraan (geref.), ds. W. W.
Verhoef (herv), en Abt J. Witkamp
(r.k.).
De conferentie heeft als algemeen
thema: 'Zicht op Pinksteren' en duurt
van tien uur tot half vijf.
Degenen die de dag willen meemaken,
wordt verzocht zich vóór 7 novem
ber op te geven bij de heer W. van
der Giessen, Abeelweg 238, Rotterdam
(tel. 010-18.29.08).
AMSTERDAM De doopsgezinde
broederschap viert zaterdag 21 okto
ber in de Singelkerk in Amsterdam
van tien tot vier uur met een geva
rieerd programma, het 125-jarig jubi
leum van de doopsgezinde zending in
Nederland. Op 21 oktober 1847 werd
in deze zelfde kerk tot de oprichting
besloten van een zendingsvereniging;
110 jaar later in 1957, werd besloten
tot het stichten van de doopsgezinde
zendingsraad, deeluitmakend was de
in 1951 opgerichte Europiisches
Mennonitisches Evangelisations Kom-
mittee (EMEK), het Europees samen
werkingsverband voor de doopsgezin
de zending. In deze samenwerking
speelt de Nederlandse zending als
oudste een belangrijke rol.
De activiteiten van EMEK, waarvan
buitenlandse vertegenwoordigers de
jubileumviering zullen bijwonen, rich
ten zich met name op werk aange
vraagd door de broederschappen op
Java, werk in de Tschaad en dc
leprozerie bij Sorong in Irian Barat
(We hebben hierover uitvoerig be
richt in ons blad van 20 mei jl.)De
hulp vanuit Europa, mensen en gelde
lijke steun, wordt op aanvraag van
en in overleg met de betrokken ker
kelijke medische en onderwijs autori
teiten ter plaatse ingezet
Ter gelegenheid van het 125-jarig be
staan van de doopsgezinde zending in
Nederland is een Jubileumactie (post
giro 26.22.125 t.n.v. jubileumactie
doopsgezinde zendingsvereniging, De
venter) gehouden waarvan de op
brengst bestemd is vooi projecten die
anders om financiële redenen niet uit
hadden kunnen worden gevoerd.
ADVERTENTIE
En u heeft de speciale Puzzelmee-krant
van TROUW/KWARTET gemist?
Vraag er dan snel een aan.
De grote puzzel wedstrijd Puzzelmee is
nog maar net begonnen.
Twintig weken lang zijn er voortdurend
flinke prijzen te winnen. In totaal maar
liefst zo'n 40.000 gulden.
Win een van de tien
draagbare tv.'s voor buiten en binnen, voor
boot caravan of tuin, maar ook als tweede
toestel in huis. Voor akku en lichtnet
De derde ronde begint zaterdag 21 oktober a.s.
Vraag naar de gratis Puzzelmee-krant.
TROUW/KWARTET, Postbus 859, Amsterdam.
HENGELO De sinds begin 1969
bestaande samenwerking op het ge
bied van transformatoren tussen Smit
Nijmegen (Holecdochter) en Dominit
Brilon in West-Duitsland zal tegen
het einde van dit jaar aflopen, zo
maakt Holec bekend. Inmiddels be
staan contacten met een der grote
Duitse transformatorenfabrieken te
neinde na te gaan of daarmee een
duurzame samenwerking mogelijk is.
Ervaringen in DDR
Dank voor uw reportage over de erva
ringen van kapitein Landstra in de
DDR. Niet genoeg kan gewaarschuwd
worden tegen deze politiestaat. Bij
één uitlating van de heer Landstra
wil ik een opmerking maken. Hij
zegt: 'Tegen mensen, die geloven dat
de DDR een socialistische staat is,
moet ik zeggen: dat is een leugen, er
is daar geen inspraak noch democra
tie'. Dit suggereert alsof socialisme en
De redactie behoudt zich het recht voor om
ter opname ln deze rubriek ontvangen me
ningsuitingen verkort weer te geven. BIJ
publlkatle werdt met de naam van dn
Inzender ondertekend. Blieven kunnen wer-
den gezonden aan de heer Joh. C. Francken.
secretaris van dc hoofdredactie van Trouw-
Kwartet, Postbu* 85». Amsterdam.
Onwelvoeglijk
Lang leve de boycot van de duizend
gulden collegegeld. Gunnen partijen
als de SGP de gewone man geen recht
van bestaan? God spreekt in de bijbel
over de onderdrukking van de armen
een zwaar oordeel uit. Men kan dan
wel in sommige kringen nog ach en
wee roepen over verbeurde weldaden,
maar het is toch zo, dat vooral vroe
ger (ik ben 62 jaar en weet er over
mee te praten) maar ook nu nog wel
de armen het hadden verbeurd. Over
de rijken moest je je mond houden.
Dat ging je niets aan. Gode zij dank,
dat de bijbel leert, alle mensen rijk
en arm liggen verloren, dus niet al
leen de armen. Over recht gesproken:
alles is besloten onder de zondevloek.
Maar de Heere gaf ook het recht op
een goed menselijk bestaan, zowel
voor arm als rijk. En tenslotte: het
recht struikelt op de straten, zegt de
bijbel.
Rotterdam
J. G. van der Zwaai
Luisteren veranderen
Hierbij wil ik, als stotteraar graag
reageren op het artikel 'Praten over
stotteren mag geen taboe zijn' van
Dick Ringlever in Trouw/Kwartet van
24 augustus. Mijn mening is dat eerst
de 'luisteraars' moeten veranderen.
Dat zijn dan vooral die mensen die in
een dienstverlenend bedrijf werken
(overheidsdiensten, openbaar vervoer,
enz.). Meisjes moeten gaan inzien dat
stotteren niet erfelijk is. Werkgevers
moeten leren dat hun stotterende
werknemers niets aan hun handen
mankeren. Ouders moeten hun stotte
rend kind niet verstoten. Onderwij
zend personeel moet geduld met hun
stotterende leerlingen hebben. Stotte
raars zelf moeten de publiciteit niet
schuwen. Omdat allemaal te bewerk
stelligen wil ik een aktie beginnen,
waarbij folders, affiches, stickers e.d.
worden verspreid. De stickers zouden
bedrukt kunnen worden met 'Stotter
jij of stotter ik?!' Deze kan men aan
mensen geven die om ons stotteren
lachen. U, die stottert en ook u, die
niet stottert, schrijf me als u mee
wilt helpen een stichting voor die
aktie te gaan vormen.
Mijn adres: Postbus 39, Nijkerk.
C. Prins
De Rotterdammer
Nieuwe Haagse Courant
Nieuwe Leidse Courant
Dordts Dagblad
Uitgaven van
N.V. De Christelijke Pers
Dagelijks bestuur: B Bol, Den
Haag;dr. E^BIeuminK, Paters-
wolde; mr. G. C. van Dam,
Nootdorp; W. A. Fibbe, Rot
terdam; J. Lanser. Utrecht;
drs. J. W. de Pous, Den Haag;
J. Smallenbroek, Wassenaar.
Overige leden van het alge
meen bestuur: K. Abma, Am
sterdam; H. A. de Boer. IJmui-
den; Th. Brouwer. Assen; nr.
dr. J. Donner, Den Haag; J.
van Eibergen, Schaarsbergen;
mr. K. van Houten, Wagenin-
gen; ds. O. I. Hylkema, Bilt-
hoven; Jac. Huijsen, Delft;
mevrouw M. C. E Klooster-
man-Fortgens. Voorschoten;
mevrouw J. G. Kraayeveld-
Wouters, Heerhugowaard;
prof. dr. G. N. Lammens.
Naarden; ds. F. H. Lands
man, Den Haag: H. de Mooi),
Rijnsburg; prof. dr. G. C. van
Nlftrlk, Amsterdam; H. Otte-
vanger. Buitenpost; mr. dr J.
Ozlnga. lunteren; dr A. Veer
man. Rijswijk (Z-H); H H.
Wemmers. Den Haag: drs R.
Zijlstra, OosterlarvJ (Zld
Directie:
Ing. O. Postma, F. Diemer
Hoofdredactie:
J. de Berg (waarnemend)
Hoofdkantoor N.V. De
Christelijke Pers: N.Z.
Voorburgwal 276 - 280,
Amsterdam. Postbus 859.
Telefoon 020 - 22 03 83.
Postgiro: 26 92 74. Bank:
Ned. Midd. Bank (rek.nr.
69.73.60.768). Gem.giro
X 500.
democratie onverbrekelijk aan elkaar
ve. bonden zouden zijn. Ook het natio-
naal-socialisme was socialisme dat zich
van het elders beleden socialisme al
leen onderscheidt door het nationale;
het andere is internationaal socialis
me. Beiden kunnen zich alleen staan
de houden door meedogenloos op te
treden tegen degenen die het socialis
me niet wensen aan te hangen. Het
socialisme heeft zich weliswaar be
diend van de democratie om aan de
macht te komen doch schaft die af
zodra dit doel is bereikt De DDR is
de consequentie van het socialisme.
Het is de heilstaat die alle socialisten
voor ogen staat. Bij alle gerechtvaar
digde verontwaardiging over de toe
standen in de DDR mag dit niet
vergeten worden.
Den Haag
mr. L. van Heljningen
Hondsbrutaal
In het (louter particuliere) Duitse
tijdschrift 'Neue Bildpost' heeft ie
mand, schrijvend over r.k. Nederland
se kerktoestanden, geen blad voor de
mond genomen. Een vlammend pro
test van de 'secretaris-generaal' van
de Nederlandse kerkprovincie was het
antwoord, en bovendien een dramati
sche oproep van een vicaris-generaal
tot massale betuigingen van veront
waardiging en eerherstel; waarbij deze
laatste het zelfs besond om (in KRO-
kruispunt op 1 oktober) de collegiali
teit van de Duise bisschoppen in
twijfel te trekken, omdat die zulke
publikaties niet zouden verhinderen.
Nu even kalm blijven en diep adem
halen. En vervolgens zich voor de
geest roepen alwat in de afgalopen
jaren met name door religieuze en
regelrecht kerkelijke r.k. tijdschriften
(en vaak zelfs vanwege kerkelijke fi
guren en nauw met het kerkelijk
gezag gelieerde personen en institu
ten) er in ons land zoal is uitgeslin
gerd tegen de paus, tegen 'Rome',
tegen het wereldepiscopaat in het al
gemeen en tegen afzonderlijke (niet
in de laatste plaats Duitse) episcopa
ten en bisschoppen; en dit meermalen
op een zó felle wijze, dat daarnaast
nu de 'Neue Bildpost' zowel naar
inhoud als naar vorm bepaald mild
is te noemen.
En dan, met zóveel kilo's boter op je
hoofd, toch als de verdrukte onschuld
zulk een misbaar te durven maken
over een vrijmoedig stukje Duitse
journalistiek!Om in de terminolo
gie van dr De Zeeuw te spreken; 'Je
moet wel hondsbrutaal zijn!'
Venlo
H. Peters
DRIEBERGEN (KNP) Onder de
titel 'Ter herkenning* begint in 1973
een nieuw twee-maandelijks tijd
schrift over de verhouding christenen
joden. Het katholieke tijdschrift
•Christus en Israël' van de St Willi-
brordvereniging en 'Kerk en Israël'
van de hervormde raad voor Israël
zullen in het nieuwe blad opgaan.
Naast deze oekumenische inslag is het
nieuwe van 'Ter herkenning3, dat ook
de Belgen van het 'Institutum Ju-
daicum' (dat de dialoog met de joden
wil bevorderen) meedoen en dat het
blad ook joodse medewerkers heeft
aangetrokken. In de personen van
rabbijn dr. A. Soetendorp en dr. H.
van Praag. Met andere joden is men
nog in bespreking. Van reformatori
sche zijde bestaat de redaktie uit ds.
S. Gerssen (herv.-, dr. J. van Goudoe
ver (Remonstr.) en ds. W. Zuidema
(geref.) en van r.k. zijde uit prof.
drL. Dequeker (Leuven), mgr. dr. A.
Ramselaar en redakteur A. F. Kuiper
van De Tijd.
Het is de bedoeling dat 'Ter herken
ning' behalve aan de godsdienstige
kant ook aandacht zal besteden aan de
culturele, sociale en politieke aspek-
ten van de relatie tussen joden en
christenen. 'Ter herkenning' wordt
uitgegeven door het r.k. boekencen
trum te "Amsterdam.
Wending-nummer over subsidie aan kerken
ruimere mate bezeten heeft dan Pe
trus'.
Gevaarlijk
DEN HAAG In november zal op Kerk en Wereld te Driebergen
een beraad van kamerleden en deskundigen worden gehouden over
de vraag, of de staat de kerken moet subsidiëren. In verband daar
mee heeft het maandblad Wending zijn septembernummer vrijwel
geheel aan dit onderwerp gewijd. Twee theologen, een jurist, een
filosoof en drie politici geven lezenswaardige bijdragen, waardoor
pro en contra duidelijker uit de verf komen.
Ds. C. Blomaard, secretaris van de
bond van Nederlandse predikanten, is
het opgevallen, dat bij de discussie
over deze zaak zoveel naar het verle
den wordt gekeken. Hij acht het nut
tiger, zich af te vragen welke visie
men als theologen, kerkleiders en po
litici heeft op de toekomst van onze
cultuur. In plaats van een conflictmo
del tussen kerk en staat ziet hij meer
in 'een samengaan van politici, weten
schappers en geestelijke leiders (mon
diaal gezien ook van niet-ohristelijke
godsdiensten) in een lang volgehou
den poging om met elkaar onze mense
lijke cultuur tegen de apocalypti
sche theorieën van de club van Rome
en van christelijke fundamentalisten
van eenvoudig of meer geleerd slag in
leefbaar te houden voor de komen
de eeuwen.
Verstandige politici zullen, hoopt hij,
in de gaten krijgen, dat in de gods
dienstige gemeenschappen en gedach
ten krachten liggen, die ze hard nodig
hebben bij hun moeizame bezigheden
in voorshands de rest van onze eeuw.
Bij dit meer op het harmoniemodel
gebaseerde idee zijn alle oude begrip
pen van kerkstaat, staatskerk, Staats-
kirchenhoheit en (volledige) schei
ding van Kerk en Staat rijp voor de
rommelzolder der ideeën. 'Kortom, ds.
Blomaard pleit voor een 'zoeken naar
nieuwe vormen van samenwerking
tussen Caesar en Petrus mede met
het oog op een menswaardig leven
voor de kinderen van onze kinderen.
Caesar en Petrus zouden tot dit doel
elkaar kunnen helpen waarbij Caesar
niet al te gierig zou moeten zijn met
de knikkers die hij van oudshei in
Prof. mr. J. van der Hoeven, hoogle
raar in het staatsrecht aan de univer
siteit van Amsterdam, meent, dat de
hervormde synode een gevaarlijke
weg is ingeslagen door als argument
voor subsidiëring te poneren, dat de
kerken als 'geestelijke basisgemeen
schappen' werkzaam zijn in het be
lang van 'het leven in de staat', dat
daarmee 'ten sterkste gebaat' is. Zij
kan dat alleen doen, en doet dat ook,
door te wijzen op haar gelijksoortig
heid met andere activiteiten.
'In haar relatie tot de wereldlijke
overheden heeft de kerk zich altijd op
haar uniek karakter beroepen, gevolg
van haar bijzondere opdracht. Soms
vorderde de kerk op grond van die
opdracht van de staat gehoorzaam
heid, soms steun, soms onthouding.
Een pleidooi om steun op grond van
de bijdrage die de kerk als 'geestelij
ke basisgemeenschap' naast andere le
vert aan 'het leven in de staat' is
nieuw. Daargelaten of dit pleidooi
overtuigend is, het betekent wèl een
nieuwe episode in de historie van de
verhouding van kerk en staat', aldus
prof. Van der Hoeven.
De publicist Daniel de Lange noemt
het echter in zijn inleiding tot dit
nummer juist 'een van de goede zet
ten van de kerken', dat men 'de
argumentaitie op het pragmatasch-histo-
rische vlak heeft gebracht'.
De lutherse theoloog prof. dr. C. W.
Mönnich: 'Als de overheid de kerken
subsidieert, dan zullen de kerken er
goed aan doen haar duidelijk te ma
ken dat zij er een stuk eigen onmacht
mee belijdt dat er lacunes zijn
in haar activiteit voor 's mensen wel
zijn: de burgers hebben een eigen
taak in het maatschappelijk bestel en
als die taak van algemeen belang is
zullen er openbare gelden voor be
schikbaar moeten zijn'. Hij vindt niet,
dat de overheid het geld k fonds
perdu moet geven en zich niet mag
afvragen wat er mee gebeurt. De
kerken zullen de discussie over haar
wegen en doeleinden niet uit de weg
mogen gaan.
KVP-kameriid P. J. A. var. der San-
den knoopt aan bij een uitspraak van
Schmelzer, dat de politiek de mens
geen geluk kan schenken, maar wel
voorwaarden kan scheppen, die tot
geluk kunnen leiden. Zo stelt hij, dat
hoewel de overheid nooit de eredienst
tot 'onderwerp van staatszorg* kan
maken, zij wel mede-verantwoordelijk
is voor. het scheppen van de voorwaar
den, waaronder die eredienst in de
samenleving kan functioneren.
Ongewenst
De humanist prof. dr. J. P. van Praag
vindt het daarentegen in de Neder
landse verhoudingen ongewenst, dat
de overheid subsidieert in de sfeer
van beleving, verdieping en verkon
diging van de levensovertuiginig. Het
zou de overheid kunnen verwikkelen
in diepgaande controverses en het zou
de onafhankelijke positie en kritische
functie van de godsdienstige en gees
telijke genootschappen in gevaar
brengen. Wel wil hij ruimer subsidië
ring aan de activiteiten van godsdien
stige en geestelijke genootschappen,
die strekken tot dienstverlening aan
de samenleving.
Ook AR-fractieleider mr. W. Aantjes
is tegen algemene subsidiëring. Hij
beroept zich op de 'volstrekt eigen
aard' van de kerk als openbaring van
Het was die dag metepn al zo bc*l
begonnen. Met dat bericht van (T
dat hij in een be.iaardentehuiiT
plek gevonden heeft. Fijn voort
natuurlijk, maar als het je vrie:
krijg je wel even een stomp vc* a
maag. Je voelt ineens in welke A
je zelf met je leeftijd terecht b
te komen. Je gaat maar niet a
voer de spiegel staan, dat helpt t
niet, maar 't pakt je toch even it
Tegen iedereen zeg je dat heti
worden nu eenmaal bij het
hoort, maar er zijn dagen dat de |j
voor gevoelens wijkt Het mie 0
buiten en daar kan ik niet t
tegen. Niet omdat ik bang ben t
een beetje regen, maar 't moet
helemaal van binnenuit komen
warmte voor het leven en de zin
Je wordt cm zo te zeggen van 1
naf niet geholpen en voelt je
beetje in de kou gezet. Als dann
nog de tram wegrijdt als je er nt t
pas in gezet hebt om die nog te 1 e
dan is er maar weinig nodig oin
immorele gedachte te voelen aan
nen: was ik maar in ra'n bed g
ven. De volgende klappen kwame
serie. Van mijn lijstje bleek die !i
gen niemand thuis te zijn. WaiT
ook aanbelde overal bleven de deP
vijandig dicht. Wat zochten dies
sen, allemaal buiten? Het kop fajj
dat ik daarop in een établissèfi
bestelde was kennelijk het laatst®
de morgen-aanmaak. Goed, 't I
warm, dat was tenminste wat F
toen gebeurde het Een kind vanj
jaar of zestien, met van dat li
afhangende haar en een onduide
hanger om haar hals vroeg mij I
laat het was. Nu heb ik wel i
horloge maar ik wind het zeldei
zodat ik altijd aan iedereen de ji
tijd moet vragen. Ik heb daar
leren leven. Precies op tijd ontó
ik een klok, die ze overigens zeil
had kunnen zien en wees haar oj
uurwerk. Dat gaf plezier en ze i
kennelijk wat verder praten. Ze v i
me of ik Jezus kende, want dat k<
tegenwoordig in de stad overko:
Vanwege mijn tegenslagen van >o
morgen had ik op m'n lippen li;
ja, beroepshalve. Ik hield het bi;
in. Hij leek me die morgen noga
weg. Ik zei iets anders en da!
haar gelegenheid om mij te veil in
wie Hij was. We kregen een
gesprek. Het bleef die dag mie®1
maar het teken van hoop, dai^
gegeven was, was sterker dan dp'
kerste luchten, laag hangend bovïWïi
stad.
NED. HERV. KERK.
Bedankt: voor St. Annaland: K. St
per te Dordrecht.
GEREF. KERKEN (VRIJG.).
Beroepen: te Surhuisterveen: J. B
de Vries, kand. te Spakenburg.
Aangenomen: naar Zuidwolde (C n
H. E. Nieuwenhuis, kand. te Sc! u
wolde, die bedankte voor Garrelsn
Ten Post, Hoek, Kantens, Ulruni hi
Spakenburg voor de mission zi
dienst op Irian Barat.
CIIR. GEREF. KERKEN
Beroepen: te Zeist: J. Brom
Veenendaal.
GEREF. KERKEN (VRIJG.
TENV.) t
Aangenomen: naar Kampen: J. H.
merbeek te Apeldoorn.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen: te St. Annaland: J. Md
Hardinxveld-Giessendam.
het lichaam van Christus. 'De kerk is
geen instelling van openbaar nut'.
Overheidssubsidie betekent altijd te
vens overheidsinmenging. ('Ik zou er
als politicus nooit aan kunnen mee
werken dat de overheid voor een
bepaald doel subsidie geeft zonder het
recht en de mogelijkheid te controle
ren of die subsidie ook overeenkom
stig dat doel wordt besteed'). Het zal
op weinig tegenspraak stuiten, aldus
mr. Aantjes, dat dit voor de kerk
onaanvaardbaar is.
Weinig nederig
Het PvdA-kamerlid H. M. Franssen
formuleert de vraag waarom het gaat,
'of het wezenlijke werk van de kerk
mensen winnen voor de boodschap
van het evangelie moet worden
gesubsidieerd'. Hij antwoordt 'nadruk
kelijk neen'. Als kerkmens weet hij
niet, wat hij met het begrip 'geestelij
ke basis-gemeenschap' aan moet, waar
mee de hervormde synode in haar
adres aan de Tweede Kamer werkte.
'Is het een ten behoeve van de subsi
die-aanvrage geseculariseerde uitgave
van de volkskerkgedachte? Een chris
telijke vertaling van de marxistische
voorhoede-idee? De in het woord ba
sisgemeenschap geclaimde positie lijkt
mij niet vrij van overschatting van de
feitelijke plaats van de kerk in de
maatschappij en riekt naar hovaardij.
Deze weinig nederige pretentie ver
meerdert mijn vrees dat de begeerde
subsidie meer het kader van de kerk,
dat het eregestoelte van deze wereld
toch al niet versmaadt, ten goede zal
komen dan de vorming van het ge
meentelid, en dat dit kader, door
welks mond de kerk nu eenmaal
spreekt, dan nog minder het kritisch
volgen van de overheid zal beoefenen
dan nu het geval is'.
Losse exemplaren van dit nummer
zijn te bestellen bij Boekencentrum
NV, Schevenlngseweg 72, Den Haag
voor 2,75 plus verzendkosten.
Burgemeester Tot burgemee ei
van Dodewaard is per 1 novem
benoemd mr. J. A. N. Patijn (33)
Zoeterwoude, plaatsvervangend se
taris van de raad van advies voor
ruimtelijke ordening. Hij is hervoi
en lid van de PvdA.
i]
C. O. Jellema. Tijdverblijf. Uitg.
on- N.V. Desclée De Brouwer. 40
4,50.
Voor Jellema, die eerder Klein Gis
en andere gedichten het licht dr
zien, betekent het gedicht een tijd'
blijf. In de poëzie valt het verlcn
te hervinden en het vergankelijke
bewaren. De bundel ademt een lac
lijke sfeer, en men proeft onhand
gelatenheid in zelfbespiegelingen,
ingekeerde decadente neigingen
vertroeteld te worden door aai
avond en stille dingen. Het is b
goed mogelijk met de dichter 'san
ogenblik in taal' te zijn....
Emil van Beest: Cartoons. Uitgege'
door Semper Agendo nv., Apeldo#
Prijs ƒ5,-.
Als u zich de luxe kunt veroorlff
af en toe per trein te reizen, dan b-
u waarschijnlijk Emil van Beest,
zijn grapjes verschijnen regelmatig
het blad Tussen de Rails. Ik herinff
de mij er tenminste een aantal
toen ik het beekje Cartoons
bladerde. Misschien dat ik daardo
het sterkste grapje uit het hele W
je de vorm vind gesneden io
vorm van een auto en dat gra)
blijkt niet van Van Beest te
Toch kun je best glimlachen om
fijn-getekende plaatjes van Van B#
maar 'beestachtig' goed kan ik ze v
vinden.
