Wat is er toch vanTeisterbant gebleven?
Wandelen
met NS
NS-Vakantie-
dagtochten
Postzegel-
nieuws
S'/TCWARTET ZATERDAG 12 AUGUSTUS 1972
BINNENLAND T17 K17
oor Leo Kleyn
de dit jaar onder redactie
WÊ Michel van der Plas ver-
a 'Herinneringen aan God-
l Bomans' dook de naam
op, maar verder hoor je
[reinig meer van: het lijkt
of ook aan Teisterbant,
Nederlands beroemdste
jëteit (voor 'kunstenaars en
lievenden', blijkens artikel
i de statuten), nog slechts
ineringen kunnen worden
taald.
miners die het weten kunnen,
ktigen dat Teisterbant niet meer
kt. Maar de sociëteit mag dood
Jde overlijdensakte is nog steeds
njetekend. De stichting waarvan
jerbant uitgaat, bestaat nog al
sook al treffen de leden elkaar
jniet meer geregeld in de vroe-
wijnkelder van het al even
ruchte café-restaurant Brink-
sinds dat op 13 juni 1970
iten werd.
Jphef f in g van Brinkmann aan de
1 Markt in Haarlem, eertijds de
je ontmoetingsplaats van de ge-
T burgerij, maar later wat aan
I wal geraakt, bezegelde het lot
(de sociëteit. Pogingen van het
r in Haarlem of omgeving een
r onderkomen te vinden, lever-
jgeen resultaat op; Teisterbant
noodgedwongen een papieren
I leiden.
r sprake van is dat een gedeel-
het gebouw waarin Brink
gezeten heeft, opnieuw als
a-bedrijf zal worden ingericht,
I in de gelederen van Teister-
|nieuwe hoop gewekt: mogelijk
gewezen verblijfplaats in het
êaardse weer ter beschikking
tie sociëteit worden gesteld,
laarlemse wethouder van open-
iwerken en economische zaken,
leer W. van Liemt, twijfelt er
gplijks aan dat in een gedeelte
[het gebouwencomplex aan de
Markt weer een café-restau-
zal worden gevestigd, al weet
log niet wie dat zal gaan exploi-
De vroegere behuizing van
mann zal naar zijn zeggen deze
1 worden verkocht aan de in
■oorn gevestigde exploitatie-
Jchappij De Renkumsche Heide
Mondeling, zegt de Haarlemse
puder, is de zaak al beklonken.
De ere-voorzitter van Teisterbant, Lodeivijk van Deyssel, gefotografeerd tijden
sociëteit op 1 mei 1950.
irlopen
Renkumsche Heide zal, naar
aangenomen, gedeelten van
lebouw "erpachten. Een van de
Bigden zou de Belgische brou
werij Stella Artois zijn. De 'directeur
van De Renkumsche Heide, de heer
A. Veeren, doet daarover erg ge
heimzinnig, over de plannen met
het gebouw aan de Grote Markt, laat
hij weten, kan hij vóór 1 september
geen mededelingen doen. Tot zolang
blijft het dus gissen.
Intussen rijst de vraag of het nog
wel mogelijk en zinvol is Teister
bant nieuw leven in te blazen, nu
Godfried Bomans. wiens naam on
verbrekelijk met die van de sociëteit
verbonden is geweest, overleden is.
Bestuurslid Hens Gottmer, die de
scepter zwaait bij de in Bloemendaal
gevestigde uitgeverij J. H. Gottmer,
beantwoordt die vraag bevestigend,
al voegt ze er onmiddèllijk aan toe
dat de opzet wel enigszins gewijzigd
zou moeten worden.
De sociëteit, zegt ze, zou een wat
opener karakter moeten krijgen. De
laatste jaren was de ballotage welis
waar al afgeschaft, maar met name
de jongere leden vonden Teisterbant
toch nog te veel een besloten club.
Al voordat door de sluiting van
Brinkmann de leden op de keien
kwamen te staan, was meer dan
eens de mogelijkheid overwogen de
sociëteit op een wat modernere leest
te schoeien.
De, overigens weinig omlijnde, plan
nen daartoe, vertelt Hens Gottmer,
werden mede ingegeven door het bij
jongere en oudere leden levende
gevoel dat Teisterbant wat aan het
verlopen was. Het vooral in het
eerste decennium zo welig tierende
gezelligheidsleven was duidelijk
over zijn hoogtepunt heen. Toen
Brinkmann werd opgeheven, zat
Teisterbant midden in een overgangs
periode. Er gingen, nog voordat de
kelder ontruimd moest worden, zelfs
stemmen op er maar een punt ach
ter te zetten.
Godfried Bomans, de mede-oprich
ter, eerste president en vooral in de
beginjaren grote stimulator van
Teisterbant, werd ook minder fre
quent in het ondergrondse gewelf
aangetroffen, al was volgens Hens
Gottmer het verloop van de sociëteit
niet daaraan te wijten. 'Godfried',
zegt ze, 'heeft natuurlijk wel een
.stempel op Teisterbant gedrukt, zo-
Glorietijd
dien nooit geëvenaard. Onder zijn
(Bomans' LK) onvergelijkelijke
improvisatiekunst en zijn superieu
re speelsheid van optreden bloeiden
de 'Haarlemse droge harten' open in
een permanente feeststemming van
hoog gehalte, die ook prominenten
van ver buiten de stad binnen haar
ban trok: Roland Holst, Van Duin
kerken, Wouter Paap, Hendrik An-
driessen, Cor Ruys, en noem maar
5P-'
Met verve haalt Harry Prenen (57),
leraar aan het Mendelcollege in
Haarlem en illustrator van onder
meer Bomans 'Pieter Bas' en
'Sprookjes', in zijn woning in Over-
veen herinneringen od aan die 'per
manente feeststemming'. Op gerpgel-
de tijden werd er ook metterdaad
feest gevierd, en het was vooral aan
die goede gewoonte dat Teisterbant
de landelijke bekendheid dankte.
Ook buiten die feesten (de tot diep
in de nacht durende vieringen van
Quartorze juillet bijvoorbeeld) om,
was er bij Teisterbant altijd wel wat
te doen. Met innig behagen denkt
Harry Prenen terug aan de wekelijk
se bijeenkomsten op woensdagavond.
'Dat waren beroemde avonden, hoor.
Een van de leden hield dan een
inleiding over een bepaald onder
werp, of er werd gemusiceerd. Er
waren ook oratorische avonden bij;
dan werd er een wedstrijd in wel
sprekendheid gehouden. Later hiel
den we die wedstrijden ook met
een bezoek aan de
als hij overal waar hij kwam een
stempel drukte, maar het was niet
zo dat het lot van de sociëteit in
zijn handen lag. Zelf heeft hij ook
niet, toen het minder werd, de zaak
k tort et k travers willen handha
ven.'
anderen, met de orde van advocaten
in Haarlem of met gemeenteraadsle
den meestal won Teisterbant, erg
duidelijk zelfs.'
Voornaam uitgevoerde agenda's uit
de jaren vijftig (geld speelde kenne
lijk geen rol) leren, dat op die
woensdagavonden werd gesproken
over, om maar een greep te doen:
'Caricatuur in verschillende landen'
(door 'ons ere-lid Cornelis Veth'),
'Achter de coulissen van het letter
kundig leven' (door 'het buitenge
woon lid der sociëteit, mevrouw
Emmy van Lokhorst'), 'De etsen van
Rembrandt' (door H. P. Baard, di
recteur van het Frans-Halsmuseum).
Op een van die vergeelde agenda's
prijkt ook de naam van Harry Mu-
lisch. die in 1952 de Reina-Prinsen-
Geerligsprijs had gewonnen en op
15 oktober van dat jaar vobrlas uit
eigen werk. 'Als piepjonge onbeken
de schrijver', herinnert Harry Pre
nen zich, 'was Harry Mulisch toen
ook lid geworden. Ik heb hem toen
nog eens een fiets gegeven, in ruil
voor een paar boeken.'
Generatiekloof
In het jaar waarin de jonge prijs
winnaar Mulisch uit zijn werk voor
las, overleed zijn generaties oudere
collega Lodewijk van Deyssel, die
ter gelegenheid van zijn 85e verjaar
dag op 22 september 1949 tijdens
een huldigingsbijeenkomst in het
De nog levende leden van het eerste
uur denken vol nostalgie terug aan
de glorietijd van de op 16 augustus
1949 in de Bilderdijkzaal van Brink
mann opgerichte sociëteit, waarvan
de naam eraan herinnerde dat Bil-
derdijk zich graaf van Teisterbant
waande en ook wel noemde. Een
van hen is de bij de oprichting tot
commissaris benoemde drs. Harry L.
Prenen, die tot diens dood met God
fried Bomans bevriend is geweest.
In een artikel waarin hij Bomans
als Haarlemmer herdenkt, gepubli
ceerd in het Jaarboek Haerlem,
schrijft Prenen over die glorieuze
dagen van Teisterbant: 'Toen bloei
de hier een artistiek sociëteitsleven
zoals nergens in Nederland. Sinds-
Teisterbant-president Godfried Bomans en zijn vrouw Pietsie op
een feestavond van Teisterbant in 1951; links de toenmalige
commissaris van de koningin in Noord-Hollandmr. J. E. baron
de Vos van Steemvijk.
Frans-Halsmuseum tot ere-voorzitter
van Teisterbant was benoemd.
Niel zonder verwondering stelt
Harry Prenen vast dat er in die
dagen geen generatiekloof te bespeu
ren viel, in tegenstelling tot later
tijden, toen de jongere leden zich
slecht thuis begonnen te voelen in
de sfeer van de oudere. 'Bij de
oprichting', zegt hij, 'waren God
fried en ik toch voor in de dertig
en er waren toen ook veel oudere
leden, maar van een tegenstelling
was geen sprake.'
Harry Prenen vindt dat in de jaren
zestig de jonge leden tegenover de
oudere generatie wel een 'afweer
houding' hebben aangenomen en
een kloof 'gecultiveerd' hebben.
Daaraan is het naar zijn mening te
wijten dat er in de laatste vijf jaar
van zijn bestaan de klad in Teister
bant is gekomen.
Ook hij gelooft niet dat die versuk
keling iets heeft uit te staan met de
in later jaren geringer geworden
betrokkenheid van Godfried Bomans
bij de sociëteit. 'Het was bepaald
niet zo dat Teisterbant zonder God
fried instortte. Trouwens, Godfried
is na vijf jaar als president opge
volgd door Joop Landré (de tegen
woordige TROS-directeur LK),
en het bleef toen even levendig.'
'Eeri kern'
Hoewel hij met lede ogen aanzag
hoe Teisterbant in later tijd de
glans van de eerste tien jaar gaande
weg verloor, hoopt ook Harry Pre
nen dat het mogelijk zal zijn de
sociëteit tot nieuw leven te wekken.
Hij vertelt dat op 11 maart van dit
jaar, tijdens een bijeenkomst waarop
Godfried Bomans werd herdacht,
over een mogelijke voortzetting van
diens (en anderer)', geesteskind is
gesproken.
'Teisterbant', zegt Heps Gottmer,
'was natuurlijk een beetje een
mythe. En er heerst een soort ou
bolligheid; die ballotage bijvoor
beeld, dat was eigenlijk een examen,
maar dat hoorde bij het spel. De
jongere teden sprak dat niet meer
zo aan.'
Desondanks is er van de ongeveer
300 leden altijd nog een, zoals Hens
Gottmer het noemt, 'kern' van zo'n
60 tot 70 leden die van een terug
keer in de gewelven aan de Grote
Markt droomt. 'Teisterbant', zegt
Hens Gottmer, 'heeft toch wel een
stempel op het artistieke leven in
Haarlem gedrukt. Maar daarnaast
was het gewoon een fijne gelegen
heid om met mensen die je kende
een borrel te drinken. Het is toch
ontzettend jammer, en dat hoor ik
ook wel van anden»n. dat die er niet
meer is.'
Ie onf.0
1,5
ent
rlorei n
bli 25.
fig
■ouwe
ovt
ïale
bben,
rouwe
k de
nkeli
laarbi
nd
onde:
oordeel
mi
;n
ïgelin E|
srae
ir in|
ligen.
idige
dige
varini
i en
kt zijl
taal: l. reclamedrukwerk. 5.
koor van zangers, 12. pape
palmboom, 15. telwoord, 17.
twijg, 20. meisjesnaam, 22.
'oei, 23. Assistant Engineer
5. water in Friesland, 26. lid-
27. wetenschappelijke verzame-
•t utgewassen, 31. volksnaam van
32. rund, 34. blijvend, 41.
oornaamw. 42. familielid, 43.
element, 44. muzieknoot, 34.
ie, 47. tweetal, 49. stap, 51.
ort, 53. woede, 55. nakomeling,
sdoek, 59. zegellood, 60. nood-
1. bedrog. 2. grondsoort, 3.
aaWfnstrument, 4. boom, 6. spil,
wiel, 7. rivier in Rusland, 8.
ining, 9 deugniet, 11. reeds, 14.
15. maanstand, 16. muzieknoot,
igfcurstellend, 19. spitse bek van
lel. 21 keurig, 24. bijwoord, 27.
Wig dier, 28. familielid, 29. tel-
30. insekt, 33. volkomen in
'5- drietenige struis, 36. wiel,
de, 38 loot, 39. water in Lim-
bescheiden, 45. romeins kei-
oude lengtemaat, 47. muziek-
bergplaats, 50. schuw (jagers
taal), 52. landbouwwerktuig, 54.
brandstof, 56. afnemend getij, 57. he
den.
Oplossing t.e.m. woensdag a.s. per
briefkaart zenden aan. Trouwkwartet,
Postbus 859 AmsterdamLinksboi-en
vermelden! Weekendpuzzel.
Oplossing van vorige week
Hor. 1. Velvet, 4. patent, 7. ester, 9.
keel, 10. eden. 12. leer, 13. lone, 14.
node, 15. tante, 181 pet, 20. roest, 23.
polis, 25. kelder, 26. altaar, 27. Eiger,
29. arend, 31. eel, 32. sloep, 37. loet,
39. agent, 40. aren, 41. Leon, 42. eend,
43. einde. 44. Nornen, 45. Leiden.
Vert: 1. verlet. 2. veer, 3. telle, 4.
preek, 5 teen. 6 talent, 8. tortel, 9.
keen, 11. none, 16 anker. 17. telen,
18. porie, 19. titel, 21. oraal, 22. serie,
23. pee, 24. sar, 28. gemeen, 29. alleen,
30. edel, 33. oord, 34. ponion, 35.
manen, 36 steel. 38 teen, 40. anti.
De prijswinnaars zijn:
H W Fokkens, Tollensstraat 6, Am-
hem; .1. Luit, Vermeerstraat 29, Zwijn-
drecht; J. C. Grashoff, van Moorsel-
ulaats 136, Rotterdam-14.
ADVERTENTIE
14 wandelroutes in de
mooiste streken in ons
land.
Nieuw voor 1972:
Bos- en beekwandeling
Leuvenum (Hulshorst,
Veluwe) en Bos- en
beide wandeling „De
Ginkel" (Ede-Wolf heze).
Vraag op 't station naar de
nieuwe kleurenbrochure
„Wandelen met NS".
voordelig uit met NS
'The Arab Awakening' waarin het ver
zet is beschreven. Deze beweringen
kunnen m.i. dan ook niet anders be
schouwd worden dan als onjuist Dat is
in verband met de conclusie dat 'Pales
tina aan Israël behoort' een ernstige
zaak. wani dit komt neer oo het niet
toestaan van fundamentele rechten
van ontwikkeling, bezit vaderland
(waar wij altijd voor op de bres
moeten staan, en die een eerste eis
van christelijke politiek zijn) aan de
Palestijnen. Onze grondbeginselen ei
sen dat recht gedaan wordt.
Amstelveen P. C. van der Valk
Vraagtekens
Trouw/Kwartet van 8 aug. meldde in
2 artikelen op dezelfde pagina
(T7/K9) dat vorige maand 53 procent
van de Amerikaanse kiezers voorkeur
geeft aan de partij van McGovern
(Democraten), terwijl 47 procent zich
voor Nixons partij (republikeinen)
uitsprak. McGovern ligt dus 6 punten
voor op Nixon. In het artikel van
Jelte Rep op dezelfde pagina lees ik,
dat volgens de laatste opinie-peilingen
McGovern 19 percentage-punten ach
ter ligt op Nixon. In korte tijd dus
een verschil van 25 percentagepunten.
Is dit gekomen door de affaire-Eagle-
ton, zijn de Amerikanen dus zo veran
derlijk. of zeggen opiniepeilingen niet
zo veel? Ik zet hier, net zoals Jelte
Rep zijn artikel besluit, ook vele
vraagtekens bij.
Utrecht
J W. Schelhaas
Weinig solidair? (2)
Het ingezonden stuk van de heer
Holvast zou de indruk kunnen wek
ken dat studenten in de theologie
zelfstandig kunnen vaststellen hoeveel
collegegeld ze willen betalen, dit in
tegenstelling tot andere studenten. De
a.s. dominee (daar gaat het om!) zou
zich verheffen op verworven voorrech
ten en slechts bereid zijn om het
halve collegegeld te betalen. Natuur
lijk worden deze zaakjes in Den Haag
bedisseld en niet door de a.s. domi
nees. In het verleden is dit voordeeltje
gretig aanvaard, omdat de dominee
wist wat hem tijdens zijn pastoraat in
vele gevallen te wachten zou staan
honger, armoede en tenslotte een be
lachelijk klein pensioentje. Vandaar
dat iedere gespaarde cent er één was.
Nu is zoiets niet meer nodig. Maar als
de heer Holvast een zoon had die
dominee wilde worden, zou hij dan
werkelijk grootmoedig de helft van
dat collegegeld in de Rijkskas bijstor
ten? Vooralsnog geloof ik dat niet. Ja,
en dan dat voorrecht van vrijstelling
van de militaire dienst! Dit voorrecht
stamt uit een tijd dat men de mensen
scheidde in lieden met een menslie
vend ambt en de rest. Dominees en
pastoors hoefden hun handen niet
vuil te maken aan het doden van
medemensen. Zij zegenden alleen
maar de wapens! In de tijd dat ik
studeerde heb ik nog eens een lijst
getekend waarop een groot aantal the
ologische studenten een verzoek aan
do minister van defensie richtten, om
nu eindélijk eens van dit 'voorrecht'
te worden verlost. Dit voorrecht ver
spert een toekomstige dominee im
mers de weg, om op reglementaire
wijze een beroep te doen op de
dienstweigeringswet en zo op geloof
waardige wijze te getuigen van zijn
ongeloof in de macht van het blote
geweld. De minister wees toentertijd
het verzoek af, naar men zei omdat de
r.k. kerk d't absoluut niet wenste. En
omstreeks 1956 was de KVP nog de
spreekbuis van de machtige r.k. kerk.
Of een dgl verzoek, uitgebracht door
de gezamenlijke theologische facultei
ten en door een groot aantal toekom
stige pastores ondertekend thans suc
ces zou hebben, is een open vraag.
Het valt in elk geval te proberen.
Kootstertille (Fr)
A Sieders
herv. predikant
Pijpleiding
De heer H. Kloostra vroeg of mijn
mede-inzender en ik paar/aam ge
bruik van onze auto maken. Nu, ik
wel, zeer spaarzaam zelfs, wamt ik
ben niet in het bezit van de zoveel
geprezen en verguisde vier, soms zelfs
drie-wieler, die je zo gemakkelijk er
gens heenbrengt, een hoop geld kost,
lucht vervuilt, doden maakt, comforta
bel is, en nog een heleboel meer.
Tussen haakjes heeft u er één? Ik
fiets al sinds mijn twaalfde jaar. Ik
schrijf overigens geen ingezonden
stuk om zelf heilig te lijken, maar om
te proberen de mensen over de mi
lieukwesties serieus te laten naden
ken. Tot slot moet mij nog van het
hart, dat ik niet inzie waarom men
sen, die tegen machtige concerns die
zomaar pijpleidingen willen aanleg
gen, protesteren links zouden moeten
zijn. Waarom weer in een hokje du
wen? Het gaat om de natuur en ons
welzijn, samen moeten we tegen aan
tastingen van ons leefmilieu strijden,
ook in onze naaste omgeving en bij
onszelf. Dat probeer ik, hoe gebrekkig
dat vaak ook gaat.
Katwijk a.d. Rijn
C. Booij
(ADVERTENTIE)
'n Dagje naar Texel of
naar 't Teutoburgerwoud,
naar 't Evoluon in
Eindhoven of naar
Ouwehands Dierenpark,
naar de Deltawerken of
naar de Floriade.
Keuze uit 30
mogelijkheden.
Vraag op 't station
de brochure „NS-
Vakantiedagtochten".
voordelig uit met NS
Dinsdag a.s. 15 augustus komen in
Nederland de vijf-jaarlijkse bijzondere
zegels met toeslag ten bate van het
Rode Kruis in ons land aan de loket
ten in verkoop. Op de vier zegels
staan een heleboel aktiviteiten van
het Rode Kruis afgebeeld. Er ware
een prijsvraag uit te schrijven om te
raden hoeveel en welke er op te
vinden zijn. In verband met de per 1
september ingaande tariefsverhogin
gen met 5 ct. over de hele linie komt
tevens een speciale 5ct-zegel in om
loop teneinde de verkoop van de RK-
zegels niet ongustig te beïnvloeden.
Schrikt u echter niet van de geheel in
fel geel uitgevoerde le dag-enveloppe
die uw handelaar aan te bieden heeft.
Waarom moest dat nu weer zo?
In Noorwegen verschijnen ook op 15
augustus twee bijzondere zegels ge
wijd aan het thema 'jeugd en vrije
tijd.' De zeer geslaagde ontwerpen
symboliseren vreugde (80 ore) en
saamhorigheid (120 ore). Een deel
van de oplaag wordt voorzien van de
opdruk 'Interjunex 72' vanwege een
jeugdpostzegeltentoonstelling van die
naam, die van 25 augustus tot 3
september te Kristiansand wordt ge
houden.
En natuurlijk vraagt de Duitse Bonds
republiek voor zijn eigen spelen nog
een laatste bijdrage ad DM 2. van de
filatelisten. U krijgt daarvoor een vel
letje van vier zegels met afbeeldingen
van hoogspringen, basketbalspelen, dis
cuswerpen en kanovaren. De serie
verschijnt ook als postzegelboekje. Als
we alle sinds 1968 tot heden met het
oog op de Münchener-spelen versche
nen 7 duitse emissies bij elkaar tellen
dan beloopt de kostprijs precies DM
17, waarin dan een bedrag van DM
4.90 als toeslag is begrepen. Me dunkt:
nu is het wel genoeg. Nog meer
postzegelnieuws uit West Duitsland
Eveneens op 18 augustus komen twee
andere bijzondere zegels aan de
markt. Een van 40 pf ter ere van
Kurt Schumacher (1895-1952), De
Duitse sociaal-democraat, die in be
langrijke mate, heeft bijgedragen tot
het democratisch bewustworden van
het na-oorlogse Duitsland.
Op de zegel het portret van de staats
man. De andere zegel van 40 pf is
uitgegeven wegens het honderdjarig
bestaan van het Duitse postmuseum.
De afbeelding is een oude posthoorn
tegen -de achtergrond van de handge
schreven beschikking waarmede de di
recteur-generaal van de posterijen
Heinrich Stephan in 1872 de oprich
ting van een postmuseum bevorderde.
Sinds 1958 is het museum-materiaal
dat zowel op het terrein van de
postgeschiedenis als van de telecom
municatie betrekking heeft, in het
postmuseum van Frankfurt a. M. te
zien. Gedurende de oorlog was het
opgeslagen in het slot Waltershausen.
De redaktie heeft een zeer bijzonder
jubileumnummer laten verschijnen.
Een compliment waard. De oplaag
van 'Het Maandblad' bedraagt thans
40.000 exemplaren. Filatelisten aange
sloten bij een verzamelaarsverenigu.g
zijn automatisch geabonneerd op dit
voor onze hobby onmisbaar vaktijd
schrift. De abonnementsprijs voor
niet-ledcn bedraagt 20 per jaar. U
kunt een proefnummer aanvragen bij
dhr. A. van Laer, Da Costalaan 21 te
Amstelveen (020-412956).
J. J. M. Kiggen.
Anna (ik) Anna
Vervolg van pagina 15
een aanvóórdbare figuur. Duidelijk Is,
dat bij haar de aanpassing aan het
milieu van haar man niet gelukt is.
Vandaar haar verlangen, de mini-An
na te doden. Vlak bij haar doel: het
vaderland, het oude milieu, de gene
zing, breekt het inzicht door, dat dj
in Minna zichzelf heeft willen doden.
Uit wanhoop, uit veroeidheid, uit een
zaamheid. Ver van haar vaderland,
ontworteld, levend naast een oudere
man, voltrekt zich de splitsing van
haar persoonlijkheid, aanvankelijk
nog in de gedaanten van haar kindje
Minna en die van zichzelf. Later in
twee Anna's, waarvan de een steeds
minder in staat is, de zieke Anna te
observeren.
Ik vind 'Anna (ik) Anna' een sterk
boek.
Haar feitelijke genezing begint als zij
in het vliegtuig stapt. Zij heeft haar
moordlust, die ook voor haarzelf
schrikwekkend is, kunnen beteugelen
en zij heeft toegegeven dat zij gene
zen moet worden.
De ontmoeting met een bewaakte,
schunnige verschoppeling in het vlieg
tuig, roept haar medelijden wakker,
medelijden, dat ongetwijfeld ook, ja
in de allereerste plaats, haarzelf be
treft. Zij identificeert zich met de
jongen en tevens ontwaken in haar
moederlijke en erotische gevoelens,
opgéwekt door zijn jeugd. Maar te
vens zit in haar handeling de zucht
tot wraakneming op alle mens beper
kende instanties en omstandigheden.
Zij wil zich bevrijden van de Anna
die zij niet meer zijn kan, van de ene
Anna die de andere Anna bewaakt.
En zij doet dat radikaal. Zij ver
moordt de Anna die zij als diploma
tenvrouw geweest is.
Het is een tragisch verhaal, dat de
lezer vol vragen zitten laat. Het boek
heeft een open einde: de lezer krijgt
niet te horen hoe haar verschrikkelijk
avontuur afloopt. Dat doet er ook niet
toe.
Het bizarre Is, dat Juist als zij gene
zen is, men in haar vaderland aan
haar genezing zal gaan werken. Maar
zij blijft toch geschonden en met
haar, haar gezin.
Nogmaals: ik heb bewondering voor
deze roman met een z« diep inzicht in
de psyche van de .nens, zonder dat hij
als 'psychologische roman' aandoet.
Klaus Rifbjerf: 'Anna (lk) Anna'.
Oorspronkelijke titel: 'Anna (jeg) An
na'. Vertaling van Jan F. de Zanger.
BIJ Contact n.v. te Amsterdam, Paper
back. Aantal pagina': 257. Prijs
14.90.
