?)e Peetvader en Macbeth
ikelig veel overeenkomst
autobiografie
FILMPREMIÈRES VAN DEZE WEEK
Drama van Shakespeare als een
hooi en soms geweldig kijkspel
Schokabsorberende bumpers GM's
voornaamste autonieuws in 1973
geiende 'The
odfather'
SS
Lancia komt met nieuwe model Beta
Datsun wijzigt 2000-serie
GW/KWARTET VRIJDAiG 29 SEPTEMBER 1972
EMI/AUTO T15/K15
[father regeerde in Amerika,
e jaren veertig. Er zijn meer
inSiorden in zijn leven dan in dat
Macbeth. Die werd, door
kespeare "groter dan het
tn'- De Godfather is een man
oetf hedendaagse leven zelf.
beiden is er een film. Twee
verschillende films, maar
akelig veel overeenkomsten.
cht
he!
g
B
>eh(
iet
erf I
nen
eldiin.
ïc-z
John Cazale, Marlon Brando en James Caan in 'De Peetvader'.
Godfather (De Peetvader) is
grote, lange film naar een
boek, van Mario Puzo, dat
1 Is 1929 al bij miljoenen is ver
en gretig wordt gelezen.
Amerika zijn ook al record-
men op de film afgevlogen.
Er# wel te begrijpen is.
Talt veel in te beleven, als in elk
eur ebreid familieverhaal liefde,
dggW, verraad, vreugde, verdriet van
Tlieleden, vrienden en vijanden
het gaat nu nog over een bui-
ov^ewone familie ook. Godfather
Corleone, van Siciliaanse af-
r >t, leidt een mafia op z'n Ameri-
ns, en zijn zoons nemen de zaken
misdaden over. Ze doem in olijf-
prostiitutie, gokken, eenst in New
iorj later in Las Vegas. Als de oude
weigert om ook in drugs te gaan.
It het oorlog met andere machtige
vi lies. Dat wordt moorden, laten
oljioorden en weerom moorden. Om
bloedwraak, als straf, om
vejit, en puur zakelijk. Het is soms
eens persoonlijk bedoeld.
Amerikaans-Italiaanse familiele-
met genegenheden, ruzies, huise-
gebeurtenissen en rooms-reli-
gebruiken, gaat gewoon, al
zo gewoon mogelijk, door. De
atj« fffen hebben haar eigen zorgen,
zpaken zijn mannenwerk. En zaken-
gaat hard tegen hard. Met spio-
wadreiging, geweld en dood als
be^moet, met onderhandelen als het
met macht door geld en relaties,
iuit( ht,
V .Ai
Rti
oorl
d)
ijn.
de
r d( ze
liet is
omgekochte senatoren, rechters,
nemannen, persmensen,
is een zaïkenidom en eigen boon-
doppen vol geheimen, maar Mario
Puzo heeft er veel van begrepen; en
onthuld. Hij kent de Siciliaanse ach
tergronden een deel speelt
nog op Sicilië en weet goed hoe
die mafia-toestanden zich in Amerika
tot big-business konden ontwikkelen.
Hij beschreef mensen die onderling
aardig, behulpzaam en aanhankelijk
kunnen zijn, maar naar buiten hun
belangen genadeloos en misdadig be
hartigen. In een samenleving waar
dat mogelijk is.
Voor die mensen vonden Albert S.
Ruddy, de producent en regisseur
Francis Ford Coppolo, die met Puzo
het scenario schreef, uiterst geschikte
acteurs. Marlon Brando is een indruk
wekkende peetvader, met een krach
tige, ouder gemaakte, kop en een
zachte hese stem; een goedige autori
teit thuis, een tactische onderhande
laar en een keiharde beslisser.
Al Pacino is de zoon, die eerst niet
meedoet en later even onverbiddelijk
de leiding overneemt. James Caan is
de uitbundige zoon, die te wild
wreekt en zelf wordt doodgeschoten.
Robert Duvall is de bescheiden, bere
kende kille raadgever van het bedrijf.
Al Martino speelt de zanger die (als
Frank Sinatra) door de mafia in zijn
artistieke carrière wordt gesteund. Er
zijn zo'n vierendertig opvallende figu
ren, allen naar hun karakter of type
gekozen, uit acteurs, zangers, dansers,
en zelfs een worstelaar, van Italiaanse
afkomst.
Er zijn scènes met honderden figuran
ten. Er werden opnamen gemaakt in
zaken, buurten, straten, ziekenhuizen
en studio's in New York, en op
Sicilië. De omgevingen zijn, of lijken,
steeds authentiek, al is de fotografie
van Gordon Willis maar heel gewoon
en, op de kopie die wij zagen, vaak
troebel van kleur.
De spelers, hoe goed ook, zijn toch
vaak duidelijk aan het acteren. Regis
seur Coppolo heeft ook niet gezocht
naar een soort documentaire stijl. Hij
verfilmde duidelijk een veelgelezen
boek. Waaruit hij niet alles kon ne
men. Dat hij sex-scènetjes oversloeg is
ndet eng, dat het verleden van de
peetvader wegviel valt zwaarder, want
nu is hij zoals hij is zonder dat de
toeschouwers weten hoe hij zo werd.
Hij, en de hele bende om hem heen,
kregen van Coppolo, meer nog dan
van Puzo, toch teveel sympathie en
verering. Kritiek op, of afkeer van,
hun daden is er niet bij. En die
daden leidden toch tot de vele gruwe
lijke moordtaferelen die, dat is toege
geven, de film wel weer realistisch en
spannend maken.
Coppolo heeft in ieder geval gezorgd,
dat er drie uur achtereen geboeid
naar gekeken kan worden. Dat was de
hele opzet, en die is wel geslaagd.
Amsterdam-TuschlnskiN öggerath;
Rotterdam-Thalia Grand; Den Haag-
Metropolc, Corso; Utrecht-Rembrandt,
Nijmcgen-Carolus, Groningen-Palace,
Arnhem-Rembrandt, Eindhoven-Rem
brandt, Haarlem-Place, Heerlen-Royai,
Leeuwarden-Tivoli, Enschede-Alham-
bra, Breda-Grand, Leiden-Luxor, Til-
burg-Midi, Hllversum-City, 14 j.).
BER HULSING
lakespeares MacBeth is een bloe
drama. Van een moord die
erf>orden voortbrengt, onafwendbaar,
in een nachtmerrie, die pas ein-
B gt als MacBeth zelf wordt gedood,
jwij ndat de heksen hem voorspelden,
hij koning van Schotland zou
en gedreven door Lady Mac-
th, doodde hij eigenhandig zijn
ipende koning Duncan en twee
akers. Om koning te worden,
nquo die hij vreesde moest hij
ten ombrengen. Door twee moor-
naars die omgebracht moesten
irden. Van Macduff, die zich tegen
m keerde, roeide Macbeth het ge
uit. Maar het doden bracht geen
t. Banquo keerde weer in Mac-
th' angstige visioenen. Lady Mac-
th werd waanzinnig van het bloed
pleegde zelfmoord. Macbeth werd
rslagen. Macduff sloeg zijn hoofd
Duncans zoon Malcolm werd ko-
ng. Roman Polanski is ongeveer
vijftiende, die deze huiveringwek-
nde geschiedenis verfilmde. Op
n wijze. En die had ik van deze
Kondere filmer persoonlijker en
:uwer verwacht.
tui
H lakespeare blijft Shakespeare,
mei aar hij is, voor elke tijd en voor
ost ke oorspronkelijke regisseur, altijd
is euw ook. Niet voor Polanski die
i g< m mooi, maar ouderwets roman-
be ch, meer uiterlijk dan innerlijk,
zijn eft aangepakt. Samen met Ken-
ma th Tynan moest hij, dat is onver-
oedi jdelijk. veel van wat Shakespeare
de nreel laten vervallen. Maar wat
e st lakespeare alleen beschreef, of
i, b nuidde, omdat het op het toneel
letji et ,geftoond kan, of hoeft te wor-
n, heeft Polanski juist uitvoerig
t v rbeeld. Zodat deze Macbeth meer
vai n middeleeuws wreed en bloedig
looi houwspel werd, dan een aangrij-
ïdai nd menselijk drama,
n vim Finch is wel een van moord en
r S acht bezeten Macbeth; Francesca
igei mis speelt Lady Macbeth' mede-
les
Martin Shaw (Banquo) en John Finch (Macbeth)
plichtigheid en waanzin wel goed;
Martin Shaw als Banquo, Nicholas
Selby als Duncan, Terence Bayler
als Macduff, en vele anderen, zijn
de figuren wel, maar niet een van
de. merendeels jonge of onbekende,
spelers komt opvallend en ontroe
rend los van het historische kijk
spel, waarin Polanski ze onderbracht.
Een mooi en soms geweldig kijk
spel. Dat wel. Met middeleeuwse
landschappen en kastelen, toestan
den en kostuums, in somber weer
en nachtelijke duisternis, stem
mingsvol gefotografeerd door Gil
Taylor. Met een bloedig slagveld,
naïef griezelige hekserij, een uitvoe
rige afgrijselijke dood van de leen
man van Cawdor (door Shakespeare
maar in een paar regels vermeld),
een bloedbad in de slaapkamer, het
duidelijke afslachten van Banquo,
de gruwelijke moordpartij bij de
Macduffs, een lang uitgebreid slotge
vecht. dynamisch gedaan met een
net echte onthoofding; met alles
waarin Polanski bij Shakespeare mo
gelijkheden zag tot hevige filmver
beeldingen. En wat hij voor een
miljoen pond kon realiseren. Maar
veel, eenvoudiger, en zonder Shakes--
peare. heeft Polanski wel diepe in
drukken gemaakt.
(AmsterdamDu Midi, 18 j.),
UtrechtStudio
B.H.
Jeremiah Johnson
Jeremiah Johnson ging, in de vorige
eeuw. de Rocky Mountains in, als
eenzame jager, en werd daar een
legende. Onsterfelijk in de verhalen
en de, bij de film gezongen, ballade,
en al lang dood. Twee boeken, Moun
tain Man en Crow Killer, leverden de
stof voor het scenario. Sydney Pollack
verfimde het dichterlijk, romantisch
als in een heldenverhaal over de
strijd van één man in de wildernis.
Een prachtige wildernis, kil be
sneeuwde bergen, rotsen, bossen, vlak
tes, rivieren, mooi gefotografeerd en
meespelend stemmig deel van de ge
schiedenis.
Er waren nog beren, en wolven waar
tegen Jeremiah en zijn paarden een
maal bloedig moest vechten, en dat is
op de film merkwaardig realistisch
geworden. Maar zijn ergste vijanden
werden de Indianen. Eerst niet. Na
een vreemd en moeilijk avontuur met
een andere jager, en andere Indianen
(Blackfeet), kreeg hij zelfs de dochter
van het Crow-opperhoofd als bruid.
Met haar, en met het stomme jonge
tje. dat een gek geworden pioniers
vrouw hem toevertrouwde, leefde hij
goed in de zelfgebouwde blokhut. Zijn
fout was dat hij, terwille van de
cavalerie en pioniers in nood, de
heilige dodenakker van de Crows ont
heiligde. Zij, of hun goden, straften
hem met de dood van zijn vrouw en
de jongen.
Daarna werd hij de Crow-doder, de
dappere onverslaanbare. Robert Red-
fort speelt de stille, gesloten Jeremi
ah, eerst nog jong en fris, later ruig
en zonderling. Er zijn nog een paar
van die eigenaardige jagende kluize
naars, half gek, half wild (Will Geer,
Stefan Gierach).
Er is een vrouw (Allyn Ann McLe-
rie) die waanzinnig werd na een over
val. Het jongetje en de Indiaanse
worden redelijk gespeeld. Maar om
het spel gaat het nauwelijks, het gaat
vooral om het moeizame, gevaarlijke
bestaan van een mens in de bijna
onherbergzame natuur, om het primi
tieve en dierlijke.
Met een poëtisch terug-naar-de-natuur-
idealisme en tegelijk de waarschu
wing, dat het daar ook geen leven
was.
(Amstcrdam-Cincac-Damrak, 14 j.)
B.H.
De vrouw van
een ander
Een overheersende trend in de film
van liet ogenblik is het teruggaan in
de tijd. Mauro Belognini deed daar
aan mee door het boek van Charles
Louis Philipe 'Bubu de Montparnasse'
te verfilmen, een deernendrama ge
schreven in het begin van deze eeuw.
De hoofdpersoon, Berthe (een mooie
rol van Ottavia Piccolo) drinkt de
beker van het leed tot de bodem uit.
Om haar geliefde te gerieven gaat ze
de straat op, krijgt syfilis, ontmoet
een student die haar wil .redden, maar
wordt weer in 'het leven' terugge
sleurd. Melodrama is het, deze zwarte
opeenstapeling van ellende, maar echt
drama ook.
Het is alleen jammer dat Bolognini
(die overigens een respectabele terug
houdendheid betracht en zijn acteurs
niet laat ontsporen in larmoyante
hysterie) er niet in is geslaagd het
gegeven boven het verhaaltje uit te
tillen. Hij situeert de film wijselijk in
Italië, en niet in het Parijs van het
boek, maar de sfeer van het tijdvak
komt niet over, de decors zijn duide
lijk van bordpapier en de sociale
kritiek, die bij tijd en wijle bij mon
de van een oudere heer wordt geuit,
blijft een vrij willekeurig opgeplakt
etiket.
Amsterdum-Calypso, 18 J.
W. W. B.
General Motors heeft zich in
Amerika beperkingen opgelegd
met veranderingen aan nieuwe
modellen, om te voldoen aan
overheidseisen inzake veiligheid
en milieuhygiëne. De voornaam
ste vernieuwing is dat alle GM-
auto's voor 1973 voorzien zijn van
schokabsorberende bumpers. De
ze moeten volgens de Amerikaan
se bepalingen bestand zijn tegen
frontale botsingen met 8 km per
uur en aanrijdingen aan de ach
terzijde met 4 km per uur snel
heid.
Er mag bij deze snelheden geen enke
le schade aan de verlichting, radia-
teur, uitlaat of benzineleidingen, dan
wel aan het carrosserieplaatwerk ont
staan. Bij aanrijdingen met hogere
snelheden moeten de bumpers een
deel van de klap absorberen. De di-
rekte besparing wordt echter gezocht
in parkeerbotsinkjes, die gemiddeld
per auto 200 dollar kosten, aldus de
Amerikaanse verzekeringsmaatschap
pijen. Deze verzekeraars hebben hun
premies dan ook iets verlaagd.
General Motors is er in geslaagd tot
esthetische oplossingen voor de ster
kere bumpers te komen. Bij Cadillac
zijn grille en bumper tot één eenheid
gecombineerd. De Chevrolet Corvette
heeft een kunststof bumper dn dezelf
de kleur als de carrosserie van de
wagen.
Chevrolet, het grootste automerk ter
wereld, heeft slechts twee bestaande
modellen een geheel nieuwe carrosse
rie gegeven: de Chevelle en de Monte
Carlo. De Monte Carlo kreeg evenals
de Impala een betere wielophanging.
De viercilinder Vega 2300 kreeg be
halve zwaardere bumpers een nieuwe
versnellingsbak.
OMEGA
Van alle Amerikaanse merken heeft
er slechts één een compleet nieuw
model voor 1973 uitgebracht. Het is
Oldsmobile ook een GM-merk
dat verschenen is met een nieuwe
compact car, de Omega. Deze wordt
geleverd met zescilindermotor van 110
SAE-pk of met een V 8-motor. Het
model as de eerste compact car van
Oldsmobile, welk merk verder de Cut
lass een nieuwe carrosserie heeft ge
geven.
De nieuwe Oldsmobile heeft verschei-
Bij Oldsmobile vormen bumper en grille een eenheid, die middels de schroef-
veer rechts en de beweging naar rechts, zoals op dit schema aangegeven, de
schokken van botsingen absorbeert.
dene onderdelen gemeen met compact
cars van twee andere GM-merken, de
Chevrolet Nova en de Pontiac Ventu
ra. Buick komt verder o.m. met een
gewijzigde Century; Pontiac met een
nieuwe Grand Am. Maar de verande
ringen beperken zich aan exterieur en
interieur verder tot details.
Behalve de nieuwe bumpers hebben
alle Amerikaanse merken ook het
stikstofoxidengehalte in de uitlaatgas
sen moeten terugbrengen. GM heeft
thans alle motoren geschikt gemaakt
voor minder loodhoudende benzine
met een oktaangehalte van 91: nor-
maalbenzine dus. Een andere nieuwe
voorziening is, dat de interieurs van
de auto's geheel uit onbrandbaar ma
teriaal vervaardigd worden.
Europese merken, die hun auto's in
Amerika verkopen, moeten deze voor
schriften ook volgen. Het Zweedse
merk Saab bracht vorig jaar al op alle
99-modellen sterke bumpers aan; Re
nault heeft thans standaard schokab
sorberende bumpers op de modellen
5, 15 en 17
De nieuwe Beta van Lancia, ontworpen onder auspiciën van Fiat.
Eind oktober zal het Italiaanse merk
Lanc.a een nieuw model uitbrengen
onder de naam Beta. Het wordt een
model in de klasse van 1400 tot 1800
cc en daarmee in elk geval ten dele
een opvolger van de Fulvia-serie, die
van 1300 cc- en 1600 cc-motoren is
voorzien. Het model heeft een geheel
nieuwe vormgeving, die het midden
houdt tussen een Coupé en een Se
dan. Verwacht wordt, dat de Lancia
Beta trad iiegetrouw voorw.elaandri
ving heeft.
De motoren voor dc nieuwe Lanria
zullen vermoedelijk geleverd worden
door de moederonderneming Fia..
Lancia is evenals Fiat gevestigd te
Turijn. In Nederland is de naam van
het Lancia-importbedrijf voorheen
Lancia Import Nederland NV ge
wijzigd in Itola BV, een volledige
dochterondernem.ng van Fiat-impor-
Datsun's nieuwe 2000, die officieel de naam 200 L draagt.
Datsun heeft een nieuwe 2000-seric
uitgebracht, voorzien van dezelfde
1900 cc-motor als de vorige 2000-mo-
dellen. Alleen levert deze motor bij
de Sedan-versie méér vermogen: 114
in plaats van 110 SAE-pk. De voor
naamste veranderingen betreffen het
uiterlijk. Voor 1973 heeft het Japanse
merk verder de 1000 cc Cherry enigs
zins gewijzigd.
De nieuwe Datsun 2000, die thans
door Datsun Nederland NV reeds ge
leverd wordt, kost 13.900 als Sedan
met starre achteras en 14.990 als
Hardtop met vier onafhankelijk ge
veerde wielen. De Hardtop-motor le
vert 124 SAE-pk vermogen. De wagens
zijn zeer compleet uitgerust, o.m. met
radio. Automatische versnelling is a
j i.000 als extra leverbaar.
teur Leonard Lang BV te Amsterdam.
Jo li i BV te Wasse
naar bestaat thans uit de heren J. L.
La.ig sr., J. L. Lang jr. en P. C. van
Straten.
Inhaalverbod voor
vrachtwagens bij
mist in Engeland
De Engelse minister van Vervoer,
Joon Peyioi. hec. n euwe verkeersre
gels voor mist uitgevaardigd. De voor
naam, aabrvai Jat vrachtwagens
op de motorways in de uiterst linker
rijstrook Engeland houdt immers
links moeten blijven. De maatregel
is ee.i gevolg op een mistramp bij
Manchester in de afgelopen winter,
waarbij 19 mensen om het leven kwa
men.
Personenauto's moeten jp tweebaans
tweestrooks snelwegen van de rechter
strook gebruik maken. Op diezelfde
snelwegen met drie stroken mogen
personenwagens wel met geringe snel
heden passeren. De bedoeling is te
voorkomen, dat personenwagens door
vrachtwagens worden platgedrukt, zo-
a.i uju-.us Nederland ge
schiedde bij de verkeersramp tussen
Breda en Dordrecht.
Betere verlichting van wegen en van
auto's maakt ook onderdeel uit van de
nieuwe Britse verkeersregels bij mist.
Voorts zullen automatische waarschu
wingssignalen worden aangebracht,
waarvan in Nederland nog onderzocht
wordt of ze bestaan.
Verder zal de radio-informatie op
'light programms' van de BBC met
meer waarschuwingen voor wegge
bruikers worden doorspekt: ook een
r v.aarop Nederland nog ver
achter is.
rikkeld in een eindeloze
•jjeth was een koning, die
naai met moord om macht
innen, het moorden niet kon
pen. Don Vito Corleone
ifatlier) was een groot
nman en gangster,
door Sicco de Jong
12 s van moorden om macht,
nas
WO
ibetli regeerde Schotland in
uistere middeleeuwen. De
