BLIJ MET DE AOW, MAAR
BANG VOOR EENZAAMHEID
'Strijd begint nu eigenlijk
pas goed bij Limburgs Dagblad'
De ouderdom brengt veel fijns, maar ook veel akeligs
Veel ouderen
kunnen jeugd
niet volgen
rkbestuur botst
i bisschop over
reken van kerk
ef NVV-jongeren
wijt De Koster
intage op VVDM
Telegraaf-direkteur geïrriteerd weg uit Heerlén
De dochters van Tolstoi
Een 'historische
gebeurtenis'
voor journalistiek
1 DUW/KWARTET VRIJDAG 11 AUGUSTUS 1972
BINNENLAND T9 Kil
door Cisca Dresselhuys
DRIEBERGEN 'Ik herinner me uit de fabriek, waar ik vroeger werkte een plaat aan de muur.
Het was zo'n plaat van een of ander veiligheidsinstituut. Er stond op: zorg dat je 65 wordt.
Iemand had dat doorgekrast en eronder gezet: zorg dat je leeft. Dat lijkt mij heel belangrijk bij
het ouder worden. Je moet niet steeds denken: ik word ouder en hoe zou dat gaan, maar: hoe
leef ik zo goed en prettig mogelijk, ook by het ouder worden'.
26.8
52.3
35.9
35.4
dat nu? Wat moeten we daar nu
mee aan? Ik weet het eerlijk niet.'
De jeugd
Ir wordt met veel instemming ge-
ilapt voor de man, die dit zegt op
Ie vormingsbijeenkomst voor oude
ren op Kerk en Wereld.
)eze week waren daar zo'n kleine
reertig oudere mensen (van 58 tot
13) bij elkaar om te praten over het
even, dat achter hen ligt, het stuk
even, dat nog voor hen ligt en het
mder worden. Onder het thema
Voorheen en thans' praatten zij er
ver hoe zij vroeger leefden, welke
eranderingen, zij tijdens hun leven
rg ingrijpend hebben gevonden en
ver de tegenwoordige tijd.
)at de man, met zijn herinnering
an het fabrieksaffiche, zoveel in-
temming krijgt met zijn opmerkin-
en over het 'durven te leven' is
iet zo verrassend voor wie de bij
enkomst van het begin af aan heeft
ijgewoond.
i6.«|>e groep (30 vrouwen en zeven
lannen, voor het grootste deel van
rotestants-christelijke huize) legt
r namelijk steeds de nadruk op, dat
et bij het ouder worden vooral
ankomt op de eigen houding ten
peichte van de ouderdom. Natuur-
k, men vindt wel dat de maat-
happij en de naaste omgeving veel
êi'.ifcvloed (kunnen) hebben op het
- rettig of minder prettig verlopen
an het ouder worden, maar heel
elangrijk vindt men toch steeds
reer de eigen inbreng.
Ie kunt ze'f erg veel invloed heb-
"jen op je eigen toestand, wanneer
ouder wordt. Neem bijvoorbeeld
gezondheid. Natuurlijk kun je er
ets aan doen of je een bepaalde
ekte krijgt of niet, maar je kunt,
anneer je eenmaal onder behande-
ng bent, tenminste doen wat de
okter zegt, maar dat doen heel wat
jaarden niet', zegt een oude
•ouw.
e humeur, daar kun je ook veel
n doen. Verder kun je allerlei
ngen doen, die voorkomen dat je
estand verergert. Laat de bejaar-
32.7jfn bijvoorbeeld eens bedenken niet
veel te roken, niet te veel te eten
niet te veel te snoepen', vindt
as.) n oudere man.
oewel al deze geluiden de indruk
«iJpen, dat de bejaarden het ouder
orden nogal prettig en gemakkelijk
nden, blijkt deze indruk toch niet
eiemaal juist te zijn. Wanneer zij
amelijk een overzicht moeten ge
in van wat zij mooi en prettig en
it zij akelig aan het ouder worden
iden, blijkt het gemakkelijker te
n een lijst met 'foute' dingen te
ken, dan een lijst met mooie
ngen.
ioede voorzieningen
'at op de lijsten en ook tijdens de
ïsprekken echter steeds weer als
Jsitief punt naar voren komt, is de
■ion >ede oudedagsvoorziening van te-
101.9 nwoordlg. Daarover is de dank-
baarheid erg groot. 'Dat is opvallend
van de groepen ouderen, die wij
hier krijgen In de vormingsweken.
Ze zijn verschrikkelijk dankbaar
voor de AOW. Dat zal bij ons mis
schien heel wat anders zijn, als we
eenmaal zo oud zijn', zegt gespreks
leidster mejuffrouw J. M. Offenberg.
Behalve die goede oudedagsvoorzie
ning kunnen de bejaarden gelukkig
nog wel iets meer bedenken,- dat
fijn is aan het ouder worden. Het
ontvangen van liefde van kinderen
en kleinkinderen het gezond ou
der worden niet overal meer op
tijd hoeven' te zijn een goede
gezondheidszorg je gaat de be
trekkelijkheid van veel dingen in
zien je hebt veel levenservaring
en veel herinneringen veel tijd
voor jezelf hebben, zijn andere din
gen, die door de ouderen als 'fijn'
genoemd worden.
Wanneer het lijstje met nare dingen
aan de orde komt, blijkt dat hier
heel wat meer punten op voorkomen
en ook veel minder vaak dan bij het
'goede lijstje' dezelfde dingen ge
noemd worden. Iedereen kan wel
iets akeligs bedenken klaarblijkelijk.
'Alleen'
Het eenzaam en alleen achter blij
ven is iets wat door alle aanwezigen
als een van de ergste dingen van de
ouderdom genoemd wordt. Verder
vinden de bejaarden het akelig, dat
zij door de rest van de maatschappij
niet meer voor volwaardig worden
aangezien, dat er soms een breuk
met de kinderen optreedt, dat zij
vaak minder in aanzien zijn ('denk
aan de bijstandswet', roept een oude
heer, die dit klaarblijkelijk het top
punt van teruggang in aianzien
vindt).
Ook heel erg vindt men het dat de
kans bestaat dat het verstand min
der wordt en dat de gezondheid
achteruit gaat. Moeilijk vindt men
de omgang met de jonge generatie.
Erg vaak constateert men bij het
ouder worden een generaticonflict.
Nog een paar andere punten van het
'akelige' lijstje: de opgedrongen
zorg, waar men niet om gevraagd
heeft, de achteruitgang in financiële
omstandigheden, de energievermin-
dering, het moeten loslaten van het
werk en het afhankelijk van ande
ren worden.
Met een paar deelnemers aan deze
vormingsweek hadden wij na afloop
van de gezamenlijke discussie een
gesprek over uitspraken, die tijdens
die discussie maar zijdelings of heel
kort aan de orde kwamen. We spra
ken met een 59-jarige ongetrouwde
bejaardenhelpster, een 66-jarige on
getrouwde vrouwelijke PTT-em-
ployé, een 71-jarige en een 62-jarige
ex-naaister, beiden ongetrouwd, een
79-jarige weduwe en een 66-jarige
ex-lasser met zijn echtgenote.
Groeiend geloof
Tijdens de discussie zeiden sommi
gen van u dat een prettige kant van
het ouder worden het groeien in het
geloof is. Is dat volgens u dan vast
verbonden aan het ouder worden?
Vier vrouwen antwoorden zeer per
tinent op deze vraag. Zij vinden dat
het ouder worden inderdaad gepaard
gaat met een groeiend geloof en een
steeds meer verdwijnen van de
angst voor de dood. 'De dood is voor
mij niet schrikwekkend meer. Die
hoort nu eenmaal bij het leven, dat
weten we.
Ik heb geen afigst voor de dood.
Natuurlijk denk ik er heus niet
altijd aan, dan zou je geen leven
hebben, maar als ik er aan denk,
word ik er niet bang van', zegt de
62-jarige naaister.
De 79-jarige weduwe is wat terug
houdender op dit punt. 'Ik vind
beslist niet dat het ouder worden
vanzelfsprekend een groeiend geloof
zou inhouden. Ik constateer bij me
zelf eerder een teruggang in het
geloof. Onwillekeurig zak je af, wan
neer je in een omgeving bent, waar
niet veel aan het geloof gedaan
wordt. Maar afgezien daarvan: in je
jeugd leerde je allerlei dingen, die
waren zo, dat stond in de bijbel en
daar twijfelde je niet aan.
Bij het ouder worden komen er
steeds meer twijfels op je af en dat
houdt voor mij beslist niet op in de
ouderdom. Integendeel. Ik weet vaak
niet meer, wat ik eigenlijk geloof.
Je hebt als kind geleerd dat er een
God is cn dat heb je altijd geloofd.
Maar soms weet ik dat zo precies
niet meer, het is toch niet te bewij
zen, dus je moet het blijven gelo
ven, een andere mogelijkheid is er
niet'
Eenmaal bij de Jeugd aangekomen,
wordt de 62-jarige naaister erg fel
in haar veroordeling van veel wat
de tegenwoordige jeugd doet. 'Neem
die jeugd in het Vondelpark. Vrese
lijk, vreselijk. Ik vind dat zo ordi
nair, wat daar allemaal gebeurt en
hoe ze daar leven en dat voor het
huwelijk. En dat wordt dan nog
gepropageerd door de kerken ook',
zegt ze. De andere vrouwen stem
men, zij het ietwat gematigder, wel
in met deze kritiek.
Wanneer wij er op wijzen, dat de
jeugd veel dingen in de huidige
maatschappij als fout ziet en daar
op verschillende wijze tegen in actie
komt, zeggen de vrouwen, dat de
jeugd daar veel te ver ir gaat. De
79-jarige weduwe zegt, iets bedacht
zamer: 'Ik vind, dat de jeugd in veel
dingen gelijk heeft, want wij oude
ren hebben erg veel verknoeid.
Maar ze gaan te ver m hun protes
ten. Mijn eigen kinderen, ze hebben
andere, veel vrijere opvattingen,
maar ik vind hen erg serieus.'
Abortus
Abortus: 'Moord, niets anders dan
moord', zegt de 62-jarige naaister
fel. De andere, ongetrouwde, vrou
wen zijn het hier grotendeels wel
mee eens, alleen de bejaardenhelp
ster vindt, dat je toch van geval tot
geval moet redeneren en niet mag
generaliseren.
Als er sprake is van een verkrach
ting, moeten volgens haar wel moge
lijkheden voor abortus bestaan. De
naaister ls ook déór fel tegen. 'Het
blijft leven en dat mag je niet
aantasten.'
Maar als de moeder dat kind nu
niet wil en het bij voorbaat al haat
door de manier waarop het tot stand
is gekomen? 'Dan moet het kind
toch maar geboren worden en dan
van de moeder worden weggenomen
en in een inrichting geplaatst.'
Maar heeft het daar dan een goed
en prettig leven?' De kans bestaat,
dat het kind later toch een goed
leven krijgt', zegt ze. De andere
vrouwen kijken wat onzeker en wor-
den wat minder fel in hun afwijzing.
Foto: Wubbo de Jong.
Echtscheiding
Theologie
'Sommige dingen in de theologie
kan ik niet bijbenen', zegt deze
weduwe. 'Theologen zeggen 'God is
dood'. Ik weet het niet Kerkgang
vind ik persoonlijk niet erg belang
rijk (vier andere vrouwen komen
hier fel tegen in opstand). Het eni
ge wat ik er altijd mooi aan vind is
het samen zingen en bidden. Neem
nu weer zo'n Jezus-beweging. Wat ls
Echtscheiding: 'Heel erg, maar er
moeten mogelijkheden voor zijn',
zegt de 79-jarige weduwe, die zelf
met een gescheiden man getrouwd
is geweest. 'Ik vind dat er mogelijk
heden tot echtscheiding moeten be
staan, maar het moet niet zo gemak
kelijk gemaakt worden als tegen
woordig gebeurt.'
AOW: 'Fantastisch. We hebben het
in ons vroegere leven als kleine
zelfstandigen nog nooit zo goed ge
had als nu', zeggen de twee naai
sters. Mijn ouderdom is wat dat
betreft een verlossing', zegt de jong
ste van deze twee. 'Als naaister, en
daarvoor als huishoudster heb ik
het flnaiicieel erg moeilijk gehad.
Voor mij betekent mijn leeftijd ge
woon een opluchting. Ik heb nu
tenminste een vast inkomen, dat
had ik vroeger niet. Ik naaide bij
wat je de elite noemt: doktoren,
notarissen, advocaten enzovoorts.
Wanneer die mensen met vakantie
gingen, had ik een vreselijke tijd.
Geen werk en dus geen inkomsten.
Toen een van die vrouwer voorstel
de samen met de anderen voor mij
een vakantie te betalen, kwam een
advocatenvrouw met een wetboek in
de hand aanzetten om te zeggen, dat
ze tot zoiets helemaal niet verplicht
was.'
Alle vier ongetrouwde vrouwen heb
ben, na jarenlang vechten een eigen
flatje veroverd. Een van hen vertelt:
'Ik was 03 toen ik eindelijk een
eigen huls kreeg. Tot die tijd had ik
bij familie of op kamers gewoond.
maar nooit iets van mezelf gehad.
De maatschappij ls wat dat betrefl
wel erg wreed, vooral voor de wer
kende vrouw.'
Gezag
Gezag: 'Het ls te gek tegenwoordig.
Er wordt helemaal niet meer naar
het gezag geluisterd. Er is geen
eerbied meer voor. Neem nou die
groet-actie in het leger. Ze vragen
op zo'n manier toch om een dicta
tuur. In Rusland hadden ze zoiets
niet hoeven te proberen. Daar wa
ren ze zo voor het vuurpeloton ge-
zet,' zegt de 66-jarlge ex-lasser. 'Dat
gezag is toch boven hen gesteld.
Daarover lees je toch in de bijbel,
dat je gezag, dat boven Je gesteld is.
moet gehoorzamen en eerbiedigen.'
Maar welk gezag moet je gehoorza
men? Elk gezag? Hitler had ook
gezag. Moest die ook gehoorzaamd
worden?
'Nee, natuurlijk niet. Alleen het ge
zag dat door God boven ons gesteld
is. Het gezag, dat naar de bijbel
handelt. Toen Willem van Oranje
zich tegen het toenmalige gezag ver
zette, was hij ook juist, ook al
kwamen er doden uit voort En
tegen Hitier moest je je ook verzet
ten.
Alleen het gezag dat van God komt
dat moet gehoorzaamd worden. En
wij hier in Nederland hebben dat
gezag. Het gaat hier toch allemaal
erg goed. We zijn toch overal «rij in
en alles kan. Beter kan het toch
met, zou ik zo zeggen.
een eorre-pondent
'HOVEN Het kerkbestuur van
Iindhovense St Lambertusparo-
weigert af te treden, daarmee
-ïerzoek van de Bossche bisschop
Bluyssen negerend. De uit 1910
ende Lambertuskerk staat op de
- ïoppelijke nominatie om te wor-
ifgebroken. Dit besluit was geno-
- na een studie van enkele jaren
en.
.(^ierk had al op 1 december 1971
ten moeten worden maar het be-
werd destijds fel aangevochten
de 4000 parochianen: zij zien
enkele reden om de kerk te
In een brief aan de bisschop
yr üft het kerkbestuur dat het con-
.1 zal opnemen met hoge kerkelijke
iteiten in Rome. Een eerdere
UtóJ g om de pauselijke Internuntius
-. aj n Haag in te schakelen mislukte
t deze nooit reageerde op een
ven van het kerkbestuur.
Uil onzer verslaggevers
soo i feHDAM 'Een ontoelaatbare
;en van chantage': zo karakteriseert
035 *»tuur van NW-jongerencontact
vio oor minister De Koster in zijn
Mn de WDM geuite dreigemen-
(i die brief, warin werd meege-
dat het georganiseerd overleg
de mijister en de WDM is
chort, wordt erop gezinspeeld
faciliteiten die de WDM ge-
025 I louden kunnen worden ingetrok-
Het bestuur van NW-jongeren-
ct zegt in een verklarig dat het
I l®r'e van defensie 'dreigt met
i öiddel dat zo sterk afwijkt van
het bedrijfsleven gebruikelijke
van zaken, dat dit alleen al
■bm met kracht dient te worden
•rdeeld.'
Alexandra Tolstoi (88), dochter van de Russische schrijver Leo Tolstoi, po
seert In de deur van haar huls In Valley Cottage In de Amerikaanse staat New
York. In 1929 vluchtte ze uit Rusland, waar ze werd geboren en hoewel ze nu
43 jaar in de Verenigde Staten woont, weet ze nog steeds niet welk land haar
het liefste Is. Tolstoi's dochter is druk bezig met het schrijven van de geschie
denis van de Tolstoi-stlchting, die ze 33 Jaar geleden In het leven riep om vluch
telingen uit Rusland te helpen.
HEERLEN 'Ik heb nog geen
mensen gezien die op zo'n dui
delijke manier bézig zijn de tak
door te zagen waar ze zelf op zit
ten. Ze zoeken het nu zelf maar
uit.' Met deze woorden verliet
een duidelijk geïrriteerde 'Tele*
graaf'-directeur C. J. Brandt, don
derdagnacht het krantenhotel in
Heerlen, waar op dat moment het
merendeel van de aandeelhouders
van het Limburgs Dagblad beslo
ten om voorlopig niét in te gaan
op het bod, dat de holding-maat
schappij De Telegraaf op het Lim
burgs Dagblad heeft uitgebracht.
Daarmee is In ieder geval bereikt Jat
De Telegraaf voorlopig nog geen vaste
voet aan de grond krijgt in Limburg.
Na urem vergaderen door de aandeel
houders staat dat wel vast, maar dat
wil niet zeggen dat voor de redactie
en trouwens ook de rest van het
personeel van deze krant nu al het
Tevaar is geweken.
Zoals we gisteren In een deel van
onze edities meldden, is volgens mej.
drs Julie Claassens. aandeelhoudster
en dochter van een van de oprichters
van het Limburgs Dagblad, de eerste
slag gewonnen maar waakzaamheid
blijft geboden. Zoals een van de re
dacteuren van het LD het donderdag
nacht uitdrukte: de strijd begint nu
pas eigenlijk goed.
Na afloop van de aandeelhoudersver
gadering donderdagnacht omstreeks
één uur stonden president-commissa
ris, mr. P. Schröder, en waarnemend
directeur Jos Drehmanns de pers te
woord. Mr. Schröder vertelde dat de
vergadering op een rustige en zakelij
ke wijze was verlopen.
Iedereen had kunnen zeggen wat hij
wel of niet op zijn hart had en er was
geen sprake geweest van enige emoti
onaliteit.
Op de woorden van directeur Brandt
van De Telegraaf dat ze het nu zelf
maar uit moesten zoeken, had de heer
Drehmanns geen oommntaar. "We
hebben een prettig gesprek gehad', zei
hij, 'dat uitermate vertrouwelijk was.'
Wel deelde hij mee, dat De Telegraaf
het Hod van 5,8 miljoen op de LD-
aandelen behoudens goedkeuring van
de Raad van Commissarissen zou ver
lengen van 18 tot 31 augustus.
Mr. Schröder verklaarde nog eens met
klem dat er nog geen enkel aandeel
op naam van De Telegraaf was over
geschreven.
De president-commissaris wilde niet
ingaan op de beschuldigingen van de
voormalige directcur-hoodf redacteur
drs. Jules van Neerven van het Lim
burgs Dagblad dat de Raad van Com
missarissen een ernstig wanbeleid
heeft gevoerd. 'Ik heb er kennis van
genomen', zei hij. 'en de jaarstukken
zijn inderdaad niet helemaal conform
de voorschriften te voorschijn geko
men. Daarom zal er in ieder geval
voor eind augustus een nieuwe verga
dering worden uitgeschreven, waarin
de jaarstukken opnieuw ter tafel zul
len komen. Aan het feit dat de aan
deelhoudersvergadering met ruim
2000 tegen ongeveer 500 aandelen het
voorstel van commissarissen en direc
tie van het Limburgs Dagblad om ln
te gaan op het bod van de Telegraaf
heeft verworpen, verbinden wij geen
consequenties', aldus mr. Schröder.
In een motie, die door de aandeelhou
dersvergadering met overgrote meer
derheid is aangenomen, staat dat er
een oommissie moet worden Ingesteld,
die tot taak krijgt informatie te verza
melen in de meest ruime zin, opdat
de aandeelhouders zo gefundeerd mo
gelijk kunnen beslissen of het Lim
burgs Dagblad zelfstandig kan blijven
voortbestaan of dat er naar een of
andere vorm van samenwerking moet
worden gezocht Daarbij zullen de
volgende gezichtspunten niet uit het
oog mogen worden verloren: de belan
gen van de onderneming de belangen
van de werkgelegenheid, hét belang
van de diversiteit en het behoud van
het eigen karakter van het Limburgs
Dagblad.
De commissie zal de besetvkéln? krij
gen over alle bescheiden en zal alle
betrokkenen mogen horen, die op hun
beurt inlichtingen moeten verschaf
fen. Daarbij mogen ook deskundigen
worden Ingeschakeld. Uiterlijk binnen
één maand zal de commissie haar
bevindingen in een rapport moeten
neerleggen, dat eerst voor commen
taar wordt voorgelegd aan de raad
van commissarissen, de redactie van
het Limburgs Dagblad, de onderne
mingsraad en de vakbonden. Daarna
gaat het rapport naar de aandeelhou
ders. De commissie zal bestaan uit
drie .aandeelhouders, van wie 'een
voor De Telegraaf, één voor de NV
Audet en één voor een zelfstandig
Limburgs Dagblad is Naast deze drie
aandeelhouders zullen Ln de commis
sie twee door de aandeelhoudersverga
dering aan te wijzen deskundigen zit-
blng hebben. Daarbij kan men kiezen
uit een lijst van zes deskundigen, die
is samengesteld door prof. mr. L. C.
Hulsman en prof. Luyt
Ingenomen
Vice-voorzitter Wim Klinkenberg van
de Nederlandse Vereniging van Jour
nalisten (NVJ) zei met het verloop
van aandeelhoudersvergadering van
het Limburgs Dagblad bijzonder te
zijn ingenomen. De motie betekent
een volstrekte overwinning voor de
redactie van het Limburgs Dagblad
(en daardoor ook voor de NVJ), en
een nederlaag voor het bestuur van
deze krant
Zoals snel werd uitgerekend heeft
tachtig procent van de aandeelhouders
het beleid afgekeurd, waardoor er een
eeheel nieuwe open situatie voor het
Limburgs Dagblad is gecreëerd.
'Terug naar het nulpunt' dat Is steeds
de els van de redactie en ook ran ons
eewee^t en dat is door deze motie
bereikt.'
Aldus de heer Klinkenberg, die over
een historische gebei rtenis voor de
Nederlandse journalistiek sprak, om
dat voor het eerst een directie van
een krant gedwongen wordt om de
zaak opnieuw te bekijken. Het is
trouwens de derde keer dat de Tele
graaf in het zand moet bijten', aldus
de vice-voorzitter van de NVJ, 'bij
een poging tot een overval. Eerst bij
de NV Audet, daarna bij de Verenig
de Noordhollandse Dagbladen en nu
bij het LD.'
