Thieu hoofdschotel
op geheim overleg
Profeet-in-de-politïek wordt spoedig ongeloofwaardig
Proces-Mahler begonnen
onder strenge bewaking
Noord-Jemen bezet
eiland in Rode Zee
Israël nestelt zich
dieper in bezette gebieden
Toekomst Zuidvietnamese president voornaamste twistpunt
Amin paait nu opnieuw Londen
Waarom kopen zoveel mensen
zoveel meer Lutti
Omdat Lutti
zo lekker is
LEKKER
Blijetijds
Speelgoed
Treinramp Mexico
eiste 204 doden
TROUW/KWARTET DINSDAG 10 OKTOBER 1972
BUITENLAND
T7/K9
PARIJS, SAIGON (Reuter, UPI, AP) De toekomst van de Zuidvietnamese president Ngoejen Van
Thieu schijnt liet voornaamste twistpunt te zijn bij de ook gisteren voortgezette geheime onderbande- Alexander Haig
lingen tussen de Amerikanen en Noordvietnamezen. Waarschijnlijk zal liet gesprek vandaag worden
voortgezet. Nog nooit tevoren werd zo lang achtereen onderhandeld.
De besprekingen worden gevoerd door
twee Amerikanen: Henry Kissinger,
Nixons adviseur, en zijn plaatsvervan
ger generaal Alexander Haig en door
twee Noordvietnamezen: Le Doec Tho,
lid van bet politburo en Xoean Thoei,
de onderhandelaar in Parijs. Van bei
de zijden wordt een volstrekt stilzwij
gen bewaard over inhoud en plaats
van de besprekingen en de Ameri
kaanse en Noordvietnamese delegaties
willen niet eens bevestigen, dat er
geheime besprekingen gaande zijn.
Volgens de Franse pers had één van
de Noordvietnamezen geweigerd iets
te zeggen 'om niet de verkiezingscam
pagne van de heer Nixon te voeden'.
De aanwezigheid van Haig heeft de
speculatie aangewakkerd dat de be
sprekingen zich vooral bezig houden
met de politieke toekomst van presi
dent Ngoejen Van Thieu. Het is de
eerste maal dat Haig aan geheime
besprekingen in Parijs deelneemt.
Kort tevoren pleegde hij overleg met
Thieu in Saigon. Vanuit Saigon wordt
vernomen, dat de Amerikanen een
nieuw vredesvoorstel hebben opge-
JERUZALEM, CAIRO (AP, Reuter, UPI) De Israëlische regering
heeft besloten om de vestigingen van de Israëlische industrie in de
bezette Arabische gebieden aan te moedigen.
Dit besluit wordt algemeen gezien als
een poging de nieuwe grenzen van
Israel al bij voorbaat vast te stellen,
nog voordat er vrede met de Arabi
sche buurlanden is gesloten.
Tot dusver werden Israëlische burgers
ervan weerhouden om in de bezette
gebieden vestigingen van blijvende
aard op te richten, omdat hierdoor de
kans op vrede in gevaar zou komen.
Zondag is er echter door een ministe
riële commissie voor economische za
ken bekend gemaakt dat er financiële
hulp en belastingsteun zal worden
gegeven aan diegenen, die willen in
vesteren in de bezete gebieden van
Egypte, Jordanië en Syrië. Een derge
lijke steun gold al lang voor bepaalde
gebieden van Israel zelf, zoals in lan
delijke, dun bevolkte gebieden en de
len van de woestijn. Het nieuwe be
sluit is volgens welingelichte kringen
in Jeruzalem genomen op voorstel
van de minister van defensie Dajan.
De Israëlische regering zou willen
helpen bij de industrialisatie in die
bezette gebieden, die men in ieder
J geval wil behouden, zoals het heuvel-
Iland van Golan, delen van de westelij
ke Jordaan-oever, de zeestraat van
Tiran, de Gaza-strook en delen in de
oostelijke Sinai-woestijn. Welke soor-
ttn industrie zullen worden 'aange
moedigd', is niet bekend gemaakt.
-I De exploitatie in de bezette gebieden
Aeelt tot nu toe alleen de landbouw
betroffen en enige lichte industrie,
die men gemakkelijk kan ontmante
len, indien het betreffende stuk
grond, waarop die industrie is geves
tigd, aan de Arabische landen terug
geven zou worden.
SOEDAN
De verstandhouding tussen Egypte en
Soedan is zondag nog verder verslech
terd, nadat Cairo opdracht heeft gege
ven de rest van de bij het Suezkanaal
gelegerde Soedanese troepen naar
huis te laten terugkeren. Eerder trok
de Soedanese regering al een deel van
haar troepen uit de kanaal-zone terug,
nadat Cairo felle kritiek had geuit op
de weigering van de Soedanese rege
ring vliegtuigen met Libyse wapens
en militairen over haar grondgebied
naar Oeganda te sturen op het hoogte
punt van het grensconflict tussen Oe
ganda en Tanzania.
Het Egyptische persbureau MENA,
dat een en ander meedeelde, berichtte
dat Soedan toen een deel van zijn
troepen terugtrok, zonder hierover
van tevoren overleg met Egypte te
hebben gepleegd. Het jongste verzoek
van Cairo zou een reactie zijn op drt
bruuske optreden van Soedan. In to
taal zou het trouwens slechts om een
paar honderd militairen gaan, omdat
de Soedanese troepensterkte in Egyp
te nooit meer dan tweeduizend man
had bedragen.
steld, dat er ondermeer in voorziet
dat Thieu spoedig zal v aftreden. Maar
Thieu heeft er geen geheim van ge
maakt, dat hij zulks niet ambieert.
Volgens waarnemers heeft Kissinger
Haig verzocht de besprekingen te wil
len bijwonen om Le Doec Tho één
van de volgende twee dingen aan het
verstand te brengen: hoe veel conces
sies kunnen worden verkregen van
president Thieu bij de Amerikaanse
pogingen hem te doen aftreden voor
dat verkiezingen worden gehouden
over de toekomst van Zuid-Vietnam of
dat de zaak aanzienlijk ingewikkelder
is dan alleen maar het aftreden van
Thieu.
Zondag gaf radio-Hanoi een verkla
ring uit, die waarschijnlijk de inhoud
van de besprekingen aangeeft. 'De
bewering dat het huidige marionet
ten-bewind van Ngoejen Van Thieu
'de enige constitutionele regering' in
Zuid-Vietnam is en dat iedere 'verkie
zingen' slechts 'presidentiële verkie
zingen' zullen zijn, houdt geen reke
ning met de huidige werkelijkheden
in Zuid-Vietnam', aldus de verklaring.
Hanoi en de Viet Cong dringen aan
op een coalitie-regering, zonder presi
dent Thieu, die noch door de commu
nisten zal worden overheerst, noch
pro-Amerikaans zal zijn. Deze rege
ring moet verkiezingen voorbereiden
voor een parlement, dat een nieuwe
grondwet moet opstellen. Noord-Viet-
nam en de Viet Cong hebben com
mentaar geweigerd op de verkiezing
van senator Ngoejen Van Hoejen als
president van de senaat. Hij versloeg
de regeringskandidaat. Hoejen is een
felle anti-communist en een tegen
stander van Thieu en hij wordt dik
wijls genoemd als opvolger van
Thieu in Zuid-Vietnams overgangsfa
se.
In Indo-China heeft de Amerikaanse
luchtmacht de zware aanvallen in
Noord-Vietnam voortgezet, terwijl de
Zuidvietnamezen een gehucht op 16
km ten noorden van Saigon op de
BERLIJN (DPA, Reuter, AP) Met een gebalde vuist ter begroeting van zijn vrienden maakte de
36-jarige advocaat Horst Mahler zijn entree in een zwaar bewaakte gerechtszaal, waar hij terecht staal
op beschuldiging van het op richten van de Baader-Meinhofgroep. Mahler bracht zijn groet, voordat hij
plaats nam in de met kogelvrij glas afgedekte verdachtenbank.
Henry Kissinger
noordelijken hebben heroverd. Maar
de noordelijken houden verder stand
in de wouden en akkers rond Saigon,
van waaruit zij de Zuidvietnamese
hoofdstad kunnen bestoken. Vijf maal
voerden de zware B-52's bombarde
menten uit op de stellingen van de
noordelijken binnen een straal van 35
km van Saigon. Overigens gelooft
men niet dat de noordelijken serieus
van plan zijn een aanval op Saigon te
lanceren. De huidige opmars zou eer
der een politiek doel hebben: de pre
sidentsverkiezingen in de Verenigde
Staten te beïnvloeden.
Inmiddels is in de Cambodjaanse
hoofdstad bekendgemaakt, dat Ameri
kaanse B-52-bommenwerpers op 27
september per abuis enkele Cambod
jaanse nederzettingen hebben be
stookt, waardoor 88 burgers om het
leven kwamen. De nederzettingen
staan reeds lange tijd op militaire
kaarten aangegeven als niet militair
gebied. Na de communistische zelf
moord-aanval op de hoofdstad, is de
jaarlijkse feestviering voor de doden
weinig uitbundig. De troepen zijn in
verhoogde paraatheid gebracht, aange
zien een tweede aanval wordt ge
vreesd.
De straten rond het gerechtsgebouw
in West-Berlijn zijn met prikkeldraad
en barricaden afgegrendeld en een
aantal ramen in het gerechtsgebouw
was zelfs dichtgemetseld. Waterkanon
nen stonden binnen handbereik. De
politie fouilleerde nauwkeurig de on
geveer vijftig toeglaten aanwezigen en
gebruikten daarbij elektronische ap
paratuur. De autoriteiten vrezen de
monstraties en mogelijke pogingen
om MaMer te bevrijden.
Mahler wordt ervan beschuldigd dat
hij onder de schuilnaam 'James' als
lid van 'he rode leger' van Ulrike
Meinhof drie-bankovervallen in West-
Berlijn op touw heeft gezet en aan
één ervan heeft deelgenomen. De
overval op 29 september 1970 leverde
een groep 217.000 mark op. Mahler
wiilde geen antwoord geven op de
aanklacht tegen hem, maar legde drie
kwartier lang een verklaring af over
zijn politieke opvattingen.
Springer
'De strijd zal doorgaan', verklaarde
hij. Mahler zei verder dat de aan
klacht 'zal terugkaatsen op zijn op
stellers'. Grote kapitalistische firma's
zullen verantwoordelijk worden ge
houden. 'Het internationale mono
polistische kapitalisme is het grootste
bestaande misdadigersverbond', be
weerde Mahler, die een opsomming
gaf van 20 grote ondernemingen,
waaronder de uigeverij van Alex
Springer.
Zijn van tevoren opgestelde verkla
ring behandelde de geschiedenis van
de internationale communistische be
weging de Parijse commune van 1871.
De rechter liet de rechtzaal ontruimen
toen het jonge publiek luidruchtig
applaudiseerde, toen Mahler verklaar
de dat de Palestijnen, die de aanslag
op het Olympische dorp in MUnchen
hadden gepleegd, de vergissing had
den gemaakt om niet de Westduitse
minister van binnenlandse zaken
Hans Dietrich Genscher in gijzeling
te nemen (Genscher had vrijwillig
aangeboden gijzelaar te zijn in plaats
van de Israëli's). Verder had Mahler
alle sympathie voor de Palestijnse ac
tie.
In zijn lange verklaring oefende Mah
ler ook kritiek uit op de Baader-
Meinhof-groep. 'We hebben te weinig
gedaan, we hebben teveel gepraat en
niet gehandeld', zei hij. 'Het imperia
listische systeem is vervloekt. We
hebben gewapende strijd door het
gehele volk nodig, onder leiding van
het rode leger (de BM-groep -red).
Deze oorlog is een wereldoorlog. Het
rode leger leeft, de oorlog woedt
voort'.
Eerste leider
Het doel van de Baader-Meinhof-groep
was gewapend verzet tegen het kapita
listische systeem. De politie heeft de
groep beschuldigd van moord, banko
vervallen, brandstichting en diefstal.
De meeste leiders van de groep, onder
wie Andreas Baader en Ulrike
Meinhof, zijn gearresteerd of gedood
door de politie tijdens een groot
scheepse klopjacht door heel Wesl-
Duitsland. Mahler is de eerste leider,
die terecht staat Voor hij zich volle
dig voor de Baader-Meinhof-groep in
zette, had hij een winstgevende advo
catuur.
Voordat Mahler zijn verlaring aflegde,
had de verdediging geprotesteerd
tegen de 'overdreven' veiligheidsmaat
regelen. Wijzend op de dichtgemet
selde vensters, zei advocaat Otto
Schily: 'Frisse lucht is ook een proces
voorwaarde'. Verder werd bezwaar ge
maakt tegen de aanwezigheid van
twee vertegenwoordigers van het op
perste gerechtshof in Karlsruhe. De
twee zouden geen zeggenschap hebben
in West-Berlijn, omdat het geen con
stitutioneel deel van de bondsrepu
bliek uitmaakt. De rechter wees de
bezwaren van de hand.
Niet uw geld
De eerste getuige was een veroordeeld
lid van de Baader-Meinhof-groep, Karl
Heinz Ruhland. Hij was tot vier en
een half jaar veroordeeld, nadat hij
een volledige bekentenis had afgelegd
over zijn activiteiten binnen de groep.
Ruhland verklaarde dat Mahler de
leider was van de bankovervallen. Dit
is een overval dit is niet uw geld',
zou Mahler volgens hem gezegd
hebben tegen de kassier. Ruhland
voegde eraan toe dat zij gewapend
waren, maar dat opdracht was gege
ven slechts in noodgevallen van de
wapens gebruik te maken.
(ADVERTENTIE)
Sommige
charmante dingen
van vroeger zfjn
cr nog steeds.
ADVERTENTIE
KAMPALA (AP. Reuter) In de
Oegandese hoofdstad Kampala is giste
ren de tiende verjaardag van de onaf
hankelijkheid van het land herdacht
met een grote parade, die door presi
dent Idi Amin werd afgenomen. Na
afloop van de parade gaf Amin de
hoogste onderscheiding van zijn land,
de Orde van de Bron van de Nijl, aan
president Mohamed Siad Barre van
Somalia, als dank voor de rol die
Barre heeft gespeeld bij het beëindi
gen van het conflict tussen Oeganda
en Tanzania.
In een radiorede verklaarde Amin,
dat de uitwijzing van die Aziaten, die
geen Oegandees paspoort hebben, een
verplichting tegenover de natie was,
die uitgevoerd moest worden en 'abso
luut niet op racisme gebaseerd is'. Hij
zei oprecht te wensen, dat de betrek
kingen tussen Oeganda en Engeland
zouden verbeteren, zulks ondanks het
feit dat Engeland volgens hem nog
steeds een invasie in Oeganda van
plan is.
Amin zei het 'weinig rationeel te
vinden', dat Engeland na de uitwij
zingsbeslissing van de Aziaten een
onvriendelijke politiek tegenover Oe
ganda was gaan voeren. De betrekkin
gen met Oeganda waren voordien zeer
goed geweest. Volgens hem heeft Oe
ganda alle reden om op goede voet
met Engeland te staan, 'dat ons land
onderwijs en het christendom heeft
gebracht en de fundamenten heeft
gelegd voor het landsbestuur en de
gezondheidsdiensten'. Anderzijds had
ook Engeland alle reden om op
vriendschappelijke voet met Oeganda
te komen.
Amin zei dat zijn landgenoten zich
geen zorgen hoeven te maken, on
danks de niet aflatende Britse bedrei
ging. 'Als enig land ons aanvalt, hoe
groot en hoe machtig ook, dan nog
zijn wij in staat ons moederland te
verdedigen'.
Gisteren is in Bombay een Indiaas
passagiersschip aangekomen met 546
Aziaten uit Oeganda aan boord. De
meesten hadden geen geld of bezittin
gen. Zij zeiden, dat zij hun spaargel
den niet van de bank hadden kunnen
halen en dat zij tijdens de treinreis
naar de haven van hun resterende
bezittingen waren beroofd.
ADVERTENTIE
ADEN (Reuter) Troepen van Noord-Jemen hebben het afgelopen
weekeinde het Zuidjemenitische eiland Kamaran in de Rode Zee be
zet. Naar een woordvoerder van de regering van Zuid-Jemen maan
dag in Aden meedeelde, zouden bij de voorafgaande aanvallen vanuit
zee en uit de lucht vele burgers om het leven zijn gekomen.
Vraag de DHZ-brochure aan bij
Nooitgedagt, Postbus 1, IJlst,
SALTILLO (AFP) Het aantal
slachtoffers van de treinramp van
vrijdag bij Saltillo in Mexico is offi
cieel vastgesteld op 204. De bergings
werkzaamheden zijn zondag voltooid.
Tot nog toe zijn 104 lijken geïdentifi
ceerd. De toestand van 120 gewonden
is nog steeds kritiek.
Kamaran is een vrijwel kaal eiland
van ruim 180 vierkante kilometer, dat
slechts enkele mijlen van de Noordje-
menitische haven Hodeiba verwijderd
ligt. Van 1915 tot 1967 stond het
onder Brits bestuur. De circa 1.500
bewoners lieten toen weten, dat zij
deel wilden uitmaken van de Demo
cratische Volksrepubliek (Zuid-)Je-
men, hoewel hun eiland 150 mijl van
de kust van dat land ligt.
De Zuidjemenitische woordvoerder
deed een beroep op de Arabische
Republiek (Noord)Jemen om Kama
ran te ontruimen. Volgens hem waren
de bombardementen en beschietingen
op het eiland vrijdag begonnen.
De bezetting van het eiland betekent
een zware slag voor het streven van
de Arabische Liga het conflict tussen
de twee Jemens uit de wereld te
helpen. Een bemiddelingscommissie,
waarin vijf landen van de Liga zijn
vertegenwoordigd, bevindt zich sinds
zondag ia de Noordjemenitische
'hoofdstad Sana'a. Daarvoor was de
commissie drie dagen in Aden ge
weest om dé Zuidjemenitische lezing
te horen van het grensconflict, waar
bij tot dusver zeker 200 mensen zijn
gedood of gewond.
De bemiddelingscommissie bestaat uit
vertegenwoordigers van Egypte. Libië.
Syrië, Algerije en Koeweit onder lei
ding van de adjunct-secretaris-gene
raal van de Arabische Liga, dr. Salem
Al-Jafi. Verder proberen Egypte en
Irak op eigen gelegenheid tussen de
twee Jemens te bemiddelen. President
Sadat van Egypte heeft een speciale
afgezant gezonden. Deze vloog zondag
van Sana'a naar Aden met voorstellen
dat de twee landen een bestand in
acht nemen en niet meer over en
weer verklaringen afleggen, die de
bemiddelingspogingen kunnpn scha
den.
De dag voor de aankomst van de
bemiddelaars van de Arabische Lig3
had Zuid-Jemen eenzijdig een bestand
afgekondigd. De woordvoerder in
Aden noemde maandag de toestand
aan de grens met Noord-Jemen ge
spannen.
De Noordjemenitische ambassade in
Beiroet heeft gisteren een verklaring
uitgegeven waarin gesteld werd dat
Karaman deel uitmaakt van het
Noordjemenitische gebied.
Spanning tussen droom en werkelijkheid tekenend voor George McGovern
In Kyoto, waar ik een conferentie over Amerikaanse geschiedenis en
cultuur bijwoonde, ontmoette ik professor Arthur Link, hoogleraar
in Princeton en biograaf van Woodrow Wilson (zijn groot opgezette
leven van die president beslaat nu al vijf delen en er moeten er nog
minstens drie volgen en ondertussen is hij bezig met de uitgave van
Wilson's brieven en 'Papers', nu al in de elf delen lopend en voorzien
op zestig in het totaal)
Wij praatten over allerlei zaken en
natuurlijk ook over de politiek, want
het was toen net middeh juli en de
Democratische conventie had juist
McGovern aangewezen als kandidaat.
Voor Link was die keuze een aangena
me verrassing, waar hij zich persoon
lijk bij betrokken voelde. Want hij
was, in de jaren 1947 en 1948, de
leermeester van de jonge student Ge
orge McGovern en zijn promotor. Dat
was aan North-Western University in
Evanston bij Chicago, waar McGovern
jn '47, na een korte periode als predi
kant, aankwam om geschiedenis te
studeren en waar Link toen als jong
hoogleraar werkte.
Het onderwerp dat de student koos,
en dat zeker typerend was voor zijn
sterk sociale instelling, was de ge
schiedenis van de grote staking in de
kolenmijnen in Colorado in de jaren
1913 en 1914, uitlopend op een ver
schrikkelijke tragedie, toen op 20
april 1914 de militie van de staat
Colorado, versterkt met door de mijn-
airectie gehuurde scherpschutters en
avonturiers, de staking met geweld
brak.
Uitnemend student
McGovern's boek, onlangs verschenen
Afrika kent men niet de ver
plichting proefschriften te drukken
ei de meeste blijven gestencild, tenzij
cc populariteit van het onderwerp of
van de schrijver, zoals in dit geval,
ben uitgever er toe verleidt het risico
°P*ch te nemen) is een uitvoerige
^Schappelijke studie, voortreffe-
bjk opgezet en uitgewerkt, maar het
ook een boek dat duidelijk sympa-
""e tooit met de verdrukten, dat met
een warm hart geschreven is.
McGovern, vertelde professor Link
me, is een man van het hoogste
kaliber; als hij niet in de politiek was
gegaan, had hij in de wetenschap een
grote carrière kunnen maken. In al
de jaren dat ik onderwijs heb gege
ven, heb ik wel twee of drie studen
ten gehad die even goed waren als
hij, maar nooit een betere.
Woodrow Wilson
Dat was in juli. McGovern heeft een
goede kans, dacht Link toen, en ik
wilde het graag beamen. Ik zou het
nog graag willen al kan ik het helaas
niet, want de zaak van deze kandidaat
staat er slecht voor. Als McGovern
gekozen zou worden, laat ik even
doorspinnen op dat thema, dan was
hij de tweede historicus die het Witte
Huis zou betreden, Wilson was de
eerste. Toen hij in 1912 tot president
werd gekozen, was hij nog maar twee
jaar in de politiek, als gouverneur
van New Jersey bekend geworden als
hervormer. Maar hij had al een reeks
historische werken op zijn naam staan
(waaronder een vijfdelige geschiede
nis van de Verenigde Staten) en hij
had ook bekendheid gekregen als pre
sident van de universiteit van Prince
ton.
Er zijn in de geschiedenis geen echte
analogieën, en het zou te gek zijn om
te concluderen dat als Wilson, een
even idealistische en geleerde man als
McGovern, het halen kon, McGovern
dus ook wel een goede kans zou
hebben. Wilson kreeg alleen de kans
omdat in dat verkiezingsjaar 1912 zijn
Republikeinse tegenstanders hopeloos
verdeeld waren, gescheurd in twee
intelligentie wel alledaagse problemen
kan doorlichten, maar die als het er
op aankomt, geneigd is tot een abso
lute stellingname, die hem ongetwij
feld siert, maar die in de politiek zijn
noodlot kan betekenen. Als man van
de wetenschap is hij gericht op de
waarheid en kan eigenlijk geen com
promissen sluiten met wat hij al te
scherp doorziet als onwaarachtigheid
en leugen. Zijn idealisme leidt hem
tot een keuze die zuiver is en bewon
derenswaardig, maar als de praktische
werkelijkheid van alledag hem dan
overrompelt, raakt hij in de war en
verliest de smetteloosheid die zijn
grote, zijn enige kracht is. De droevi
ge affaire-Eagleton is er een voor
beeld van.
Vergissing
prof.dr.j.w.schulte nordholt
partijen, de officiële uiterst conserva
tieve Republikeinen geleid door Taft,
en de Progressieven onder aanvoering
van Theodore Roosevelt. Wilson was
een meesterlijk politicus, en, tenmin
ste in zijn eerste regeringsperiode,
een succesvol president. Maar hij
bleef zolang hij in het Witte Huis
woonde, in onmin leven met de prak
tische politici en tenslotte struikelde
hij over hun obstructie en zijn val
was groot.
Als we al van een analogie zouden
durven spreken, dan zou het, vrees ik,
net omgekeerd moeten zijn. Dan zou
den we moeten zeggen dat McGovern,
net als Wilson, een politicus is, of zo
men wil, een staatsman, die wel in
staat is praktisch te zijn en wiens
In zijn politieke verleden is er al
eens eerder een dergelijke kwestie
geweest, zo'n hartstochtelijke, uit de
beste bedoeling geboren, vergissing
die in de praktijk uitliep op een
teleurstelling en die hij daarom later
liever vergat of tenminste verzweeg.
Toen McGovern als jongeman (van 26
Jaar) studeerde aan de North-Western
University, behoorde hij tot -een
groep idealistische studenten, voor
het merendeel net als hij veteranen
uit de oorlog, die in de verkiezing
van 1948 maar moeilijk konden kiezen
tussen de beide officiële kandidaten.
Truman en Dewey.
Beiden waren voor hen te conserva
tief, niet alleen de Republikein De
wey, maar ook Truman, de Demo
craat, die zij beschouwden als een
hoofdschuldige aan de beginnende
koude oorlog. McGovern, die als zo
veel jongeren van zijn generatie ge
droomd had van een betere toekomst,
die door de oorlog gewonnen zou
worden, was vol kritiek op de Ameri
kaanse houding daarna. Tekenend en
profetisch, had hij al eerder, in een
rede als student, uitgesproken wat hij
voelde. Hij had daarin verschillende
wandaden van het leger aan de kaak
gesteld. Hij had vermeld hoe een
groep Chinezen door een Amerikaanse
George McGovern: 'Als hij niet in de
politiek was gegaan, had hij in de
wetenschap een grote carrière kunnen
maken'.
actie was omgekomen en verontwaar
digd uitgeroepen: 'Waarom stierven
zij? Omdat Amerikaanse waarden eis
ten dat zelfs in dit onbelangrijke
geval de eer van het Amerikaanse
leger meer waard was dan het mense
lijk leven in een dorp in den vreem
de?' Hij had gesproken over een Ame
rikaanse staalfabriek in India, die 300
procent winst maakte en aan de arbei
ders een loon betaalde van 12 cent
per dag en gevraagd: Waarom? Omdat
Amerikaanse waarden eisen dat een
maximaal financieel resultaat van gro
ter belang was dan het menselijk
welzijn? Het was zo'n waardensysteem
dat Gandhi er toe bracht om tot
Amerika te zeggen: 'Breng uw hris-
Henry Wallace: omgeven door radica-
listen wier fanatisme de jonge McGo
vern verbijsterde.
tus, maar laat uw Chritendom thuis!'
Wallace
Met zijn vrienden koos McGovern in
dat verkiezingsjaar 1948 voor een der
de kandidaat, de leider van de zich
van de Democraten afsplitsende Pro
gressieve partij Henry Wallace (die
als minister van landbouw onder
Roosevelt zoveel voor de boeren had
gedaan en daarom toch al populair
was bij d*- jonge man uit de prairie).
Wallace waarschuwde voor de koude
oorlog en McGovern werd zijn en
thousiaste propagandist en werkte
ijverig voor hem, die hele zomer.
Maar toen hij als afgevaardigde naar
de conventie van de nieuwe partij in
Philadelphia werd gestuurd, vielen
hem de schellen van de ogen. Hij was
verrast en verbijsterd over het fana
tisme van de linkse groepen die de
partij beheersten en hij keerde opt-
goocheld terug naar huis. Hij voelde
dat hij zich door zijn bewondering
bad laten meeslepen en de praktische
kant van de zaak te weinig had onder
kend. Hij schrok van het radicalisme
waartoe een idealisme zoals hijzelf
beleed, kon leiden. Toen de verkie
zingsdag kwam, in november, bleef
hij thuis.
Eerzucht en ethos
In die geschiedenis heeft men de hele
spanning die er bestaat tussen droom
en werkelijkheid, tussen profetisch
geloof en praktische bezinning en die
zo tekend is voor McGovern. Zijn
idealisme voedt zijn eerzucht, precies
zoals dat bij Wilson het geval was,
maar hij ij er zich tegelijk van be
wust dat hij op een praktisch politiek
vlak moet werken, en daar wringt
het. Eerzucht is in de staatsman een
deugd, een groot leider zou er zonder
hebben gekund, maar de combinatie
van eerzucht en ethos daagt de kiem
van het falen in zich. Want de pro
feet die in de politiek wil werkzaam
zijn. kan niet anders dan zijn zuiver
heid bezoedelen en zo wordt hij onge
loofwaardig, meer dan de realist die
van te voren het compromis betrokken
heeft in zijn berekening.
Net als Wilson is McGovern een man
met een grote trots. Die heeft hem.
gevoed als zij is met een sterk gevoel
van verantwoordelijkheid en een abso
luut bewustzijn van zijn taak, ertoe
geleid het bijna onmogelijke te wil
len, boven zich zelf uit te reiken. Dat
is bewonderenswaardig, maar het kan
zijn val betekenen. En anders dan
Wilson, en daarom misschien minder
tragisch, al voor hij het Witte Huis
betreedt.
(Dit is het tweede artikel van een
serie over McGovern; het eerste stond
in Trouw/Kwartet van maandag 9 ok
tober.)
