McGovern weer op
zoek naar partner
Vorster zet verkrampte
op binnenlandse zaken
Uitwijzing Russen na
mislukte staatsgreep
Kissinger sprak weer
in geheim met Hanoi
Generaal
Bokassa
laat nu
dieven
doodslaan
VS bemoeien zich
pas vanaf 1955 met
de gezondheidszorg
Franse kernproeven
zouden voltooid zijn
ALASKA
TROUW/KWARTET WOENSDAG 2 AUGUSTUS 1972
Buitenland T7/K9
Senator Eagleton trok sich op versoek terug
WASHINGTON (UPI, Reuter, AP) George McGovern. de Democratische kandidaat voor de ko
mende Amerikaanse presidentsverkiezingen, is op zoek naar een nieuwe kandidaat voor het vice-
presidentschap. Hij heeft senator Thomas Eagleton gevraagd zich terug te trekken. Het is de eerste
keer in de Amerikaanse geschiedenis dat een kandidaat voor het vice-presidentschap zich na zijn
aanwijzing moest terugtrekken.
Nadat McGovern en Eagleton maanda
gavond urenlang met elkaar hadden
gesproken, gaven zij een gezamenlijke
persconferentie, waarop McGovern be-
kend maakte dat hij Eagleton had
gevraagd af te treden. Hij had dat
niet gedaan omdat hij twijfelde aan
de gezondheidstoestand van zijn 'run
ning mate,' maar omdat de discussie
die daarover was ontstaan, nadat be
kend was geworden dat Eagleton in
de jaren zestig driemaal is behandeld
wegens zenuwinzinkingen, de aan
dacht afleidde van de werkelijke pro
blemen. De verkiezingscampagne
moest uitgevochten worden over de
grote problemen waarmee Amerika te
k-mpen had. McGovern had met drie
doktoren gesproken, die Eagleton des
tijds behandeld hadden en die hadden
hem verzekerd dat deze geheel her
steld was.
Toen McGovern verklaarde dat het
verzoek aan Eagleton zich terug te
trekken de zwaarste beslissing was
geweest die hij had moeten nemen in
zijn tot nu toe gevoerde campagne,
riepen enkele aanhangers van Eagle
ton: 'Je liegt, je liegt.
Eagleton zelf heeft verklaard, dat hij
heeft geprobeerd McGovern ervan te
overtuigen dat zijn aanblijven de cam
pagne gen schade zou doen, maar dat
hij daarin niet geslaagd was. Hij ver
klaarde niet bitter gestemd te zijn en
in zijn thuisstaat Missouri zou hij
blijven werken voor de verkiezing van
McGovern tot president. 'Er is geen
betere presidentskandidaat. Hij had
niet voorkomender kunnen optreden,'
aldus Eagleton. Volgens hem had het
aan twee leden van McGoverns staf en
speurende journalisten gelegen, dat
hij zich had moeten terugtrekken. Hij
noemde geen namen van stafleden.
Over zijn gezondheid merkte Eagleton
op: 'Ik ben absoluut tevreden over
mijn gezondheid. De laatste zes jaar
ben ik zo gezond geweest als een
dollar. Ik heb alle vertrouwen in
mijn gezondheid en mijn capacitei
ten'. Over zijn politieke toekomst
merite hij op: 'De tijd zal het leren.
Ik zal mij opnieuw herkeisbaar stel
len in 1974 als senator voor Missouri.
Daar kun je zeker van zijn'.
Hij vertelde verder dat McGovern
hem geen enkele positie in zijn rege-
Diplomaten in Londen over Egypte:
LONDEN (UPI, Reuter, AP) Een van de redenen, die de Egypti
sche president Anwar Sadat heeft bewogen zich van de Russische mi
litaire adviseurs te ontdoen, is een staatsgreep geweest, die élitetroe
pen eind mei tegen de president wilden ondernemen. Dit heeft het
Amerikaanse persbureau UPI gisteren in diplomatieke kringen in
Londen vernomen.
Volgens berichten zou de staatsgreep
worden uitgevoerd door 1000 maar élite
troepen onder bevel van brigade-gene
raal Samir el-Taiwani. Zij waren in de
vroege ochtenduren van 25 mei sa
mengetrokken op het militaire vlieg
veld van Belbeis, ten noord-oosteri
van Cairo. Met vijftig helikopters zou
den de zwaar bewapende commando's
naar de hoofdstad worden over
gebracht. Het was de bedoeling, dat
zij op twee plaatsen zouden landen:
bij het huis van Sadat in de buiten-
Dl 6; wijk Guizeh en bij het radiostation.
Over wat er verder had moeten ge-
I beuren, bestaan door het ontbreken
van verdere bijzonderheden in Lon-
dense diplomatieke kringen twee
f| lezingen. De ene zegt, dat het plan was
I -Sadat af te zetten. Een andere lezing
*is, dat de president bij wijze van
ultimatum een lijst met eisen zou
worden voorgelegd. Boven aan het
lijstje stond het uit het land zetten
van de Russische militaire adviseurs.
Als Sadat zou weigeren, dan zou men
hem afzetten.
De minister van oorlog, luitenant-
generaal Mohammed Achmed Sadek,
was echter over de plannen van de
élitetroepen ingelicht en ging voordat
de commando's naar Cairo konden
vertrekken tot tegenactie over. De
leiders van de samenzwering, onder
wie generaal Tawani, werden gearres
teerd. Zij zullen in het geheim worden
den berecht. Op de plaats van Tawani
is kolonel Machmoed Abdoellah be
noemd.
Als de door president Sadat gelaste
Russische uittocht uit Egypte is vol
tooid, zullen er altijd nog een paar
duizend Russische instructeurs in
Egypte achter blijven. Dit aantal is,
zo is in goedingelichte kringen in
Cairo vernomen, kleiner dan voor de
oorlog van 1967, toen de So-wjet-Unie
in het land drie- tot vierduizend in
structeurs had. Voordat Sadat op IS
juli de Russische adviseurs opdracht
gaf het land te verlaten, waren er in
Egypte 20.000 Russen.
Tot de Russen, die Egypte verlaten,
behoren de ongeveer 400 piloten, het
militaire grondpersoneel van de in
stallaties voor de lancering van de
Russische SAM-3-raketten en de des
kundigen, die waren gedetacheerd bij
de drie krijgsmachtonderdelen. Cairo
blijft Moskou echter wel havenfacili
teiten bieden voor de Russische oor
logsschepen in de Middellandse Zee.
Vooreen militair tribunaal in het
kamp Zrifin bij Tel Aviv is gisteren
het proces begonnen tegen twee jonge
Arabische vrouwen, beschuldigd van
medeplichtigheid aan de kaping van
een Belgisch vliegtuig op 8 mei.
De twee vrouwen, de 19-jarige There
sa Isaq Halaseh en de 21-jarige Rima
Issa Trannoes, verklaarden onschuldig
te zijn aan het hun ten laste gelegde.
Rima Issa Trannoes gaf wel toe. dat
zij wapens en ontplofbaar materiaal
had vervoerd, maar dat dit onder
dwang was gebeurd. Men had haar
ook gedwongen lid te worden van de
Arabische guerrilla-organisatie El Fa-
tach, hoewel zij diit niet wilde.
Bijdé bestorming door Israëlische
commandostrijders van het Sabena-
toestel, dat in Lod was geland, waren
twee mannen de bij de kaping met de
Arabische vrouwen hadden samenge
werkt, gedood. Enkele passagiers en
Theresa Halaseh liepen verwondingen
op. Een jonge Israëlische vrouw over
leed later aan haar verwondingen.
ring had toegezegd als hij tot presi
dent zou worden gekozen.
Als mogelijke opvolger van Eagleton
worden vijf namen genoemd. McGo
vern zelf heeft gezegd dat hij binnen
enkele dagen een beslissing zou ne
men, maar dat hij uiterst zorgvuldig
te werk zou gaan bij het maken van
zijn keus. De namen die genoemd
worden zijn: Lawrence O'Brien, voor
malig voorzitter van het nationale
comité van de Democratische partij
en nu een van de belangrijkstd advi
seurs van McGovern. Gouverneur Pa
trick Lucey van Wisconsin; Senator
Edward Muskie van Maine, die in de
voorverkiezingen door McGovern werd
verslagen. Sargent Shriver, zwager
van wijlen John Kennedy, oud-ambas
sadeur in Parijs en burgemeester Ke
vin White van Boston.
Medewerkers van McGovern hebben
gezegd dat de nieuwe man net als
Eagleton rooms katholiek zou moeten
zijn en verder jong, vooruitstrevend,
energiek, met goede connecties bij de
vakbonden en zonder compromitte
rend verleden.
De Amerikaanse journalist Jack An
derson heeft zijn verhaal ingetrokken
dat senator Thomas Eagleton ver
scheidene malen gearresteerd werd
omdzt hij dronken achter het stuur
zat. Hij deed dit na een onderhoud
van drie kwartier met Eagleton. 'Ik
geloof dat het verhaal de senator
schade berokkend heeft en ik ben
hem een uitvoeig en nederig excuus
schuldig,' aldus Anderson op een
persbijeenkomst. Hij zei er volledig
van overtuigd te zijn dat er geen
bewijsmateriaal voor zijn verhaal be
staat. 'Ik ben hier gekomen om het
gehele verhaal te herroepen.'
Eagleton die zich op de korte perscon
ferentie bij Anderson voegde, noemde
Anderson een 'voortreffelijk journa
list' en een 'oprecht man'. Hij zei zeer
verheigd te zijn over diens verklaring.
'De zaak is gesloten'.
PARIJS (DPA) Volgens verschei
dene Franse radiostations is de serie
bovengrondse kernproeven bij het ei
land Moeroeroa in de Stille Oceaan
vrijdag of zaterdag afgesloten.
Als het bericht juist is betekent dat
een definitieve mislukking van de
stooracties va>n particulieren, die
met boten en bootjes het door Frank
rijk aangegeven veiligheidsgebied
wilden binnenvaren en zo de kern
proeven onmogelijk maken. Maandag
nog waren scheepjes naar Moeroeroa
op weg.
WASHINGTON, SAIGON (Reuter, UPI, AP) Nixons voornaamste
adviseur, Henry Kissinger, heeft gisteren in Parijs opnieuw in het ge
heim onderhandeld met Noordvietnamese functionarissen in een po
ging tot een vredesregeling in Vietnam te komen. Dit werd gisteren
door het Witte Huis meegedeeld.
Senator Thomas Eagleton stond naast de Democratische presidents
kandidaat George MsGovern, toen deze bekend maakte dat hij zijn
'running mate' had gevraagd zich terug te trekken.
Het was de tweede geheime gespreks
ronde sinds de formele Parijse Viet-
nam-besprekingen op 13 juli na een
onderbreking van twee maanden weer
werden hervat. Kissinger, die er nu
in totaal vijftien geheime ontmoetin
gen met Noordvietnamezen op heeft
zitten, sprak gisteren met Politbu
reaulid Le Doec Tho en Hanoi's dele
gatieleider bij de formele besprekin
gen, Xoean Thoej. De vorige geheime
besprekingen vonden op 19 juli plaats
en werden gevolgd door een verkla
ring van het Witte Huis, dat beide
partijen besloten hadden niets over
de inhoud van het overleg bekend te
maken, maar dat wel was overeenge
komen toekomstig geheim overleg na
afloop bekend te maken.
Waarnemers geloven, dat Kissinger
Ingrijpende kabinetswijziging in Zuid-Afrika
Van een onzer redacteuren
De Zuidafrikaanse premier John
Vorster heeft vijf ministers in
zijn kabinet vervangen. Vorster
heeft gebruik gemaakt van het
aftreden van Theo Gerdener als
minister van binnenlandse zaken,
om zijn kabinet ingrijpend te wij
zigen. Hij heeft de als zeer con
servatief ('verkrampt') bekend
staande dr. Connie Mulder be
noemd tot opvolger van Gerdener.
Mulder was minister van voor
lichting en behoudt deze porte
feuille.
De ministers die moeten aftreden zijn
Dirk Uys, die veertien jaar minister
van landbouw is geweest. Hij wordt
vervangen door Hendrik Schoeman,
zijn staatssecretaris. Frank Waring,
minister van sportzaken en kwesties
betreffende de Indiërs, wordt voor
wat de sport betreft vervangen door
senator Owen Horwood. Deze zal ook
het toerisme onder zich krijgen. Dr.
Carel de Wet, minister van mijnen en
gezondheid is ook afgetreden. Minis
ter van gezondheidszaken wordt nu
dr. Schalk van der Merwe, die staats
secretaris van binnenlandse zaken
was. Abraham du Plessis wordt de
nieuwe minister van publieke werken
en gemeenschapsontwikkeling. Blaar
Coetzee, die de laatste portefeuille
beheerde, is ook afgetreden.
Politieke waarnemers in Zuld-Afrika
concluderen uit de kabinetswijziging
dat Vorster van plan is zijn zoge
naamde 'verligte' politiek te laten va
ren en weer een hardere koers wil
varen. Dat komt bepaald niet als een
verrassing. Het harde politieoptreden
tegen betogende studenten had deze
zomer al in die richting gewezen. Het
aftreden van minister Gerdener was
wel de duidelijkste aanwijzing. Theo
Gerdener gold als de meest verlichte
man in Vorsters kabinet. Hij heeft
zich in de maanden voor zijn aftreden
herhaaldelijk het ongenoegen van de
conservatieve vleugel van de regeren
de Nationale Partij op de hals ge
haald door aan te dringen op meer
aandacht voor de ontwikkeling van de
Afrikaanse meerderheid in het land.
Vorig jaar november hield hij een
rede, waarin hij ondermeer opmerkte,
dat de kloof tussen de blanke en
zwarte levensstandaard in Zuid-Afrika
kon leiden tot 'moord en geweld,
omdat de minder bevoorrechte van de
twee niet langer de uitdagende rijk
dom en welvaart van zijn buurman
kan dulden'.
Dezelfde man die nu de opvolger van
Gerdener is geworden, Connie Mul
der, zei toen al, dat hij de woorden
van Gerdener niet gebruikt zou heb
ben.
Gerdener kondigde in juni van dit
jaar aan, dat hij 31 juli wilde aftre
den. Hij zou zich voortaan gaan wij
den aan het verbeteren van de betrek
kingen tussen de verschillende bevol
kingsgroepen in zuidelijk Afrika. Een
rijke zakenman, die anoniem wil blij
ven, heeft Gerdener dezer dagen een
groot stuk grond in de buurt van
Kaapstad beschikbaar gesteld voor de
verwezenlijking van zijn plannen. Het
gaat hier om een miljoenenschenking,
die veel opzien heeft gebaard in Zuid-
Afrika.
RUZIE
Hoewel de regenngskranten bij hoog
en laag beweerden dat er geen politie
ke geschillen ten grondslag lagen aan
Gerdeners aftreden, heeft deze inmid
dels al hooglopende ruzie met zijn
kiesdistrict in Natal, waaruit blijkt
dat Gerdener wel degelijk is afgetre
den omdat hij het niet langer eens is
met de politiek die Vorster, onder
druk van de verkrampten, voert.
Bij de aankondiging van de kabinets
wijziging heeft Vorster verklaard, dat
het in het belang vari een goede
regering was als een kabinet van tijd
tot tijd wijzigingen ondergaat. Een
regering moest samengesteld zijn uit
oudere ervaren ministers, maar ook
uit jonge energieke nieuwe krachten.
De vijf ministers die afgetreden wa
ren, hadden Vorster te kennen gege
ven, dat zij in overeenstemming met
deze zienswijze wilden aftreden.
De afgetreden minister van gezond
heidszaken, dr. Carel de Wet, wordt
de nieuwe ambassadeur van Zuid-Afri
ka in Londen. Hij is dat ook al van
1964 tot 1967 geweest. Blaar Coetzee
wordt ambassadeur in Italië.
BANGUI (AP) De president van
de Centraalafrikaanse Republiek ge
neraal Jean Bokassa is maandag een
stapje verder gegaan in zijn strijd
tegen het banditisme in zijn land,
die hij vorige week afkondigde. On
verwachts begaf hij zich met een
detachement soldalen naar de gevan
genis van Bangui (de hoofdstad van
het land). Vervolgens kregen de sol
daten bevel om met houten stokken,
die hen van te voren waren uitge
reikt, tien minuten in te slaan op 45
gevangenen, die wegens diefstal ver
oordeeld waren.
'Een soldaat voor iedere man' riep
Bokassa, die zich in zijn generaals
uniform had gehesen- 'Wij willen
niet, dat iemand het ontloopt. Wij
soldaten kunnen niet toezien, dat de
vijand ons dierbare vaderland ver-
nietigt. Dus sla erop, zo hard je
kunt. Je mag ze zelfs dood slaan'.
Hij deelde de mannen mee, dat het
land in gevaar was en door misdadi
gers bedreigd werd.
Na tien minuten waren drie gevan
genen doodgeranseld en de overigen
ernstig tot zeer ernstig gewond. De
lijken en de nog in leven zijnde
gevangenen werden gisteren op een
podium tentoongesteld op het groot
ste plein in het centrum van Ban
gui. Van de gewonden hadden er
ettelijken open wonden opgelopen,
die verder niet verzorgd werden
maar de smakelijke prooi werden
van duizenden vliegen. Gistermiddag
heeft men 'de tentoonstelling' naar
een plaats op vijf kilometer buiten
Bangui overgebfacht.
In een radio-toespraak vlak na de
ranselpartij kondigde Bokassa aan,
dat het leger voortaan elke zaterdag
schuldig bevonden dieven een pak
ülaag zal geven. 'Alle dieven moeten
sterven. Er zal geen diefstal meer In
de Centraalafrikaanse Republiek
voorkomen'. Hij deelde voorts mee,
dat hij bevel heeft gegeven alle
dieven van hun hoedanigheid van
'zo ayeke ao' wat betekent dat
iedere man een mens is en dat alle
mensen gelijk zijn te beroven.
Bokassa's drastische actie kwam na
een bekendmaking in het weekeinde
van de minister van voorlichting,
dat dieven voortaan eerst het ene
oor, vervolgens het andere oor en
daarna een hand zal worden afge
hakt, waarna zij bij recidive geëxe
cuteerd zullen worden.
gisteren heeft geprobeerd na te gaan
of Hanoi er onder bepaalde omstan
digheden mee zou kunnen instemmen
de militaire en politieke aspecten van
een vredesregeling te scheiden. De VS
hebben» zoals bekend, een wapenstil
stand in Indo-China voorgesteld, waar
na Washington binnen vier maanden
alle Amerikaanse strijdkrachten uit
Indo-China zou terugtrekken op voor
waarde, dat Hanoi dan de Amerikaan
se krijgsgevangenen vrijlaat. Volgens
dit voorstel zouden de Vietnamezen
dan later onderling een politieke re
geling moeten uitwerken.
Noord-Vietnam heeft echter steeds ge
weigerd onderscheid te maken tussen
de militaire en de politieke aspecten
en heeft geëist dat eerst moet worden
beslist over de kwestie, wie er in de
toekomst in Saigon de macht zal uit
oefenen, alvorens tot een bestand
wordt besloten.
AANVAL
De Zuidvietnamese president Thieu
heeft gisteren gewaarschuwd, dat
Noordvietnamezen en Viet Congstrij-
ders een aanval op Saigon zullen
ondernemen nog voor de Amerikaanse
presidentsverkiezingen in november.
Deze aanval zou volgens Thieu voor
namelijk door politieke motieven zijn
ingegeven en zou tot doel hebben de
aanvoerlijnen naar de stad af te snij
den om zo de ontevredenheid onder
de inwoners van de hoofdstad te ver
groten. Thieu meende echter, dat de
aanval kan worden afgeslagen en hij
verzocht de VS hun luchtactiviteiten
boven Vietnam voort te zetten.
Minder dan vier uur, voordat presi
dent Thieu sprak, deden Noordvietna
mezen en Viet Congstrijders een zwa
re aanval op de belangrijkste Ameri
kaanse luchtmachtbasis Bien Hoa op
25 km ten noordoosten van Saigon.
Zeventig zware raketten werden afge
vuurd op de basis, waar zeker één
Amerikaan werd gedood en twintig
werden gewond. De raketten ver
woestten verscheidene gebouwen en
maakten een van de twee startbanen
onklaar. Vier raketten kwamen te
recht op de naburige stad, waarbij
een kind omkwam en zeventien bur
gers gewond werden. Gisteren zouden
juist de laatste Amerikanen de basis
verlaten en overdragen aan de Zuid
vietnamese luchtmacht. Maar na de
aanval werd de basis snel weer met
Amerikanen versterkt.
In het noorden van Zuid-Vietnam
hebben Zuidvietnamese regeringstroe
pen de stad Kwang Tri langdurig
bestookt als inleiding van een nieuwe
aanval Amerikaanse marine-vlieg
tuigen hebben maandag volgens een
bekendmaking in Saigon een werf
voor kleinere schepen in Haiphong
gebombardeerd, haar in vlammen ach
terlatend. Hanoi heeft in een protest
nota meegedeeld, dat bij de aanvallen
van de laatste dagen op Haiphong ook
scholen, ziekenhuizen, fabrieken en
kantoren zijn getroffen.
DIJKEN
De Noordvietnamese zaakgelastigde in
Zweden, Cao Dac Hoeong, heeft giste
ren verklaard, dat Amerikaanse bom
menwerpers tot 25 juli 173 aanvallen
hebben uitgevoerd op Noord-Vietna-
mese dammen en dijken. Hoeong
sprak beweringen van president
Nixon tegen, dat enkele dijken 'per
ongelijk' zijn getroffen. 'Het aantal
aanvallen is het bewijs, dat hier niet
van toeval kan worden gesproken,'
aldus de zaakgelastigde.
Het relaas van Hoeong werd gisteren
gedeeltelijk ondersteund door Sven
Oeste, correspondent in Hanoi voor
het Finse dagblad Dagens Nyheter.
Deze berichtte, dat hij persoonlijk
grote kraters in vitale dijken heeft
gezien in de provincie Hai Hoeng,
Nam Ha en Thai Rinh en eveneens
in de buurt van de stad Nam Dinh.
Als de dijken tijdens de moessonperi
ode zullen breken, zal dit duizenden
mensenlevens kosten, aldus Oeste.
Toen onder Alaska's ijswoestijn
rijke oliebronnen werden aange
boord, deelden de 60.000 eski
mo's, indianen en Aleoeten van
- Alaska niet in de vreugde. Zij
wisten dat de winsthonger van de
Amerikanen zich niets zou aan
trekken van het welzijn van een
stel 'inboorlingen'. En met schrik
herinnerden zij zich hoe het een
eeuw geleden de indianen was
vergaan, toen hun gebieden meer
waarde bleken te bezitten dan de
blanken aanvankelijk hadden
aangenomen.
Wat hadden ze van de 'vooruitgang'
te verwachten? Wat had het kleine
beetje 'vooruitgang', waarmee ze tot
nu toe kennis hadden gemaakt, hen
opgeleverd? Ze zijn het slechtst af van
alle Amerikanen wat betreft welstand,
voeding, onderwijs, huisvesting, ge
zondheid en zelfs respect. Hun levens-
verwachting is slechts 34 jaar, de
helft van dn onze. Kindersterfte is
tweemaal zo hoog als de onze. Tuber
culose is veel voorkomend. Sinds de
Amerikaanse regering zich in 1955
met de gezondheidszorg is gaan be
moeien, is de kindersterfte met een
kleine 40 procent omlaag gegaan en
tuberculose met ruim 80 procent.
Tempo
1 Maar dat betekende ook dat de bevol-
j king sneller groeide, in een tempo,
dat zelfs dat van de staat Californië
voorbij streeft. Het betekende boven
dien dat er per eskimo minder land
overbleef. De Alaskaanse inlanders,
die voor het merendeel als goedkope
arbeidskrachten dienden bij het weg
slepen van Alaska's rijkdommen, heb
ben hun wurgende armoede kunnen
overleven door op hun land voedsel
te verbouwen. Als dit land hen ont
nomen zou worden, zouden zij ten
dode gedoemd zijn.
Aanvankelijk schuchter, maar later
steeds feller en luider begonnen
Alaska's oorspronkelijke bewoners te
protesteren tegen de dreigende aan
slag op hun leven. 'Dit is ons land en
de regering van de Verenigde Staten
en de staat Alaska kunnen er geen
rechten op doen gelden of het verko
pen', betoogde een bewoner van het
gebied, waar olie is gevonden. Zijn
woede wordt door duizenden in
Alaska gedeeld. Met de dreiging van
een gewisse dood voor ogen, begon
nen de eskimo's, de indianen en de
Aleoeten zich te organiseren. Dat was
zeer opmerkelijk, omdat de oorspron
kelijke bewoners diep vasthouden aan
hun cultuur en hun tradities.
'Gemengde' huwelijken tussen eski
mo's uit het noorden en het zuiden is
nog steeds taboe in vele dorpjes. Gro
te vooroordelen heersen tussen de
indianen van de binnenlanden en die
uit het zuidoosten. En de antipathie
tussen eskimo's en indianen is legen
darisch.
Toen Amerika Alaska kocht van Rus
land, kocht het niet het land, maar
alleen het recht om het te besturen
en te belasten. Het tsaristische
Rusland had nooit de rechten van de
bewoners op hun grond betwist. Ook
Amerika beloofde in een plechtige
verklaring dat de oorspronkelijke
bewoners 'niet gestoord mogen wor
den in het bezit van ieder stuk grond,
dat in hun bezit is, door hen gebruikt
wordt of waarop zij rechten doen gel
den'. Toen Alask ain 1959 één van de
Verenigde Staten werd, kreeg de staat
102,5 acres (een vierde van het opper
vlakte) toegewezen. Dit gebied moest
nog gespecificeerd worden. Maar tege
lijkertijd werd op schrift gesteld, dat
'de staat en zijn bevolking instem
men en verklaren dat zij nooit aan
spraken zullen maken op enig land of
eigendom van enige indiaan, eskimo
of Aleoet'.
Aanspraken
In 1964, toen de staat Alaska sterke
aanwijzingen kreeg, dat de grond,
vooral die in het noorden, olierijk
was, eisten het die gebieden voor zich
op. Alaska verklaarde, dat niemand
anders aanspraken maakte op het ge
bied. Hoewel het ministerie van bin
nenlandse zaken in zijn archieven kon
nagaan dat dat een grove leugen was,
willigde het de aanvrage in en liet
het besluit publiceren in een klein
periodiekje, Jessen's Weekly, dat bij
na niet gelezen werd.
Desondanks lekte de putsch van
Alaska naar Washington uit en ver
spreidde het nieuws zich van dorp tot
dorp over de uitgestrektheid van
Alaska's wildernis. Korte tijd later ver
zamelden zich verbolgen indianen en
eskimo's in Fairbanks en richtten er
de Alaska Federation of Natives
(AFN) op, een overkoepelend orgaan
van 12 regionale organisaties. De om
vangrijke Ronald Wright begon de
zaak in Washington uit te vechten.
De eskimo's, indianen en Aleoeten
claimen 340 miljoen acres van Alaska,
ongeveer 90 procent van het totaal.
'Niemand, die niet in ons land ge
leefd heeft, onder ons volk, kan de
diepe emotionele, ja religieuze band
begrijpen, die ons volk met het land
heeft. Het land is ons leven', getuigde
Wright voor een senaatscommissie
Principe-akkoord
'Voor de Alaskaanse inlanders be
tekent het land hun leven', riep een
pamflet. 'Maar voor de staat Alaska is
het een handelsartikel. De gezinnen
van de Alaskaanse inlanders zijn
afhankelijk van het land en het water
voor het voedsel, dat zij eten. Zij
weten voort te bestaan door de jacht
en de visvangst, zoals zij duizenden
jaren hebben gedaan. De inlanders
hebben eenvoudigweg grote gebieden
nodig om te kunnen voortbestaan.
Vaak is een veld van duizend acres
voldoende voor slechts één persoon.
In sommige gebieden vereist een
dorpje van tweehonderd inwoners wel
600.000 acres'.
Het protest van de AFN resulteerde
erin dat het ministerie van binnen
landse zaken 'een bevriezing' van alle
landtransacties in Alaska afkondigde,
maar pas nadat de aanspraken van de
staat Alaska op zes miljoen acres land
waren goedgekeurd en een principe-
akkoord was bereikt over een andere
12 miljoen acres. Het ministerie be
paalde dat er geen land verhandeld
mocht worden, voordat de kwestie
met de Alaskaanse inlanders geregeld
was. En daarmee was de zaak van de
grondrechten plotseling accuut gewor
den en moest er onderhandeld wor
den met de eskimo's, indianen en
Aleoeten. De inlanders werd wijs ge
maakt dat ze nooit al hun 340 miljoen
acres konden krijgen en dat ze een
compromis moesten sluiten. Goed, de
Alaskanen wilden dan wel genoegen
nemen met 80 miljoen acres. Maar dat
was nog teveel en ze werden gedwon
gen hun eisen te laten zakken tot 40
miljoen. Maar zelfs dat leek sommi
gen nog teveel. Oud-gouverneur
Hickel stelde 27 miljoen voor en zijn
opvolger wilde niet verder gaan dan
13 miljoen.
Ongetwijfeld zouden de inlanders tot
nog meer compromissen gedwongen
zijn, als zij niet een overwachte bond
genoot hadden gekregen, en nog wel
de beste, die je je kunt bedenken: de
olie-maatschappijen en politieke
kracht. Ze genieten de gunstigste be
lastingvoordelen cn beschouwen het
ministerie van buitenlandse zaken als
een plaatselijke hoofdkwartier, dat op
hun verzoek buitenlandse regeringen
ten val brengt (Iran). Niet dat de
olie-maatschappijen bewogen waren
door het lot van de eskimo's, maar ze
wilden hun olie zo snel mogelijk op
de markt gooien en waren dus niet
gediend met lang touwtrekken tussen
de eerste Alaskanen en de regering.
Compensatie
Afgelopen december tekende presi
dent Nixon eer wet, waarbij de eski
mo's, indianen en Aleoeten van
Alaska 40 miljoen acres werden toe
gekend, plus 962,5 miljoen dollar com
pensatie voor het verlies van hun
aanspraken op de rest van hun land,
c.q. voor de vernietiging van hun
levenswijze. Het leek alsof voor het
eerst in de Amerikaanse geschiedenis
de indianen, eskimo's en Aleoeten
gewonnen hadden. Een congreslid
brieste: 'Dat we 40 miljoen acres land
en 900 miljoen dollar geven aan onge
veer 50.000 mensen, net zoveel als in
mijn geboorteplaats, is volgens mij
een absoluut onredelijke regeling*.
Maar de kleine lettertjes maken de
genoemd worden noch voor de nu
levénde inlanders, noch voor hen die
nog niet geboren zijn.
De olierijke gebieden bleven boven
dien uit handen van de eskimo's,
alsmede de lange strook waardoor
straks de omstreden pijpleiding zal
moeten lopen. Slechts 22 van de 40
miljoen acres mogen de Alaskanen
uitzoeken, maar onder die voorwaar
de, dat ze in de onmiddellijke omge
ving van hun dorpen liggen. Daarna
mag de staat Alaska de rest van de
indertijd toegezegde 103 miljoen acres
selecteren. En tenslotte mogen de es
kimo's, indianen en Aleoeten hun res
terende 18 miljoen acres claimen. Het
gevaar is niet denkbeeldig, dat in het
gehele proces de oorspronkelijke be
woners met de armste gebieden opge
scheept worden.
Spijtig
jelte rep
regering minder gunstig, dan ze aan
vankelijk lijkt Het geld wordt niet
uitgekeerd maar gestoken in plaatse
lijke ondernemingen, waarvoor de es
kimo's aandelen krijgen. Zo'n aandeel
zal na een jaar ongeveer 50 dollar
dividend opleveren, in 1980 ongeveer
150 en in 1990 ruim 400 dollar. Tegen
die tijd zal het inwoneraantal verdub
beld zijn. Wie echter na het onder
tekenen van de wet geboren is, kan
geen aanspraken maken op de aan
delen. -De geldelijke uitkering kan
daarom nauwelijks een compensatie
De regeling was wat de eskimo's,
indianen en Aleoeten geëist hadden,
maar niet wat zij verlangd hadden.
'Het was allemaal van ons', verklaarde
een eskimo-leider spijtig. 'We hebben
het nooit willen verkopen, we hebben
het niet verloren in een oorlog, of
moeten afstaan door een verdrag'.
Een andere woordvoerder verklaarde:
'Geen enkele regeling kon bevre
digend zijn. Over langere tijd zullen
wij de gedupeerden zijn. Als zij kij
ken naar de waarden van de westerse
cultuur, zien vele inlanders niets aan
lokkelijks in deelneming aan de voor
uitgang'.
De olie-maatschappijen hadden echter
weer hun zin gekregen. De landkwes
tie was geregeld. Nu moest alleen nog
maar het plan van de pijpleiding
erdoor gedrukt worden. En dan kan
eindelijk de olie weggepompt worden
uit Amerika's ijspaleis.
Dit is het derde artikel uit een serie
van vier. De eerste twee afleveringen
verschenen in Trouw-Kwartet van
zaterdag 29 juli en dinsdag 1 augustus
1972.
